Kalıcı nemliliği önleme

Rutubetsiz ortamlarda korozyonun olmayacağı genellikle doğru bir ifadedir. Buna göre; mühendislerin önemli görevlerinden birisi de, yaptığı konstrüksiyonun mümkün olduğu kadar nem ve rutubetten korunmuş olmasına dikkat etmektir.

Uygun değil

Uygun değil Uygun

Uygun En iyi

Kalıcı nem Boşaltma deliği

Kalıcı nem

Profiller, yeniden boyanabilir ve bakımı yapılabilir olmalıdır. Ayrıca Şekil 4.10’da profillerin açık yüzünün aşağıya bakacak şekilde yerleştirilmesi gerektiği gösterilmektedir. Eğer böyle bir ihtimal yoksa en azından boşaltma deliği ile biriken suyun uzaklaştırılması sağlanmalıdır (Çakır 1990).

Çok sık ıslanan veya sürekli ıslak kalan zeminlerde; kolon taban levhasının altına beton dökerek, kolonu zeminden yükseltmek, zemindeki sıvının, kolon ile temasını engellediği için korozyondan koruma sağlayacaktır (Şekil 4.11 ve 4.12).

Kolon

En kesit Zemin tabakası

Kolon taban levhası Beton tabaka

Şekil 4.11 Kolon taban levhası yerleşim detayı (Çakır 1990)

Şekil 4.13’de kolon taban levhası ve bulonlar zeminden yükseltilmesi gerekirken, tamamen betonun içersine gömülmüştür.

Şekil 4.13 Uygun olmayan kolon ayağı detayı

Şekil 4.14’de, Denizli ili Çal ilçesindeki bir şarap üretim fabrikasındaki kolon taban levhalarının yeterli miktarda zeminden yükseltilmeden yerleştirilmiş olduğu görülüyor. Bu nedenle, fabrikanın çalışma ortamında bulunan korozif maddeler, bulonlu olarak teşkil edilen kolon-temel birleşimindeki, cıvata uç bölgelerinin çevresine kadar ulaşabilmiştir.

Şekil 4.14 Kolon taban levhasının zeminden yeterli miktarda yükseltilmeden

Kolon taban levhasının betonarme temelle birleştiği bölgeler, korozif maddelerin toplanması için çok müsait yerlerdir. Bu bölgeler korozyona neden olabilecek maddelerin birikmesine yol açacak şekilde kavisli olmamalıdır (Şekil 4.15).

Ayrıntılı kolon tabanı teşkili Korozyona sebep olabilecek

malzemenin toplanmasına uygun

Kapatılan levha

Şekil 4.15 Çelik kolon taban levhası yerleşim detayı

Ayrıca kolonları, taban levhasına bağlarken kullanılan berkitme levhaları karmaşık yapıda olmamalıdır. Çünkü bu bölgeler korozif malzemeleri tutar, ve kolay temizlenemez (Şekil 4.16 ve 4.17).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.16 Kolon taban levhası bağlantı detayı (Yalçın ve Koç 1991)

Sıvı depoları öyle tasarlanmalı ki, tamamen boşlatılıp temizlenebilmeli ve tabanlarında nemlilik olmamalıdır (Şekil 4.18). Depolama tanklarının, dibinde toplanan tortuların zaman zaman temizlenmesine olarak sağlayacak şekilde tasarlanmasında çok yarar vardır.

Şekil 4.18 Depolama tankları tamamen boşlatılabilir ve temizlenebilir olmalıdır

Sıvı depoları gibi kalıcı nemliliğin engellenemediği durumlarda korozyona karşı en zayıf olan birleşme bölgelerinin, korozyondan en az etkilenmesi için doğrudan sıvı teması engellenmelidir (Şekil 4.19). Ayrıca depoların kolay ve tamamen boşalımını sağlamak için depo tabanı boşaltma deliğine doğru eğimli olmalıdır. Bu özellikte olmayan depolarda, her boşaltma işleminden sonra içerde kalan sıvı az miktarda da olsa, deponun delinmesine neden olabilir. Bu tür bozunmalara yoğun sülfirik asitin depolanmasında ve taşınmasında kullanılan çelik tanklarda sık rastlanır.

Sıvı ile doğrudan temas

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Doğrudan temas engellenmiş

Şekil 4.19 Birleşme bölgesinin korozyona neden olan maddeden yalıtılması (Özbaş

1997)

Köşebent ile levhanın birleştiği noktada kir ve rutubet birikmesini önlemek için köşebent, yüzü alta bakacak şekilde yerleştirilmelidir (Şekil 4.20).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.20 Levha köşebent birleşimi (Yalçın ve Koç 1991)

Profillerin açık yüzü kir ve rutubet toplayacak şekilde yukarıya doğru değil, aşağıya doğru bakmalıdır (Şekil 4.21 ve 4.22).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.21 Profil pozisyonları (Yalçın ve Koç 1991)

Suyun ve kirin birikmesinden sakınılmalı

Şekil 4.22 Yanlış yerleştirilen profillerde biriken su ve kirin şematik gösterimi

Şekil 4.23 ve 4.24’de boru profil ile çelik levhanın betonla birleştiği bölgede korozyon meydana gelmesini önlemek için; birleşim bölgesine dolgu yapılmalıdır.

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.23 Boru profil beton bağlantısı (Yalçın ve Koç 1991)

Korozyon Çatlak korozyonu yok

Doğru uygulama Yanlış uygulama

Kiriş alt başlık levhasında kir toplanmasını önlemek için kiriş gövdesi berkitme levhası altında berkitme levha kalınlığının dört katı kadar boşluk bırakılmalıdır (Şekil 4.25).

t

4t

Şekil 4.25 Kiriş gövdesi berkitme levhasının yerleşimi (Yalçın ve Koç 1991)

Özellikle deprem ve rüzgar kuvvetlerine karşı çelik yapı sistemlerinin genel dayanımını artırmak için konulan çelik çapraz profillerinin birleşimi, su birikmesini engelleyecek şekilde olmalıdır (Şekil 4.26).

Doğru tasarım Yanlış tasarım

Şekil 4.26 Çelik çapraz profillerinin birleşim detayı

Berkitme levhası akıntıyı sağlayacak şekilde köşeleri kesilerek yerleştirilmelidir (Şekil 4.27).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Bindirme çıkıntıları yağışsız tarafa gelecek şekilde konumlandırılmalıdır (Şekil 4.28).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.28 Dış cephede bindirme uygulaması (Yalçın ve Koç 1991)

Boru profilin doğrudan plakanın üzerine yerleştirilmesinden kaynaklanan ceplerin oluşumunu engellemek için, boru profilin bir ayak üzerine oturtulması uygundur (Şekil 4.29).

Yanlış tasarım Doğru tasarım

Şekil 4.29 Levha üzerine boru profil konulması (Yalçın ve Koç 1991)

ƒ Yoğunlaşma nedeniyle oluşan nemliliğin önlenmesi

Sıcak gazların soğuk metal yüzeyleri ile teması anında yoğunlaşma sonucu meydana gelen nemlilik genellikle büyük problemler doğurur. Bunun nedeni yoğunlaşmış nemliliğin saf su niteliğinde olmayıp, erken yoğunlaşan saldırgan (korozif) solüsyon niteliğinde olmasıdır. Yoğunlaşma nedeniyle oluşan nemliliğin doğurduğu korozyon problemleri en iyi, tasarım veya konstrüksiyon safhasında çözülebilir.

Yoğunlaşmayı önleyecek tedbirlerin, yeterli ve gerekli ısı yalıtımı ile sağlanmaya çalışılması gerekir. Konstrüksiyonda, nemlenme olasılığı olan yerlerde, tasarım anında alınacak önlemlerle (iyi havalandırma sağlamak gibi) nemliliğin kısa zamanda giderilmesine fırsat verilmelidir.

ƒ Sistem geometrisinin etkisi ile ortaya çıkan durumlar

Tasarımı yapılan yapı sisteminin geometrisindeki yanlışlıkların sonucunda; yetersiz tahliye, çözeltilerin daha derişik hale gelme olasılığı, oksijen dağılımı açısından çözeltide bölgesel farklılaşmalar (farklı havalanma), kontrol, tamir ve bakım için gerekli olan erişebilirliğin yetersiz olması gibi problemler olabilir. Önceden alınacak tasarım tedbirleri, bu tip problemleri önemli ölçüde azaltacaktır.

Uygun olmayan birleştirme ve flanş yerleri durgun sıvıların toplanması için uygun bölgeler oluşturabilirler. Birleştirme yerlerinde meydana gelebilecek dar aralık ve yarıklarda biriken durgun sıvılar diğer bölgelere göre yeterli hava (O2) ile beslenemeyeceği için farklı havalanma bölgeleri meydana gelecektir. Buralar korozyonun bölgesel olarak hızlandığı bölgelerdir (Şekil 4.30).

Aralık Kaynak

Şekil 4.30 Birleşme bölgelerindeki dar aralıklardan sakınılmalıdır

Sıvı ortamın hareketsiz veya çok yavaş hareket ettiği bölgelerde, sıvı içinde bulunan katı parçacıklar ve artıklar çökelerek korozyona sebep olurlar (Şekil 4.31).

Metal Korozyon

Korozyon

Şekil 4.31 Durgun sıvı birikintilerin meydana gelmesine neden olan tasarım

biçimlerinden sakınılmalıdır (Çakır 1990)

Her türlü çelik yapı elemanlarının kontrol, bakım ve tamirat için erişilebilir bir biçimde şekillendirilmesi gerekir (Şekil 4.32). Erişilemeyen bir bölgede oluşan nemliliğin önlenmesi oldukça zor olacaktır.

Erişebilirlik

(Erişme ?)

Şekil 4.32 Çelik yapılar tasarlanırken, bir bütünün veya parçaların bakım ve tamire

olanak sağlayan bir erişme aralığına sahip olması sağlanmalıdır (Çakır 1990)