Kalça Çevresi Kas Kuvvet

Son yıllarda kalça eklemi ile ilgili yaralanmalar sıklıkla araştırılan bir konudur. Kalça eklemi kas kuvvetinin ise özellikle sporcular için önemi, yaralanma risk faktörlerinin belirlenmesinde öne çıkmaktadır (36, 37). Özellikle abduktör ve eksternal rotatör kas zayıflığının alt ekstremite yaralanmaları için bir risk faktörü olduğu bilinmektedir (34). Adölesan tenisçiler ile yapılan çalışmaların ise sıklıkla üst ekstremite kas kuvveti ve eklem hareket açıklığı üzerine odaklandığı görülmektedir (59, 60). Tenisçilerde alt ekstremitede ise daha çok diz eklemi ile ilgili yaralanmaların araştırıldığı çalışmalar bulunmaktadır (61-63). Literatürde adölesan tenisçilerin kalça kas kuvvetini tenis deneyim yılına göre inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Thijs ve ark. teniste yaralanma risk faktörlerlerini belirlemek için 84 sağlıklı birey ile yaptıkları çalışmada öne hamle hareketi sırasında diz varus-valgus derecesine bakmışlar ve sonuçları tenis sporcularına yordamışlardır. Araştırmacılar, kalça kas kuvvetini el dinamometresi ile değerlendirip dizin frontal plandaki açılaşması ile kalça kas kuvvetinin ilişkisini incelemişlerdir (64). Öne hamle hareketinin teniste en çok kullanılan hareket paterni olduğunu ve kapalı kinetik zincir teorisine göre proksimal kas kuvvetinin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Yaptıkları çalışmada kalça kas kuvveti ile öne hamle hareketi sırasında varus-valgus açısı arasında ilişki bulunamazken, varus artışı olan grupta ER kas kuvveti ile varus açısı arasında pozitif ilişki saptamışlardır. Thijs ve ark. bu sonuca göre kalça eksternal rotatörlerinin kuvetindeki artışın dizin frontal planda laterale kaymasına neden olduğunu belirtmişlerdir. Kalça eksternal rotator kuvvet kaybının ise valgusa gidişi tetikleyebileceğini ve dinamik aktiviteler sırasında alt ekstremitede yaralanma riskini artırabileceğini vurgulamışlardır (64).

Salazar ve ark. 12 adölesan tenisçi (yaş ortalaması 14,4 yıl) ile yaptıkları çalışmada maç öncesi ve maç sonrası tenisçilerin kalça abduksiyon ve adduksiyon kuvvetlerini el dinamometresi ile ölçmüşlerdir (65). Çalışmanın sonucunda maç öncesi ve sonrası kalça abduksiyon kuvveti nondominant tarafta daha yüksek

bulunurken, adduksiyon kuvveti dominant tarafta daha yüksek bulunmuştur (65). Araştırmacılar, bu farklılıkları yüklenme ile ilişkilendirmiş ve sezon öncesinde kalça çevresi kas kas kuvvet değerlendirilmesinin yapılması gerektiğini vurgulamışlardır. Palmer ve ark. ise 42 erişkin tenisçi (yaş ortalaması 23.9 yıl) ile üst ve alt ekstremite kuvveti, normal eklem hareket açıklığı, güç ve motor kontrolün servis atış hızına etisini incelemek amacıyla yaptıkları çalışmada kalça abduksiyon ve ekstansiyon kuvvetini değerlendirmiştir (66). Yazarlar, kalça abduksiyon kuvveti dominant ve nondominant değerleri arasında fark bulamazken, kalça ekstansiyon kuvvetini dominant tarafta daha yüksek ve servis atış hızı ile ilişkili bulmuştur (66). Teniste servis atışı sırasında meydana gelen hareket paterninde gövde ve kalça rotasyonu olduğu için alt ekstremite paremetrelerinin önemli olduğunu ve değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamışlardır.

Moreno-Perez ve ark. 17 adduktör kas yaralanması olan elit tenisçi ile 44 adduktör kas yaralanması olmayan elit tenisçinin kalça abduktör ve addüktor kuvvetlerini karşılaştırmıştır. Yaralanma geçiren grupta addüktör kuvvetini, geçirmeyenlere göre daha düşük bulmuştur. Ek olarak, yaralanma geçiren grupta dominant taraf adduktör kuvvetinin nondominant taraftan daha düşük olduğunu belirtmiştir. Yazarlar, tenisçilerde elit döneme ulaşmadan erken dönemde risk altındaki sporcuların belirlenmesinin önemli olduğunu ve adduktor kas kuvvet kaybı olan tenisçilerin uygun kuvvetlendirme programları ile rehabilite edilmesi gerektiğini vurgulamışlardır (48).

Literatürde farklı spor dalları üzerinde yapılan çalışmalar kalça çevresi kas kuvveti ile alt ekstremite yaralanmaları arasında ilişki olduğunu vurgulamaktadır (36). Zhang ve ark. (34) patellar tendinopatiye sahip 30 basketbolcu ve voleybolcunun (yaş ortalaması 22,9 yıl) kalça abduktör ve eksternal rotatör izometrik kuvvetlerini el dinamometresi ile değerlendirip sağlıklı sedanter bireyler ile karşılaştırmış ve patellar tendinopatili sporcu grupta kontrol grubuna göre kalça abduktör ve eksternal rotatör kas kuvvetinin azaldığını bulmuştur. Bu durumunda, sporcuların fonksiyonel performansın kötü yönde etkilediğini ve sporcuların yaralanmaya hazır hale geldiğini belirtmişlerdir. Diamond ve ark. Tegner aktivite düzeyi 5 ve üzeri olan ve femoroasetabular sıkışma tanısı (FAS) almış 11 erkek birey ile 14 sağlıklı bireyin kalça çevresi kas kuvvet değerlerini karşılaştırmıştır. FAS’lı

bireylerde kalça izometrik abduktör kuvvetinin sağlıklı bireylere göre % 20 oranında düşük olduğu belirtilmişlerdir. Kalça abduktör kuvvet kayıplarının, artmış sportif aktivite ile beraber FAS semptomlarına neden olabileceğini vurgulamışlardır. Belhaj ve ark. (39) dokuz adduktör kas yaralanması olan erkek futbolcunun kalça abduktör ve adduktör kas kuvvetini semptomatik taraf ile diğer taraf arasında karşılaştırmıştır. Sporcuların, semptomatik taraflarındaki addüktor kas kuvvetini diğer taraftan daha düşük bulmuşlar ve bu farklılığın addüktor yaralanmaya bağlı kasık ağrısı için bir risk faktörü olduğunu vurgulamışlardır. Ek olarak, risk altındaki sporcuların belirlenmesinde, kalça çevresi kuvvet değerlendirilmesinin önemli olduğunu belirtmişlerdir.

Yukarıda bahsedilen birçok çalışmada kalça çevresi kas kuvvetinin değerlendirilmesi, ekstremiteler arasındaki farklılıkların karşılaştırılması ve sporcuların kas kuvvet profillerinin belirlenmesinin önemli olduğu vurgulanmıştır. Çalışmamızda tenisçilerle ilgili yapılan literatürdeki çalışmalardan farklı olarak kalça çevresi kas kuvveti tenis oynama yılına göre incelenmiştir. 3-5 yıl deneyimli tenisçilerin ekstansör ve stabilizasyon grup izometrik kas kuvvetleri 6-8 yıl deneyimli tenisçilere göre daha düşük bulunmuştur. Sporda deneyim ve yaş ile kuvvette artış beklendiği için bu sonuç literatür ile uyumludur (46). 3-5 yıl deneyimli tenisçiler sağlıklı kontroller ile karşılaştırıldığında sadece internal rotatör kas kuvvetinin tenisçilerde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu farklılık yine spora özel adaptasyonlardan kaynaklanabilir. Diğer kas gruplarına göre internal rotator kas kuvvetinin daha fazla olması tenise özel duruşlardan kaynaklanabilir. Farklı olarak 6- 8 yıl deneyimli tenisçilerin adduktör, ekstansör, eksternal rotatör, internal rotatör ve stabilizasyon kas kuvvetinin sağlıklı kontrollerden daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bu durum, tenis oynama yılının artışı ile oyuncular deneyim kazandıkça kalça çevresi kas kuvvet artışı gözlenen kas gruplarının sayısının da arttığı şeklinde yorumlanabilir. Cools ve ark (46) spora özel adaptasyonları belirlemek amacıyla 55 adölesan tenis oyuncusu ile yaptıkları çalışmada sporcuları yaşlarına göre üç gruba ayırmış (<14 yıl, 14-16 yıl, >16 yıl) ve omuz kas kuvveti değerlerini karşılaştırmışlardır. Araştırmacılar çalışmanın sonunda sporda yaş ve tecrübe ile kas kuvvetinde artış olduğu sonucuna varmışlardır. Çalışmamızın sonuçları bu yorumu destekler niteliktedir.