Kırsal Kalkınma ve Turizm İlişkisi

Bugün turizm sektörü, bölgesel bir gelişme stratejisi olarak değerlendirilmektedir. Turizm faaliyetlerinden elde edilen çıktılar, az gelişmiş bölgelerin gelişmesine, genel anlamda ekonominin yeniden yapılandırılmasına, dolayısıyla kalkınmaya katkı sağlamaktadır. Bu katkının, ulusal ve bölgesel düzeyde olmak üzere iki ayrı boyutta ele alınması mümkündür. Ulusal düzeyde, bir ülkede turizm sektöründen sağlanan gelirin artması, o ülkenin ekonomik kalkınma ve büyüme çabalarını olumlu yönde etkileyecektir. Bölgesel düzeyde ise, turizm bölgesinde yeni istihdam alanlarının gelişmesi, gelirin yeniden dağılımı ve bölgesel gelişmenin dengelenmesi gibi etkiler söz konusudur. Dolayısıyla, turizm sektörü, gerek ulusal, gerekse bölgesel ölçekte, ekonomik olduğu kadar çevresel ve sosyal-kültürel yapının da gelişmesine katkı sağlamaktadır (Bahar 2007, Özaslan 2013 ).

Turizm, istihdam ve geliri arttırıcı etkisiyle, yalnızca sanayileşme sürecindeki ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de ekonomik kalkınmaya yardımcı olan bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda, gelişmiş ülkeler turizmi temelde ekonomik bir girdi olarak ele alırken; gelişmekte olan ülkeler, sektörü, kalkınmada izlenen bir yol olarak görmektedir (Özaslan 2013).

Kırsal alanlarda tarım ve hayvancılık faaliyetleriyle geçimini sağlayan ailelerde turizm yoluyla ek gelir yaratabilir. Kırsal alanlarda gerçekleştirilen turizm faaliyetlerinde konaklama küçük aile işletmelerinde ya da kır otellerinde gerçekleşmekte böylelikle iş olanakları artmaktadır. Turizm kırsal bölge halkına çok farklı kazançlar sağlamaktadır. Bunlar:

43

- Tarım ürünlerine ek talep olacağından tarım ürünleri için ek piyasa yaratılmış olacaktır.

- Turistik mal ve hizmetlerle kamu hizmetlerinin çoğaltılması, hem kişisel hem de kamu gelirlerini arttırır.

- Kırsal yörelerde ev ve el sanatları ürünlerinin üretimi artar, esnaf ve sanatkar sayısı artar, ek gelirler çoğalır.

- Konaklama, yeme-içme ve seyahat işletmelerinin sayısının artması, istihdam ve ücret gelirlerini arttırır.

- İnşaat sektörü geliştiği için ona bağlı yan sektörler ve gelirler artar.

Kırsal alanların mevcut geçim kaynakları olan tarım, ormancılık, el sanatları, hayvancılık gibi geçim kaynaklarından vazgeçilmeyerek turizm faaliyetlerinin birlikte ek gelir sağlamak amacıyla yürütülmesi sağlanmalıdır. Geçim kaynakları kırsal turizm sayesinde canlanmaktadır. Geleneksel kültür mirasının gelecek nesillere aktarılmasında kırsal turizm faaliyetlerinin büyük etkisi olmaktadır (Soykan 1999). Kırsal turizm faaliyetleri için pazar olanakları artmaktadır. Ancak birçok kırsal alandaki tarımsal yöntem ve uygulamalarda üretken sistemdeki değişiklikler nedeniyle kentsel yaşam standartlarının cazibesinin artmasıyla belirsizlik yaşanmaktadır (Naghiu vd. 2005).

Turizm sektörü halen 48 az gelişmiş ülkenin 20'sinin ihracat gelirlerinde birinci veya ikinci sırada yer almakta ve en az 10 diğer ülkede istikrarlı bir büyüme sergilemektedir.Bu nedenle, turizm pek çok ülke için sosyo-ekonomik ilerlemenin temel motorlarından biri ve Az Gelişmiş Ülkelerin çoğunluğu için bir kalkınma önceliği haline gelmiştir. Gelişmekte olan ülkelerdeki yeni işlerin çoğu turizm endüstrisinde yaratılmıştır (Van Leur 2011).

Turizmin ekonomik kazancı düşük kişiler üzerinde olabilecek üç etkisi vardır (Spenceley vd. 2009, Van Leur 2011):

1. Kazanç geliri;

2. Yerel / kırsal ekonomilerin geliştirilmesi ve insanların geçim kaynakları; ve 3. Yaşadıkları doğal ve kültürel ortamı etkilemektedir.

44

Kırsal kalkınma, tarım sektörünün yeniden geliştirilmesi ve kırsal bölgelerde farklılaşma ve yeniliğin teşvik edilmesi için çok önemli bir araçtır. Bütün turizm bölgeleri büyük oranda kentsel, kırsal ve sahil bölgelerine ayrılmıştır. Bölgenin turizm alma kapasitesine ve turistlerin deneyiminin niteliğine göre dört kategori bulunmaktadır. Bunlar kategorizasyon, örgütlü kitle turizminden, keşfedilmemiş yerlerin deneyimine kadar geniş bir yelpazeyi temsil eder. Cohen (1972) bu dört kategoriyi; Organize kitle turizminin destinasyonu, Bireysel toplu turistik yerler, Kaşiflerin destinasyonları ve gezginlerin destinasyonları olarak ifade etmiştir (Fotiadis 2009).

Turizm ve kırsal kalkınma konusunda üç yaklaşım önerilmektedir. İlk yaklaşım turizmi kırsal kalkınma için bir strateji olarak kullanmaktır. Bu yaklaşımda, köylerde imar ve tarımsal düşüşün artan eğilimi göz önüne alınarak; kırsal alanların yeniden canlandırılması için yeni stratejiler ve tamamlayıcı faaliyetler denenmektedir. Bu bölgelerin ve ülkenin doğal kaynakları ve insan kaynaklarının rehabilitasyon programları yararlanarak dönüştürülmesi kırsal yerleşim yerlerinin gelir ve refah artışına neden olan tek yoldur. İkinci yaklaşımda turizm, kırsal yerleşimlerin yeniden yapılandırılması için bir politikadır. Bu görüşü destekleyenler, kırsal üreticilerin tarıma olan aşırı bağımlılığın azaltılabileceğini ve yeni ekonomik fırsatlara katılımların sağlanabileceği üzerinde durmaktadırlar. Üçüncü yaklaşımda, kırsal turizm, sürdürülebilir kalkınma ve doğal kaynakların korunması için bir araç olarak görülmektedir. Bu yaklaşım, doğal ekosisteme zarar vermeden uzun vadede turizmin büyümesini amaçlamaktadır (Bahrami ve Noori 2013).

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü [OECD] (1994) 'e göre, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok kırsal alan, nüfus ve hizmet düşüşüyle karşı karşıya bulunmaktadır. Yoksulluğun ortadan kaldırılmasında kırsal kalkınma, gelişmekte olan ülkeler için kilit rolü oynamaktadır (Obonyo veFwaya 2012) .

Turizmin yerel halka olumlu etkileri şu şekilde sıralayabiliriz;

Çevresel etkiler; Yerel çevreyi geliştirmek,

Sosyo-kültürel etkiler; yerel halkın güvenini arttırmak/ kendileri hakkında daha iyi görüş/topluluk yetkilendirmesi, nüfustaki artış, daha fazla etkinlik, daha canlı alanlar,

45

Sosyo-ekonomik etkiler; meslekler / fırsatlar yaratılması, geliştirilmiş ulaşım, daha iyi hizmetler (Deery vd. 2012, Nicholas vd. 2009, Kim vd. 2012, Valender vd.,2017, Lepp 2007, Lindberg ve Johnson 1997).

Turizmin yerel halka olumsuz etkileri;

Çevresel etkiler: çöpler, habitat hasarı, türlerin doğal davranışlarına müdahale,

Sosyo-kültürel etkiler; yerli halkın marjinalleştirilmesi, yaşayan tarih müzesi / disney etkisi, popüler alanlara / tesislere erişimi azaltma, geleneklerin kaybı / yaşlılara saygı, özel sektör, dış yardım ve kamu hizmetleri arasında çıkar çatışması,

Sosyo-ekonomik etkiler; yerel halka yarar sağlamayan kârlar, artan suç, dükkânlarda gıda ve mal sıkıntısı, yerel ihtiyaçlardan ziyade turiste uyacak tesisler ve hizmetler, ekonomik göçmenlerle ilgili sorunlar (örneğin konut, hizmetler, istihdam) (Deery vd. 2012, Abu-Al- Haija 2011, Lepp vd 2007, Velander 1998, Velander 2011, Velander 2017).

46