1. BÖLÜM
2.3. KüreselleĢme Sürecinde Eğitimin DönüĢümü
Günümüz dünyasında küreselleĢme sürecinden etkilenmeyen sosyal bir bilim düĢünülemeyeceği gibi küreselleĢme karĢıtları ve küreselleĢmenin kaçınılmaz bir süreç olduğunu savunanlar arasında tartıĢmalar devam etmektedir. Ulus devletin sınırlarının daralması ve iĢlevinin dönüĢmesi, uluslararası iletiĢim teknolojilerindeki inanılmaz değiĢimlerle birlikte dünyanın küresel bir köy haline dönüĢerek üretim sürecinde yaĢanan rekabetçi boyut ve tüm dünyayı etkileyen sonuçlar doğurmuĢtur. Sınır tanımayan yoksulluk ve dünya toplumları arasındaki gelir eĢitsizliğinin artması önemli toplumsal değiĢimlere neden olmaktadır.
KüreselleĢme mal ve hizmetlerin üretim faktörlerinin, teknolojik birikimin ve finansal piyasaların giderek bütünleĢtiği bir süreç olarak tanımlanır63. KüreselleĢme süreci incelendiğinde karĢılıklı bağımlılık ya da
etkileĢimin daha önce hiçbir çağda bu kadar etkili olmadığı görülecektir. YerelleĢme, küreselleĢmenin ikiz hareketidir. KüreselleĢme, yerelleĢme ile birlikte yürütülmelidir; yerel ölçekli düzenlemeler, küresel sisteme daha kolay entegre olmaktadır. Ayrıca katılım ve hesap verebilirliği arttırdığı için yerelleĢme demokrasiyi de geliĢtirecektir64
.
Devletlerarası iliĢkilerde bağımsızlık ilkesi yerini karĢılıklı bağımlılığa bırakmıĢtır. KüreselleĢme süreci içinde ulusal ölçek “bağımlı” düzey haline gelmiĢtir. Bu yüzden devletler arasındaki iliĢkiler “karĢılıklı bağımlılık” esasına göre düzenlenmektedir. YönetiĢim, siyasal egemenliğin küresel düzeyde örgütlenirken, ulusal ve ulus altı düzeydeki yönetimleri de “bağımlı” düzeyler olarak örgütlemelidir. Bu, bağımsız devletler arasındaki kurulan bir uluslar arası alanın inĢasıyla değil, karĢılıklı bağımlılık iliĢkisi içindeki bir küresel alanın inĢasıyla mümkündür. Dolayısıyla siyasal egemenlik ölçeğinin “ulus” ölçeğinden “küresel” ölçeğe transferi sağlanmalıdır65
.
63Fikret ġenses, Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat mı?: Ankara Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Economic Researc Centre, 2004 (EriĢim) http://erc.metu.edu/menu/series04/0409.pdf 12.06.2012
64 Sonay Bayramoğlu, Yönetişim Zihniyeti Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın
Dönüşümü, Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları 2010, s.115
65
Küresel ortama direnç gösteren ulus devletlerin hakimiyetlerinin aĢınması, Uluslararası Örgütlerin ya da BölgeselleĢme hareketlerinin etkisi ve Çok Uluslu ġirketlerin ulusal ölçekteki ekonomi, kültür ve sosyal tutumları ile olmaktadır. Dünya Bankasının ve Avrupa Birliği’nin yerelleĢme ve yerinden yönetimlerin özerkliklerini savunduğu teĢvik ettiği bilinen bir gerçektir. Uluslararası finansal ve politik desteği alan belediyelerin yaygın eğitim çalıĢmalarında baĢarılı olabilmeleri için ekonomik birimlerle uyum içinde çalıĢmaları gerekmektedir. Yaygın eğitimin ekonomi içindeki öneminin yanında, yerel demokrasinin geliĢmesi, kent kültürünün gelecek nesillere aktarılması, geleneksel değerlerin ve sanatların bilgi birikimlerin yeni kuĢaklara öğretilmesi, sağlık, çevre, trafik gibi konulardaki faaliyetleri de göz ardı edilmemelidir. Ancak küreselleĢen dünya sistemi daha çok “LifeLong Education”, “yaĢam boyu eğitim” faaliyetleri ile mevcut küresel ekonomiye daha kolay ve sorunsuz entegre olabilecek yapılar oluĢturmak istemektedir. Avrupa Birliği’nin örnek teĢkil edecek programlarının da belediyelerin yaygın eğitimlerine katkısı önemli ölçüde hissedilmektedir.
1980’lerin sonlarına doğru ve 1990’lar boyunca politik alanda sorunlu eğitim sonrası eğitim ve yetiĢtirme süreci ile ilgili yaklaĢımlarda köklü değiĢimler meydana gelmiĢ ve “yaĢam boyu öğrenim” kavramı ortaya çıkmıĢtır. Bu geliĢmede ki en önemli etken küreselleĢme ve iĢgücü piyasasındaki değiĢimlerdedir. KüreselleĢme ile sanayi ötesi toplumlar yüksek vasıflı veya uzmanlık bilgisine dayanan “ bilgi ekonomisi” ya da “bilgi toplumu” anlayıĢına doğru kaymıĢ olmasıdır. KüreselleĢme, artan rekabet ve bilimsel ve teknolojik geliĢmeler, iĢyerinin, iĢin organizasyonunun ve mesleklerin doğasının değiĢmesine neden olmuĢtur. Ġnsanların çok azı yaĢamları boyunca aynı iĢte çalıĢmaktadırlar yeni bir iĢ bulabilmeleri için gerekli yetenek, vasıf ve yeterliliklerini artırmaları gerekmektedir66
.
KüreselleĢen dünyanın yeni ekonomik ve sosyal politikaları dünyada hızla artan bir iĢsizlik ve yeni yoksulluk düzenini de beraberinde getirmektedir. Özellikle 1980’lı yılların baĢından itibaren dünya ekonomisinin
66
içinde bulunduğu kriz dönemleri sürekli olarak tekrarlanan görüntüleri ile ulus devletlerin ekonomik yapılarını ve geliĢmiĢ ülkelerde lehine, geliĢmemiĢ ülkeler aleyhine rekabet üstünlüğü doğurmuĢtur.
Ulus devletin bu geliĢmeler karĢısında özellikle eğitim hizmetleri alanında mümkün görünmemektedir. Mevcut kaynakların kısıtlı olması, eğitim hizmetlerinde yerel yönetimlerin desteklenmesini ve gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını sağlamıĢtır. Bu iĢbirliği sivil toplumun ön plana çıkmasını sağlayarak, yerel demokrasiyi destekler nitelikte bir yapı oluĢturmaktadır.
Belediyenin örgütleyeceği meslek kazandırmaya yönelik eğitim faaliyeti, mevcut eğitim sistemiyle birlikte sürdürülecektir. Kentin mesleki ihtiyaçlarını en iyi belirleyebilecek kurumlar, yerel nitelikte kurumlardır. Enformel sektörün niteliksi emek kullandığı düĢünülürse ülkedeki ortalama emek verimliliğinin düĢtüğü görülecektir. Niteliksiz emeğin katma değeri de düĢük olacağından, beceri sahibi olmayan niteliksiz iĢgücüne meslek kazandırmak, yeni iĢ alanlarının açılmasına ve emek verimliliğine yönelik geliĢme sağlayacaktır.67
KüreselleĢme süreci hem nedeni olduğu iĢsizlik ve yeni yoksulluk ile yerel yönetimlerin, istihdam seviyesini yükseltmek, yerel toplumun refah seviyesini artırmak ve toplumsal barıĢ amacıyla bu konuda daha fazla çalıĢmalarına neden olmuĢ hem de uluslar arası antlaĢmalar ve kararlarla yerel yönetimlere destek olmuĢtur.
2.4.Uluslararası Örgütlerin Yaygın Eğitim Uygulamalarında Yerel