Kültür

TR82 Bölgesi’ni oluşturan Kastamonu, Çankırı ve Sinop illeri, Anadolu’nun diğer yerleşim merkezleri gibi tarih boyunca birçok medeniyeti toprakları üzerinde ağırlamışlardır. Bunun bir sonucu olarak üç il de zengin bir kültürel hazineye sahiptir.

Bizans döneminde yapılan Kastamonu Kalesi, görkemli görüntüsüyle şehrin merkezinde yer almaktadır.

25

T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı

mümkündür. Nitekim, Kastamonu, Taşköprü, İnebolu, Küre ve Abana’nın birçok eski mahallesi kentsel sit kapsamında olup; bu özellikleri ile ziyaretçi çekmektedir.

Tıpkı Kastamonu gibi Çankırı’da da geleneksel Türk evi mimarisinin birçok örneğine rastlamak mümkündür.

Çankırı ilinin kültürel bakımdan öne çıkan en önemli mirası Ahilik kurumunun yöredeki yansıması sayılan

“Yâran Kültürü”dür. İlin sosyo-kültürel yapısına önemli düzeyde tesir eden yaran, yalnız bir eğitim müessesesi değil, müziği ve tiyatrosuyla aynı zamanda bir konservatuardır.

Sinop iline bakıldığında ise Karadeniz’in önemli bir liman kenti olmasının sonucu olarak, tarihin çok eski dönemlerinden itibaren birçok medeniyetin uğrak yeri olmuş ve her bir medeniyet de bu coğrafyada izlerini bırakmıştır. İlin en önemli tarihi ve kültürel zenginlikleri arasında sayılan, kentsel sit alanı niteliğindeki Tarihi Cezaevi ile arkeolojik sit alanı olan Roma Sarnıçları ve Balatlar Kilisesi’ne yönelik, ana teması “Kültürel Mirasın Korunması” olan 9,2 milyon Euro’luk bir AB projesi yürütülmektedir.

Bölgeyi oluşturan üç il için de çok zengin bir yemek kültürünün var olduğu bilinmektedir. Öyle ki, bazı yemek türlerinin Bölgeye hatta zaman zaman il ve ilçelere özgü oldukları ve benzerlerine başka bir yerde rastlanılmadığı görülmektedir.

Bölge illerinde el sanatları bakımından da bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Kastamonu’da dokuma, ağaç el sanatları, bakırcılık, çarşaf bağı, çakıcılık ve bıçakçılık, sofrabezi baskıcılığı, sepetçilik ve fanilacılık; Çankırı’da dokumacılık, ziraat aletleri yapımı ve sepetçilik; Sinop’ta ise keten, çember, mahrama¹ ve Durağan bezi dokumacılıkları, bıçakçılık ve gemi modeli yapımcılığı halen var olan el sanatları arasında, görece en yoğun olarak sürdürülenlerdir.

Bölgenin geçmişten gelen birikimini yansıtan bu kültürel detayların yanı sıra Bölgedeki mevcut müze, sinema salonu, tiyatro salonu ve kütüphanelere ilişkin durumu da Tablo-17 – Tablo-19’da gösterilmiştir.

Tablo-17’de de görüldüğü üzere Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (KVMGM)’ne bağlı Kastamonu ve Sinop’ta iki, Çankırı’da da bir olmak üzere toplam 5 müze bulunmaktadır. Bunlara ek olarak KVMGM denetimi altında çeşitli özel müzeler de bulunmaktadır. Müze ve eser sayısına bakarak bir değerlendirme yapmak gerekirse, Çankırı’da müze ziyareti sayısının çok düşük olduğu, Kastamonu’da ise diğer iki ile kıyasla ziyaret sıklığının çok daha fazla olduğu söylenebilir. Ancak yine de Türkiye geneline bakıldığında üç ilde de müzelere gerçekleştirilen ziyaret sayısının çok düşük olduğu görülmektedir.

Sinema ile ilgili verilere bakıldığında 2009 yılı itibarıyla Kastamonu’da iki ayrı sinema işletmesine ait toplam 7 salonun bulunduğu görülmektedir. Sinop’ta tek salonlu bir işletme mevcut iken Çankırı’da her hangi bir işletme göze çarpmamaktadır. Çankırı’daki tek sinema salonunu 100. Yıl Kültür Merkezi içerisinde yer almaktadır. Bu veriyi nüfusa oranlı yorumlamak gerekirse 10.000 kişiye düşen koltuk sayısının Bölgede 14 olduğunu ve bunun Türkiye ortalaması olan 32’nin oldukça altında olduğu görülmektedir.

Tablo-17: TR82 Bölgesi’nde ve Türkiye’de Müze, Müzelerdeki Eser ve Ziyaretçi Sayıları, 2009

* Türkiye toplamının yüzdesi olarak.

Kaynak: TÜİK, Bölgesel İstatistikler. www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 27.01.2011).

1 Makrama olarak da bilinmektedir.

Müze Sayısı

Sayı Sayı Sayı Sayı

Oran* Oran* Oran* Oran*

Kastamonu Çankırı Sinop TR82 Türkiye

Tablo-18, Bölgenin tiyatro ve sinema alanlarında oldukça zayıf kaldığını göstermektedir. Öyle ki, Bölgenin tek tiyatro salonu Sinop’ta olup; Kastamonu ve Çankırı’da tiyatro salonu bulunmamaktadır. Buna rağmen bu illerdeki kültür merkezlerinde devlet tiyatrolarının ve özel tiyatroların çeşitli

oyunlarının muhtelif zamanlarda sergilendikleri bilinmektedir. Bu oyunlara ilişkin izleyici sayıları Bölgede bir izleyici potansiyelinin olduğuna işaret etmektedir. Bölgede tek tiyatro salonunun bulunduğu il olan Sinop’ta 2010 yılında ilk defa Gerze Belediyesi tarafından bir uluslararası tiyatro festivali düzenlenmiş, yerelde faaliyetlerini sürdüren tiyatro gruplarının oyunları yanında, il dışından gelen iki, Gürcistan’dan gelen bir oyun da festival kapsamında sahnelenmiştir.

Bölgede Çankırı ve Sinop illerinin il merkezlerinin yanı sıra tüm ilçelerinde bir halk kütüphanesi mevcutken Kastamonu’da 19 ilçenin 4’ünde halk kütüphanesi bulunmamaktadır. Kütüphanelerden yararlanma hususunda Çankırı ilinin belirgin biçimde diğer iki Bölge ilinin önünde olduğu göze çarpmaktadır. Bölge, 1.000 kişi başına kütüphanelerden yararlanma oranında 767 ile tüm Düzey 2 Bölgeleri arasında ikinci sırada yer almaktadır.

Türkiye ortalamasının 74 olduğu 1.000 kişi başına ödünç verilen materyalde ise Bölge 278 ortalama ile Düzey 2 Bölgeleri arasında ilk sırada yer almaktadır.

Tablo-18: TR82 Bölgesi’nde ve Türkiye’de Sinema ve Tiyatro Salonları ile Koltuk, Gösteri ve Seyirci Sayıları, 2008–2009

Tablo-19: TR82 Bölgesi’nde ve Türkiye’de Kütüphane Bilgileri, 2008–2009

Kaynak: TÜİK, Bölgesel İstatistikler. www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 27.01.2011).

Sinema Salonu Sayısı Koltuk Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı Tiyatro Salonu Sayısı Koltuk Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı Sinema Salonu Sayısı Koltuk Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı Tiyatro Salonu Sayısı Koltuk Sayısı Gösteri Sayısı Seyirci Sayısı

Kütüphane Salonu Sayısı Kitap Sayısı

Yararlanma Sayısı

Ödünç Verilen Materyal Say.

Kütüphane Salonu Sayısı Kitap Sayısı 2008200820092009

Çankırı

27

T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı

Bir bölgede yapılan/yapılabilecek kültürel faaliyetlerin önemli bir göstergesi sayılan toplantı salonlarının varlığı açısından TR82 Bölgesi değerlendirildiğinde, Harita-12’den de anlaşılacağı üzere, ilçelerin büyük bir kısmında en az 1 toplantı salonu bulunmaktadır.

Çankırı ve Kastamonu’da henüz konservatuvar mevcut değilken Sinop ilinde bir belediye konservatuarı bulunmakta ve Türk Sanat Müziği, Türk Halk Müziği, Batı Müziği, karikatür ve ud gibi alanlarda eğitimlerini sürdürmektedir. Aynı zamanda Bölge illerinde zaman zaman çeşitli alanlarda sergi, konser, kurs, panel gibi etkinlikler düzenlenmektedir. Bölge illerinde bulunan üniversitelerin yeni kurulduğu ve yapılanmakta olduğu düşünülürse, zamanla gerek kültürel etkinliklere olan talebin, gerekse mekânsal imkânların artacağı düşünülmektedir.

Kaynak: İlçe Bilgi Formu’nda yer alan veriler (2011) kullanılarak tarafımızca çizilmiştir.

Harita-12: TR82 Bölgesi İlçelerindeki Toplantı Salonları, 2010