Deneme sonucuna göre; Kastamonu-Taşköprü koşullarında 25 adet sığır bulunan sürekli beslemeli biyogaz fermantasyon tankı sıcaklığının 30-35 oC’de tutulması sonucu biyogaz tesisinde aralıksız biyogaz üretilebileceği görülmüştür. Deneme koşullarında gübre işletmenin kendi ahırından sağlanmaktadır. Bu yüzden günlük besleme materyali soğuk mevsimlerde taşıma ve bekleme süresince fazla soğumamaktadır. Yalnız havaların soğuk olması durumunda fermantasyon tankı yeterince ısıtılmadığı zamanlarda sıcaklık düşmekte buna bağlı olarak da biyogaz üretimi düşmektedir.
Üretilen biyogaz miktarı; fermantasyon sıcaklığı direkt etkili olmaktadır. 30 m3 hacimli fermantasyon tankına sürekli 500 kg sulu gübre verilmektedir. Bu şartlarda fermantasyon sıcaklığı 9 oC olması durumunda günde 3,63 m3/gün biyogaz üretilirken, sıcaklık 20 oC’ye çıkarıldığında üretilen biyogaz miktarı 14,82 m3/gün, 30 oC’ye çıkarıldığında ise üretilen biyogaz miktarı 17,28 m3/gün değerine çıkmaktadır.
Bilir ve ark. (1984), yaptıkları bir araştırmada 1m3 hacmindeki fermantasyon tankından günde sıcaklık 9 oC olunca 0,12 m3, sıcaklık 20 oC olunca 0,49 m3 biyogaz elde edileceğini bulmuşlardır. Bu değerler, yukarıda bulunan değerlere çok yakın bulunmuştur.
Günlük beslemelerde kullanılan materyalin tıkanma ve tabakalaşmalara neden olmaması için, sap, saman, altlık v.b. artıklardan temizlenmiş olmasında yarar vardır. Fermantasyon tankı içerisinde yer alan parmaklı karıştırıcı sayesinde tesisteki bu sorun ortadan kaldırılmıştır. Bu yolla bakterilerin organik madde ile daha iyi temas etmesi sağlanmış ve gaz çıkışına engel olan kaymak tabakası kırılmıştır. Üretilen biyogaz uzun süre kullanılmaması halinde üretim kuyusundaki organik atıklar dışarı taşmaktadır. Bunu önlemek amacı ile biyogaz tankı üzerine üretilen gazı, belli bir basınçtan sonra dışarı atabilecek emniyet subabı kontrol düzeneği yerleştirilmiştir. Ancak biyogazda tüm diğer
yanıcı maddeler gibi oksijenle reaksiyona girerek yanmaktadır. Bu yüzden söz konusu tesis tehlike yaratmayacak şekilde açık bir yerde tesis edilmiştir.
Üretilen biyogübre, sıvı halde tarlalara enjekte edilebildiği gibi kurutulup granül halde de kullanılabilir. Biyogaz tesisi sonunda elde edilen biyogübre güneş ve yağmur altında olgunlaşan gübreye nazaran % 18-20 verimin artmasını sağlamaktadır. Elde edilen biyogübrenin verim artışına, fermantasyon sonucu, gübre içerisinde bulunan K2O, P2O5, organik madde, kuru madde ve C/N oranının artması sebep olmaktadır.
Yapılan denemede, fermantasyon sonucu; % K oranı % 2,47’den % 3,34’e, K2O miktarı 29.63 mg/kg’dan 39.96 mg/kg’a, N miktarı; 14,43 mg/kg’dan 14,48 mg/kg’a, P2O5 miktarı 17,48 mg/kg’dan 20,10 mg/kg’a, C/N oranı 27,64’ten 31,26 değerine, organik
madde miktarı % 77,66’dan % 77,88 değerine çıkmış, Kuru madde miktarı ise; % 97,75’ten % 97,40’a değerine, % N miktarı ise; 1,641’den 1,447 değerine inmiştir.
Fermantasyon sonucu pH değeri; 7,80’den 7,07’ye inmiş, EC değeri ise 9426’dan 10818 değerine çıkmıştır.
Fermantasyon sonunda insan sağlığına ve yeraltı sularına zararlı olan mikroorganizmalar ile yabancı ot tohumları da yok edilmiş olmaktadır.
Üretilen biyogaz, gaz ocaklarında meme çapı 2,5-3 kat artırılarak evde yemek pişirmede, gazlı şofbenler kullanılarak, sıcak su eldesinde kullanılmaktadır. Ayrıca bazı ayarlamalar yapılarak meme çapları ve basınç ayarı düzenlenerek kaloriferli ev ısıtmasında kalorifer yakıtı olarak brülörlerde yakıt olarak kullanılmıştır.
Sonuç olarak; ülkemizde enerji açığının kapatılmasında, milli sermayenin ülkede kalmasında, atmosfere sera gazı salınımının önlenmesinde, biyogaz bir alternatif olabilir. Gübre bir atık değil, bir enerji kaynağı olarak görülmelidir. Hayvansal ve bitkisel atıkların çürütülmesiyle üretilen biyogazı depolayarak doğalgaz yada LPG gazı yerine tüm ihtiyaçlarımız için yerli, temiz ve alternatif enerji kaynağı olarak kullanmamız
mümkündür. Belirli bir süre sonra köy ve çiftliklerde biyogaz, şehirlerimiz için doğal geleceğimizin enerji kaynağı olacaktır.
KAYNAKLAR
Alibaş, K. 2004. Biyogaz Üretimi, Biyogaz Üretimi ve Sistemleri, Uludağ Üniversitesi, Bursa
Anonymus, 2005. Biyogaz.com
Bilir, M., Deniz, Y., E. Karabay, N. Bilgin, 1984. Ankara Koşullarında 12 m3 Kapasiteli Topraksu Tip A Biyogaz Tesisinde Sığır Gübresinin Biyogaz Verimi, Merkez Topraksu Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Genel Yayın No:101, Rapor Seri No:41, Ankara
Bircan, N., 2005. Cam Serada Isıtma Yükü Hesabı ve Isıtmanın Fuel-oil İle Doğal Gazla Yapılması Durumunda Karlılık Durumu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Lisans Semineri, Tokat
Çalışoğlu, H. 2003. Biyogazın Üretilmesi ve İçten Yanmalı Motorlarda Kullanımı, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Lisans Semineri, Tokat
Deniz, Y., N. Bilgin, M. Bilir, E. Karabay, 1984. Sığır-Tavuk-Koyun Gübreleri ve Bunların Karışımlarından Elde Edilebilecek Biyogaz Verimleri, Merkez Topraksu Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Genel Yayın No:102, Rapor Seri No:42, Ankara
Doğrul, Y. 2000. Seraların Jeotermal Enerji İle Isıtılması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Lisans Semineri, Tokat
Ergüneş, G. ve A. Kasap, 1989. Biyogazın Oluşumu, Özellikleri ve Kullanım İmkanları, Cumhuriyet Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(1), Tokat
Ertan, B. 1991. Biyogaz Tesislerinin Analizi, Cumhuriyet Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü Yüksek Lisans Semineri, Tokat
Garcia, JL., S. De La Plaza, Lm. Navas, Rm. Benavente, L. Luna, 1998. Evalution Of The Feasibility Of Alternative Energy Sources For Greenhouse Heating, Journal Of Agricultural And Engineering Researc; Madrid, Spain
Güreli, Ş.E., 2000. Seraların Güneş Enerjisi İle Isıtılması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü Lisans Semineri, Tokat
Hamdan, MA., AI. Alsayeh, BA., Jubran, 1992. Solar Hybrid Heating-Systems For Greenhouses, Aplied Energy, Oxford, England
Jaffrin, A., N. Bentounes, AM. Joan, S. Makhlouf, 2003. Landfill Biogas For Heating Greenhouses And Providing Carbon Dioxide Supplement For Plant Growth, Biyosystems Engineering, France
Junichi, F., A. Morita,Y. Matsuoka, S. Sawayama, 2004. Vision For Utilizitation Of Livestock Residue As Bioenergy Resourse İn Japan, National Institude For Environvetal Studies (NIES),Social And Environment System Division, Onogawa, Tsukuba,Ibaraki, Kinki University, Kowakae, Higashi-Osaka, Osaka, Saibu Gas Companyltd., Chiyo, Hakata-Ku Fukuoka,.National Institude Of Advanced Industrial Science And Teknology,Institudefor Energy Utilization, Onogawa, Tsukuba, Ibaraki, Japan
Kasap, A., 2005. 25 Büyükbaş Hayvan Kapasiteli 30 m3 Hacimli Biyogaz Projesi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tarım Makinaları Bölümü, Tokat
Monteil, C., M. Amouroux, 1993. Thermal – Analysis Of Low – Temperature Ground – Level Heating- Systems İn Greenhouses Radiant Mulch And Buried Pipes, Journal De Physique III, France
Morphy, J.D. and K. McCarthy, 2005. The Optimal Production Of Biogas For Use As A Transport Fuel İn İreland, Department Of Civil, Sutructural And Environmental Engineering, Cork İnstitute Of Technology, Corks, İreland
Öztürk, M., 2005. Hayvan Gübresinden Biyogaz Üretimi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayını, Ankara
Seyran, Y., 1996. 12 m3 Kapasiteli Aile Tipi Biyogaz Tesisinin Projelendirilmesi ve İşletilmesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü Lisans Semineri, Tokat
Singh, KJ., SS. Sooch, 2004. Comparative Study Of Economics Of Different Models Of Family Size Biogas Plants For State Of Punjab-India. Energy Conversion And Management, Punjab, India
Tafdrup, S. 1994. Centralized Biogas Plants Combine Agricultural And Environmental Benefits With Energy – Production, Water Science And Tecnology, Copenhagen, Denmark
Xinshan, Qİ., S. Zhang, Y. Wang, and R. Wang, 2005. Advantages Of The İntegrated Pig- Biogas Vegetable Greenhouse System İn North China, Institute Of Ecologyand Biodiversity, School Of Life Sciences, Shandong Universty, Shanda Nan Road, Jinan,Shandong Provincialenvironmental Inspection Station, Zhi-Jin-Shi Street,Jinan, Shandong, China
Yaldız, O. 2004. Biyogaz Teknolojisinin Kullanım Amaçları, Akdeniz Üniversitesi Yayın No:78 Antalya
ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı : Hakan AFACAN
Doğum Tarihi ve Yer : 12.07.1979 / Artova-TOKAT Medeni Hali : Evli
Yabancı Dili : İngilizce Telefon : 0 506 535 1949
e-mail : hafacan@mynet.com-hakan_afacan@hotmail.com Eğitim
Derece Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi
Yüksek Lisans
GOÜ-Fen Bilimleri Enstitüsü- Tarım Makineleri
Ana Bilim Dalı
2008 Lisans GOÜ-Ziraat Fakültesi-Tarım Makineleri Bölümü 2001
Lise Tokat E.M.L.-Elektrik Bölümü 1996
İş Deneyimi
Yıl Yer Görev