GEREÇ VE YÖNTEMLER
IDENTİTY MİGREN TESTİ BULGULAR
Identity Migren Testine katılmak için 136. ve 137. sorulara evet cevabı verilmesi gerekiyor. Katılımcıların (n=1453) %41,8’i (n=607) her iki soruya da evet cevabı vererek ön tarama sorularına geçti. Bireylerin %58,2’si (n=846) her iki soruya da pozitif cevap vermediği için ön tarama sorularına geçemedi.
Ön tarama sorularından 138. veya 139. sorulardan birine evet cevabı vermesi katılımcıların Identity Migren Testine geçmesini sağlıyordu. Ön tarama sorularına geçen katılımcıların (n=607) %46,5’i (n=282) Identity Migren Testi sorularına geçemedi. Ön tarama sorularından yalnızca bir tanesine evet cevabı veren 170 (%11,7) kişiyle, soruların her ikisine de evet cevabı veren 155
kişiye (%10,7) Identity Migren Testi uygulandı.
Katılımcılardan (n=1453) %6,3’ü (n=91) Identity Migren Testindeki iki soruya ve %7,3’ü (n=106) de her üç soruya evet cevabı verdiler.
Katılımcılardan (n=1453) kadınların %20,8’inin (n=150) Identity Migren Testi pozitif iken; erkeklerin %6,4’ünün (n=47) Identity Migren Testi pozitif bulunmuştur. Kadınlar ve erkekler arasında Identity Migren Testi açısından anlamlı fark bulunmuştur. Cinsiyetler ile Identity Migren Testi arasındaki ilişki Tablo 12’de gösterilmiştir. ( Pearson X2=64,455,p<0,001)
Tablo 12. Cinsiyetler ile Idendity Migren Testi arasındaki ilişkisi
ID Migren Testi Katılımcıların cinsiyeti
Kadın Erkek Negatif 570 (%79,2) 686 (%93,6) 1256 (%86,4) Pozitif 150 (%20,8) 47 (%6,4) 197 (%13,6) Toplam 720 (%100) 733 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=64,455,p<0,001) (ID): Identity
Katılımcılardan (n=1453) daha önce hiç sigara içmeyenlerin %85,9’unun (n=577) Identity Migren Testi negatif, %14,1’inin (n=95) Identity Migren Testi pozitif bulunmuştur. İçmeyenlerden, bırakanların %86,3’ünün (n=195) Identity Migren Testi negatif, %13,7’sinin (n=31) Identity Migren Testi pozitif bulunmuştur. Sigara içenlerin %87,2’sinin (n=484) Identity Migren Testi negatif, %12,8’inin (n=71) Identity Migren Testi pozitif çıktı. Sigara içimi ile Identity Migren Testi pozitifliği açısından anlamlı fark bulunmamıştır. Identity Migren Testi ile sigara içimi arasındaki ilişki tablo 13’de gösterilmiştir (Pearson X2=0,427, p=2,00).
Tablo 13. Idendity Migren Testi ile sigara içimi arasındaki ilişki ID Migren
Testi
Sigara içiyor musunuz İçmiyorum, daha önce hiç içmedim İçmiyorum, bıraktım Evet, içiyorum Negatif 577 (%85,9) 195 (%86,3) 484 (%87,2) 1256 (%100) Pozitif 95 (%14,1) 31 (%13,7) 71 (%12,8) 197 (%100) Toplam 672 (%100) 226 (%100) 555 (%100) 1453 (%100)
Katılımcılardan (n=1453) alkol kullanmayanların %83,8’inde (n=835) Identity Migren Testi negatif, %16,2’sinde (n=162) pozitif olarak bulunmuş iken bu oranlar alkol kullananlarda sırasıyla % 92,3 (n=421) ve %7,7 (n=35) bulunmuştur. Alkol ile Identity Migren Testi arasında saptanan anlamlı ilişki Tablo 14’de gösterilmektedir (Pearson X2=19,623 p<0.001).
Tablo 14. Idendity Migren Testi ile alkol içimi arasındaki ilişki ID Migren Testi Alkol kullanımı Hayır Evet Negatif 835 (%83,8) 421 (%92,3) 1256 (%86,4) Pozitif 162 (%16,2) 35 (7,7) 197 (%13,6) Toplam 997 (%100) 456 (% 100) 1453 (%100) (Pearson X2=19,623 p<0.001) (ID): Identity
Katılımcılardan (n=1453) okuryazar olmayanların %81,3’ünün (n=26) Identity Migren Testi negatif, %18,8’inin (n=6) pozitif iken; okur-yazarların tamamında ise (n=7) negatif bulunmuştur. İlkokul mezunlarında Identity Migren Testi %82,3 (n=218) negatif, %17,7 (n=47) pozitif bulunmuştur. Ortaokul mezunlarının %84,6’sının (n=143) Identity Migren Testi negatif, %15,4’ünün (n=26) pozitif bulunmuştur. Lise mezunlarının %86,2’iınin (n=392) Identity Migren Testi negatif, %13,8’inin (n=63) ise pozitif çıkmıştır. Üniversite mezunlarında da Identity Migren Testi %89,3 (n=460) negatif, %10,7 (n=55) pozitif olarak bulunmuştur. Eğitim durumları ile Identity Migren Testi arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Tablo 14‘de gösterilmiştir (Pearson X2=11,503 p=0,042).
Tablo 14. Eğitim durumu ile Idendity Migren Testi karşılaştırılması ID Migren Testi EĞİTİM DURUMU Okur –yazar Değil
Okuryazar İlkokul Ortaokul Lise Üniversite
Negatif 26 (81,3) 7 (%100) 218 (%82,3) 143 (%84,6) 392 (%86,2) 460 (%89,3) 1256 (%86,4) Pozitif 6 (%18,8) 0 (0) 47 (%17,7) 26 (%15,4) 63 (%13,8) 55 (%10,7) 197 (%13,6) Toplam 32 (% 100) 7 (% 100) 265 (%100) 169 (%100) 455 (%100) 515 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=11,503 p=0.042) (ID): Identity
Katılımcıların (n=1453) içerisinde adet görenlerin (n=599) %77,6’sında (n=465) Identity Migren Testi negatif, %22,4’ünde (n=134) Identity Migren Testi pozitif bulunmuştur. Menopozda olanların (n=109) %86,2’sinde (n=94) Identity Migren Testi negatif, %13,8’inde (n=15) Identity Migren Testi pozitif saptanmıştır. Lohusa olanların (n=12) %91,7’sinde (n=11) Identity Migren Testi negatif, %8,3ünde (n=1) Identity Migren Testi pozitif saptanmıştır. Adet gören ve görmeyenler ile Identity Migren Testi arasında ilişki tablo 15’te gösterilmiştir (Pearson X2=5,300, p=0,071).
Tablo 15. Idendity Migren Testi ile adet arasındaki ilişki ID Migren
Testi
Adet görüyor musunuz Evet Hayır menapozdayım Hayır lohusayım Negatif 465 (%77,6) 94 (%86,2) 11 (%91,7) 570 (%79.2) Pozitif 134 (%22,4) 15 (%13,8) 1 (%8,3) 150 (%20,8) Toplam 599 (%100) 109 (%100) 12 (%100) 720 (%100) (Pearson X2=5,300, p=0.071) (ID): Identity
Katılımcıların (n=1453) içerisinde kronik bir hastalığı olanların (n=464) %83’ünde (n=385) Identity Migren Testi negatif, %17’sinde (n=79) pozitif çıkmıştır. Herhangi bir kronik hastalığı olmayanların (n=989) %88,1’inde (n=871) Identity Migren Testi negatif, %11,9’unda (n=118) pozitif çıkmıştır. Kronik hastalığı olanlar ve olmayanlar arasında Identity Migren Testi açısından bir fark bulunmuştur. Sonuçlar Tablo 16’da gösterilmiştir (Pearson X2=6,994, p=0,008).
Tablo 16. Idendity Migren Testi ile kronik hastalık ilişkisi var mı? ID Migren
Testi
Herhangi bir kronik hastalığınız var mı? Hayır Evet Negatif 871 (%88,1) 385 (%83) 1256 (%86,4) Pozitif 118 (%11,9) 79 (%17) 197 (%13,6) Toplam 989 (%100) 464 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=6,994, p=0,008) (ID): Identity
Katılımcıların (n=1453) içerisinde psikiyatrik hastalığı olanların (n=55) %72,7’sinde (n=40) Identity Migren Testi negatif, %27,3’ünde (n=15) pozitif bulunmuştur. Psikiyatrik hastalığı olmayanların (n=1398) %87’sinde (n=1216) Identity Migren Testi negatif, %13’ünde (n=182) pozitif bulunmuştur. Psikiyatrik hastalığı olma ile Identity Migren Testi açısından anlamlı bir fark bulunmuştur. Bulgular Tablo 17’de gösterilmiştir (Pearson X2=9,174 ,p=0,002).
Tablo 17. Idendity Migren Testi ile psikiyatrik hastalık ilşkisi ID Migren Testi Psikiyatrik hastalık Hayır Evet Negatif 1216 (%87) 40 (%72,7) 1256 (%86,4) Pozitif 182 (%13) 15 (%27,3) 197 (%13,6) Toplam 1398 (%100) 55 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=9,174, p=0,002) (ID): Identity
Katılımcıların (n=1453) içerisinde depresyon olasılığı olanların (n=250) %80’inde (n=200) ID Migren Testi negatif, %20’sinde (n=50) pozitif bulunmuştur. Depresyon olasılığı olmayanların (n=1203) %87,8’inde (n=1056) Identity Migren Testi negatif, %12,2’sinde (n=147) pozitif bulunmuştur. Beck depresyon testi skorları ile Identity Migren Testi açısından bir fark bulunmuştur. Tablo 18’de gösterilmiştir (Pearson X2=10,69, p=0,002).
Tablo 18. Idendity Migren Testi ile depresyon ilişkisi ID Migren Testi Depresyon olasılığı Yok Var Negatif 1056 (%87,8) 200 (80) 1256 (%86,4) Pozitif 147 (%12,2) 50 (% 20) 197 (%13,6) Toplam 1203 (%100) 250 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=10,691, p=0,002)
Katılımcılardan (n=1453) çalışmayanların %76,6’sında (n=278) Identity Migren Testi negatif, %23,4’ünde (n=85) pozitif bulunmuştur. Sağlık çalışanlarının %85,5’inde (n=106) Identity Migren Testi negatif, %14,5’inde (n=18) pozitif çıkmıştır. Memurların %90,8’inin (n=287) Identity Migren Testi negatif, %9,2’sinin (n=29) testi pozitif çıkmıştır. İşçilerin %86’sının (n=149) Identity Migren Testi negatif, %13’ünün (n=23) pozitif çıkmıştır. Serbest çalışanların %90’ının (n=135) Identity Migren Testi negatif, %8’inin (n=12) testi pozitif çıkmıştır. Özel sektörde çalışanların %90’ının (n=135) Identity Migren Testi negatif, %8’inin (n=15) pozitif çıkmıştır. Diğer sektörde çalışanların %91’inin (n=166) Identity Migren Testi negatif, %10’unun (n=15) pozitif çıkmıştır. Çalışma durumu ile Identity Migren Testi arasında anlamlı fark bulunmuştur. Sonuçlar Tablo 19’da gösterilmiştir (Pearson X2=44,937, p<0.001).
Tablo 19. Çalışma durumu ile Idendity Migren Testi karşılaştırılması
ID Migren
Testi
Meslek Çalışmıyor Sağlık
çalışanı Memur İşçi Serbest Özel sektör Diğer Negatif 278 (%76,6) 106 (%85,5) 287 (%90,8) 149 (%86) 135 (%90) 135 (%90) 166 (%91) 1256 (%86,4) Pozitif 85 (%23,4) 18 (%14,5) 29 (%9,2) 23 (%13) 12 (%8) 15 (%8) 15 (%10) 197 (%13,6) Toplam 363 (%100) 124 (%100) 316 (%100) 172 (%100) 147 (%100) 150 (%100) 181 (%100) 1453 (%100) (Pearson X2=44,937, p<0,001) (ID): Identity
Identity Migren Testi pozitif çıkanların (n=197) varolan baş ağrılarını tanımlamasını istediğimizde %6’sında (n=12) ‘bir çember gibi sıkıyor’, %22,3’ünde (n=44) ‘başta ağırlık ve basınç hissi uyandırıyor’, %48,2’sinde (n=95) ‘zonklayıcı karakterde’, %15,2’sinde (n=30) ‘künt bir ağrı’, %1,5’inde (n=3) ‘diğer karakterde baş ağrısı’ olduğunu öğrendik. Şonuçlar şekil 14’te gösterilmektedir.
Şekil 14. Identity Migren Testi pozitif çıkanlarda baş ağrısının tiplerini tanımlıyor Identity Migren Testi pozitif çıkanlara (n=197) baş ağrısından önce gelip bir saatten kısa süren bulgular var mı diye sorduğumuzda %49,7’si (n=98) hayır cevabı verdi. %13,7’si (n=27) bulanık görme ve ışık kırılmaları olduğu, %13,7’si (n=27) kulaklarda uğultu olduğu, %9,1’i (n=18) yüz, kol, bacaklarda uyuşukluk olduğu, %3,6’sı (n=7) konuşmada zorluk olduğu, %10,2’si (n=20) diğer cevabını verdiler. Şekil 15’de Identity Migren Testine evet diyenlerin baş ağrısından 1 saat önce gelen bulgular sorusuna cevapları gösterilmiştir.
Şekil 15. Idendity Migren Testi pozitif çıkanlarda baş ağrısından 1 saat önce gelen bulgular
Başağrınızı en iyi hangisi tanımlar?
Di ğer Künt bi r ağrı Kes kin bi r a ğrı Zo nkl ayıcı Başta a ğırl ık ve b as Bir çe mber gibi sıkı S ıkl ığ ı 120 100 80 60 40 20 0 Di ğer Konu şma da zo rluk Yüz ,kol ve ba cakta u Kul akl ard a u ğultu Bu lan ık gör me v e ışı Hay ır S ıkl ığ ı 120 100 80 60 40 20 0
Identity Migren Testi pozitif çıkanlardan (n=197) %7,1’i (n=14) hiç gebe kalmamış, %11,7’sinin (n=23) gebelik sırasında baş ağrıları artmış, %39,1’inin (n=77) gebelik sırasında baş ağrıları azalmış, %18,8’inde (n=37) değişiklik olmamış, %23,4’ü (n=46) gebelik sırasında baş ağrısının artıp artmadığını hatırlamıyor. Sonuçlar şekil 16’da gösterilmiştir.
Şekil 16. Hamilelik esnasında baş ağrısı değişiklikleri
Identity Migren Testi pozitif çıkanların (n=197) %5,6’sı (n=11) adet görmüyor, %58,4’ünün (n=115) adetleri esnasında baş ağrıları artıyor, %8,1’inin (n=16) adetleri esnasında baş ağrıları azalıyor, %21,3’ünün (n=42) adetleri esnasında baş ağrıları değişmiyor, %6,6’sının (n=13) adetleri esnasında baş ağrılarının artıp artmadığı bilinmiyordu. Şekil 17’de adetleri esnasında baş ağrılarının nasıl seyrettiği gösterilmektedir.
Şekil 17. Hamilelik esnasında baş ağrısı değişiklikleri hamilelik esnasında başağrısındaki değişiklikler
Hatırlamıyorum Değişiklik olmadı Azaldı
Arttı Hiç gebe kalmadım
sı kl ık 100 80 60 40 20 0
Adetleriniz esnasında baş ağrılarınız nasıl seyrediyor
Bilmiyorum Değişmez Azalır Artar Adet görmüyorum sı kl ık 140 120 100 80 60 40 20 0
TARTIŞMA
Yaptığımız çalışma sonucunda Edirne il merkezinde 18-55 yaş grubunda migren prevelansını %13,6 olarak saptadık. Daha önce yapılan çalışmalarda migren prevelansı yaklaşık % 16,4 olarak saptanmıştır (3). Ülkemizde yapılan migren prevelansı çalışmalarında migrenin en çok 30-39 yaş arasında görüldüğü saptanmıştır (3,4).Bizim yaptığımız çalışmada da yaklaşık olarak aynı yaş grubunda prevelansın arttığı görülmüştür.
Migren baş ağrısı kadınlarda erkeklerden daha fazla görülmektedir. Migrenle karşılaşma sıklığı çocukluk döneminde anlamlı bir cinsiyet farkı gözetmezken, puberteden sonra kadınlarda artmakta ve erişkin nüfusta kadın erkek oranı 2/1’e ulaşmaktadır. Genel olarak kadınlarda sık görülmesi, birçok kadında menstrüasyonla ilişkili migrenin olması, hamilelik ile migrenin göreceli olarak hafiflemesi ve doğum kontrol hapı kullanan bazı kadınlarda migren sıklığının değişmesi, kadın seks hormonlarının migren patofizyolojisinde rolü olduğuna açıkça işaret etmektedir.
Somerville iki çalışmasında (109,110) migrenli kadınlardaki serum hormon seviyelerini ölçmüştür. Serum hormon düzeylerinde önemli bir değişiklik olduğu saptanmıştır (109,110). Bizim yaptığımız çalışma sonucunda Identity Migren Testi pozitifliğini kadınlarda %20, erkeklerde de %6,4 olarak saptadık. Yani kadınlarda pozitif çıkma oranı, erkeklerin üç katından fazla bulundu.
Ülkemizde Identity Migren Testi kullanılarak migren prevelans çalışmaları daha önce de yapıldı. Bunlardan bir tanesi de Siva tarafından (111) çalışma alanında ID migren testi geçerliliğini ölçmek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Bu çalışmada da bizim çalışmamızda olduğu gibi Identity
Migren Testinin Türkiye uyarlaması kullanılmış, çalışma sonucunda Identity Migren Testinin duyarlılğı %70,9, özgüllüğü %79,1 olarak bulunmuştur. Çalışmaya 18-55 yaşları arasında 465 işçi katılmıştır. Bu çalışmadaki migren prevelansı %10-12; erkeklerdeki prevelansı %10,9, kadınlarda %21,8 olarak saptandı. Aynı şekilde ülkemizde yapılan diğer bir çalışmada Zarifoğlu (112), adolesan yaş grubunda Identity Migren Testinin Türkçe uyarlamasını kullanarak migren prevelansı araştırmıştır. 1064 öğrencide yapılan çalışmada duyarlılık %28,7, özgüllük %44,7 olarak saptanmıştır. Test sonucunda Identity Migren Testinin geçerli bir test olduğu tespit edilmiştir. Identity Migren Testiyle ilgili ülkemizde yapılan diğer bir çalışmada Türkiye’nin güneyinde üniversite öğrencilerinde Identity Migren Testi kullanılarak migren prevelansı araştırılmıştır. 1256 öğrenci ile yapılan çalışmada Identity Migren Testinin duyarlılığı %81 ve özgüllüğü %75 olarak bulunmuştur. Türkiye’de migren prevelansı %10,9 olarak saptanmıştır. Bu çalışma da bize Identity Migren Testinin birinci basamakta kullanılabilecek bir test olduğunu göstermiştir (113).
Yapılan çalışmalar sonucunda migrenin üretimi azalttığı ve iş gücü kaybı yarattığı ortaya çıkmıştır. Tanı ve tedavi için harcanan para da ülke ekonomisini etkilemektedir (80-94). Identity Migren Testinin Türkçe versiyonunun, birinci basamak hekimleri ve aile hekimliği uzmanları tarafından kullanılabilecek bir test olduğu gösterilmiştir. Aynı şekilde bizim yaptığımız çalışmada da benzer sonuçlar elde edilmiştir.
Yaptığımız çalışmada Identity Migren Testi pozitif çıkan hastalarda adet, menopoz ile Identity Migren Testi pozitifliği arasındaki ilişkiye baktık. Identity Migren Testi pozitif cevap verenlerin %81,6’sı hala adet görüyordu, %16,5’i menopozdaydı, %1,9’u lohusaydı. Kadınların hormonlarının baş ağrısıyla ilişkili olduğu gösterilmiştir. Literatürde, migrenin iki alt tipi olarak bilinen auralı ve aurasız migrenin, iki farklı antite olduğunu iddia eden çeşitli çalışmalar da vardır. Akut migrende bölgesel beyin kan akımı çalışmalarında, auralı migrende olan fakat aurasız migrende olmayan, yayılan hipoperfüzyon durumu gösterilmiştir. Bu, iki migren formu arasındaki patofizyolojik farklılığı göstermektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar sonucunda aurasız migrenin auralı migrenden daha fazla oranda görüldüğü tespit edilmiştir. Auralı migrende de en fazla oranda görülen auranın görsel aura olduğu tespit edilmiştir (113). Bizim yaptığımız çalışma sonucunda da Identity Migren Testi pozitif çıkan hastalarda baş ağrısından önce aurası olmayanların oranı %49,7, görsel aurası olanların oranı ise %13,7 olarak çıktı. Bu da yapılan çalışmalarla paralellik göstermekteydi. Migren başağrısı 2. ve 3. trimesterde azalmaktadır.
azalması ile bağlantılı migren atakları teorisini destekleyen durumlar (109,110):
- Kombine oral kontraseptif ilaç kullanan çoğu kadında, 21 gün yüksek östrojen seviyelerine maruz kaldıktan sonraki bir haftalık ilaçsız dönemde, östrojen seviyeleri düşünce migren ataklarının oluşması;
- Migrenin hamilelik sırasında östrojen seviyeleri yükselince kısmen düzelmesi, ama doğum sonrası östrojen seviyesi düşünce tekrar şiddetlenmesi;
- Eskiden uygulanan hormon yerine koyma tedavisinde, 21 gün östrojen aldıktan sonraki 7 günlük ilaçsız dönemde migrenin ortaya çıkması;
- Migrenin, menopozdan sonra over siklusu sona erip östrojen ufak dalgalanmalar ile birlikte düşük seviyelerde kalınca düzelmesi olarak sayılabilir.
Östrojen düşüşünün hangi mekanizma ile migrene sebep olduğu tam anlamıyla açıklığa kavuşmuş değildir. Grant (116) “baş ağrısına eğilimli” kadınlardan söz etmiştir. Bu kadınların uterus arterleri hipertrofik bulunmuştur. Aynı değişikliklerin karotis arter sisteminde de görülebileceğini öne sürmüş ve normal hormon oynamalarının patolojik bir damar cevabına yol açacağına dikkati çekmiştir (115). Literatürde Somerville’in yaptığı çalışmaları (109,110) destekleyen birçok çalışma vardır. Bizim yaptığımız çalışmada da Identity Migren Testi pozitif çıkanların hamileliği sırasında %39,1’nin migreni azalmıştır. Identity Migren Testi pozitif çıkanların da %58’inde adetleri esnasında baş ağrısı artmış olarak bulundu.
Migren hastalığı pek çok tetikleyici etkisinde artabilir, ayrıca bu tetikleyiciler genetik yatkınlığı olan bireylerde migren baş ağrısının başlamasına neden olmaktadır. Sigara, alkol, kronik bir rahatsızlığın olması, psikiyatrik bir rahatsızlığın olması bu tetikleyiciler arasında sayılmaktadır. Welch (41) ve Blau (42) ayrı ayrı yaptıkları çalışmalarda bu konuya yer vermişler, sigaranın, alkol kullanımının, psikiyatrik rahatsızlığın, kronik bir rahatsızlığın önemli migren tetikleyicileri olduğu vurgulanmıştır. Bizim yaptığımız çalışma da sigara kullananların %12,8’inde, sigara kullanmayanların %14,1’inde test pozitif bulunmuştur. Sigara kullanımıyla Identity Migren Testi arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır (Ki Kare=0,427, p=0,427). Alkol kullananların %7,7’sinde, kullanmayanların %6,2’sinde, kronik hastalığı olanların % 17’sinde, olmayanların %11,9’unda, psikiyatrik rahatsızlığı olanların %27,3’ünde, olmayanların %13’ünde Identity Migren Testi pozitif çıktı. Alkol kullanmamayla Identity Migren Testi pozitifliği arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (Ki Kare=19,623, p<0,001). Kronik hastalık ve psikiyatrik rahatsızlık varlığı ile Identity Migren Testi pozitifliği arasında da anlamlı bir ilişki göze çarpmaktadır (sırasıyla Ki
Kare=6,994, p=0,008 ve Ki Kare=9,174, p=0,008).
Güvenilirliği yüksek çalışmalarda eğitim durumu düşük, sosyo-ekonomik düzeyi düşük insanlarda migren prevelansı yüksek olarak bulunmuştur (4,5). Bizim yaptığımız çalışmada okumayanların %18,8’inde, üniversite mezunlarının %10,7’sinde Identity Migren Testi pozitif çıkmıştır. Eğitim durumu ile Identity Migren Testi arasında anlamlı ilişki göze çarpmaktadır (Ki Kare=11,503, p=0,042). Çalışmayanların %23,4’ünde, çalışanların %11’inde Identity Migren Testi pozitif saptandı. Çalışma durumu ile Identity Migren Testi arasında anlamlı ilişki saptanmıştır (Ki kare=44,937, P<0,001).
Migren baş ağrısının tanımlamalarına baktığımızda zonklayıcı tipte baş ağrısının en fazla görüldüğü tespit edilmiştir. ICHD tarafından 2004 yılında yapılan son çalışmalarda bu konuya yer verilmiş ve migrende en fazla zonklayıcı tip baş ağrısı olduğu belirtilmiştir. Yaptığımız çalışmada Identity Migren Testi pozitif çıkanların %15,2’sinde zonklayıcı baş ağrısı olduğu ortaya çıktı. Migrende en sık zonklayıcı karakterde baş ağrısı olduğu söylenebilir (10,11).
Migrenin auralı ve aurasız formlarını saptamak epidemiyolojik çalışmalarda zor olmaktadır. Güvenilirliği yüksek çalışmalarda migrenin %25-30’unda aura tespit edilmiştir. Aura baş ağrısından önce gelen bulgulara denilmektedir. Aura olarak da en sık görsel auralar olmaktadır. Greenberg tarafından yazılan Clinical Neurology kitabında bu konuya yer verilmiş, görsel aura olarak da skotomların en sık görüldüğü yazılmıştır. Yaptığımız çalışmada Identity Migren Testi pozitif çıkanların %49,7’sinde hiç aura bulgusu yoktu. Olguların %13,7’sinde ise görsel aura mevcuttu. Yaptığımız araştırma, yapılan çalışmalarla paralellik göstermektedir (12,14).
SONUÇLAR
Edirne şehir merkezinde 18-55 yaş grubunda ID migren testini kullanarak migren prevelansını hesaplamayı amaçladık. Ülkemizin geneli hakkında bir fikir edinebileceğimizi, erişkinlere yönelik daha iyi bireysel ve toplumsal sağlık hizmeti sunmamızı sağlayacak analizler yapabileceğimizi düşündüğümüz çalışmamızın sonuçları şu şekilde özetlenebilir.
1. Katılımcıların %6,3’ü iki soruya evet cevabı vererek, %7,3’ü her üçüne de evet cevabı vererek Identity Migren testi sonucunda pozitif kabul edildiler.
2. Katılımcı her beş kadından birinin Identity Migren Testi pozitif bulundu. Bu oran erkek katılımcıların içerisinde Identity Migren Testi pozitif bulunanların 3,5 katı kadardı. Bu bilgiye dayanarak bizim çalışmamızın neticesine bakarak migrenin kadınlarda erkeklerden 3,5 kat daha sık görüldüğünü söyleyebiliriz.
3. Sigara içimi ile Identity Migren Testi pozitifliği arasında anlamlı fark bulunmamışken alkol kullanmayanlarda kullananlara oranla iki kat yüksek Identity Migren Testi pozitifliği saptanmıştır.
4. Okur yazar olmayanlardan üniversite mezunu olanlara doğru bir sıralama yapıldığında eğitim düzeyi arttıkça ID Migren Testi pozitifliği oranının azaldığı görülmüştür.
5. Halen adet gören katılımcılarda Identity Migren Testi menopozda olan hastalardan iki kat daha fazla pozitif bulunmuştur.
6. Katılımcıların kronik bir hastalığı olanların %17’sinde Identity Migren Testi pozitif bulunurken, herhangi bir kronik hastalığı olmayanlarda bu oran %11’de kalmıştır. Bu sonuca
bakarak kronik hastalığı olmanın migren için pozitif bir risk faktörü olduğunu söyleyebiliriz. 7. Katılımcılardan psikiyatrik hastalığı olanlarda Identity Migren Testi psikiyatrik hastalığı olmayanlardan iki kat daha fazla pozitif bulunmuştur.
8. Çalışmamızın sonuçlarından birisi de çalışmayanlarda Identity Migren Testinin çalışanlara oranlara daha yüksek oranda pozitif bulunmuş olmasıdır.
9. Katılımcıların baş ağrılarının karakteri sorgulandığında; zonklayıcı tipte ağrının tüm katılımcıların yarıya yakınında bulunduğu, başta ağırlık ve basınç hissi, çember şeklinde sıkma ve künt ağrının onu izlediği belirlendi.
10. Identity Migren Testi pozitif çıkanlarda baş ağrısından önce gelip bir saatten kısa süren semptomların olup olmadığı sorgulandığında semptomu olanlarla olmayanların oranları hemen hemen birbirine eşit bulundu. En sık görülen semptomlar bulanık görme ve ışık kırılmaları ile kulaklarda uğultu olarak belirlendi.
11. Identity Migren Testi pozitif çıkanların yarısından fazlası adetleri sırasında baş ağrılarının arttığını söylerken çok az bir kısmı azaldığını, %20 kadarı da adetleri sırasında baş ağrılarının değişmediğini belirtmiştir.
12. Daha önce gebelik yaşamış ve Identity Migren Testi pozitif çıkanların yarısına yakınında gebelik sırasında baş ağrıları azalmış, ancak az bir kısmında baş ağrıları artmıştır.
ÖZET
Migren, tekrarlayıcı tarzda, başın bir tarafına lokalize, ataklara bulantı, kusma, ışık ve sese karşı hassasiyetin de eşlik ettiği primer başağrısı türüdür. Ülkemizde 18-55 yaş arasındaki prevelansı kadınlarda erkeklerin iki katı fazla olmak üzere %16,4 olarak bulunmuştur. Migren tanısı öyküye dayanılarak konulur. ID migren testi birinci basamakta migren tanısı koymada güvenilir bir testtir. Bu çalışma ile Edirne ilinde 18-55 yaşları arasındaki populasyonda Identity Migren Testini kullanarak migren görülme sıklığını ve migren baş ağrısının özelliklerini belirlemeyi amaçladık.
Çalışma örneklemimizi 720 kadın, 733 erkek olmak üzere 20-55 yaş aralığında toplam 1453 kişi oluşturmuştur. Veri toplama amacıyla danışman tarafından oluşturulan bir anket formu kullanılmış ve veriler STATICA7 istatistik yazılımı yardımıyla işlenmişlerdir. İstatistiksel anlamlılık sınırı olarak p<0.05 değeri kabul edilmiştir.
Katılımcıların %13,6’sında Identity Migren Testi pozitif saptandı. Her 5 kadından ve her 15 erkekten birinde test pozitif bulundu. Sigara içimi ile Identity Migren Testi pozitifliği arasında anlamlı bir fark bulunamazken alkol içenlerde pozitiflik oranının anlamlı olarak düşük olduğu saptanmıştır. Eğitim düzeyi arttıkça pozitiflik oranı azalmaktadır. Halen adet görenlerde, kronik bir hastalığı olanlarda, psikiyatrik hastalığı olanlarda, çalışmayanlarda ID migren testi pozitifliği daha yüksek oranda bulunmuştur. En sık görülen baş ağrısı tipi zonklayıcı tipte baş ağrısı olarak saptanmıştır. ID migren testi pozitif bulunanların yarısı başta görme bulanıklığı ve ışık kırılmaları ve kulaklarda uğultu olmak üzere baş ağrısından önce gelen semptomlar tariflemiştir. Verilere göre
genellikle adet sırasında baş ağrıları artmakta, gebelik sırasında azalmaktadır.
Ülkemizde migren sık rastlanan nörolojik bir hastalıktır. Tanı konulmadığı zaman hem iş gücü kaybı hem de ekonomik kayıp yaratmaktadır. Birinci basamakta tanısının konması hem iş gücü kaybını hem de ekonomik kaybı önleyerek ülkemize büyük faydalar sağlamaktadır. Bu araştırmanın sonucu, ID migren testinin birinci basamakta migren tanısı koymada aile hekimleri ve aile hekimliği uzmanlarına büyük yarar sağlayacağını göstermektedir.