İtalya Örneği

İtalya, tarihsel olarak yerel kimliğin oldukça öne çıktığı ve yerel idarelerin oldukça güçlü olduğu bir ülkedir. II. Dünya Savaşı sonrasında İtalya’nın kuzeyi ile güneyi arasında sosyo ekonomik gelişmişlik farkları, sosyal ve ekonomik boyutta ülke içerisinde huzursuzluk yaratmış ve bölgelerin birbirine yabancılaşmaya başlamasına neden olmuştur (Dinler, 2012: 394).

Sanayi ve yatırım politikaları 1900’lerin başından itibaren devlet eliyle yürütülmüş ve özellikle 1950’li 60’lı yıllarda kalkınma hamlesi kamu yatırımlarıyla gerçekleşmiştir. Bölgesel dengesizliklerin sonuçlarını azaltmak amacıyla kalkınma ajansları gündeme gelmiştir. İtalya’nın güney bölgesini kalkındırmak için 1950 yılında Cassa per il Mezzogirno (CASSA) kalkınma ajansı kurulmuştur. Bölgesel altyapı projelerinin hazırlanması ve organizasyonunun gerçekleştirilmesinden sorumlu olan CASSA, 1960’lı ve 70’li yıllarda faaliyet alanını geliştirmiştir. Buna bağlı olarak fakir bölgeler, potansiyeli yüksek sektörler ve yeni yaratılan bölgeler üzerine yoğunlaşmıştır.

Ancak çalışmalarının başarısız olması sebebiyle CASSA’nın faaliyetlerine son verilmiştir. Agenzia per la Promozine dello Suiluppo del Mezzogirno (AGENZIA), CASSA’nın yerine kurulmuştur. AGENZIA, Mezzogirno Bakanlığı’na bağlı olarak çalışmakta ve bölge ili ilgili bütün kamu ve özel girişimleri koordine etmektedir. Buna ek olarak bakanlık tarafından uygun görülen plan ve programları uygulamaktadır (Dinler, 2012: 395).

İtalya’da 1977 yılında çıkarılan bir kanunla seçimle işbaşına gelen bir bölge idaresi oluşturulmuştur. Bölge idarelerine bölgesel planlamaların yapılması, eğitim, sağlık gibi hizmetlerin yerel olarak sunulması için bölgesel yasama iktidarı tanınmıştır.

89

Özerk bölgelerin işlemleri hem hukukilik hem de yerindelik açısından ulusal devletin denetimine tabidir (Özen, 2005: 14).

2.3.1. Emilia Romagna Bölgesel Kalkınma Ajansı¹⁸(ERVET)

ERVET, İtalya’nın ve Avrupa’nın en gelişmiş bölgelerinden biri olan Emilia Romagna’da 1974’ten itibaren faaliyet gösteren bir kalkınma ajansıdır. Bölge ekonomisi, alanlarında uzmanlaşmış KOBİ’lere dayanmaktadır. KOBİ’ler ve zanaatkarlar, üretime dayalı firmalar bölgedeki sanayi sektörünün yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bölgede faaliyet gösteren firmalar ERVET’e üyedir (Kayasü vd., 2003: 64).

Özel bir şirket olarak kurulan ERVET, kuruluşundan beri bölge ile arasındaki ilişki üç aşamadan geçmiştir. 1970’lerin başında bölgenin stratejik yönelimi, bölgede iktisadi olarak az gelişmiş alanların sanayileşmesine katkıda bulunarak bölgeyi dengelemekti. Bu sebeple ERVET, ilk aşamada bu bölgedeki endüstriyel faaliyetler için oluşturulmuş avantajlı alanlara destek olmuştur. 1980’lerde özelleşmiş sanayi bölgelerinde örgütlenen KOBİ’lerin sıra dışı büyümesini izleyen bölgenin stratejisi nicel yaklaşımdan nitel yaklaşıma (iş hizmet merkezleri) doğru değişmiştir. Bu hedefi başarmak için ERVET, temel sanayi sektörlerinin analizini konu edinen yenilikçi hizmetler geliştirmiştir. 1990’lı yıllarda ise ERVET, hizmet merkezlerinin faaliyetlerini, kalite geliştirme, inovasyon ve teknoloji transferi alanlarında işletmeleri destekleyecek biçimde yönlendirmiştir. 1980’ler ve 90’lar boyunca bütçenin %87’si bölge tarafından finanse edilmiş, %4’ü AB fonlarından, %3’ü özel şirketlerden ve %6’sı kamu kurumlarından gelmiştir. Ajansın faaliyetleri doğrultusunda üç ana hedefi vardır:

 Şirketlerin yenilik süreçlerini ve uluslararası değişim kapasitelerini desteklemek için projelerin oluşturulması ve yürütülmesi,

 Bölgenin iktisadi kalkınması amacıyla yerel yönetimler, kamu kuruluşları, sosyal örgütler ve özel işletmeler arasında anlaşmaya ulaşma sürecinin desteklenmesi,

 Programlarının yürütülmesinde bölgeye teknik destek sağlamaktır (Dall’olio: 2006: 64-65).

18 Ente Regional eper la Valorizzazione Economica del Territorio.

90

ERVET değişen politikalarla birlikte kendine yeniden yapılandırmış ve iş hizmet merkezlerinden oluşan bir ağ oluşturmaya başlamıştır. İş hizmet merkezini girişimci birlikleri ve ticaret odalarıyla işbirliği içinde kurmuştur. ERVET’in sektörel merkezleri;

1976’da seramik merkezi CERAMIC, 1980’de giyim sektörü merkezi CITER, 1982’de makine sektörü merkezi CEMOTER, 1983’te ayakkabı merkezi CERCAL, 1986’da metal sektörü merkezi CERMET, 1987’de tarım makineleri merkezi CERMA kurulmuştur. Fonksiyonel olarak kurulan merkezler; 1986’da teknoloji aktarımı merkezi ASTER, 1987’de fason danışmanlık merkezi RESFOR, 1989’da ihracat hizmetleri merkezi SVEX’tir (Kayasü vd., 2003:65). ERVET, kendi alanlarında uzmanlaşmış bu hizmet merkezleriyle sanayi, tarım, turizm, ticaret, ulaşım ve sosyal uyum projeleri yürütmektedir. ERVET’in koordinasyon birimi şu görevleri üstlenmektedir:

 Teknoloji transferlerini ve bilgi aktarımını sağlamak, bölgedeki sektörleri yeniliklerden haberdar etmek,

 Hem bölgesel hem de dış finansal kaynakları kullanarak bölgesel kalkınma stratejisi geliştirmek,

 İtalya’da ve Avrupa’daki diğer ajanslarla kurumsal ağlar geliştirmek,

 Bölgenin potansiyelinin tanıtımını yapmak ve mevcut projeler için kaynak bulmak,

 AB programlarının tanıtımını yapmak ve bu programlardan yararlanmak isteyenlere danışmanlık hizmeti vermek,

 Kentsel alanların kullanımı, ulaşım, hizmetlere erişim ve sağlık alanlarında yeniliklerin araştırılması ve bölgeye taşınmasıdır (Özen, 2005: 16-17).

ERVET üstlendiği rol açısından dört temel zorlukla karşı karşıyadır. İlk zorluk ekonomik sistemin karakterinden kaynaklanmaktadır. Büyük farklılıklarla tanımlanabilen bölgesel ekonomik sistem, şirketler arasındaki hiyerarşilerin yeniden tanımlanması, uluslararasılaştırma stratejisinin yoğun olarak uygulanmaya başlanması gibi karakterlere ve sürekli değişen bir yapıya sahiptir. Bu yüzden Emilia Romagna’nın ekonomisi sadece ERVET’in organizasyon yapısındaki değişime değil, bölgesel altyapının modernleştirilmesi, bölgesel ekonominin çeşitlilik kazanması, hizmet çalışmalarının ulusal ve uluslararası ağ haline gelmesine ihtiyaç duymaktadır. İkinci

91

zorluk yerel otoritelerle ilişkilerdeki problemlerdir. Yerel otoriteler ekonomik kalkınma ve bölgenin gücünün daha az olduğu alanlarda baş aktör gibi davranmaktadırlar.

Üçüncüsü sanayi politikasını bütüncül şekilde oluşturmada yaşanan problemdir. Böyle bir koordinasyon için ERVET sisteminin ve ticaret odası, girişimci birlikleri, üniversiteler ve bölgesel ölçekte çalışan ulusal aktörlerin bir arada çalışmaları gerekmektedir. Sonuncusu kurumsal devamsızlık sonucunda ortaya çıkan problemlerdir.

Bölgelerin çok güçlenmesi bir çözüm olarak algılanmayabilir (Kayasü vd., 2003: 68).