İsteğe Bağlı Sosyal Güven- Güven-lik Programları

Bazı ülkeler, atipik çalışanları sosyal güvenlik sistemi kapsamına dâhil etmek için isteğe bağlı prog-ramları tercih etmiştir. Avusturya, 2009’da kendi hesabına çalışanlar için gönüllü işsizlik sigortası seçe-neği oluşturmuş ve İspanya 2014 yılında kendi hesabına çalışan-ların işsizlik sigortasından isteğe bağlı olarak yararlanabilmesini sağlamıştır (OECD, 2018: 4). Ancak bütün gönüllü programlarda oldu-ğu gibi, bu programlar da üyelerin karşı ayıklama (adverse selection) ile seçilmesinden dolayı risk altın-dadır. Buna göre, riski en yüksek olan işçiler, programa katılım konu-sunda en istekli olanlardır ve bu da risk paylaşımını güçleştirmektedir (ISSA, 2019: 9).

İsveç 2007-2008 yıllarında iş-sizlik sigortasında (risk) derecelen-dirme yöntemine geçerek, primleri ortalama yüzde 300 artırmıştır. Ancak isteğe bağlı İşsizlik Sigortası Fonlarına üyelik yaklaşık yüzde 10 oranında düşmüştür. Fondan ayrı-lanların harcaması en düşük üyeler

olduğu görülmektedir. Bu üyeler, bütün yaş grupları arasında işsizlik riski en düşük olan 60 yaş üstün-deki çalışanlar ile işsizlik riskinin yüksek olmasına karşın, işsizlik süreleri çok kısa ve gelir düzeyleri düşük olan ve dolayısıyla edimler-den asgari düzeyde yararlanan 25 yaş altındakilerdir (OECD, 2018: 4). Esasen bütün bulgular, isteğe bağlı sigortanın ancak kısmi bir çözüm olabileceğini göstermektedir (ISSA, 2019: 9).

Kanada’da 2010’dan bu yana kendi hesabına çalışanlar, analık ve ana baba edimlerine, hastalık yardımlarına ve hasta aile üyele-ri için tedavi/bakım yardımlarına erişmek üzere Kendi Hesabına Ça-lışanlar İçin Özel Yardımlar (Special Benefits for Self-employed Wor-kers - SBSE) programına gönüllü olarak katılabilmektedir. Yardımlar ve prim oranları, bağımlı çalışanlar-la aynıdır ve işveren primleri devlet tarafından sübvanse edilmektedir. 2011’de ilk yıl yardımlar ödenmiş, ancak primler bütün ödemelerin üçte birinden daha azını karşıla-mıştır. Programın 2016 yılı değer-lendirmesinde, karşı ayıklamanın güçlü göstergeleri bulunmuştur. Buna göre, taleplerin dörtte üçün-den fazlası analık ve ebeveyn yar-dımlarına yönelmiştir. Programı seçenlerin üçte ikisi kadındır ve kendi hesabına çalışanların yüzde 43’ünü oluşturmaktadır. Yine ken-di hesabına çalışanların üçte biri 25-44 yaşları arasındayken, isteğe

bağlı programa katılanların üçte ikisi aynı yaş grubundadır. İsteğe bağlı programı tercih edenlerin ge-lirlerinin, diğer kendi hesabına çalı-şanlardan önemli ölçüde düşük ol-duğu görülmüştür (OECD, 2018: 4).

Avusturya’da kendi hesabına çalışanlar kısa süreli hastalık ha-linde gelir bağlama programına katılabilmektedir. Programa katı-lanlar, kendi hesabına çalışanların yaklaşık yüzde 8’ini oluşturmuştur. 2016 yılında, sigortaya yeni katı-lanların yarısına yakını yardım al-mıştır ve ortalama yardım süresi, (zorunlu sigortalı olan) bağımlı ça-lışanlar arasındaki ortalama hasta-lık izni süresinin yaklaşık iki katıdır (22 gün). Programın açık vermesi nedeniyle, asgari yardım miktarı 2017 yılında önemli ölçüde azaltıl-mıştır. İsteğe bağlı sosyal koruma programlarının, ancak kapsama oranları çok yüksek olduğunda fi-nansal olarak uygulanabilir olacağı öngörülmektedir. Bununla birlikte, bazı durumlarda çalışanların sosyal koruma için daha fazla para öde-meyi kabul etme eğiliminde olduğu belirtilmektedir (OECD, 2018: 4-5).

SONUÇ

Dijitalleşme işgücü piyasasını yeniden biçimlendirmektedir. Di-jital platformlar ile karmaşık robot ve yazılımların otomasyonu ar-tırması işleri değişime uğratırken, çalışmaya ilişkin geleneksel ay-rım ve tanımları belirsiz hale ge-tirmektedir. Çünkü dijital emek

platformlarının yenilikçi niteliği ve önemi, dijital iletişim yöntemleri ve altyapıdan daha çok, yeni yönetim stratejilerinden ileri gelmektedir. İşletmeler, dijital teknolojiyi kulla-narak işleri Taylorist bir anlayışla nitelik gerektirmeyen çok küçük parçalara ayırarak artık düzenli bir gelir kaynağı olmaktan çıkarmak-tadır. Böylece çalışmayı geleneksel anlamı dışında sıradan bir eyleme dönüştürmektedir. Dijital çalışma, çalışanın işçi sayılmadığı için çalış-maya ilişkin haklardan yararlana-madığı, çalıştıranın işveren oldu-ğunu inkâr ettiği için elde ettiği karı meşrulaştıracak yükümlülükler-den kurtulduğu bir çalışma biçimi olarak yaygınlaşmaktadır.

Çalışmaya ilişkin geleneksel ayrımların belirsizleşmesi, işgücü piyasasının düzenleyici çerçevesi-ni de geçersiz kılmaktadır. Bunun anlamı salt çalışanları koruyan kurumların zayıflaması değil, aynı zamanda ücretli çalışma statüsü-nün hukuksal dayanaklarının da yok olmasıdır. Bu anlamda dijital-leşmenin işgücü piyasasına etkisi, küreselleşmeyle artmaya başlayan eşitsizlik, eğretilik, güvencesizlik ve kutuplaşma gibi eğilimlerin ye-niden üretilmesi ile sınırlı değildir. Bunun ötesinde, ücretli çalışmanın yerini kendi hesabına çalışmanın almasından ileri gelen yeni risklere yol açmasıdır.

KAYNAKÇA

Akgüç, Mehtap et al.; Industrial Relations and Social Dialogue in the Age of Collabo-rative Economy (IRSDACE). CompaCollabo-rative Report, December 2018.

Aloisi, Antonio; “Commoditized Workers: Case Study Research on Labor Law Issues Arising From a Set of “On-Demand/Gig Economy” Platforms,” Comparative Labor Law and Policy Journal, Vol. 37, No. 3, 2016, s. 653-690.

Berg, Janine et al.; Digital Labour Platforms and the Future of Work: Towards Decent Work in the Online World, International Labour Office, Geneva, 2018.

Briziarelli, Marco; “Spatial Politics in the Digital Realm: the Logistics/Precarity Dia-lectics and Deliveroo’s Tertiary Space Struggles,” Cultural Studies, Vol. 33, No. 5, 2019, s. 823-840.

Brynjolfsson E., McAfee A.; The Second Machine Age. Work, Progress and Prosperity ın a Time of Brilliant Technologies. W. W. Norton and Company, New York, 2014.

Chakravorti, Sujit, Roson, Roberto; “Platform Competition in Two-Sided Markets: The Case of Payment Networks,” Review of Network Economics, Vol. 5, Issue 1, March 2006, s. 118-142.

Cherry, Miriam; “Working for (Virtually) Minimum Wage: Applying the Fair Labor Standards Act in Cyberspace, Alabama Law Review, Vol. 60, No. 5, 2009, s. 1077-1110.

Chesalina, Olga; “Platform Economy as a Challenge for Social Security in Germany,” Paper Prepared for Presentation at the ‘5th Conference of the Regulating for Decent Work Network’ at the International Labour Office Geneva, Switzerland, 3-5 July 2017.

Countouris, N., de Stefano, V.; New Trade Union Strategies for New Forms of Employ-ment. European Trade Union Confederation (ETUC), Brussels, 2019.

de Backer, Koen, Flaig, Dorothee; The Future of global Value Chains Business as Usu-al or “a New NormUsu-al”? OECD Science, Technology and Innovation Policy Papers, No. 41, OECD Publishing, 2017.

de Groen, Willem Pieter et al.; Impact of Digitalisation and the on-Demand Economy on Labour Markets and the Consequences for Employment and ındustrial Relations Fi-nal Study. European Economic and Social Committee, Brussel, 2017.

de Stefano, Valerio; “The Rise of the “Just-in-Time Workforce”: On-Demand Work, Crowdwork and Labour Protection in the “Gig-Economy,” Conditions of Work and Emp-loyment Series No. 71, International Labour Office, Geneva, 2016.

Degryse, Christophe; “Shaping the World of Work in the Digital Economy,” Foresight Brief, 01 – January 2017, European Trade Union Institute (ETUI), Brussels, 2017.

Degryse, Christophe; Digitalisation of the Economy and its Impact on Labour Mar-kets. Working Paper 2016. 02, European Trade Union Institute, Brussels, 2016.

Drahokoupil, Jan, Fabo, Brian; “The platform Economy and the Disruption of the Employment Relationship,” ETUI Policy Brief, European Economic, Employment and Social Policy, No. 5, 2016.

Drahokoupil, Jan, Jepsen, Maria; “The Digital Economy and its Implications for La-bour,” Transfer, Vol. 23, No. 2, 2017, s. 103–119.

EC; Electronic Exchange of Social Security Information System - EESSI (2017), Fa-ctsheet https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=869&furtherNews=-yes&newsId=2836 (10.05.2019)

Eichhorst, Werner et al.; “How Big is the Gig? Assessing the Preliminary Evidence on the Effects of Digitalization on the Labor Market,” IZA Policy Paper No. 117, October 2016. Eichhorst, Werner, Rinne, Ulf; “Digital Challenges for the Welfare State,” Institute of Labor Economics (IZA) Policy Paper No. 134, November, 2017.

Eurofound; Game changing technologies: Exploring the Impact on Production Pro-cesses and Work Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2018.

Evans, D.S.;“Some Empirical Aspects of Multi-Sided Platform Industries,” Review of Network Economics, No. 2, 2003, s. 191-209.

Farrel, Diana, Greig, Fiona; Paychecks, Paydays, and the Online Platform Economy. Big Data on Income Volatility. The JP Morgan Chase Institute. Washington D.C., 2016.

Fernández-Macías, Enrique; Automation, digitalisation and platforms: Implications for Work and Employment, Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2018.

Graham, Mark et al.; “Digital Labour and Development: Impacts of Global Digital La-bour Platforms and the gig Economy on Worker Livelihoods,” Transfer, Vol. 23, No. 2, 2017, s. 135–162.

Granieri, Massimiliano; “Two-Sided Markets and the Credit Card Industry: Are An-titrust Authorities Missing the Big Picture?” SSRN Electronic Journal, August 2011, 1-32. Hannah Johnston, Chris Land-Kazlauskas; “Organizing On-Demand: Representati-on, Voice, and Collective Bargaining in the Gig Economy,” Conditions of Work and Emp-loyment Series No. 94, International Labour Office, Geneva, 2019, s. 1.

Huws, Ursula; “Defragmenting: towards a critical understanding of the New Global Division of Labour,” Work Organisation, Labour and Globalisation, Vol. 1, No. 2, 2007, s. 1-4.

Huws, Ursula, Joyce, Simon; “The Economic and Social Situation of Crowd Workers and their Legal Status in Europe,” International Labor Brief, Vol. 14, No. 8, 2016, s. 9-18.

Ilsøe, Anna; “The Digitalisation of Service Work – Social Partner Responses in Den-mark, Sweden and Germany,” Transfer, Vol. 23, No. 3, 2017, s. 333–348.

industriAll; Digitalising Manufacturing Whilst Ensuring Equality, Participation and Cooperation, Policy Brief 2015-07. http://www.industriall-europe.eu/database/ulo-ad/pdf/2015112PolicyBrief_2015-07_DigitisationOfManufacturing-EN.pdf (10.07.2020) ISSA; 10 Global Challenges for Social Security. Developments and Innovation. Inter-national Social Security Association, 2016. http://praha.vupsv.cz/fulltext/ul_2036.pdf (19.5.2019)

Association, 2019.

https://ww1.issa.int/sites/default/files/documents/publications/2-10-Challen-ges%20Europe%202019-WEB-254965.pdf (11.03.2020)

Johnston, Hannah, Land-Kazlauskas, Chris; “Organizing On-Demand: Represen-tation, Voice, and Collective Bargaining in the Gig Economy,” Conditions of Work and Employment Series No. 94, International Labour Office, Geneva, 2019.

Kehal, Harbhajan S., Singh, Varinder P.; Digital Economy: Impacts, Influences and Challenges. Idea Group Publishing, London, 2004.

Kilhoffer, Zachary et al.; The Platform Economy and Industrial Relations: Applying the old framework to the new reality. CEPS Research Report No. 2017/12, August 2017.

Konkolewsky, Hans-Horst; “Digital economy and the future of social security,” Ad-ministration, Vol. 65, No. 4, 2017, s. 21–30.

OECD; “The Future of Social Protection: What Works for non-Standard Workers?” Policy Brief on the Future of Work, 2018. https://www.oecd.org/employment/futu-re-of-social-protection.pdf. (15.5.2019).

OECD; Employment Outlook 2019: The Future of Work, Highlights. OECD Publishing, Paris, 2019.

Pulignano, Valeria; “Work in Deregulated Labour Markets: a Research Agenda for Precariousness,” Working Paper 2019.03, European Trade Union Institute, Brussels, 2019.

Servoz, Michel; The Future of Work? Work of the Future! On How Artificial Intelligen-ce, Robotics and Automation are Transforming Jobs and the Economy in Europe. Euro-pean Commission, 2019.

Srnicek, Nick; Platform Capitalism. Polity Press, Malden, 2017.

Todoli´-Signes, Adrián; “The ‘gig Economy’: Employee, Self-Employed or the Need for a Special Employment Regulation?” Transfer, Vol. 23, No. 2, 2017, s. 193–205.

Todoli´-Signes, Adrián; “The End of the Subordinate Worker? Collaborative Eco-nomy, on-Demand EcoEco-nomy, Gig EcoEco-nomy, and the Crowdworkers' Need for Protecti-on,” International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations, Volume 33, Issue 2, 2017, s. 1-3.

Valenduc, Gérard, Vendramin, Patricia; Work in the Digital Economy: Sorting the old from the New. Working Paper 2016.03, European Trade Union Institute, Brussels, 2016.

Valenduc, Gérard, Vendramin, Patricia; “Digitalisation, Between Disruption and Evo-lution,” Transfer, Vol. 23, No. 2, 2017, s. 121–134.

Vandaele, Kurt; “Will trade unions survive in the platform economy? Emerging pat-terns of platform workers’ collective voice and representation in Europe,” European Trade Union Institute, Working Paper 2018.05, Brussels, 2018.

Weber, Enzo; “Setting out for Digital Social Security,” Research Department Wor-king Paper No. 34, International Labour Office, September 2018.

Webster, Juliet, Randle, Keith; “Positioning Virtual Workers Within Space, Time, and Social, Dynamics,” (in) Virtual Workers and the Global Labour Market. Ed. by Juliet Webster, Keith Randle, Palgrave/McMillan Springer, London, 2016, s. 3-35.

Ali TOPTAŞ Dr. Naci ÖNSAL

n Ülkemizde sendikalaşma oranının çok düşük olduğu,

örgütlenme önündeki engellerin var olması halinde

sendi-kalaşmanın zor olduğu açıktır. Ayrıca aynı konfederasyon

çatısı altında aynı işkolunda birden fazla sendikanın olması

kanımca yanlıştır. Güçlü sendikacılığın desteklenmesi

ama-cıyla işkolu barajının yüzde 5’lere çıkarılması halinde sarı

sendikacılık ve tabela sendikacılığı sona erecektir.

(*)Ali Toptaş ile söyleşiyi, dergimiz Genel Yayın Yönetmeni Dr. Naci Önsal gerçekleştirmiştir. /

nacionsal@hotmail.com

(**)1953 yılında Kotan’da doğdu. İlk, orta ve lise tahsilini Malatya’da tamamladı. 1977 yılında A.İ.T.İ.A. (sonra, Gazi Üniversitesi İİBF oldu), Başkent İktisadi Ticari İlimler İşletme ve Muhasebe Bölümü’nde eğitimini tamamladı. 1972-1977 yılları arasında Yargıtay’da kâtiplik, şeflik, yazı işleri müdürlüğü ve Yüksek Seçim Kuru Raportörlüğü görevlerini yaptı. 1977-1998 yılları arasında İş Müfettişliği, Ankara Bölge Çalışma Müdürlüğü, Çalışma Genel Müdürlüğü, Çalışma Genel Müdürlüğü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müşavirliği, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdür Vekilliği ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarlığı görevlerini de yapan Toptaş, 1998-2018 yılları arasında Başbakanlık’ta yaptığı Başbakanlık Müşavirliği görevinden yaş haddinden 2018 yılında emekli oldu. Asgari Ücret Tespit Komisyonu Başkanlığı, Yüksek Hakem Kurulu Üyeliği, Bakanlık Yüksek Disiplin Kurulu Başkanlığı, Bakanlık Disiplin Kurulu Üyeliği, Memurin Muhakematı Komisyonu Üyeliği, Toplu İş sözleşmeleri Kurulu Üyeliği, Resmi Arabulucu Seçici Kurulu Üyeliği ILO Türk Heyeti Başkanlığı ile İşçi Ücretlerinde Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Kurul Üyeliği görevlerini yerine getirdi. Çalışma hayatı ve sosyal güvenlik konularında çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlanmış çok sayıda makale ve yazısı bulunan Toptaş halen, Türk Harb-İş Sendikası ve Koop-İş Sendikası’nın sürekli yayın organı olan dergilerine çalışma hayatı ve sosyal güvenlik, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile ilgili makale ve yazılar yazmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır.

KARATAHTA/İş Yazıları Dergisi Sayı : 19/ Nisan 2021 (s: 61-67)

n Bir yıl önce sanayi 4.0, top-lum 5.0, yapay zekâyı konuşuyorduk sonra pandemi her şeyin önüne geçti. Bu görünmeyen düşman, kişisel ve toplumsal yaşamı değiştirdi. Endüstri ilişkilerini ve geniş anlamda çalış-ma yaşamını da etkiledi; kapanan işyerleri, işsiz kalanlar, ücretsiz izne çıkarılanlar, kısa çalışma ödeneği uygulamaları gibi. “Pandemi bit-ti” dediğimizde kaldığımız yere mi döneceğiz? Yoksa pandemi çalışma yaşamında kalıcı izler mi bırakacak? Yaşananları Türkiye’nin fırsata çevirmesi olası mıdır? Bunun için hazır mıyız?

Dünyayı etkisi altına alan Co-vid-19 salgınının istihdam üzerin-deki olumsuz etkileri nedeniyle işçi ve işverenler üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması, paylaşılma-sı, giderilmesi ve istihdamda de-vamlılığın sağlanabilmesi amacıyla devletin destek tedbirlerini düzen-lemesi, ayrıca ekonomik program hedeflerinin gerçekleştirilmesi, vergi rekabeti, vergide adalet, ba-sitlik, etkinlik ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde bazı güncellemele-rin yapılması, istihdam ve vergi konularına ilişkin düzenlemelerle birlikte kamu kurum ve kuruluşla-rımızın ihtiyaçları ile son dönemde vatandaşlarımızdan gelen taleple-rin karşılanması amacıyla acil ted-birlerin alınması kaçınılmazdır.

Covid-19 kaynaklı zorlayıcı se-bepler nedeniyle yapılan kısa çalış-ma ve kısa çalışçalış-manın sona erme-sini takiben sağlanan normalleşme

desteğine ilişkin tedbirlerin alın-ması, işsizlik ödeneğinden yarar-landırılan kişilerin istihdama daha hızlı dönüşlerinin teşvik edilmesi amacıyla bu kişilerin, işten ayrıl-malarını takip eden 90 gün içeri-sinde işe girmeleri ve bu işyerinde 12 ay süreyle kesintisiz çalışmaları halinde uzun vadeli sigorta prim-lerinin tamamının işsizlik sigortası fonundan karşılanması elzemdir.

Bu bağlamda yaşananların ül-kemizde bir fırsata çevrilmesi söz konusu olamaz.

n Aile, Çalışma ve Sosyal Hiz-metler Bakanlığı’nın son istatisti-ğini (31.01.2021) nasıl yorumluyor-sunuz?

6356 sayılı Sendikalar ve Top-lu İş Sözleşmesi Kanunu gereğin-ce 31.01.2021 tarihli ve 31381 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan işkol-larındaki işçi sayıları ile

sendikala-rın üye sayılasendikala-rına ilişkin 2021/Ocak ayı tebliğinde, 20 işkolunda 201 işçi sendikasının bulunduğu 14.371.096 işçinin çalıştığı ve 2.069.476 işçi-nin sendikalı olduğu, sendikalaşma oranının yüzde 14,40 bulunduğu görülmüştür.

Ülkemizde sendikalaşma oranı-nın çok düşük olduğu, örgütlenme önündeki engellerin var olması ha-linde sendikalaşmanın zor olduğu açıktır. Ayrıca aynı konfederasyon çatısı altında aynı işkolunda birden fazla sendikanın olması kanımca yanlıştır. Güçlü sendikacılığın des-teklenmesi amacıyla işkolu barajı-nın yüzde 5’lere çıkarılması halinde sarı sendikacılık ve tabela sendika-cılığı sona erecektir.

n İşsizlik; yaygın, yoğun ve kronik. İş aramaktan ümidini ke-senlerin sayısı hiç olmadığı kadar yüksek. Nasıl çözeceğiz bu işsizli-ği?

İşsizlik ve istihdam sorunu ge-lişmekte olan ve gelişmiş bütün ülkelerin sorunudur. İşsizlik bir ül-kede sadece üretimi ve ekonomik kalkınmayı olumsuz etkilememek-te, sosyal problemler ve yoksulluğu da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle işsizlik ve işsizliğin neden olduğu problemlerle mücadele Av-rupa Birliği’nde olduğu gibi ülke-mizin de gündeminin ilk sıralarında yer almaktadır. Bu durum ülkemiz açısından çok daha karmaşık ve belirsiz bir nitelik kazanmaktadır. İşsizlik nitelik değiştirerek

istih-dam sorununa dönüşmüştür. Eko-nominin yeterli gelişmemesinden doğan yapısal işsizlik, kendini bu kesimde yoksulluk ve kentsel ke-simde kayıt dışı istihdamın geniş-lemesi biçiminde ortaya koymak-tadır. Ülkemizde ne işsizliğin niteliği ne hacmi, ne de büyüme seyri ye-terli ölçüde ortaya konulmamıştır. Ancak iradi işsizlik, gayri iradi işsiz-lik, mevsimlik işsizişsiz-lik, konjonktürel işsizlik, yapısal işsizlik, gizli işsizlik ve friksiyonel işsizlik şeklinde çe-şitlendirilebilir. TÜİK verilerine göre işsizlik oranı yüzde 14,8; kanımızca bu oran yüzde 25’lerdedir.

İşsizliği azaltmanın ve istihdamı artırmanın en etkili yolu şüphesiz ekonomik büyümedir. Ekonomide canlanmanın başlaması, üretimin artması, yeni yatırımların yapılması ve böylelikle yeni işlerin yaratılma-sı işsizliği azaltacaktır. Ancak tek başına ekonomik büyüme, mevcut işsizlere ve iş piyasasına yeni gire-cek gençlere iyi işlerin temini için yeterli değildir.

Günümüzde teknoloji ve verim-lilik istihdamın iki önemli ögesi ola-rak ortaya çıkmıştır. Özellikle tek-noloji ve beşeri sermaye, ekonomik büyüme ve yaşam kalitesinin artı-rılmasında ilk faktördür.

Teknolojik gelişmeler ve bilgi toplumuna geçiş, üretimde eğitim düzeyi yüksek, çoklu beceriye sa-hip, takım çalışmasına yatkın, ya-ratıcı, değişen üretim teknolojile-rine çabuk uyum sağlayan işgücü gerekmektedir. İşgücünün kalitesi

firmaların rekabet yeteneği ve ba-şarısında merkezi rol oynamakta-dır.

İşgücünün niteliğini etkileyen unsur işgücünün eğitimi ve mes-lek eğitimidir. İstihdam ve eğitim arasında inter-aktif bir ilişki söz konusudur; eğitim istihdamda ar-tışa ve yeni iş kollarına uyumu sağlarken, günün koşullarına göre istihdam yapısında meydana gelen değişmeler de eğitim politikalarına yön vermektedir. Ayrıca işgücünün daha eğitimli hale getirilmesi ve-rimliliği de artırmaktadır.

Özellikle bilişim teknolojileri is-tihdam ve verimlilik üzerinde her geçen gün daha çok etkide bulun-maktadır. Bu teknolojiler bilgiye ulaşmayı daha simetrik hale getir-mekte, daha fazla insan daha çok bilgiye ulaşmakta, bu da mevcut ekonomik ilişkileri etkilemektedir. Bilgiyi üreten ve elektronik olarak dağıtan bilgi işçileri, bilgi ekonomi-sinde büyük avantaj elde etmekte-dirler.

Bilgi ekonomisi bilgi işçilerine dayanmaktadır. Gerek ABD’de ve gerekse AB’de bilgi teknolojilerinin ihtiyaç duyduğu becerili işgücü açı-ğı artmaktadır.

Eğitilmiş işgücünün verimliliği ve istihdam imkânları, vasıfsız iş-gücünün istihdam olanaklarından daha fazladır. Düşük eğitimli, va-sıfsız insanların işsiz kalma, düşük ücret, fakirlik ve sosyal dışlanmaya maruz kalma riskleri daha yüksek-tir. Dolayısıyla insan kaynaklarının

gelişmesine yönelik eğitim ve mes-leki eğitim politikaları büyük önem arz etmektedir.

Ayrıca eğitim bir defalık bir olgu değildir. Değişen teknoloji ve