İstatistiksel Analiz

Elde edilen verilerin analizinde SPSS 22 IBM istatistik paket program kullanılmıştır. Veriler ortalama ve standart sapma olarak özetlenmiştir. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediğine dair analiz Shapiro-Wilk testi ile test edilmiş olup, verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Bağımsız guruplar arasındaki farklılık ise bağımsız guruplar arasındaki karşılaştırma Independent Sample T-Testi ile analiz edilmiştir. Grup içi öntest ve sontest karşılaştırmada ise Paired Samples T Testi kullanılmıştır. Bu çalışmada hata düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiştir.

4.BULGULAR

Tablo 2. Kontrol ve Deney grubunun ön test karşılaştırılması

Değişkenler Kontrol Grubu Ortalama ± SD T P

Soru 1 Kontrol grubu Deney gurubu 2,49 ±0,49 2,08 ±0,51 2,401 0,024* Soru 2 Kontrol grubu Deney gurubu 2,33 ±0,60 2,11 ±0,38 2,111 0,045* Soru 3 Kontrol grubu Deney gurubu 1,85 ±0,52 1,65 ±0,49 1,301 0,211 Soru 4 Kontrol grubu Deney gurubu 2,21 ±0,29 1,99 ±0,61 1,399 0,159 Soru 5 Kontrol grubu Deney gurubu 2,79 ±0,39 2,48 ±0,45 2,100 0,047* Soru 6 Kontrol grubu Deney gurubu 1,81 ±0,50 1,69 ±0,29 0,509 0,600 Soru 7 Kontrol grubu Deney gurubu 2,21 ±0,29 1,94 ±0,39 2,548 0,034* Soru 8 Kontrol grubu Deney gurubu 1,91 ±0,68 1,84 ±0,51 0,488 0,581 Soru 9 Kontrol grubu Deney gurubu 1,62±0,39 1,39±0,48 2,100 0,048* Soru 10 Kontrol grubu Deney gurubu 1,79±0,49 1,51±0,52 2,600 0,029* *(p<0,05). Anlamlı

Tablo 2’yi incelendiğimizde; kontrol ve deney grubunun öntest değerlerinin karşılaştırılmasında 1,3,5,7,9 ve 10 sorularda kontrol grubunun öntes değerlerinin deney grubunun öntest değerlerinden istatiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0,05). Ancak 2,4,6 ve 8 Sorularda ise kontrol ve deney grubu öntest değerlerinde istatiksel yönden anlamlı derecede farklılık görülmemiştir (p>0,05).

Tablo 3. Kontrol ve Deney grubunun son test karşılaştırılması

Değişkenler Kontrol Grubu Ortalama ± SD T P

Soru 1 Kontrol grubu Deney gurubu 2,39 ± 0,48 2,78 ± 0,39 -2,699 0,010* Soru 2 Kontrol grubu Deney gurubu 2,37 ± 0,51 3,06 ± 0,67 -3,600 0,002* Soru 3 Kontrol grubu Deney gurubu 1,81 ± 0,48 2,51 ± 0,51 -4,488 0,000* Soru 4 Kontrol grubu Deney gurubu 2,01 ± 0,41 2,51 ± 0,59 -3,100 0,003* Soru 5 Kontrol grubu Deney gurubu 2,65 ± 0,65 3,05 ± 0,70 -2,401 0,009* Soru 6 Kontrol grubu Deney gurubu 1,85 ± 0,51 2,45 ± 0,49 -3,799 0,001* Soru 7 Kontrol grubu Deney gurubu 2,11 ± 0,48 2,61 ± 0,51 -3,199 0,002* Soru 8 Kontrol grubu Deney gurubu 1,99 ± 0,49 2,31 ± 0,47 -2,019 0,022* Soru 9 Kontrol grubu Deney gurubu 1,59 ± 0,44 2,11 ± 0,11 -3,201 0,002* Soru 10 Kontrol grubu Deney gurubu 1,55 ± 0,62 2,29 ± 0,53 -4,539 0,000* *(p<0,05). Anlamlı

Tablo 3’ü incelediğimizde; kontrol ve deney grubuna ait sontest değerlerinin karşılaştırılmasında ölçekte bulunan tüm soruların sontest değerlerinde deney grubuna ait sontest değerlerinin kontrol grubuna ait sontest değerlerinden istatiksel yönden anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05).

Tablo 4. Kontrol grubunun ön ve son test karşılaştırılması

Değişkenler Öntest Ort. ± SD Sontest Ort. ± SD t P

Soru 1 2,49±049 2,39 ± 0,48 0,599 0,600 Soru 2 2,33 ±0,60 2,37 ± 0,51 -,,200 0,950 Soru 3 1,85 ±0,52 1,81 ± 0,48 0,203 0,881 Soru 4 2,21 ±0,29 2,01 ± 0,41 1,802 0,068 Soru 5 2,79 ±0,39 2,65 ± 0,65 0,899 0,399 Soru 6 1,81 ±0,50 1,85 ± 0,51 -,400 0,680 Soru 7 2,21 ±0,29 2,11 ± 0,48 0,799 0,501 Soru 8 1,91 ±0,68 1,99 ± 0,49 -,888 0,401 Soru 9 1,62±0,39 1,59 ± 0,44 0,211 0,901 Soru 10 1,79±0,49 1,55 ± 0,62 1,111 0,288 *(p<0,05). Anlamlı

Tablo 4’ü incelendiğimizde; kontrol grubuna ait öntest ve sontest değerlerinin karşılaştırılmasında öntest ve sontes değerleri arasında tüm sorularda istatiksel yönden anlamlı bir fark bulunmadığı saptanamamıştır (p>0,05).

Tablo 5. Deney grubunun ön ve son test karşılaştırılması

Değişkenler Öntest Ort. ± SD Sontest Ort. ± SD t P

Soru 1 2,08 ±0,51 2,78 ± 0,39 -3,811 0,001* Soru 2 2,11 ±0,38 3,06 ± 0,67 -4,901 0,000* Soru 3 1,65 ±0,49 2,51 ± 0,51 -4,599 0,000* Soru 4 1,99 ±0,61 2,51 ± 0,59 -4,321 0,000* Soru 5 2,48 ±0,45 3,05 ± 0,70 -3,287 0,003* Soru 6 1,69 ±0,29 2,45 ± 0,49 -4,289 0,000* Soru 7 1,94 ±0,39 2,61 ± 0,51 -3,776 0,001* Soru 8 1,84 ±0,51 2,31 ± 0,47 -3,899 0,001* Soru 9 1,39±0,48 2,11 ± 0,11 -5,118 0,000* Soru 10 1,51 ±0,52 2,29 ± 0,53 -3,997 0,001* *(p<0,05). Anlamlı

Tablo 5’i incelendiğimizde; deney grubuna ait öntest ve sontes değerlerininn karşılaştırılmasında öntest ve sontest değerleri arasında tüm sorularda sontest değerlerinin öntest değerlerinde değerlerinden istatiksel yönden anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05).

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Benlik saygısı bireyin kendisi ile ilgili olumlu ya da olumsuz görüş belirtmesidir. Başka bir ifade ile bireyin kendisine güven ve saygı duymasının yanında kendinden memnun olması, kendini başkalarına karşı değerli bulması, yeteneklerinin fakında olarak kendi özgüvenini yüksek tutarak hayatında başarılı olma derecesidir (Dixon, 2006). Benlik saygısı üst düzeyde olan bireylerin kendilerini daha rahat ifade ederek, daha yaratıcı ve sosyal yönden benlik saygısı düşük bireylere göre daha uyumlu bir hayat sürdükleri gözlemlenmektedir. (Yörükoğlu, 2002).

Bireylerin psikolojik gelişimlerinde birçok etkenin benlik saygısı düzeyini etkilediği görülür (Sroufe, 1979). Bu etkenlerde olan sportif faaliyetler bireyler için ruh ve beden sağlığını olumlu yönde geliştirmekte ve bireylerin kendilerine ait fiziksel düzeylerini tanıyarak daha cesur karar verebilmelerini sağlamaktadır.

Sportif faaliyetlere katılan bireyler ile sportif faaliyetlere katılmayan bireylerle ilgili birçok çalışmalar yapılmıştır ve spor yapan bireylerin hem fiziksel görünüşlerini ifade eden vücut kitle indeksleri ve kendilerine karşı özgüven açısından çok önemli olan benlik saygılarının daha yüksek olduğu birçok çalışmalara rastlanmıştır. Düşük benlik saygısı değerlerine sahip olan bireylerin kendilerine karşı olumsuz bakış açısına sahip oldukları görülürken, aynı zamanda sahip oldukları gerçek güçlerini yansıtmakta zorlandıkları görülmektedir.

10-12 yaş kız çocukları üzerine yapmış olduğumuz çalışmada rekreatif amaçlı spor yapan bireylerin vücut kitle indeksi değerlerinde rekreatif amaçlı spor yapmayan kız çocuklarına göre olumlu iyileşmeler olduğu saptanmıştır.

Literatürde vücut kitle indeksi ile ilgili çalışmalardan bazılarını incelediğimizde; 8 bayan ve 2 erkekten oluşan 10 kişilik grup üzerinde yapılan bir çalışmada 8 haftalık egzersiz sonucunda deney grubuna ait vücut kitle indeksi değerlerinde ortalama 5 kg’lık azalmalar meydana geldiği tespit edilmiştir (Elmacı ve ark; 1993). Obezler üzerine yapılan bir çalışmada da obez çocuklara 8 hafta boyunca rekreatif etkinlikli yürüme eğersizi yaptırılmış ve vücut kitle indekslerinde sedanter yaşam süren obez çocuklara göre anlamlı şekilde iyileşmeler olduğu saptanmıştır.

Obezler üzerine yapılan başka bir çalışmada beden kitle indeksi ve obezite arasındaki ilişki incelenmiş ve beden kitle indeksi ile benlik saygısı arasında ters yönde ilişkiler saptanmıştır. Vücut kitle indeksi azalan bireylerde benlik saygısı düzeylerinde artışlar gözlemlenirken, daha yüksek vücut kitle indeksine sahip bireylerde ise daha düşük benlik saygısı düzeyleri görülmüştür (French, 1995).

Ergenlikten önceki dönemde obez olan bireylerin obez olmayan yaşıtlarına göre düşük benlik saygısından dolayı yalnızlık, sıkıntı ve sinirlilik düzeylerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır (Pınar, 2002). Ayrıca bu düşük benlik saygısına ait bireylerin depresif bir yaşam sürdükleri gözlenmiştir ()Odgen ve Evans; 1996).

Yapılan çalışmalar toplumun standartlarında beden kitle indeksine sahip olmayan bireylerin fiziki görünümleri ile ilgili olumsuz düşüncelerinden dolayı içe kapanık ve özgüveni eksik bireyler olarak yaşamlarını sürdürdükleri görülmektedir (Erkol ve Khorshid; 2004). Ayrıca yapılan başka bir çalışmada 4 hafta süren pilates egzersizlerinin kız çocuklarında vücut kompozisyonu üzerine etkisi incelenmiş. 11 yaşındaki 30 kız çocuğu üzerinde yapılan bu çalışmada çalışmada 4 hafta boyunca uygulanan pilates egzersizlerinin vücut kitle indeksi değerlerinde olumlu yönde değişimler meydana getirdiği gözlenmiştir (Jago ve ark; 2006).

Yaptığımız çalışmayı ve literatürde yapılan diğer çalışmaları incelediğimizde yapmış olduğumuz rekreatif etkinlikli yürüme egzersizi sonucunda vücut kitle indeksi değerlerinde meydana gelen azalmaların literatürdeki diğer çalışma sonuçlarında meydana gelen vücut kitle indeksi değerlerindeki değişimler ile paralellik gösterdiği gözlenmektedir. Yaptığımız çalışmada 8 haftalık rekreatif etkinlik amaçlı yapmış olduğumuz yürüyüş egzersizi sonucunda benlik saygısı öntest ve sontest değerlerini incelediğimizde; kontrol ve deney grubunun öntest değerlerinde 1,3,5,7,9 ve 10 sorularda kontrol grubunun öntes değerlerinin deney grubunun öntest değerlerinden istatiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek olduğu (p<0,05), ancak 2,4,6 ve 8 Sorularda ise kontrol ve deney grubu öntest değerlerinde istatiksel yönden anlamlı derecede farklılık görülmemiştir (p>0,05). Kontrol ve deney grubuna ait sontest değerlerinin karşılaştırılmasında ise; ölçekte bulunan tüm soruların sontest değerlerinde deney grubuna ait sontest değerlerinin kontrol grubuna ait sontest değerlerinden istatiksel yönden anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05).

Grupların kendi içindeki öntest ve sontest değrlerini incelediğimizde; kontrol grubuna ait öntest ve sontest değerlerinin karşılaştırılmasında öntest ve sontes değerleri arasında tüm sorularda istatiksel yönden anlamlı bir fark bulunmadığı (p>0,05), deney grubuna ait öntest ve sontes değerlerininn karşılaştırılmasında ise; öntest ve sontest değerleri arasında tüm sorularda sontest değerlerinin öntest değerlerinde değerlerinden istatiksel yönden anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05).

Yapmış olduğumuz çalışma sonuçlarına değerlendirdiğimizde, yapılacak olan rekreatif amaçlı egzersizlerin bireylerde fiziksel uygunluk düzeylerindeki düzelmelerle birlikte bireylerin benlik saygısı puanlarında da önemli derecede pozitif etki yarattığı gözlemlenmiştir.

Çalışmamız ile ilgili literatürdeki çalışmaları incelediğimizde; Blackman ve ark (1988)’nın yapmış olduğu çalışmada dans eğitimi gören bireylerin benlik saygısı düzeylerinde dans eğitimi almayan bireylerin benlik saygısı düzeylerinde daha yüksek değerlere sahip olduğu gözlemlenmiştir (Yegül 1999).

İzlanda’da ergen bireyler üzerine yapılan bir çalışmada da rekreatif amaçlı egzersizler sonucunda benlik saygısı düzeylerinde artışlar saptanmıştır (Logi Kristjánsson ve ark; 2010). Yine İzlanda’daki çalışmaya benzer bir çalışmada da kadın bireylerin benlik saygısı düzeylerinde artışlar gözlenmiştir (French ve ark; 1996).

12-14 yaş ergenler üzerine yapılan bir çalışmada Ankara ve Diyarbakır illerinde spor yapan ve yapmayan ergenlerin psikosomatik belirtileri ve benlik saygıları karşılaştırılmış ve çalışma sonucunda, spor yapan ergen bireylerin benlik saygısı düzeylerinde pozitif yönde ilişkiler saptanırken spor yapmayan ergen bireyler arasında herhangi bir farklılık saptanmamıştır (Kutlu, 2006).

Yine aynı yaş grubunda yapılan farklı bir çalışmada da spor yapan kız bireylerin benlik saygısı düzeyleri spor yapmayan kızların benlik sygısı düzeylerinden daha yüksek olduğu görülmüştür (Özşaker, 2008).

Portekiz‟de yetişkin kadınlar üzerine yapılan bir çalışmada; kadınlara pilates mat egzersizi uygulanmış ve yapılan bu egzersizin sağlık ve fiziksel yönden kendilerine olan güveni ölçülmüştür. 62 kadına yapılan bu çalışma sonucunda, fiziksel görünüş algısı,

başkaları tarafından kabul edilme algısı, ve benlik saygısında pozitif yönde anlamlı değişiklikler saptanmıştır (Cruz-Ferreira ve ark; 2011).

Benlik saygısı kişinin kendine olan güveni ve başkaları tarafından kabul edilme algısı ile orantılı olarak değişimler göstermektedir. Bununla ilgili Adams (1995) benlik saygısını, benliğin duygusal boyutu olarak tanımlamıştır.

Ayrıca benlik saygısını, kişinin kendine karşı sevgi duyması, kişinin kendini takdir etmesi, kişinin kendini değerli bulması, kişinin kendini ödüllendirmesi ve beğenmesi olarak gözlemlemiştir. Kişinin kendini değerlendirmesi açısından, benlik saygısının üst düzeylerde olması kişinin olumlu bir tutum içinde olduğunu, benlik saygısının düşük seviyelerde olması ise kişinin kendisine karşı olumsuz bir tutum içinde olduğunu göstermektedir.

Çalışmamızda benlik saygısı düzeylerinin saptanmasında Rosenberg benlik saygısı ölçeği kullanılmıştır. Çalışmamızda kullanılan Rosenberg benlik saygısı ölçeğinin kullanıldığı çalışmalarda; spor yapan ve yapmayan ergenlerde benlik saygısı düzeyleri incelenmiş ve Rosenberg benlik saygısı ölçeği ile puanlanmış benlik saygısı düzeylerinde spor yapanlar lehine olumlu yönde değişimler gözlenmiştir (Gün, 2006).

Yine buna benzer yapılan bir çalışmada, 12 hafta boyunca yüzme egzersizi uygulanan çocukların Rosenberg benlik saygısı ölçeğinden almış oldukları puanlar incelendiğinde bakıldığında, 12 haftalık yüzme egzersizi sonucunda, benlik saygısı düzeylerinde önemli derecede artışlar olduğu saptanmıştır (Bayar, 2006).

Yapılan bir çalışmada rekreatif amaçlı bisiklet sporu yapan 100 kişi ile sedanter yaşam süren 100 kişi karşılaştırılmış ve rekreatif amaçlı bisiklet sporu yapan bireylerin benlik saygılarının sedanter yaşam süren bireylerden daha yüksek olduğu saptanmıştır (Yıldız ve Taşkın, 2018).

Schneider (2008)’in sedanter adolesan kızlara 9 hafta boyunca uygulamış olduğu egzersiz sonucunda fiziksel aktivite ve benlik saygısı arasındaki ilişki incenmiş, Çalışmaya katılanlar kızlarda fiziksel benlik saygısı düzeylerinde artışla birlikte fiziksel uygunluklarında pozitif yönde değişikler olduğu görülmüştür.

Ayrıca Women’s Sports Foundation (1998) tarafından 30.000 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, spor yapan ve spor yapmayan kızlar değerlendirilmiş, spor yapan kızların yaşıtlarına göre kendilerini daha popüler hissettikleri, daha sosyal bir yaşama sahip oldukları, akademik başarılarının daha yüksek olduğu ve okudukları okuldan mezun olma durumlarının spor yapmayanlara göre 3 kat daha fazla olduğu gözlemlenerek ayrıca kötü alışkanlıklardan korunmada da daha pozitif bir hayata sahip oldukları görülmüştür.

Literatürde yapılan çalışma sonuçlarını incelediğimizde; benlik saygısı düzeylerinin fiziksel aktivite amaçlı yapılan egzersizlerden pozitif yönde etkilendiği görülmekte ve benlik saygısı düzeyleri yükseldikçe bu değerlerin bireylerin günlük yaşamlarında daha yüksek özgüven sahip, daha sosyal bir yaşama sahip, kendilerine olan olumlu bakış açılarının pozitif yönde değişerek, akademik kariyerlerinde akranlarına göre daha başarılı oldukları gözlemlenmektedir.

Yapmış olduğumuz çalışma sonuçları literatürdeki çalışma sonuçları ile örtüşmektedir. Sonuç olarak yapmış olduğumuz çalışma sonuçlarına dayanarak, rekreatif amaçlı olarak yapılan yürüme egzersizlerinin benlik saygısı düzeylerinde pozitif etkiler yaratarak beden algısı üzerine olumlu etkiler sağladığını söyleyebiliriz.

5. KAYNAKLAR

Adams, J. F. (1995), Ergenliği Anlamak. Ankara: İmge Yayınları.

Akyıldız, M. (2013). Boş Zamana “Ciddi” Bir Bakış: Boş Zaman Araştırmalarında Ciddi Boş Zaman Teorisi, Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(2) p. 46-59.

American Planning Association. (2003). How Cities Use Parks to İmprove Quality of Life in Older Persons, Presidents Council on Physical Fitness and Sport Research Digest, 3 (4).

Arslan, S. (2010). Yetişkin Kent Halkının Belediyelerin Serbest Zaman Eğitimi İle Rekreasyon Etkinliklerinin Sunumuna ve Yaşam Kalitesine Etkisine İlişkin Görüşleri (Ankara Büyükşehir Belediyesi Örneği), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara

Aşçı, F. H, Gökmen, H., Tiryaki, G., Öner, U. (1993). Liseli Erkek Sporcuların ve Sporcu Olmayanların Benlik Kavramları, Spor Bilimleri Dergisi; 1: 34-43.

Ataman Yancı, H. B. (2010). Öğretilebilir Zihinsel Engeli Olan Çocukların Ruhsal ve Sosyal Uyumunda Sportif Rekreasyonun Önemi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Australia: Phillip Institute of Technology.

Bahadır, T. K. (2010). Rekreasyon Faaliyetlerine Katılan 13-15 Yaş Grubu Öğrencilerin Yaşam Kalitesi ve Bazı Psikolojik Özelliklerinin İncelenmesi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Balcı, V., Demirtaş, M., Gürbüz, B., İlhan, A., Ersöz, V. (2002). Ankara’daki Üniversite Öğrencilerinin Boş Zaman Etkinliklerine Katılımlarının Araştırılması, 7. Uluslararası Spor Bilimleri 123-131

Bandura, A. (1977). Self-efficacy:Toward Unifying Theory Of Behavioral Change. Psychological Review, Vol. 84, No:2, pp.191-215.

Bayar, P. (2006). Egzersiz Süreci Öncesi Ve Sonrası Çocuklarda Benlik Saygısında Değişim, Spor Hekimliği Dersgisi. Cilt : 41, S. 19-26,

Bencik, S. (2006). Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmeliyetçilik ve Benlik Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı Yüksek Lisans Tezi. Ankara.

Canay, A. (2005). Çocuğunuz ve Siz, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul.

Caldwell, L. L. (2005). Leisure and health: Why is leisure therapeutic?, British Journal of Guidance & Counselling, 33(1), 7-26.

Cevher, F. N., Buluş, M. (2006). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarında Akademik Benlik Saygısı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 20: 28-39.

Coleman Denis; Iso‐Ahola, Seppo E. (2001). Effects of Recreatıon and Park Dıstrict on Human Development and Other Benefits, Excerpt from CRPD Draft Master Plan Update.

Corwyn, R. F. (2000). The factor structure of global self-esteem among adolescents and adults. Journal of Research in Personality, 34, 357-379

Cruz-Ferreira A, Fernandes J. ve diğ. (2011). A systematic review of the effects of pilates method of exercise in healthy people. Arch Phys Med Rehabil.; 92(12):2071-81. Cüceloğlu, D. (2000). İyi Düşün Doğru Karar Ver, İstanbul, Sistem Yayıncılık.

Cüceloğlu, D. (2003). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramlar, 12. Baskı, İstanbul, Remzi Kitabevi.

Çapri, B., Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutum Ve Mesleki Yeterlik İnançlarının Cinsiyet, Program Ve Fakültelerine Göre İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 9 Sayı:15 s.33- 53.

Çiğdemoğlu, S. (2006). Lise I.Sınıf Öğrencilerinin Akran baskısı, Özsaygı ve Dışadönüklük Kişilik Özelliklerinin Okul Türlerine Göre İncelenmesi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda Benlik Saygısı, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fak, Psikiyatri ABD Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.

Daşoğlu, U. D. (2011). İstanbul İli Bahçelievler Belediyesi Sorumluluğundaki Spor Salonlarının Rekreasyon Sporları ve Rekreasyon Liderliği Açısından Geliştirilmesi ve Faydalılık Durumu, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Demirel, M., Harmandar, D. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Rekreasyonel Etkinliklere Katılımlarında Engel Oluşturabilecek Faktörlerin Belirlenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 839–846.

Demoulin, Donald F. (1999). ‘A Personalized Development of Self Concept for Beginning Readers’ . Journal of Education, v.120, i.1, p14

DeRobertis, E. M. (2006). ‘Deriving a Humanistic Theory of Child Development From the Works of Carl R. Rogers and Karen Horney’, The Humanistic Psychologist, 34:2, 177-199.

Dixon, K. D., Dixon, P. N. (2006). The PLISSIT Model: care and management of patients’ psychosexual needs following radical surgery. Lippincotts Case Manag;11:101-6. Dündar, B. (2010). Okul Öncesi Dönem 6 Yaş Çocuklarının Benlik Algıları ile Bilişsel

Performansları Arasındaki İlişki. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Elmacı, S., Gürpınar, D., Erdinç., T., İşleğen, Ertat, A., Durusoy, F., Gediz, A., (1993), “Sedanter Şahıslarda Egzersizle Kilo Kaybının Bazı Kardiyak Risk Faktörlerine Etkisi”, IV. Spor Hekimliği Kongresi, Bildiri Kitabı 17-19 Eylül,s:263. İzmir.

Emir, E. (2012). Rekreatif Etkinliklere Katılımın Önündeki Engellerin Belirlenmesi: Üniversite Öğrencileri Örneği, Yüksek Lisans Tezi,.Karadeniz Teknik üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Erdmann, E. A. (2006). Preschoolers’ Self Concepts: Are they Accurate? Senior Honors Thesis, The Ohio State University.

Erkol, A, Khorshid, L. (2004). Obezite, predispozan faktörler ve sosyal boyutun değerlendirilmesi. SSK Tepecik Hastanesi Dergisi; 14(2):101-107.

French, S. A., Perry, C. L., Leon, G. R., & Fulkerson, J. A., (1996). Self‐Esteem and Change in Body Mass Index over 3 Years in a Cohort of Adolescents. Obesity, 4(1), 27-33.

Geçtan, E. (2012). Psikanaliz ve Sonrası. 15. Baskı. Metis Yayıncılık. İstanbul.

Gün, E. (2006). Spor Yapanlarda ve Spor Yapmayan Ergenlerde Benlik Saygısı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı; 60-65.

Güngör, G. (2010). İlköğretim Düzeyindeki Öğrencilerin Benlik Kavramlarının Ve Çalışma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Felsefe Grubu Öğretmenliği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Gülay, H. (2011). The Self Perception, Social Impact, Social Preferences and Peer Relations of Turkish Children Between Ages Of Five and Six. Early Child Development and Care; 181:10, 1441-1451

Goodvin, R., Meyer, S., Thompson, R. A.&Hayes, R. (2008). Self Understanding in Early Childhood: Associatons With Child Attachment Security and Maternal Negative Affect. Attachment and Human Development, 10:4, 433-450.

Hacıoğlu ve ark. (2003). Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi Örnek Animasyon Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.

Heintzman, P. (1997). Putting Some Spirit İnto Recreation Services for People With Disabilities, Journal of Leisurability, 24(2).

Humphreys, T. (2002). Çocuk Eğitiminin Anahtarı Özgüven. (Çev. Anapa T), İstanbul, Epsilon Yayınevi.

Iwasaki, Y., Mannell, R. C. (2000). Hierarchical Dimensions of Leisure Stress Coping, Leisure Sciences, 22:163–181.

İkiz, H. (2009). 6 Yaş Grubundaki Çocukların Benlik Algıları ile Aile İşlevleri Arasındaki İlişkinin İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

İkizler, H. C. (2002). Spor, Sağlık ve Motivasyon, 1. Baskı, İstanbul, Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Jago R, Jonker ML. ve diğ. (2006) Effect of 4 weeks of Pilates on the body composition of young girls. Prev Med.; 42(3):177-80.

Jambunathan, S.; Burts, D. (2003). Comparison of Perception of Self-Competence Among Five Ethnic Groupsof Preschoolers in the US. Early Child Development and Care. 173:6, 651-660.

Janssen, M. A. (2004). The Effects of Leisure education on Quality of Life in Older Adult,. Therapeutic recreation Journal, 38(3), 275-288.

Jarvie, G. and Maguire, J. (2002). Sport and Leisure in Social Thought, Puplished in the Taylor &Francis e-Library.

Justo, F. C. (2008). Creative Relaxation, Motor Creativity, Self-Concept In a Sample Of Children From Early Childhood Education. Electronic Journal Of Research in Educational Psychology, N.14, Vol.6 (1), 2008. ISSN:1696-2095. Pp:29-50.

Karakaya, I., Coşkun A., Ağaoğlu B. (2006). Yüzücülerin Depresyon, Benlik Saygısı ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7: 162-166.

Karaküçük, S. (2005). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme, Gazi Kitabevi 5. Baskı, Ankara.

Karaoğlan, M. F. (2108). 12 – 14 Yaş Obez Çocuklarda Rekreatif Amaçlı Yürüme Egzersizinin Benlik Saygısı Üzerine Etkisinin İncelenmesi. T.C. Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.

Kasatura, İ. (1998). Kişilik ve Özgüven, İstanbul, Evrim Yayınevi.

Kelly, J. (1983). Recreation Planning and Management. Venture Publishing State College, Pennsylvania

Kılbaş, Ş. (1994). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme, Gazi Yayınları Ankara Kılbaş, Ş. (2010). Rekreasyon Boş Zamanı Değerlendirme, Gazi Kitapevi, Ankara.

Knutzen, K. B., Kennedy, D. M. (2012). Designing The Self: The Transformation of the Relational Self Concept Through Social Encounters in a Virtual Immersive Environment. Interactive Learning Environments, 20:3, 271-292.

Kozanoğlu, T. (2006). Utangaçlıkla Baş Edebilme Sosyal Beceri Eğitim Programının Ergenlerin Utangaçlık Düzeylerine Etkisi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.

Köknel, Ö. (2001). Kimliğini Arayan Gençliğimiz, İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi,