İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun Değişikliği

4 Nisan 2007 tarihinde, 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi” yasasıyla internet ortamındaki içeriklerin devlet tarafından denetlenmesini sağlamıştır. 21 Temmuz 2020 tarihinde TBMM Kanunlar ve Kararlar Başkanlığı aracılıyla 5651 sayılı kanuna değişiklik teklifi getirilmiştir. Kanun değişikliği teklifine gerekçelerine bakıldığında, kişilerin sosyal ağlara ilgilerinin artması sebebiyle sosyal ağ sağlayıcılarının bu veriler üzerinden milyarlarca dolar gelir elde etmektedir.

Ancak sosyal ağ sağlayıcıları yüksek gelir elde etmelerine rağmen kişilik haklarının

40 korunması konusunda gerekli önlemleri alamadıkları ve devletlerin haklı taleplerine direnç göstermeleri kanun değişikliği teklifinin verilmesinin başlıca nedeni olarak görülmektedir. İnternetin geniş ve anonim ortamı sebebiyle kişilerin fikir ve düşüncelerine, dinlerine veya milletlerine sahte hesaplar yoluyla hakaret etmesine imkân vermektedir. Belirtilen sebeplerden dolayı Almanya ve Fransa gibi ülkelerde yasalaşmış olan internet kanunları kaynak olarak gösterilmiştir. Değişiklik teklifinde kişilik haklarının ve özel hayatın gizliliğinin korunmasının yanı sıra ihlal durumlarında devlet ve temsilcisi aracılıyla etkili bir mekanizma kurulması amaçlanmaktadır. (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 1’de sosyal ağ sağlayıcıları kanunda yeniden tanımlanmıştır.

Düzenlemeye göre “kullanıcıların internet ortamında sosyal etkileşim amacıyla metin, görüntü, ses, konum gibi içeriklerin oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” şeklinde tanımlama yapılmıştır. (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 2’de devletin muhataplarına (erişim sağlayıcı, sosyal ağ sağlayıcı veya temsilci) yapacağı bildirimlerin nasıl iletileceği konusunda bir düzenleme yapılmıştır.

Özellikle eposta benzeri yöntemlerin yaygın olması sebebiyle dijital iletişim yöntemleri ile bildirim yapılmaktadır. Ancak 2014 yılında dijital iletişim yönteminin geçerli bir bildirim olmadığına ilişkin yapılan itiraz danıştay tarafından incelenerek internet ortamına yönelik “özel bildirim usulü tebligat” şeklinde bildirimleri yapılacağı kabul edilmiştir. Yeni düzenlemeyle yurt dışında bulunan servis sağlayıcılarına yurt dışına özgü bir biçimde bildirim sağlanabilmesi için devlet kurumu tarafından üçüncü fıkrada belirtilen usullere göre bildirim yapılacağı belirtilmiştir (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 3’te kanun maddesinde belirtilen yer sağlayıcıların yükümlülüklerine yerine getirmediği taktirde haklarında on bin Türk Lirası ile yüz bin Türk Lirası arasında

41 idari para cezası uygulanması öngörülmüştür. Yeni düzenlemeyle ceza miktarı bir milyon Türk Lirası ile on milyon Türk Lirasına yükseltilmiştir. (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 4’te 5651 sayılı kanunun 8’inci maddesinde, internet ortamında yer alan çocukların cinsel istismarı, fuhuş, kumar ve uyuşturucu kullanımının kolaylaştırılması gibi yayınlarla ilgili mücadele edilebilmesi amacıyla erişim engeli kararı uygulanabilmektedir. Düzenleme teklifiyle erişim engelleme işlemlerinin içerik sağlayıcılara bırakılmıştır. (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 5’te ifade ve haber alma özgürlüğünün güvence altına alınması amacıyla içeriğin çıkarılması hususunda karar verme imkânı bulunmaktadır. Ayrıca yetkili makamlarca engelleme kararına rağmen arama motorları içerisinde kişiye ait olan içerikler bulunmaktadır. Düzenlemeyle hem içeriğin kaldırılması hem de kişiye ait olan içeriğin arama motorları ile ilişkilendirilmemesi kararı verilebilmektedir (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Madde 6’da devletin yetkili mercileri ile sosyal medya sağlayıcıları arasında etkin bir mekanizma sağlanabilmesi amacıyla sosyal medya sağlayıcıları Türkiye’de en az bir kişiyi temsilci olarak belirleyecektir. Belirlenen temsilci gerçek kişi ise Türk vatandaşı olmak zorundadır. Temsilci olarak belirlenen kişinin bilgilerinin yetkili mercilere bildirilmesi gerekmektedir. Bildirimde bulunmayan sosyal medya sağlayıcıları hakkında çeşitli cezalar uygulanır (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020):

- Yetkili merci tarafından uyarı yapılır ve otuz gün içerisinde bildirim işlemi gerçekleşmediği taktirde on milyon Türk Lirası idari para cezası verilmektedir.

- Ceza sonrasında otuz gün içerisinde bildirimde bulunmayan sosyal medya sağlayıcısına otuz milyon Türk Lirası para cezasına verilmektedir.

42 - İkinci kez verilmiş olan para cezasından sonra otuz gün içerisinde bildirim

işlemini yerine getirmeyen sosyal medya sağlayıcılarına reklam verme, sözleşme ve para transferi kısıtlamaları getirilmektedir.

- Kısıtlamalar sonrasında üç ay içerisinde bildirimde bulunmaya sosyal medya sağlayıcılarının internet bant genişliklerinin yüzde elli oranında azaltılması için yetkili merci tarafından Sulh Ceza Hakimliğine başvurulabilir. Başvurunun kabulü halinde otuz gün içerisinde sosyal medya sağlayıcı tarafından bildirim yapılmadığı taktirde Sulh Ceza Hakimliğine internet bant genişliğinin yüzde doksanına kadar kısıtlanması konusunda başvuru yapılabilmektedir.

Yukarıdaki cezai işlemlerden herhangi birinin uygulanması sonrasında temsilci bildirimini yapılması halinde idari para cezasının dörtte biri tahsil edilir ve sosyal medya sağlayıcıda bulunan reklam, sözleşme ve para transfer yasağı ve trafik bant genişliği kısıtlamaları sona erdirilmektedir (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Sosyal medya sağlayıcıları kişilerden gelen başvuruları en geç 48 saat içerisinde cevaplamakla yükümlüdür. Temsilci kişiye olumsuz cevap verdiği taktirde gerekçesini belirtmekle yükümlüdür. Yükümlülüklerini yerine getirme sosyal ağ sağlayıcısına beş milyon Türk Lirası idari para cezası verilmektedir (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Türkiye’de günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıları altı ayda bir istatistik ve kategorik bilgiler içeren raporları yetkili mercilere ulaştırması gerekmektedir. Ayrıca bir milyondan fazla erişimi olan sosyal medya sağlayıcıları Türkiye’deki kullanıcıların verilerinin Türkiye’deki sunucularda barındırılması yönünde belirtilmiştir. Bu yükümlülüklerin yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcısına on milyon Türk Lirası idari para cezası verilmektedir (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

Ek olarak hukuka aykırı olarak belirlenen içeriğin kaldırılması yönünde sosyal ağ sağlayıcılarına bildirimde bulunulmasına rağmen 24 saat içerisinde kaldırılmayan veya

43 engellenmeyen içeriklerden doğan zararlar sosyal ağ sağlayıcı tarafından tazmin edilmektedir. Bir yıl içerisinde yeniden ihlal yapan sosyal medya sağlayıcısının cezasını bir kat arttırılması şeklinde karar verilmektedir. (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2020).

İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesine ilişkin yapılan kanun teklifi incelendiğinde, sosyal medya platformların farklı ülkelerde bulunması sebebiyle yaşanan kişilik ihlalleri sonucunda devletin yaptırımları kısıtlanmaktadır. Bu sebeple kanun teklifi Türkiye’de bir milyondan fazla kullanıcısı olan platformların Türkiye içerisinde temsilcilik açmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca temsilci olarak belirlenen kişi, gerçek kişi sıfatını taşıyorsa Türk vatandaşı olması zorunludur. Temsilcilik açmayan platformlara kanunda belirtildiği gibi belirli aşamalarda cezalar kesilecektir. Eğer sosyal medya sağlayıcı bir temsilci görevlendirilmiş ve yetkili makamlara bildirim sağlanmış ise platformun faaliyetleri boyunca kişilerden gelen şikayetleri en geç 48 saat içerisinde olumlu veya olumsuz şekilde yanıtlamak zorundadır. Bununla beraber yürürlükte olan kanunda mahkeme tarafından engelleme kararı erişim sağlayıcı tarafından uygulanırken yeni değişiklik teklifi ile bildirim yapıldıktan sonra 24 saat içerisinde temsilci tarafından içeriğin kaldırılması şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca temsilci altı ayda bir olmak üzere Türkçe raporlar hazırlayacak ve yetkili mercilere teslim edecektir. Kanunla ilgili nitel değerlendirme tartışma ve sonuç kısmında yapılmıştır.

44

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: SOSYAL MEDYA PLATFORMLARININ GİZLİLİK POLİTİKALARININ İNCELENMESİ