Pilotlu uçaklarla kıyaslandığında, bugünün gelişmiş İHA’larının muharebe/
muhabere alanlarında ve çatışmalarda kullanımı, askeri operasyonların etkinliğini artırmakta ve araçların ve kullanıcı personelin maruz kaldığı risk düzeyini düşürmektedir [2]. Taktik düzey ve üzerindeki büyük İHA’ların yeni silah ve sistemlerle donatılmasıyla bu araçların maliyetleri oldukça yükselmektedir. Buna karşın bu sistemlerin; taktik, operatif ve stratejik olarak sınıflandırılanlar için bile pilotlu savaş uçakları ile kıyaslandığında önemli bir maliyet avantajı getirmektedir [2].
İHA’lar kullanıcılarına çok daha yüksek görev esnekliği sağlamaktadır. Taktik keşif, dost kuvvetlerin takibi, muharebenin izlenmesi ve değerlendirilmesi, hava durumu verilerinin toplanması ve kuvvet koruma gibi görevler temel misyonlar arasında yer almaktadır.
Bu araçların kimyasal ve biyolojik savaşlarda kullanımındaki etkinliği, düşük risk düzeyi ve bu tip mühimmatlarla kirletilmiş alanlarda etkilenmeden görev yapabilme yeteneği, pilotlu savaş uçakları ile kıyaslandığında öne çıkan avantajlar arasındadır [2]. Mevcut modeller henüz savunma ve hava muharebe yeteneklerine sahip olmasa da, araçların küçüklüğü, yüksek irtifalarda görev yapabilme yeteneği ve düşük radar izi bırakması, bu araçların tespit edilebilirlik oranını düşürmekte ve özellikle yer hava savunma sistemlerine karşı hassasiyetlerini azaltmaktadır [2]. İrtifa ve hızdan kaynaklı, basınç, ısı ve “g kuvveti” gibi olumsuz faktörlerden etkilenmemesi İHA’ları pilotlu savaş uçakları önünde üstün kılan önemli konulardan birisidir.
İHA’ların bu önemli avantajı, bu araçları klasik havacılığın sınırları dışına taşımakta ve üstün bir manevra yeteneğini beraberinde getirmektedir [2].
İHA’lar ile yer kontrol ünitesi arasındaki iletişimin ve veri akışının dış müdahalelere açık olması sistemin zayıf noktalarından birisidir [2]. Bunun yanında, ABD Hava Kuvvetleri İstihbarat, Gözetleme ve Keşif birimi yöneticilerinden Tuğgeneral David Deptula üçüncü şahısların İHA video canlı linkine girerek görüntülere ulaşmasının taktik ve operasyonel anlamda bir risk oluşturmadığını belirtmektedir [2]. İHA’larda Araç ile operatör arasındaki binlerce kilometrelik mesafe bir zaman farkına ve gecikmeye neden olmaktadır. Bu özellik, gerçek zaman ve tepki zamanı arasında ortaya çıkan fark nedeniyle, İHA’ların muharebede anlık hareket etme ve karşılık verme noktasındaki duyarlılığını düşürmektedir. Bu konu ile kısmi olarak örtüşmekle birlikte; İHA operatörlerinin ortamsal duyarlılığının, etrafında olanları gözleyebilen pilottan çok daha düşük düzeylerdedir.
İHA sistemlerinin avantaj ve dezavantajlarına dönük temel bulgular aşağıda verilmiştir [2].
1.3.1. Avantajları
I. İHA’lar kullanıcılarına geniş bir görev yelpazesinde çok daha yüksek esneklik sağlamaktadır.
II. Pilotlu uçaklara göre üretim veya satın alma maliyetleri çok daha azdır.
III. Yakıt tüketimi ve uçuş maliyetleri düşüktür.
IV. Bir yer operatörü birden fazla aracı kontrol edebileceği için hem maliyet hem yetişmiş operatör ihtiyacı noktasında önemli bir avantaj getirmektedir.
V. Risk altında bir pilot veya operatör yoktur. İstisnai durumlar dışında aracın kaybının insani ve toplumsal bir sonucu yoktur.
VI. Cephe hattının gerisinde, düşman topraklarının derinliklerinde görev yapabilmektedir.
VII. Mini İHA’lar hedef bölgelere çok yakın görev yaparak, bölgenin kuş bakışı görüntülerini aktarabilmekte ve düşman unsurların gizleme ve kamuflaj çabalarını açığa çıkararak etkisiz kılabilmektedir.
VIII. Kimyasal, biyolojik ve radyoaktif olarak kirletilmiş bölgelerde görev yapabilmekte, kirlenme ve derecesi ile ilgili ölçümler yapabilmekte.
IX. Maliyeti daha düşük ve insansız olması nedeniyle, muharebe alanının savaş uçaklarına göre çok daha riskli bölgelerinde ve irtifalarında görev yapabilmektedir.
X. Bir pilot için geçerli olan hız, basınç ve hava şartları gibi sınırlamalar personel bulunmayan, insansız hava araçlarında bulunmamaktadır.
XI. Operatör yetiştirme maliyeti uçak pilotlarına göre daha düşüktür.
XII. Görevin operatörler için hemen hemen risksiz olması ve yer değiştirme/atama sayısının çok daha az olması operatörlerin hizmet süresini uzatmakta, bu durum eğitim ve tecrübe temelli maliyetleri azaltmaktadır.
XIII. Yer operatörünün değişebilirliği nedeniyle, bir pilotun göstereceği yorgunluk ve tükenmişlik gibi fiziki ve psikolojik olumsuzluklar söz konusu değildir.
XIV. Yer operatörünün desteği olmadan uçabilecek ve iniş kalkış yapabilecek modeller geliştirilmektedir.
XV. Haberleşme linkleri sayesinde karadan, havadan ve denizden komuta ve kontrole uygundur.
XVI. Gelecekte kendisini koruyacak silah sistemlerine ve yeteneklere kavuşacaktır.
XVII. 48 saate kadar çok uzun süreler havada kalabilmektedir. Bu süre gelecekte farklı yakıt ve enerji sistemleri ile artacaktır.
XVIII. Havada yakıt ikmali yeteneğinin kazandırılması ile uçuş süresi artabilecektir.
XIX. Sınıfına göre 65000 ft irtifaya kadar yükseklikte görev yapabilmektedir. Bu irtifa yeni bazı modellerde 90000 ft’e kadar çıkabilecektir.
XX. Elektro-optik sistemlerle gece ve gündüz görev yapabilmektedir.
XXI. Faydalı yük taşıma kapasitesine göre üzerine her türlü sofistike iletişim ve optik teçhizat monte edilebilmektedir.
XXII. Uzun süreler için eş zamanlı bilgi ve görüntü alma ve aktarma yeteneğine sahiptir.
XXIII. Takım halinde uçurulması durumunda çok daha büyük alanları boşluk bırakmaksızın gözetleme imkanı sunmaktadır.
XXIV. Oldukça sessiz olması, küçüklüğü, düşük radar izi nedeniyle havadayken varlığının teşhisi çok daha zordur.
XXV. Silahlı İnsansız Hava Araçları (SİHA) tarafından düzenlenen ataklar hasım unsurlarca beklenmeyen ve baskın niteliğindeki ataklardır.
XXVI. Habersiz ve beklenmeyen ataklar düşman unsurlar üzerinde yıkıcı bir psikolojik baskı yaratmaktadır.
XXVII. Sınıfına göre, her yeni model artan kapasitede mühimmat ve/veya faydalı yük taşıma kapasitesine ulaşmakta ve sürekli gelişim göstermektedir.
XXVIII. Sistemi kullanan taraf için muharebe zayiatını azaltmaktadır.
XXIX. Muharip dost ve düşman birliklerinin ve sivillerin tanınmasına yardım edebilmektedir.
III. Araç ile operatör arasındaki mesafe tepki süresindeki gecikmeyi beraberinde getirmektedir.
IV. İnsanlı hava araçları gibi olağanüstü hava şartlarında uçuşları riskli ve sınırlıdır.
V. İnsanlı hava araçları gibi ulusal ve uluslar arası hava sahaları ile ilgili düzenleme ve sınırlamalara tabidir.
VI. Ağ merkezli bir komuta kontrol ve muharebe yönetim sistemine ve iletişim ağına bağımlıdır.
VII. Kaza kırım oranı savaş uçaklarına göre daha yüksektir.
VIII. Sistemler siber savaşın olumsuz etkilerine daha fazla açıktır.
IX. Geniş bant haberleşme ağına ihtiyaç duyması maliyeti arttırmaktadır.
X. İletişim ve veri akışının izlenmesi ve sürece müdahale edilmesi mümkündür.
XI. İHA’lar ile yer kontrolü arasındaki bağın kopması durumunda araçlar yer unsurları için risk oluşturabilmektedir.
XII. Hedeflerin doğruluğunu teyit edecek diğer karar destek ve operasyon unsurları ile birlikte çalışılmaması durumunda SİHA’larla masum sivillere zarar verilmesi kaçınılmazdır.
XIII. SİHA’ların başarısı büyük oranda kullanıldığı ortama bağlıdır ve meskun mahallerde kullanımı kırsala ve açık alanlar göre çok daha sınırlıdır.