İnsanları turizme yönelten nedenler, turistlerin ihtiyaçları ve beklentileri doğrultusunda değişiklik göstermektedir. Turistlerin bazıları tek bir neden ile, bazıları ise birden fazla nedenin etkisiyle turizm hareketlerine katılmaktadır. İnsanları turizme yönelten nedenler aşağıda şekil 1 de verilmiş sırasıyla açıklanmıştır.
15
Şekil 1: İnsanları Turizme Yönelten Faktörler
2.4.1. Eğlenme ve Dinlenme
Gezerek eğlenmek ve dinlenmek geçmişten günümüze kadar gelen bir yaşam tarzıdır. Çağdaş toplumsal koşullar ve iş yaşamı, gezerek eğlenme ve dinlenme anlayışını daha yaygınlaştırmış ve turizm hareketlerini ortaya çıkarmıştır. Turizm, eğlenme ve dinlenmenin bir yansımasıdır. Turizm, yer değiştirme yoluyla eğlenmeyi ve dinlenmeyi hedefleyen bir faaliyettir. Dolayısıyla turistlerin temel beklentisi gittiği yerin eğlenme ve dinlenme koşullarına ve olanaklarına sahip olmasıdır. (Usta, 2014, s.20)
Bu beklentisini karşılamak için insanlar, aşırı sanayileşme ve kentleşmeden kaynaklanan trafik, gürültü, çevre kirliliği, çalışma saatlerinin ortaya çıkardığı stres ve yorgunluktan kurtulabilmek için turizm hareketlerine katılırlar. Örneğin; sakin sahillerde denize girmek, güneşlenmek, balık tutmak, müzik dinlemek, kitap okumak ya da gürültüsüz yaylalarda doğal güzellikleri görmek katıldıkları turizm hareketlerinden bazılarıdır. (Hazar, 2007:23)
Eğlenme ve dinlenme ihtiyacı toplumlara, kişilerin cinsiyet ve yaşlarına göre farklı olabilmektedir. Örneğin erkekler daha çok spor ve macera aramayı tercih ederken, bayanlar konforu, sessizliği ve temizliği tercih edebilmektedir. Bu noktadan hareketle geçmişten günümüze turizmin ortaya çıkmasında en önemli ve farklı neden eğlenme ve dinlenme ihtiyacı olduğu düşünülebilir.
İnsanları Turizme Yönelten Faktörler
✓ Eğlenme ve Dinlenme ✓ Dini Nedenler ✓ Merak ✓ İş Kongre Seyahatleri ✓ Sağlık ✓ Spor
16
2.4.2. Dini Nedenler
Turizmin ortaya çıkış nedenlerinden biri de inançlardır. Sosyal olayların din kurallarının kapsamında değerlendirildiği ve dinin bütün sosyal davranışlar üzerinde etki gösterdiği günümüzde, turizm hareketlerini de etkilemesi normal karşılanmaktadır. Turizm bir hizmet sektörü ve çok yönlü bir kavram olarak ülkelerin kalkınmasında önemli rol oynamaktadır. Yüzyıllarca önce başlayan turizm hareketleri, günümüz dünyasında yeni tarzlara ve yeni anlayışlara bürünmüştür (Atılım Üniversitesi,2018).
Din insanların Tanrı’ya inanış ve bağlanışlarıyla ilgili düşünce ve işlemlerin tümüdür. İbadet ve dini gösterileri kutsal yerlerde yapmak ve dini açıdan önemli yerleri ziyaret etmek kutsal görevlerdendir. İnanç turizminin gerekliliği meydana gelmiştir. Turistler dini görevlerini yerine getirmek için turizm hareketlerine katılmaktadırlar. Türkiye; Müslümanlar, Hristiyanlar ve Museviler için inanç turizmi açısından büyük bir öneme sahiptir (Hazar, 2003:17).
Yaşayan dinlerin hemen hepsinde yılın belirli zamanlarında tören niteliğinde ibadetler yapılmaktadır. Bu törenlerin ve ibadetlerin yapıldığı yerler kutsal kabul edilmektedir. Bu ibadetler mekanına bağlıdır. Sadece söz konusu mekanda yapılan bu ibadetler, insanları ibadetleri gerçekleştirmek amacıyla bu mekanlara seyahat etmeye yönlendirmektedir. Hac ziyareti bunlar içinde en yoğun turist akımını ortaya çıkaran olaydır (Usta, 2014:18).
Din kavramının turizm üzerinde oldukça önemli etkileri olduğunu görülmektedir. Turizm modern görünümlü bir kavram olsa da, temelde seyahat olayına dayanmaktadır. Kuran-ı Kerim’de seyahat ve benzeri kavramlarla ifade edilmektedir. Kuranda geçen ayetlere ve seyahatin çıkış nedenlerine baktığımızda dinin turizm üzerindeki ve Müslümanların seyahat etmesi üzerindeki etkisi açıkça görülmektedir (Koçyiğit, 2011:128). Bu gelişmeler doğrultusunda bakıldığında turizmin ortaya çıkışına dini nedenlerinde etkisinin olduğu görülmektedir.
17
2.4.3. Merak
Merak bir şeyi anlamak ve öğrenmek için duyulan istektir (TDK,2018). Başka toplumları ve coğrafi yerleri görme merakı, turizm hareketini diğer yer değiştirmelerden ayıran temel özelliktir. İnsanın merak güdüsü çok eskidir. Fakat günümüz teknolojisi, eğitim düzeyindeki yükselme, tanıtım ve iletişim araçlarının gelişmesi merak faktörünü büyük boyutlara taşımıştır. Bu nedenle turistler ziyaret ettiği ülkenin tarihsel, doğal, sosyal ve kültürel özelliklerini görmek, tanımak ihtiyacı ve beklentisi içine girmektedirler. Turistlerin beklentilerini karşılamak amacıyla gezdikleri yerler, tarihi yapılar ve doğal güzelliklerdir.
2.4.4. İş ve Kongre Seyahatleri
İnsanların çeşitli amaçlarla bir araya gelerek bilgi alışverişinde bulunmak üzere toplantılar düzenlemeleri ve bu toplantıları genellikle içinde yaşadıkları toplumdan ve yerleşim yerinden farklı bir yerde gerçekleştirmek istemeleri, turizmin yeni bir boyutunun ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Tarih boyunca çeşitli konularda bilgilenmek, öğrenmek, tartışmak, eleştirmek, karara varmak, haberdar olmak gibi amaçlarla yapılan iş seyahatleri kategorize edilmiş ve kongre ile eşdeğer anlamlı olmak üzere konferans, seminer, sempozyum, panel, toplantı gibi isimlerle sınıflandırılmışlardır. Günümüzde de yine aynı amaçlarla insanlar bir araya gelmekte ve bu toplantılar iletişim, bilgi alışverişi, karar verme ve bilgilendirme aracı olarak daha kapsamlı ve daha iyi organize edilmiş biçimde ortaya çıkmaktadır. Teknik açıdan bakıldığında farklı isimlerle anılan toplantıların aralarındaki küçük farklarla birbirlerinden ayrıldıkları görülmektedir. Ancak, hangi isimle ve hangi amaçla yapılırsa yapılsın, insanların toplanma ihtiyaçları ile yer değiştirmelerine sebep olarak, turizmin bir dalı haline gelmeleri ortak noktalarıdır (Aymankuy,2013:6).
18
2.4.5. Sağlık
İnsanlar eski çağlardan itibaren sağlıklı yaşayabilmek ve hastalıklardan kurtulabilmek amacıyla gezilere çıkmaktadır. Teknolojik gelişmelerin yaşanması ve tıp biliminin ilerlemesi sonucu modern hastaneler kuruldu. Fakat insanlar yine de hastalıklardan kurtulmak ve rahatlamak için kaplıcalara, doğal kaynaklara, ormana ve yaylaya gitmeye devam etmişlerdir (Küçükaslan, 2007:31). Bu nedenle insanların turizm hareketlerine katılmasında sağlık önemli bir faktördür.
2.4.6. Spor
İnsanları turizme yönelten faktörlerden biride spordur. Eski çağlardan günümüze insanların farkında olmadan içinde yaşadığı spor, bireylerin bedensel veya psikolojik gelişmelerine ve koordinasyonunun gelişmesine yardım eden ilimdir (Aracı,1999:3). Sporun özellikleri ele alınarak çeşitli tanımları yapılmaktadır.
Latince ‘den türeyen spor kelimesi 17. yüzyıla değin disport olarak kullanılmış bu dönem itibari ile birinci hecesini kaybetmiş ve spor şekli kullanılmıştır. Fransızlar da se desport sözcüğünü eğlence, zevk almak manasında kullanmışlardır. Latince tesiri altına giren bütün dillerde değişik olarak, dinlenmek, güzel zaman geçirmek ve eğlenmek için yapılan bütün etkinlikleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bir zaman sonra yarış ve başarı kazanma amacı olan, bütün bedensel aktiviteleri içine alan sport sözcüğü ortaya çıkmıştır (Keten, 1993:4).
Spor, beden eğitilmesindeki etkinlikleri bölümlendirerek branşlaştırmış, yüksek seviyede yapıldığında psikolojik, elastik, teknik kriterlere ihtiyaç duyulan, rekabet edenleri ve kuralları olan bir faaliyettir. Sporun esas amacı kazanmak ve yarışmaktır (Aracı, 1999:3).
Bedenin bütün özelliklerini geliştirmek için gerekli faaliyet spordur. Başka bir deyişle spor; özgüven, üretken olma, yarışma, oyun, sağlık, etkinlik ve zinde olma ile sosyal becerileri geliştirme maksadıyla yapılan bir olguyu ifade etmektedir (Grössing, 1991).
19
Günümüzde insanların yaşamının önemli bir parçası haline gelen spor, turizm sektörü ile önemli bir turizm alanı oluşturmaktadır. Spor yapmak ve sportif yarışmaları izlemek amacıyla insanlar turizme katılmaktadır. Son yıllarda spor turizmine yatırımlar artmıştır. Bunun sonucunda spor turizminden elde edilen gelirler, Türkiye ve dünyada turizm hareketlerinin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Özellikle ülkelerin spor turizminden siyasi, kültürel, ekonomik ve tanıtım hareketleri noktasında faydalandığı söylenebilir.