4. BULGULAR VE YORUMLAR
4.2. İnceleme
4.2.2. Muhteva Özellikleri
4.2.2.4. İnsan
118 Neylerem bezm-i maģabbetde gül ü mül ģâletin Yâd-ı ruĥsâr u leb-i la‘lüñ gül ü müldür baña (G. 6/ 2)
Olalı devr-i lebüñde mey mubâģ
‘Ârif-i meyĥânedür ehl-i ŝalâģ (G. 30/ 1)
119
bahşedilmiştir. Âdem’e öğretilen ve melekleri secde ettiren isimler, insanın dünyayı idrak edebilmesini sağlayan harflerden ibarettir. Aslında öğretilen, herhangi bir dil değildir. Dilin temel parçalarıdır. İnsan ilahi dili anlayabilmesi için bir dil bilinciyle donatılmıştır. Ses ve harfler “ol/kün” ifadesinden türemiştir. İsimler ilahi dilin alfabesini oluşturan otuz iki sestir. Varlıkların kendilerine ait sınırlı sesleri varken insan çeşitli sesler çıkarabilmektedir (Bashir, 2013, s. 50-51). Aşağıdaki beyitten anlaşıldığına göre Muhîtî de insanın dil kabiliyetinin ve bu kabiliyetin kökeninin farkındadır ve insanı baştan ayağa okunması ve anlaşılması gereken kutsal bir kitap gibi görmektedir:
Başdan ayaġa vücûduñdur kelâm-ı źât-ı Ģaķ Uşta tefsîr-i eģâdîś uşta Ķur’ân-ı ‘ažîm (G. 139/ 5)
Muhîtî’nin bu incelenen eserinde insan unsuru sevgili, âşık, rakip başlıklarıyla ele alınacaktır. Bu kavramlar Divan’da her divanda karşılaşılabileceği gibi klasik mânâlarıyla ve teşbihlerle dünyevi bağlamda ele alındığı gibi tasavvufi ve Hurufi bağlamda özel manalar kazanarak da kullanılmıştır. Hatta bazı şiir ve beyitlerde özellikle sevgili ve âşığın hem mecazi hem de ilahi, Hurufi bağlamda çift anlamlı değerlendirilmeye müsait bir biçimde kullanıldığını söylemek mümkündür.
4.2.2.4.1. Sevgili
Muhîtî aşağıdaki beytinde “Güzele bakmak sevaptır.” sözüne atıfta bulunmaktadır. Zahitlikte ve toplumda güzele bakmanın ayıp ve günah olduğu ile ilgili yargılara Muhîtî, aşağıdaki beytinde sevgilinin haricindeki düşüncelerin aslında bir hata olduğunu ifade ederek cevap vermek istemiş gibidir:
Fikr-i zülf-i yârdan ġayrı ĥašâdur cümle heb
Ey Muģîšî söz budur “vallâhu a‘lem bi's-ŝavâb” (G. 14/ 7)
4.2.2.4.1.1 İstiva Hattı
Saçı yüzden ayıran çizgi, kaşlar ve dört kirpikten oluşur. Bu hatlar Fatiha suresinin yedi ayeti ile ilişkilendirilir. Nasıl ki insan yaratılmışların en mükemmeliyse Kuran da dilin en mükemmel halidir. Erkek yüzündeki hat sayısı zamanla on dörde çıkar. Bunlar yanaklardaki ikişer çizgi, bıyığın üzerindeki çizgi, alt
120
dudak çizgisi ve sakalın bitiş çizgisidir. Kadın yüzündeki yedi ilave hat çıkmasa da annelik yeteneği kadının hatlarını on dörde tamamlar. Yüze yerleşen bu on dört hat ve mahallerinin sayısı yirmi sekiz eder. Kuran dili de yirmi sekiz harften oluşur (Bashir, 2013, s. 52-53). İstiva hattı Muhîtî’nin şiirlerinde sevgili için bir övgü unsurudur ve bu hatların önemini bilmek kişiyi cennete götürür. Bu şiirlerde sevgiliyi hem mecazi sevgili hem de Fazlullah olarak değerlendirmek mümkündür:
Heft ĥaššuñ istivâsından ‘ubûr it kim ‘ayân Heşt bâġ-ı cennet-i a‘lâya šoġrı râhdur (G. 37/ 2)
Olmaz idi Sî vü Dû nušķ-ı ilâhî âşikâr
Olmasaydı ĥašš-ı vechüñ istivâdan iki şaķ (G. 120/ 4)
Saç: Saç tasavvufta kesrete, dünyanın karanlığına delalet ederken Hurufilerde Tanrı hüsnünün insan vücudundaki güzellik nişanesi şeklinde olumlu bir anlama bürünmüştür (Babayev, 2007, s. 77). Muhîtî’nin aşağıdaki beytinde saç “lam” harfine benzetilmiştir:
Ķadd ü zülf ü ķâşuñ ey Yûsuf-cemâl Geldi Ķur’ânda Elif ü Lâm u Râ (G. 2/ 9)
Bu beyitte ise saç siyahlığıyla Miraç gecesine benzetilmiştir:
Şeb-i mi‘râcdur evŝâf-ı zülfüñ
Ķaşuñdur “ķâbe ķavseyni ev ednâ” (G. 3/ 3)
Burada ise saçlar kokusu itibariyle reyhan ve sünbül çiçeklerine benzetilmiştir:
Ķâmetüñ serv ü lebüñ ġonca yüzün güldür baña Zülfüñüñ birisi reyģân biri sünbüldür baña (G. 6/ 1)
Divan edebiyatında olduğu gibi Muhîtî’nin bu beytinde de saçlar kâfirlikle birlikte anılmıştır:
Küfr-i zülfüñdür yaķîn ehline îmân-ile dîn
Küfr-i zülfüñsüz gerekmez dîn-ile îmân baña (G. 9/ 5)
121
Bu beyitte ise saçlar buluta benzetilerek farklı bir imge oluşturulmuştur:
Daġıdup zülfin nümâyân eylese her gâh ruĥ
Gûyiyâ ebr içre ‘arż eyler tamâm ol mâh ruĥ (G. 31/ 1)
Aşağıdaki beyitlerde ise saçlarla ilgili olarak “kâkül ve gîsû” kelimelerinin kullanımı söz konusudur:
Şâm-ı ġam ‘aks-i sevâd-ı kâkülün
Pertev-i nûr-ı cemâlüñdür ŝabâģ (G. 30/ 2)
Dil ġam-ı gîsû-yı yâr-ile perîşân-hâl idi
Bir yere cem‘ olmadın nâr u hevâ vü ĥâk ü âb (G. 14/ 2)
Kaş: Mukattaat harfleri Kuran’daki yirmi dokuz surenin başında kullanılmış olan harflerdir. Bu harfler Hurufilere göre muhkemat ve ya muhkem harfler olarak da adlandırılır (Usluer, 2009, s. 204). Kuranda azapla alakalı ayetlerin geçtiği surelerin başında mukattaat harfleri bulunmamaktadır. Bu da mukattaat harfleri ile başlayan surelerin rahmetle ilişkisini göstermektedir. Mukattaat harfleri on dört tane olduğundan seb’al-mesani’dir. Çünkü Fatiha suresi yedi ayettir ve hepsi rahmet ayetidir (Usluer, 2009, s. 209). Muhîtî aşağıdaki beytinde istiva hatlarından saç, kaş ve kirpikleri birlikte anarak onları mukattaa harflerine benzetmiş ve Fatiha suresiyle ilişkilendirmiştir:
Muķašša‘ zülf ü ķâş u kirpigüñden
Yüzüñde yazılu Seb‘al-meśânî (G. 204/ 2)
Kuran’ın 68. suresi Kalem suresidir. Kalem suresi “nun” harfiyle başlar (Tökel, 2016, s. 160). Edebiyatımızda kaşlar, şekli itiberiyle “nun” harfine ve kaleme benzetilebilmektedir. Sure adı üzerinden yapılan bu benzetmelerden biri de Muhîtî’ye aittir:
“Ķâf ve’l-Ķur’ân” cemâlüñ ķaşlaruñ “Nûn ve'l-ķalem”
Ŝâd ‘aynuñ geldi Ķur’ân içre ez-Rabb-i Kerîm (G. 139/ 2)
Muhîtî’nin bu beytinde ise ebru kullanılmış ve sevgilinin yüze ait güzellik unsurlarının her daim âşığı meşgul ettiğinden dem vurulmuştur:
122 Źikr ü fikrüm gûş u çeşm ü bînî vü ebrû-yı dost
Bir nefes gitmez dilümden a‘žam-ı ism-i mehîn (G. 158/ 3)
Kirpik: Muhîtî’nin aşağıdaki beyitlerinde kirpikle ilgili olarak “ok”
mazmunu kullanılmış, inanç bağlamında ise kirpikler “elif” harfine ve “ümmü’l-kitab”a benzetilmiştir:
Kirpigüñ ma‘nâsı esrâr-ı Elif
Ĥâl-i la‘lüñ noķša-i hem ģarf-i Bâ (G. 2/ 5)
Ey zülf ü ķaş u kirpigüñ ümmü'l-kitâb imiş
Ĥašš-ı ‘iźâruñ âyet-i yevmü'l-ģisâb imiş (G. 91/ 1)
Müjgân-ı tîre baķışa gîsûsı kemende
Cellâd u şeh-i kec-nigehe âfet-i câna (G.186/ 2)
4.2.2.4.1.2. Göz
Şairler tarafından “Sad” harfinin baş kısmı şekil olarak göze benzetilir (Tökel, 2016, s. 137). Muhîtî de göz için “ayn ve çeşm” kelimelerini kullanmış, gözleri
“Sad” harfine benzetmiştir:
“Ķâf ve’l-Ķur’ân” cemâlüñ ķaşlaruñ “Nûn ve'l-ķalem”
Ŝâd ‘aynuñ geldi Ķur’ân içre ez-Rabb-i Kerîm (G. 139/ 2)
Egerçi kim nihân-ender-nihânam ‘ayn-ı a‘mâdan
Velîkîn çeşm-i bînâya ‘ayân-ender-‘ayânam ben (G. 163/ 5)
Cân fikr-i çeşm-i mestüñ-ile ĥaste-ģâldür
Ķaşuñ ġamıyle cism-i nizârum ĥayâldür (G. 52/ 1)
123 4.2.2.4.1.3. Yüz
Muhîtî’nin şiirlerinde yüz hem dünyevi hem de tasavvufi manalar kestedilerek kullanılmıştır. Örneğin insan yüzü, Allah’ı yansıtan bir aynaya benzetilmiştir:
Gördi vechüñde Muģîšî Ģaķ yüzin
Ey yüzi mir’ât-ı vech-i Ģaķ-nümâ (G. 2/ 11)
Ayrıca Hurufi bağlamda yüz, on dört hattın mahalli olarak gösterilmiştir:
Ma‘nî-i vüśķâ-yı dîn ģablü'l-metîn kim mûdadur
Dest-i ķudret çâr-deh ĥašdur ki yazmış rûdadur (G. 58/ 1)
Yüzde bulunan istiva hatlarının önemini bilmeyenler div-i racim’e benzetilmiş, hak yolun bu hatlar olduğu aşağıdaki beyitte söylenmiştir:
İstivâ-yı ĥašš-ı vech-i Âdem ey dîv-i racîm
Gel ‘ubûr it kim budur Ģaķdan “sırâtu’l-müstakîm” (G. 140/ 1)
Sıradaki beyitlerde ise sevgilinin yüzü vech, cemal, didar, ru ve sima kelimeleriyle kullanılmış; gül, yasemin ve Firdevs cennetine benzetilmiştir:
Serv-ķad gül-bû semen-sîmâlar-ile her šaraf
Baġ u râġa ŝalınup seyr-i kenâr ister göñül (G.132/ 3)
Boyuñ Šûbâ ĥašuñdur ģûr u ġılmân
Lebüñ Kevśer yüzüñ Firdevs-i a‘lâ (G. 3/ 4)
Ķâmetüñ serv ü lebüñ ġonca yüzün güldür baña Zülfüñüñ birisi reyģân biri sünbüldür baña (G. 6/ 1)
Görmege her gün cemâlüñ âfitâb İşigüñde źerreveş olur türâb (G. 15/ 1)
Seng-i ģasretle döginür rûz u şeb
124 Görmek içün bir daĥi dîdâruñ âb (G. 15/ 6)
4.2.2.4.1.4. Yanak
Güzellik unsurlarından “yanak” aşağıdaki beyitlerde “arız” kelimesiyle ve kırmızı rengiyle gül yaprağına, beyazlığıyla da aya benzetilmiştir:
Yir ķomadı serv ile güle bâġ-ı cihânda
Ol ‘ârıż-ı zîbâ-ile ol ķâmet-i mevzun (G. 172/ 4)
Ruĥlaruñdur verd-i gülzâr-ı berîn Ķâmetüñ serv-i gülistân-ı beķâ (G. 2/ 7)
Burķa‘ı mâh-ı ruĥuñdan ref‘ it
Gün yüzinde niçe bir dura seģâb (G. 17/ 5)
4.2.2.4.1.5. Ben
Muhîtî’nin beyitlerinde sevgilinin benleri sineğe, karalığıyla zalime ve dağ yarasına benzetilmiştir:
Ĥâl-i müşgîn mi lebüñde görünen
Yoĥsa şehd üstine ķonmuş bir źübâb (G. 15/ 3)
Ey yüzüñ ‘âlem-i mülk-i lâhût
Ĥâl u ĥaššuñ ceberût u melekût (G. 22/ 1)
Ĥâlüñle ķadüñ yâd idüben sîneme cânâ
Bir tâze elif çekdüm ü yaķdum yine bir daġ (G. 105/ 4)
125 4.2.2.4.1.6. Ayva Tüyleri
Muhîtî’nin beyitlerinde hatlar Hurufi bağlamda kullanılır ve Hurufilikte olduğu gibi ümmi ve ebi olmak üzere iki çeşittir. Bu hatlar Kuran’da yazılı ayetlere, esma-yı hüsnaya, Câvidânnâme’ye ve Hızır’a benzetilir:
Sî vü Dûdür heşt ĥašš-ı eb zi Rab
Sî vü Dûdür heft ĥašš-ı ümmehât (G. 18/ 8)
Oķımayan yetmiş iki ĥaššı vech-i yârda
Cennet-i Firdevs-ile ģavrâyı bilmez ķandadur (G. 46/ 2)
Şerĥ ider ĥašš-ı ruĥuñ ģarf-be-ģarf Ser-be-ser Muŝģaf içinde âyât (G. 19/ 2)
Oķuyanlar kelâm-ı ĥašš-ı vechüñ
Nedür fehm itdiler esmâ-yı ģüsnâ (G. 3/ 2)
‘Âşıķa žulmât-ı İskender sevâd-ı kâkülüñ
Ĥašš-ı sebzüñ Ģıżr u la‘lüñ âb-ı ģayvândur senüñ (G. 122/ 6)
Ey yüzüñ ĥurşîd ü mâh-ı âsumân Zülf ü ķaş u kirpigüñ Seb‘al-meśân Ey ĥašš u ĥâlüñ kelâm-ı Câvidân
Ŝûretüñ naķşında oldı Ģaķķ ‘ayân (T. 64)
4.2.2.4.1.7. Dudak
Dudaklar ab-ı hayata, çeşmeye, şekere; rengi ile goncaya, şekli ile hokkaya benzetilmektedir:
Cemâlüñ bâġ-ı Firdevs-i berîndür
126 Dudaġuñ çeşme-i mâ'-i mu‘îndür (G. 60/ 1)
Ġonca lebler ki ķaçan seyr-ile bâġa varalar Zâr-ı ‘uşşâķ-ı hezâr-ile dolar ol aralar (G. 48/ 1)
Lü’lü’ dişe ģoķķa dehene la‘l-‘aķîķa
Şîrin-suĥana ķand-lebe šûšî-zebâna (G. 186/ 5)
Ey ĥašuñ Ĥıżr u lebüñ âb-ı ģayât
Šurre-i müşk-feşânuñ žulümât (G. 19/ 1)
4.2.2.4.1.8. Boy
Muhîtî’nin şiirlerinde sevgilinin boyu Tuba ağacına, serviye ve harf-i vahit olan “elif”e benzetilmiştir:
Boyuñ Šûbâ ĥašuñdur ģûr u ġılmân
Lebüñ Kevśer yüzüñ Firdevs-i a‘lâ (G. 3/ 4)
Ruĥlaruñdur verd-i gülzâr-ı berîn Ķâmetüñ serv-i gülistân-ı beķâ (G. 2/ 7)
“İķrâü'l-Ķur'ân” kelâmın oķı vech-i yârda
Ģarf-i vâģid sırrı çün ol ķâmet-i dil-cûdadur (G. 58/ 3)
4.2.2.4.1.9. Diş
Dişler Muhîtî şiirlerinde güzellik unsuru olarak cevhere ve inciye benzetilmiştir. Bir beytinde ise Fazlullah’ın otuz iki nutkunun insan vücudundaki karşılığı ve açıklaması olarak otuz iki diş gösterilmiştir:
Dişlerüñ ģâŝılı deryâda güher
127 K'anda perverde-i la‘lüñ yâķût (G. 22/ 5)
Dehânuñ oldı dürc-i l‘al-i yâķut
Sözüñ gevher dişüñ dürr-i śemîndür (G. 60/5)
Dürr-i dendânuñ beyânıdur ‘ayân
Sî vü Dû nušķ-ı kelâm-ı Kirdigâr (G. 49/ 4)
4.2.2.4.1.10. Kulak
Muhîtî’nin aşağıdaki beytinde Fazlullah’ın yüzü Tur Dağı’na; ağız, burun, göz ve kulakları da Ashab-ı Kehf’e benzetilmiştir:
Yüzüñdür Šûr anuñ aŝģâb-ı kehfi
Dehân u bîni vü çeşm ü ķulaķdur (G. 43/ 3)
4.2.2.4.2. Âşık
4.2.2.4.2.1. Vücut
Tasavvufta vücut diğer maddi olan her şey gibi geçici ve değersiz iken Hurufilikte insan vücudunun Allah’ın tecelli ettiği yer olması itibariyle büyük önemi ve değeri vardır. Her insan bu tecelliyi kendinde gözlemleyebilir ancak Allah’ın mükemmelen tecelli ettiği kimsenin Fazlullah olduğunu da kabul etmesi gerekir.
Muhîtî’nin aşağıdaki beyitlerinde bu düşünceleri izlemek mümkündür:
‘Ârif ol ġayrıdan nažar ķaš‘ it
Öz vücûduñda Ģaķķı peydâ ķıl (G. 1/ 5)
Ŝûretüñdür ey ģabîbüm ŝûret-i Allâhımuz
Başdan ayaġa vücûduñdur kelâmu'llâhımuz (G. 72/ 1)
Muhîtî’nin şiirlerinde insan vücudu cisim ve ten kelimeleriyle de geçmektedir. Şaire göre cisim, can ve aşkın gizlendiği mekândır. Gönül şehrine aşk
128
mesken kurarken ten yıkılıp harap olmaya başlar. Bir diğer beyitteki hayale göre de ten âşığın gözyaşı denizine batmış bir gemi gibidir:
‘Âşıķuñ göñlinde dâim ‘aşķ-ı cânân gizlidür
Nitekim cisminde her bir âdemüñ cân gizlidür (G. 38/ 1)
Genc-i ‘aşķı mesken idelden bu göñlüm şehrini
Ten šılısmı yıķılup yab yab ģarâb olmaķdadur (G. 47/ 2)
Ey Muģîšî çıkmadı gitdi kenâre fülk-i ten
Ġarķ olalıdan yem-i eşk-i revânumda benüm (G. 151/5)
4.2.2.4.2.2. Can
Muhîtî’ye göre sevgi ve aşktan kazanç sağlamak canı nakit olarak feda edebilmekle mümkündür. Ayrıca can, sevgilinin hayalinin bir hazine gibi gizlendiği virane yerdir:
‘Aşķ bâzârında cân naķdin viren
Ķıldı sevdâ-yı maģabbetden ribâģ (G. 30/ 3)
Cân içinde ey perî šâñ mı ĥayâlüñ ķılsa yer
Dâimâ vîrânelerde genc-i pînhân gizlidür (G. 38/ 2)
4.2.2.4.2.3. Yüz
Herkesin bildiği şekliyle Muhîtî’ye göre de gerçek âşıkların aşk derdinden sararmış yüzleri vardır:
Muģîšî gibi gerçek ‘âşıķ iseñ
Sirişk-i âl-i dâ’im rûy-ı zerd ol (G. 135/ 7)
129 4.2.2.4.2.4. Bakış
Şair “Güzele bakmak sevaptır.” sözüne telmihte bulunarak âşıkları güzele bakmaktan men etmenin büyük bir hata olduğuna dikkatleri çekmektedir:
Zâhid cemâl-i ĥûba günehdür dimiş nigâh Sözi ĥatâ vü fikri ķamu nâ-ŝavâb imiş (G. 91/ 6)
4.2.2.4.2.5. Gözyaşı
Âşık kanlı gözyaşları akıtır. Gözyaşı “eşk ve sirişk” kelimeleriyle de kullanılmıştır:
Hecrüñle ķan yaş aķıdur gözden Muģîšî dem-be-dem Vaŝluña irmezse eger ģaşre ķalur bu mâcerâ (G. 5/ 5)
Kûyuñda budur eyledügüm eşk-feşânlıķ
Dâmânuña ey serv-i revân ķonmaya tâ gerd (G. 35/ 2)
Muģîšî gibi gerçek ‘âşıķ iseñ
Sirişk-i âl-i dâ’im rûy-ı zerd ol (G. 135/ 7)
4.2.2.4.2.6. Ciğer
Âşığın ciğeri gam ateşiyle kebap olmuş gibidir:
Ŝâķiyâ ŝun demidür câm-ı şarâb
Âteş-i ġamla ciger oldı kebâb (G. 17/ 1)
4.2.2.4.2.7. Kalp
Muhîtî kalbi put gibi güzellerin mekân tuttuğu yer olması nedeniyle büthaneye benzetmiştir:
Çıķmadı hergiz ĥayâlât-ı ŝanemler ez-derûn
Ķalb-i pür-taŝvîrimiz bütĥâne şeklin baġladı (G. 202/ 4)
130 4.2.2.4.2.8. Gönül
Muhîtî’nin bir tuyuğunda insanın gönül, akıl, cisim ve can olmak üzere çeşitli yönleri ayrı ayrı ele alınmıştır ve bu tuyuğda gönül feraha kavuşmak için masivadan temizlenmesi gereken yerdir:
Mâsivâdan göñlümi pâk eyledüm ʻAḳlumı ʻışḳ içre çâlâk eyledüm Tâ ki cismüm câmesin çâk eyledüm Cânumı anda feraḥnâk eyledüm (T. 51)
Muhîtî’nin gazellerinde ise gönül sevgilinin harab ettiği mülke, avlamak istediği bir kuşa, sevgilinin yüzünün tecelli ettiği saf aynaya, bülbüle ve gam denizinde bela yüklenmiş bir kayığa benzetilmiştir:
Vaķtidür ey şâh ki âbâd idesün
Žulm-ile oldı göñül mülki ģarâb (G. 17/ 3)
Her nefesde ķılmaġa ‘uşşâķa ‘arż-ı vech-i yâr Ey Muģîšî göñlümüz bir pâk ŝâf âyînedür (G. 39/ 5)
Yaĥûd beñ gösterüp al-ile ģüsnüñ
Göñüller murġını ŝayd itmek ister (G. 62/ 3)
Gülzâr-ı cemâlüñ yeter ey ġonce-dehânum
Dil bülbülüne seyr-i temâşâ-yı gül ü baġ (G. 105/ 2)
Bâr-ı belâñı yükleneyin her-çi bâd-âbâd
Dil fülki bata baģr-ı ġama ya geçe öte (G. 183/ 2)
131 4.2.2.4.3. Rakip
Divan edebiyatının aşk üçlüsünde rakip önemli bir yer alır. Âşığın başında aşk ve ayrılık derdi olduğu gibi rakiple de yarışması, mücadele etmesi gerekmektedir. Muhîtî de âşıkane gazellerinde rakip ile ilgili duygularını açıkça ifade etmekten ve sevgiliye sitem etmekten çekinmez. Ayrıca sevgilinin kendine yüz vermemesini -bir hüsn-i talille- onun peri, kendininse insan olmasına bağlar:
Dermân idi bîmâr-ı dile firķatüñ ammâ
Aġyâr-ile gördüm seni ‘âlemde budur derd (G. 35/ 3)
Ol perî her dem raķîb-i dîv-ile olur ķarîn
Âdem olduğum-içün işi teġâfüldür baña (G. 7/ 4)
Muhîtî aşağıdaki beyitlerde ise rakibi şeytan ve kargaya benzetmektedir:
Kûy-ı dilberde bugün gördüm raķîbi âşikâr
Ey baña kimdür diyen ‘âlemde şeyšân gizlidür (G. 38/ 4)
Bir yere nice gele raķîb-ile Muģîšî
Hiç šûšî-i gûyâ ola mı hem-nefes-i zâġ (G. 105/ 5)