İnovatif iş davranış süreci

Alanyazında inovatif iş davranışı süreçlerine ilişkin farklı görüşlerin yer aldığı çalışmalar bulunmaktadır. Örneğin Janssen dört basamaklı bir süreç

tanımlamıştır. Bunlar konuya ilişkin düşünce geliştirme, düşünceyi tanıtma, düşünceyi sunma ve hayata geçirmedir (Janssen, 2000).

Firmalar çalışma alanlarını iyileştirmek ve geliştirmek için mutlaka yenilikçi davranış becerisine sahip olmalı ve yönetebilmelidir. Bu sayede inovasyonu uygulayan firmalar dinamik ve stratejik rekabet fırsatlarını da elde edeceklerdir (Çalışkan, 2013: 95). Bunun yanında yenilik ve yenilikçi iş davranışı sayesinde firmada ar-ge çalışmaları önem kazanacak, performans artacak, kurumsallaşma ve markalaşma oluşmuş olacak, sadık müşteriler gelecek ve sosyal sorumluluk bilinci oluşacaktır (Güravşar, 2010: 2).

Drucker ise bu süreçleri yedi basamak olarak belirlemiştir. Bunları aniden ortaya çıkan/elde edilen başarı ya da başarısızlık ve olaylar, beklenti ve ortaya çıkan sonuç arasındaki farklar, tespit edilen sorunu gidermeye yönelik atılması gereken adımları içeren süreçler, piyasa ve sektörde meydana gelen değişimler, işgücünde meydana gelen değişimler, düşünce yapısında meydana gelen değişimler ve yeni bilgi şeklinde ifade etmektedir (Drucker, 1985: 35).

Firmalar, problemin sebebi araştırılmaksızın çözümü ile ilgilenildiğinde inovasyonun bitmeyeceğini düşünmelidir (Gorman, 2007: 8). İnovasyon süreci:

• Fikir Üretme ve Seçme: Fikir üretme aşaması inovasyonun başlamasının ilk adımıdır. Bazı inovasyon fikirleri tesadüfen ortaya çıksa da, firmalar potansiyel inovasyon fikirleri için devamlı sinyaller üretecek, tespit edecek ve işleyecek sistemli ve bilinçli işlere gereksinim duyarlar. İnovasyon düşüncesi, firmanın performans problemine bağlı olarak da gerçekleşebilir. Firmada yaşanan bir performans sorununun nasıl çözümleneceğine yönelik düşünceler içerisinde de yenilik fikirleri ortaya çıkabilmektedir (West, 1990: 324). Yeni fikirlerin ortaya çıkması müşterilerin, tedarikçilerin, danışmanların, yöneticilerin sayesinde olabildiği gibi gerçekleştirilen araştırma sonuçlarının ortaya çıkardığı fırsatlar veya yeni bir düzenlemeye uyma mecburiyeti ya da rakiplerinizin gerçekleştirdiği faaliyetlerden de kaynaklanabilmektedir. Bu fikirlerin alınması firmanın sektördekilerle kurmuş olduğu etkileşim derecesine bağlı olarak değiştirebilir. Firmaların çevresi ile etkileşime girecek bilgi ve insanların akışı fırsatların firmaya taşınmasına yardımcı olmaktadır (Tokmak, 2008: 89).

İnovasyon sürecinin fikir üretme ve seçme aşamasında üretilen tüm fikirlerle firmanın risk derecesi optimal olan fikrin seçimi de yapılmaktadır. Seçim aşamasında firmaların pazardan ve teknolojik olanaklardan gelen sinyalleri iyi değerlendirmeleri, varolan mevcut örgütsel yapı ile adapte olacak stratejileri tespit etmeleri, kendileri bakımından rasyonel bir davranış olacaktır.

Müşteri gereksinimlerinin zamanında iyi saptanmış olması; inovasyonun uygulanabilir ve satılabilir olmasının temelini oluşturmaktadır (Shane, 2008: 115). Literatürde fikir üretme süreci, imkanların oluşturulması olarak ele alınmıştır. İmkanlarının sağlanmasının mümkün olup olmadığına bakılmaksızın müşteri gereksinimlerinin farkına varılmalıdır. Sektördeki olanaklara sahip olunca, ortaya çıkan inovasyon fikirleri veya düşünce yapıları birçok soruya cevap vermek mecburiyetinde kalan aktörlerin değerlendirilmesine tabi tutulacaktır. Bu sorular şunlardır (Aksay, 2011):

• Bu fikir uygun mu?

• Firma bu fikri gerçekleştirmek için gerekli teknik bilgiye sahip mi? • Bu fikir müşteriler için bir anlam ya da değer olarak nitelendirilmekte

midir?

• Bu fikir firmanın stratejisiyle uyumlu mu?

• Maliyet yönünden anlamlı bir fayda sağlamakta mı? Bu sorulara olumlu verilen yanıtlar ve kurumsal olarak destek verilen fikirler, geliştirilme ve ardından ticarileştirme süreçlerine geçebilmektedir • Fikrin Hayata Geçirilmesi: Fikirlerin teknoloji ve pazar odaklı

gerçekleştirilebilmesinin ardından fikirlerin teknolojik biçimde hayata geçirilmesi ve hedef pazardaki potansiyel iktisadi başarının değerlendirilmesi yapılır (Sattler, 2011: 12). Hayata geçirilmesi aşaması, ön görülen inovasyonun bir düşünce ya da planın gerçek bir ürün ya da aşamaya dönüştürülmesi olarak ifade edilmektedir. İnovasyonun konsept veya kavramdan sıyrılıp fiziksel olarak inovasyona dönüştüğü süreçtir. Ar-Ge birimi, inovasyon kavramını soyutluktan, somuta dönüştürerek algılanabilecek bir ürün veya hizmet haline getirmektedir. Gaye inovasyonu; problem olmadan, iktisadi ve alıcı için çekici olarak üretmektir. Firmalar inovasyon düşüncesinin, teknik ve ticari olarak hayata geçirilebilir bir ürün veya hizmet haline dönüştürülebileceğine karar vermektedir (Yaşar, 1999).

Teorik anlamda inovasyon fikir ya da stratejinin gerçek bir ürün ya da süreç haline getirildiği fikrin hayata geçirilmesinin temelidir. Bu aşamada düşüncenin, yeni bir teknolojik ürün ya da süreç olarak gerçekleşecek bir potansiyele sahipliği laboratuvar ortamında incelenmektedir (İraz, 2005: 118).

• Fikrin Kurumsallaştırılması: İnovasyon sürecinin bu aşamasında; inovasyon üretimi, hedef pazarda marka haline getirilmesidir. Bu aşamada inovasyon kurumsallaşacaktır (Sattler, 2011: 12). Diğer aşamaların başarılı olmasından sonra inovasyon, kurumsallaşma sürecinde marka haline getirilip sektöre tanıtılır.

İnovasyonun kurumsallaşması süreciyle ilgili iki farklı görüş savunulmaktadır. Bu fikirlerden birincisi inovasyonun çoğunluğunun pazarda sunumasıyla kurumsallaşmanın gerçekleşmesi iken, ikinci fikir ise firmanın inovasyondan kar sağlamaya başlamasıyla birlikte kurumsallaşma sürecinin biteceğini düşünmektedir. Bir firmanın performansı genellikle; artan teknoloji performansı, azalan birim üretim maliyeti ve teknolojinin faydasının devam ettirilmesi için yürütülen devamlı iyileştirme uygulamalarının bileşiminden meydana gelmektedir. Bu birleşim süreci gerçekleştirildiğinde, inovasyonun pazarlanabilirliği artar ve firma karlılığı devam ettirilebilir (İraz, 2005: 119). (Bedük, Alodalı & Güneş, 2003: 28).

İnovasyon sürecinde kurumsallaştırma için firmalar gerçekleştirdikleri ticaretten bir kazanç elde etmeyi arzu ediyorsa mutlaka güçlü bir plana gereksinimleri olmaktadır. Geçerli bir pazarlama stratejisiyle optimal bir bütçeyi ayarlamayla firmalar başarılı olabilmektedir.