Eğitim fakülteleri lisans programları, öğretmen yetiştirme politikasındaki gelişmeler ışığında zaman içerisinde değişikliklere uğramıştır. Programlar 1997 yılındaki güncellemeden sonra 2007 yılına kadar on yıl boyunca yürürlükte kalmıştır. Günümüzde ihtiyaç duyulan nitelikte, gerekli bilgi ve becerilere sahip öğretmenler yetiştirme gereksinimi, 2003-2004 eğitim-öğretim yılında ilköğretim programlarında yapılan değişiklikler, Avrupa Yükseköğretim Alanında yer almak için gerekli olan standardizasyon gibi sebeplerle 2007 yılında revize edilmiştir. Alan eğitimi, meslek bilgisi ve genel kültür ders oranları değiştirilmiş, programlara esnek bir yapı getirilmiştir.
İngilizce öğretmenliği lisans programı da bu güncellemeden etkilenmiştir. Güncellemeden önceki 1998 programında alan ve alan eğitimi dersleri %50, meslek bilgisi %22 ve genel kültür dersleri %28 oranında yer tutmaktadır. Güncellenen program ise 143 teorik, 32 uygulama olacak şekilde toplamda 159 kredi ve 175 saat alan ve alan eğitimi, öğretmenlik meslek bilgisi ve genel kültür derslerinden oluşmaktadır (YÖK, 2007).
Tablo 2.11.
İngilizce öğretmenliği lisans programı ders dağılımı
Öğretim Seviyesi Alan Bilgisi Genel Kültür Meslek Bilgisi
1. YIL 2. YIL 3. YIL 4. YIL 9 9 10 6 5 2 2 2 2 3 2 6 TOPLAM 34 11 13 Yüzdeler %59 %19 %22 1. 12
Tablo 2.11’de görüldüğü üzere, 2006 güncellemesi ile birlikte İngilizce öğretmenliği programında genel kültürün azaltılarak alan ve alan eğitimi derslerinin oranının artırıldığını söylemek mümkündür.
YÖK tarafından belirlenen ders programı, derslerin kısa özetleri şeklinde verilmiş, kredi ve ders saatleri belirtilmiştir. Nitekim Aydın (2015) hazırlanan eğitim fakültesi lisans programlarının hangi programlama yaklaşımı ile tasarlandığının anlaşılmadığını ifade etmiştir. İngilizce öğretmenliği programı incelendiğinde de aynı durumun geçerli olduğunu görmek mümkündür. Ayrıca İngilizce öğretmenlerinin yetiştirilmesinde ilköğretim ve ortaöğretim kademesine ilişkin bir ayrımın olmadığı görülmektedir. Fakat Yunanistan, Polonya ve Slovakya haricindeki İngilizcenin yabancı dil olarak öğretildiği Avrupa Birliği ülkelerinde ilköğretim ve ortaöğretim kademesi İngilizce öğretmeni yetiştirmede ayrı programların bulunduğu görülmektedir (MEB, 2009).
Eğitim fakülteleri YÖK tarafından belirlenen programı esas alarak Bologna süreci kapsamında derslerin amacı, özet içeriği ve ders çıktıları boyutlarından oluşan ders bilgi paketleri/tanıtım formları oluşturmuştur. Oluşturulan ders paketlerinin Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesinde bulunan lisans yeterliliklerinin yanında bir öğretmen yetiştirme kurumu olarak MEB tarafından belirlenen öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterliliklerini de kapsaması beklenmektedir.
İngilizce öğretmenliği lisans programı birinci sınıf dersleri 9 alan ve alan eğitimi, 5 meslek bilgisi ve 2 genel kültür derslerinden oluşmaktadır (YÖK, 2007). Alan ve alan eğitimi derslerini oluşturan Bağlamsal Dilbilgisi I ve II, İleri Okuma ve Yazma I ve II, Dinleme ve Sesletim I ve II, Sözlü İletişim Becerileri I ve II ve Sözcük bilgisi dersleri İngilizce öğretmeni adaylarının dilin dört boyutu olan dinleme, konuşma, okuma ve yazmaya ilişkin yeterlilikler ile bunların öğretimine ilişkin yeterlilikleri kapsadığını ifade etmek mümkündür. Genel kültür derslerini oluşturan Bilgisayar I ve II dersleri, öğretmen adaylarının öğretim süreci içerisinde yararlanabilecekleri öğretim teknolojilerine ilişkin yeterlilikleri, Türkçe I ve II dersleri ile Etkili İletişim dersi de öğretmen adaylarının mesleki gelişimlerini sürdürmeye yönelik yeterlilikleri içerdiği söylenebilir.
İngilizce öğretmenliği lisans programı ikinci sınıf dersleri, 9 alan ve alan eğitimi dersleri, 2 genel kültür ve 3 meslek bilgisi derslerinden oluşmaktadır (YÖK, 2007). Alan ve alan eğitimi dersleri olan Dilbilim I ve II, İngilizce Öğretiminde Yaklaşımlar I ve II, Dil Edinimi ve Anlatım Becerileri dersleri ile meslek bilgisi dersi olan Özel Öğretim Yöntemleri I dersi öğretmen adaylarının öğrencilerin dil öğrenmelerine ilişkin kuram ve uygulamalar bilgisine, uygun yöntem ve tekniklerin kullanımına, planlamaya ve dil becerilerini geliştirmeye yönelik yeterlilikleri içerdiğini söylemek
mümkündür. İngiliz Edebiyatı I ve II dersleri ise hedef dil olan İngilizcenin edebiyat ve kültürüne ilişkin yeterlilikleri içerdiği söylenebilir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Türk Eğitim Tarihi dersleri ise genel kültür derslerini oluşturmakta olup öğretmenin mesleki gelişimine ilişkin yeterlilikleri kapsamaktadır. Meslek bilgisi dersleri olan Öğretim İlke ve Yöntemleri dersi ve Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı dersinin öğrenme-öğretme sürecine ilişkin yeterliliklerini içerdiği söylenebilir.
Toplamda 10 alan ve alan eğitimi, 2 genel kültür ve 2 meslek bilgisi derslerinden oluşan İngilizce öğretmenliği üçüncü sınıf programı, alan derslerinin ağırlık kazandığı 2 dönemden oluşmaktadır (YÖK, 2007). Alan eğitimi derslerinden Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi I ve II, Özel Öğretim Yöntemleri II ve Dil Becerilerinin Öğretimi I ve II dersleri öğrencilerin dil becerilerinin geliştirilmesi, öğrenme-öğretme süreci, planlama ve materyal kullanımına ilişkin yeterlilikleri içerdiği ifade edilebilir. Edebiyat ve Dil Öğretimi I ve II dersleri hedef kültürün öğretilmesine ilişkin yeterlilikleri kapsamaktadır. Drama, topluma hizmet uygulamaları ve ikinci yabancı dil öğretmenlerin mesleki ve kişisel gelişimlerine ilişkin yeterliliklere karşılık gelirken sınıf yönetimi dersi de öğrenme-öğretme sürecine ilişkin yeterliliklere ilişkin alt amaçları taşımaktadır. Ölçme ve değerlendirme dersi ise dil gelişimini izleme, tespit etme ve değerlendirme yeterliliklerini içermektedir.
İngilizce öğretmenliği lisans programı son sınıfta alan dersleri azalmış, meslek bilgisi derslerinin sayısı artmıştır. Yabancı Dil Öğretiminde Materyal İnceleme ve Değerlendirme dersi öğretmenlerin materyal ve kaynakları seçme, geliştirme ve değerlendirme yeterliliklerine ilişkin hedefleri içermektedir. İkinci Yabancı Dil II,
Atatürk İlke ve İnkılâp Tarihi I ve II, Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersleri öğretmenlerin mesleki gelişimine yönelik yeterlilikleri, Rehberlik, Özel Eğitim, Okul Deneyimi ise öğrenme-öğretme süreci yeterliliklerini kapsamaktadır. Öğretmenlik Uygulaması dersleri ise dil becerilerinin geliştirilmesi, öğrenme-öğretme süreci, öğrenme-öğretme sürecini planlamaya ilişkin yeterliliklerin uygulama boyutunu içermektedir.