İlköğretim 6 Sınıf Yeni Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Dil Bilgisi Konularına Yönelik Bulgular

İlköğretim 6. sınıf yeni Türkçe ders kitabı program doğrultusunda “Ders Kitabı,

Öğretmen Kılavuz Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı” olmak üzere takım halinde hazırlanmıştır.

Kitapta programda da belirtildiği gibi tema merkezli yaklaşım benimsenmiş ve kazanımlar altı tema kapsamında ele alınmıştır.

Dil bilgisi alanıyla ilgili kazanımlar etkinlikler aracılığıyla gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Bu kazanımların sıralanmasına bakıldığında programda belirtilen sıralamaya uyulduğu görülmektedir. Dil bilgisi etkinlikleri öğrenci çalışma kitaplarında yer almış ve bu etkinliklerin uygulanışlarına yönelik açıklamalar, Öğretmen Kılavuz Kitabı’nda yapılmıştır.

Yeni Türkçe dersi kitaplarında dil bilgisi konuları, kuralı sezdirme, kavratma ve pekiştirmeye yönelik etkinliklerden yola çıkılarak işlenmiştir.

6. sınıf yeni Türkçe Ders Kitabı’nın ilk teması “Sevgi” temasıdır. Öğretmen Kılavuz Kitabı’nda bu temaya ait kazanımların temel dil becerilerine ve dil bilgisine dağılımı başlığı altında dil bilgisi ile ilgili kazanımlar şu şekilde sıralanmıştır:

1. Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 2. Kök ve eki kavrar.

3. İsim kökü ile fiil kökünü ayırt eder. 4. Yapım eki ile çekim ekini ayırt eder.

5. Yapım eklerinin işlevlerini ve kelimeye kazandırdığı anlam özelliklerini kavrar. Kılavuz kitapta da görüldüğü gibi Yeni Türkçe Dersi Öğretim Programı doğrultusunda kazanımlar sıralanmıştır.

Öğrenci çalışma kitabında o temaya ait olarak belirlenmiş kazanımlar, etkinliklerle desteklenmiştir. Örneğin “Sevgi” temasının 8. etkinliğinde iki kıtalık bir

şiir verilmiş ve bu şiirin altına iki bölüm açılarak bir bölüme şiirde geçen ek alan kelimelerin, diğer bölüme de ek almamış kelimelerin yazılması istenmiştir. Yine aynı temanın 9. etkinliği 1. maddesinde üç sütunluk bir tablo oluşturulmuş, birinci sütunda kelimeler verilmiş ikinci sütuna kelimenin kökü, üçüncü sütuna aldığı ekin yazılması istenmiştir. 2. maddesinde ise birinci maddede yapılan çalışmadan hareketle konuyla ilgili sorular sorulmuş, soruların cevabı için alta boşluk bırakılmıştır (Bakınız Ek-3).

Yeni Türkçe ders kitabında “Sevgi” temasından sonra gelen temalarda da aynı yöntemle programda yer alan kazanımlar program sırasına uygun olarak verilmiştir. Programda belirtilen etkinlik örnekleri “Öğretmen Kılavuz Kitabı”nda ayrıntılı olarak anlatılmış, öğretmenlere yol gösterici olmuştur. Kelimelerin yapı özellikleriyle ilgili olan “Sevgi” temasındaki “Mıknatıs” etkinliği şöyledir:

“Kelime kökleri ve ekler kartlara yazılarak öğrencilere dağıtılır. Öğretmenin okuduğu metinde geçen kelime kartını elinde bulunduran öğrenci ayağa kalkar. Öğrenciler ellerindeki ek kartlarına bakarlar. Bu kelimeye uygun olan ekleri elinde bulunduran öğrenciler, kök olan kelimenin yazıldığı kartı taşıyan öğrencinin yanına giderek yeni kelimeler oluştururlar. Oluşturulan yeni kelimeler yüksek sesle söylenir.” Mıknatıs etkinliğinde de görüldüğü gibi yeni Türkçe dersi 6. sınıf kitabı etkinlik temelli hazırlanmış ve öğrencileri derse aktif olarak katmayı hedeflemiştir.

Yeni Türkçe 6. sınıf ders kitabında ikinci tema “Atatürkçülük” temasıdır. Bu temanın “Kazanımların Temel Dil Becerilerine ve Dil Bilgisine Dağılımı”

bölümünde dil bilgisi konuları şunlardır:

1. Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 2. Gövdeyi kavrar.

3. Birleşik kelimeyi kavrar.

4. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

6. Edat, bağlaç, ünlemlerin işlevlerin ve cümleye kazandırdıkları anlam özelliklerini kavrar; bu kelimeleri işlevlerine uygun olarak kullanır.

Konu ile ilgili kazanımlar yukarıda da görüldüğü gibi tamamen program doğrultusunda ve programdaki maddeleri ile verilmiştir. Ana temanın alt temaları yoluyla konular bölünmüş ve o alt temada işlenecek dil bilgisi konuları maddeler halinde ayrılarak tekrar Öğretmen Kılavuz Kitabı’nda belirtilmiştir. Bütün kazanımlara ait olarak etkinlikler belirtilmiş, öğrenci çalışma kitabında yer almıştır.

6. sınıf yeni Türkçe ders kitabının üçüncü teması “Bilim ve Teknoloji” temasıdır. Bu temanın dil bilgisi konuları şunlardır:

1. Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 2. Basit, türemiş ve birleşik kelimeleri ayırt eder.

3. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

4. İsimlerin cümledeki işlevlerini kavrar, isimleri işlevlerine uygun olarak kullanır.

Dördüncü tema “Kişisel Gelişim” temasıdır. Bu temanın dil bilgisi kazanımları şunlardır:

1. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

2. Zamirlerin cümledeki işlevlerini fark eder, zamirleri işlevlerine uygun olarak kullanır.

3. Hal eklerinin işlevlerini kavrar.

Beşinci tema ”Doğa ve Evren” temasıdır. Bu tema çerçevesinde dil bilgisine ait verilecek kazanımlar şunlardır:

1. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 2. İyelik eklerini işlevlerini kavrar.

3. İsim tamlamalarının kuruluş ve anlam özelliklerini kavrar.

Altıncı tema “Okuma Kültürü” temasıdır. Bu temanın Kazanımların Temel Dil Becerilerine ve Dil Bilgisine Dağılımı kısmında yer alan dil bilgisi konuları şunlardır:

1. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama 2. Sıfat tamlamalarının kuruluş ve anlam özelliklerini kavrar.

3. Edat, bağlaç, ünlemlerin işlevlerini ve cümleye kazandırdıkları anlam özelliklerini kavrar; bu kelimeleri işlevlerine uygun olarak kullanır.

4.Kelimeleri cümlede farklı görevlerde kullanır.

Her temanın sonunda Öğretmen Kılavuz Kitabı’nda Kazanım Değerlendirme Formu konulmuştur. Temel dil becerileri ve dil bilgisi konularını içeren form öğretmenlere söz konusu kazanımların ne derece kazandırıldığını değerlendirmede yol gösterici olmaktadır. Ayrıca öğrenci çalışma kitaplarında öğrencinin kendini değerlendirmesi için “Öz Değerlendirme Formu”, arkadaşlarını örneğin bir konuşmasını değerlendirmesi için “Akran Değerlendirme Formu” ve öğrencilerin yaptıkları gurup çalışmalarını değerlendirmeleri için ”Grup Öz Değerlendirme Formu” yer almaktadır.

Yukarıda verilen bilgilerde de görüleceği gibi yeni 6. sınıf Türkçe ders kitapları tamamen program doğrultusunda hazırlanmıştır. Yeni ders kitabında eski 6. sınıf dil bilgisi konuları kadar yoğun konular olmadığı görülmektedir. Eski programda bulunan eylem, zaman, fiil çekimleri konularının yeni 6. sınıf ders kitabında bulunmadığı görülmektedir. Eski kitaplarda yer alan noktalama işaretleri konusu da yeni ders kitabı dil bilgisi konuları arasında yer almamıştır.

4.1.6.3. İlköğretim 7. Sınıf Eski Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Dil Bilgisi