İlgili Araştırmalar

Bu bölümde dijital okuryazarlık ve dijital okuryazarlıkla bağlantılı yurtiçi ve yurt dışı araştırmalar yer almaktadır.

Demir, Özmantar, Bingölbali ve Bozkurt (2011, s.6) üç sınıf öğretmeninin ders-lerinde teknolojiyi hangi düzeyde kullandıklarını irdeledikleri çalışmalarında öğretmen-lerin kullanılan teknolojinin derse ne düzeyde entegre edildiğinin farkında olması ve daha üst düzeylerde entegrasyonun nasıl yapılabileceği konusunda bilinçli olması veya bilinçlendirilmesi gerektiği, öğretmenlerin teknoloji bilgisindeki eksikliği görülmüştür.

Özsevgeç, Batman, Yiğit ve Yazar’ın (2014, s.243) farklı branşlardaki menlerin teknolojik terim farkındalıklarını belirlemek için yaptıkları çalışmada, öğret-menlere 85 adet teknolojik terim sunulmuş ve bu terimler hakkında bilgileri ölçülmüş-tür. Araştırma sonunda bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmenlerinin diğer

öğret-23

menlere göre daha iyi seviyede oldukları, bu öğretmenler arasında da erkek öğretmenle-rin kadın öğretmenlere göre çok yönlü düşünebildikleri sonucuna ulaşılmıştır.

İşçioğlu ve Kocakuşak (2012, s.22) sınıf öğretmenliği adayları üzerinde yaptık-ları çalışmada öğretmen adayyaptık-larının okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu ancak kendi alanlarında teknolojiyi kullanma algıları ve ileriye dönük teknoloji kullanma algı-larının yüksek olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Öğretmen adayalgı-larının %94,8’i bilgisa-yar kullanmaktadır. Üniversitenin K.K.T.C.’de olması sebebiyle öğrenciler aileleri ile görüşmek için teknolojik cihazları kullandığından internete bağlanma oranı %91’e var-dığı tespit edilmiştir. Grup görüşmelerinden çıkan sonuçlara göre teknolojinin günlük işleri kolaylaştırdığı, dünyanın değişik yerlerindeki insanlarla iletişim kurdukları, bu nedenle de günlük teknoloji kullanma algılarının yüksek olduğunu ifade etmişlerdir.

Öğretmen adayları öğretim elemanlarının derslerde teknolojiyi yeterince kullanamadık-larını belirtmişlerdir.

Aksüt, Keyvanoğlu ve Balıkçı (2013, s.6) sınıf öğretmeni adaylarının bilişim teknolojilerine ilişkin görüşlerini inceledikleri çalışmalarında öğretmenlerin

%47,77’sinin bilgisayar/interneti iyi düzeyde kullanabildiklerini, %39’unun bilgisa-yar/interneti eğitim amaçlı kullandıklarını, öğretmenlerin internet ve bilgisayar ile ders vermeye hazır olmadıkları, göreve başlamadan önce bilgisayar ile ilgili daha fazla ders verilmesi gerektiği sonuçlarını elde etmişlerdir. Öğretmenlerin bilgisayar kullanım ye-terliklerinin iyi olduğunu düşünmelerine rağmen bu durumu dersle bütünleştirememele-ri bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır. Hizmet öncesinde öğretmen adaylarına daha fazla bilgisayar eğitimi verilmesi gerektiğini önermektedirler.

Usta ve Korkmaz (2010, s.1347) sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmen-liği alanlarında öğrenim gören öğretmen adayları ile gerçekleştirdikleri çalışmalarında öğretmen adaylarının %75’inin bilgisayar becerilerine yeterli düzeyde sahip olduğunu düşünmektedir. Her iki alanda öğrenim gören öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin algılarının genel olarak olumlu olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Öğ-retmen adaylarının bilgisayar yeterlik düzeylerinin artmasıyla eğitimde kullanılan tek-nolojinin olumlu etkisine olan inanç düzeyleri ile tektek-nolojinin üniversite seviyesinde görülen öğrenime etkisine ilişkin olumlu algı düzeylerinin arttığını tespit etmişlerdir.

Yanık’ın (2010, s.378-379) Azeri öğretmen adayları üzerinde yaptığı çalışmada ise bilgisayarının olup olmaması durumuna göre bilgisayar okuryazarlık düzeylerinin değiştiğini, internet destekli bir öğretim programını daha önce tecrübe etmediklerinden

24

internetin derslerde kullanımına sıcak bakmadıklarını, bilgisayar kullanım sıklığının ise yüksek olduğunu tespit etmişlerdir.

Yavuz ve Coşkun (2008, s.281) öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kulla-nımına ilişkin tutum ve düşüncelerini araştırdıkları, teknoloji tutum ölçeği kullanılarak yapılan çalışmalarında, teknoloji destekli proje çalışmalarının öğretmen adaylarının öğretimde teknolojik araç-gereçlerin kullanılmasına yönelik tutumlarını pozitif yönde etkilediği, bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi materyallerle derslerin daha zevkli işlene-ceği sonuçlarına ulaşmışlardır.

Kıyıcı (2008, s.119), 1939 öğretmen adayının katıldığı, sayısal okuryazarlık dü-zeylerini araştırdığı çalışmasını Anadolu Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Marmara Üni-versitesi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi’nde gerçekleştirmiştir.

Erkek adayların kadınlara göre dijital okuryazarlık düzeyleri daha yüksek, öğretmen adaylarının kaldıkları yerde sürekli olarak kullanabilecekleri bir bilgisayara ve internet bağlantısına sahip olanların olmayanlara göre dijital okuryazarlık düzeyleri de daha yüksek çıkmıştır. Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri bölüme, bu bölüme yerleşti-rilmelerine esas olan puan türüne göre ve ailelerinin ve kendilerinin gelir düzeylerine göre sayısal okuryazarlık düzeyleri arasında farklılıklar bulunmaktadır.

Yılmaz (2007, s.166) sınıf öğretmenleri üzerinde gerçekleştirdiği alanyazın ta-ramasında öğretmenlerin eğitim teknolojisinden faydalanma konusunda eksikliklerinin bulunduğunu, bu sorunu çözmek amacıyla lisans öğreniminde bu alana önem verilmesi gerektiğini, öğretmenlerin teknolojik araç-gereç kullanmama nedenlerinin araştırılması ve hizmet içi kurslar yapılması gerekliliğini dile getirmiştir.

Ersoy ve Yaşar’ın (2002, s.19) Eskişehir il merkezinde bir ilköğretim okulunda sınıf öğretmenleri, öğrenciler ve veliler ile yaptıkları araştırmada internet kullanma du-rumlarına bakılmış, öğrencilerin interneti daha çok eğlence için kullandıkları, bu yüzden verimli bir biçimde kullanmadıkları; anne ve babaların tamamına yakınının internet kul-lanmayı bildiği, hemen hemen yarısının gün içerisinde 1-2 saat internet kullandıkları yönünde bilgiye ulaşmışlardır. Araştırmaya katılan öğrencilerin internet kullanım bece-rilerinin hem öğretmenlerinden hem de anne-babalarından iyi olduğu sonucuna varıl-mıştır. Bu araştırma öğrencilerin dijital okuryazar olmalarının önemli olduğunu göster-mektedir.

Üstündağ, Güneş, Bahçivan (2017, s.26) dijital okuryazarlık ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yaparken fen bilgisi bölümünden öğretmen adaylarının da

25

dijital okuryazarlık yönünden niteliklerini inceledikleri çalışmalarında, öğretmen aday-larının dijital okuryazarlık becerilerinin nitelik olarak iyi olduğunu tespit etmişlerdir.

Cote ve Milliner (2018, s.86), Japonya’da 42 İngilizce öğretmeni ile yürüttükleri çalışmalarında İngilizce öğretmenlerinin dijital okuryazarlıklarını hedeflemiştir. Çalış-ma sonucunda İngilizce programındaki bu öğretmenlerin, sınıflarının içinde ve dışında öğretimlerini desteklemek için dijital teknolojiyi kullandıklarından çok emin olduklarını bulmuştur. Ayrıca, katılımcılar dijital okuryazarlıklarını geliştirmek amacıyla ileri bece-riler kazanmayı amaçlamaktadırlar.

Özerbaş ve Kuralbayeva (2018), Türkiye ve Kazakistan’daki 601 ilkokul ve or-taokul öğretmen adayının dijital okuryazarlık düzeylerini karşılaştırdıkları çalışmada, matematik ile sınıf öğretmeni adaylarının diğer bütün branş (sosyal bilgiler ve okul ön-cesi) öğretmen adaylarına göre dijital okuryazarlık düzeylerinin daha iyi olduğunu, bu farkın matematik ve sınıf öğretmenliği programlarında alınan derslerin çoğunun bilgisa-yar ortamında gerçekleştirilmesinden kaynaklandığını ileri sürmüşlerdir.

Tomczyk (2019), Polonya’daki öğretmenler arasında dijital okuryazarlığın öne-mini gösteren çalışmasında 279 öğretmen ile dijital güvenlik konusunu irdelemektedir.

Araştırma 2016 yılında Polonya genelinde dijital araçları kullanma ergonomisi, internet-te mevcut bilgilerin güvenilirliği, diğer kullanıcılarla güvenli etkileşimler, güvenli giriş-ler ve şifregiriş-ler, çevrimiçi görüntünün korunması, telif hakları konularını içermektedir.

Göreve yeni başlayan öğretmenlerin dijital güvenlik konusunda desteğe ihtiyacı olduğu, dijital tehditlerin yaşam boyu eğitim ihtiyacı gösterdiğini tespit etmiştir.

Nocar, Dofková, Pastor ve Laitochová (2019, s.7581) Çekya’nın Olomouc Böl-gesinde 35 sınıf öğretmeni ile matematik dersi öğretiminde dijital yeterlilikleri ne ölçü-de kullandıklarını irölçü-delemiş, öğretmenlerinin öğrencilerin dijital okuryazarlığını geliş-tirmeye hazır olma durumundaki eksikliklerini tespit etmişlerdir. Tüm öğretmenlerin projeksiyon ve bilgisayar kullandıklarını, ancak hiçbirinin programlanabilir öğrenim araçlarını (Bee-bot, Pro-bot, Ozobot gibi) kullanmadıklarını belirlemişlerdir. Aslında öğretmenlerin bu konuda istekli ama eğitimsiz oldukları gerçeği ile karşılaşmışlardır.

Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve projeler dahilinde bulunabilecek diğer kurumla-rın, okullara gerekli teknolojileri sağlayabileceğini, eğitim fakültelerinin öğretmen adaylarını bu teknolojiye hazırlayabileceğini değerlendirmektedirler.

Uršej (2019, s.71), Slovenya’da ilkokulun ilk üç yılında olan öğrenci, öğretmen ve veliler ile görüşme şeklinde gerçekleştirdiği vaka analizi çalışmasında, öğrencilere dijital okuryazarlık becerileri kazandırmada öğretmen rolünü sorguladığında çalışmaya

26

katılan öğretmenler, dijital okuryazarlığı sınıflara entegre etme rollerini öğretmenlerin motivasyonu, bilgi ve becerileri, öğretmen eğitimi, meslektaş desteği ve BİT öğretimiy-le ilişkiöğretimiy-lendirmektediröğretimiy-ler.

27

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM