İKİNCİ ALT PROBLEME İLİŞKİN BULGULAR

50% 29 30

% Kesinlikle Katılmıyorum % Katılmıyorum % Katılıyorum % Kesinlikle Katılıyorum

29. ve 30. grafikleri karşılaştıracak olursak, iki grafiğin de birbirine benzeştiğini görebiliriz. T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde farklı yöntemler kullanılmasının dersi daha etkin kılacağını düşünürüm ve T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabının içeriğinin değişmesi gerektiğini düşünürüm ifadelerine öğrenci geneli olumlu işaretleme yapmışlardır. Öğrencilerin geneli mevcut ders kitaplarından ve dersin geleneksel yöntemlerle işlenilmesinden çok hoşnut olmadıklarını ifade etmişlerdir.

Öğrencilerin ankete yaptıkları işaretlemeler sonucu ortaya çıkan bu grafikler, yaptığımız çalışmanın olumlu yönde ilerlediğinin göstergesidir. Öğrenciler zaten uygulama esnasında da belirttikleri ders kitapları ile ilgili hoşnutsuzluklarını ölçekte yazılı olarak da belirtmişlerdir. Çıkan sonuçlarda öğrencilerin belirgin şikayetleri ve istekleri grafiklerde açıkça görülmektedir.

4.2. İKİNCİ ALT PROBLEME İLİŞKİN BULGULAR

İkinci alt problem yapılandırmacı yaklaşıma göre yeni konu tasarımı nasıl olmalıdır? Şeklinde ifade edilmiştir.

Çalışmanın bu kısmında ekte sunulan Birinci Dünya Savaşı konusu ile ilgili bilgiler verilecektir. Tasarımda dikkat edilecek noktalar neler olmuştur, mevcut ders

kitabında Birinci Dünya Savaşı konusu nasıl anlatılmıştır, yeni tasarımda mevcut ders kitabından farklı olarak neler yapılmaya çalışılmıştır? Bu soruların cevapları bu bölümde yanıtlanacaktır.

Konu tasarımı oluşturulmadan önce Birinci Dünya Savaşı ile ilgili yerli ve yabancı kaynaklar taranmış ve lise öğrencilerinin kapasitesine uygun olan kısımlar belirlenip, tasarımda kaynak gösterilerek kullanılmıştır. Tasarım içersinde verilen bilgilere özellikle kaynak gösterilmeye dikkat edilmiştir. Bunun en büyük sebebi, eğer öğrenciler aynı konuyu daha ayrıntılı şekilde araştırmak isterlerse, tasarım içersinde kaynağın ismine, yazarına ve basım tarihine kolayca ulaşabilecektir.

Tasarımda görsel bir uyum sağlanması amacıyla belirli renklerin sürekliği sağlanmıştır. Örneğin başlıklar mavi renkle vurgulanmıştır. Bunun yanı sıra kırmızı ve sarı gibi canlı renkler de etkinlik kısımlarında sık sık kullanılmıştır.

Konu başlıkları genelde soru cümleleri ile verilmeye çalışılmıştır. Bunlara ilaveten olaylar aktarılırken düşün ve yaz simgesi ile öğrenciye sorular yönelten kısımlar eklenmiştir. Örneğin Birinci Dünya Savaşı konusu tasarımının başlangıç sayfası; “Neden Dünya Savaşı?” başlığıyla başlamaktadır. Bu başlığın hemen altında 1914-1918 yılları arasında Avrupa’da genel durumu içeren bir harita verilmiştir. Kısa bir bilgi notundan sonra 1914 yılından önce yapılan gizli antlaşmalar ile ilgili bir tablo verilmiş ve öğrencilere savaşan devletlerin 1879lu yıllardan itibaren taraflara ayrıldıklarını kaynak gösterilerek kanıtlanmaya çalışılmıştır. Bu bilgiler ışığında da öğrencilere bir soru yöneltilmiştir; “Peki savaş Avrupa’da başlamasına rağmen neden tüm dünyaya yayıldı?” bu soru sınıfa yöneltilerek öğrencilerden farklı fikirler alınmak istenmiştir. Sınıf içinde sorulan sorular tarih eğitiminde önemlidir çünkü sorulan sorular akla başka soruları getirir. Kitapta yer alan sorular, öğrencilerin farklı açılardan düşünmelerini sağlayabilir, eleştirel düşünme gücü kazandırabilir.

Öğrencilerin mevcut ders kitaplarında Birinci Dünya Savaşı konusu beş başlık altında ve sekiz sayfada işlenmiştir. Konu içinde beş harita ve bir de fotoğraf kullanılmıştır. Konunun sonunda bir de okuma parçasına yer verilmiştir. Yeni tasarımda buna karşılık Aynı zamanda yalnızca siyasi tarih öğretmek yerine olayların arka yüzlerini göstermek gerekir böylece öğrencilerin olaylara daha insanı olarak bakmaları sağlanabilir. Tarih konuları ders kitaplarında öyle bir verilmelidir ki, öğrenciler işlenen

konuyu bulmaca gibi algılasın, kendilerini ipuçlarını çözümlemeye çalışan bir dedektifmiş gibi yahut belgeleri yorumlamaya çalışan tarihçilermiş gibi hissetsinler. Bu uygulamayı yapan öğrenci kendini konunun içinde bulacak ve ister istemez konu aklına yerleşecektir.

Tasarımda “belge yorumla”, “düşün ve yaz”, “resim fotoğraf incele” simgeleri kullanılarak, etkinlikler konu içine eşit oranda dağıtılmıştır.

Birinci Dünya Savaşı konusu yakın tarihimize ait olduğundan dolayı birçok belgeye kolayca ulaşabilmek mümkündür ve hem yerli hem yabancı kaynaklarda bu konuya geniş yer verilmiştir.

Tarih Vakfı’nın Ocak 2009’da yayınlamış olduğu Ders Kitaplarında İnsan Hakları II Projesi Bulgular ve Tavsiyeler Raporu’nda da ders kitaplarında değişmesi gereken noktalar üzerinde durulmuştur.

Ders kitaplarında özellikle tarihsel ve toplumsal konular, bağlamlarından kopartılmadan, neden-sonuç ilişkileri kurulmasına olanak tanır bir biçimde sunulmalı, toplumun iç ve dış etkiler ve etkileşimlerle sürekli değişim ve dönüşüme açık olduğu kavratılmalıdır. Toplumların ezelden ebede değişmeyen, mutlak özellikleri olduğunu ve tarihin bu temelde açıklanabileceğini savunan özcü (essentialist) görüşler, bilimsel irdeleme ve araştırmaya kapalı sistemler oluşturmaktadırlar. Bu nedenle, ders kitaplarında bu tür görüş ve açıklamalardan uzak durulmalıdır. Özcü dünya görüşü, toplumsal ve tarihsel süreçleri yok sayıp, yurttaşların etkileşim ve katılımıyla dünyanın ve toplumun değişebileceğini yadsımakta, değişimi yozlaşma ve özünden uzaklaşma biçiminde sunmaktadır. Böylece özcülük, otoriter, içine kapalı, kendisi ve çevresi ile barışık olmayan, esneklikten ve uzlaşma becerisinden yoksun kişiliklerin oluşmasına da yol açmaktadır (Tarih Vakfı, 2009, s.7).

Tasarımda savaşın ekonomik, psikolojik, siyasi, sosyolojik yansımalarını da katarak, öğrencilere tarihin diğer bilimlerle ne kadar iç içe olduğunu göstermek istenilmiştir. Örneğin savaş sırasında insanların psikolojik durumun anlaşılabilmesi için o dönemde yazılmış bir anı tasarım içine alınmıştır. Savaşın kadınların çalışma hayatına girişine etkisi üzerinde durulmuştur. Savaş esnasında kullanılan kimyasal silahlar ile ilgili bir fotoğraf kullanılmış, çeşitli görseller ile öğrencilerin o dönemi daha iyi anlayabilmesi sağlanmaya çalışılmıştır.

Tasarımda sadece siyasi tarih verilememeye çalışılmıştır. Öğrenciler olayları, tarihleri, belli başlı kişilerin ve antlaşmaların isimlerini ezberlemek yerine, ilgilerini çekecek şekilde hikâyeleştirilmiş bir ders kitabı istemektekilerler. Bu sebeple konu tasarımında öğrenciyi ezbere itecek etkinliklere yer verilmemiştir. Savaşın sadece savaş yönü değil, insanı yönü de verilmeye çalışılmıştır. Olayların arka yüzlerini gösterilmeye çalışılmış, farklı kaynaklardan parçalar alınarak çok boyutlu düşünmeleri sağlanmaya çalışılmıştır. Tarih konuları ders kitaplarında öyle bir verilmelidir ki, öğrenciler işlenen konuyu bulmaca gibi algılasın, kendilerini ipuçlarını çözümlemeye çalışan bir dedektifmiş gibi yahut belgeleri yorumlamaya çalışan tarihçilermiş gibi hissetsinler. Bu uygulamayı yapan öğrenci kendini konunun içinde bulacak ve ister istemez konu aklına yerleşecektir.

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi programında interdisipliner yaklaşım benimsenmelidir. Bu yaklaşım, öğrencilerin hayatı bütünüyle görmelerini sağlar, disiplinler arasındaki iç ilişkileri gösterir, diğer konu alanları ile entegrasyonu mümkün olduğunca teşvik eder (Safran, 2004, s.118). Bu yaklaşıma göre tarihin sadece saf tarih değil,diğer bilimleri de içine alabilen bir bilim olduğunu öğrenciler görmelidirler. Savaşın yaşandığı yıllarda halkın sosyal hayatından, o dönemde yaşanmış ekonomik sıkıntılardan, cephelerde zorluklarla mücadele eden askerlerin psikolojik durumundan da kısa örneklerin verildiği bir ders kitabı öğrenciler için etkileyici olacaktır.