2.7. İşgücü Verimliliği
2.8.5. İhracattaki Gelişmeler
Kimyasallar ve kimyasal ürünler ihracatı için en çok ihraç edilen ürünler, ihraç fiyatlarında gelişmeler, ticaret hadleri, Avrupa Birliği pazarındaki payımızdaki gelişmeler ile hedef pazarlardaki gelişmelere ilişkin inceleme ve değerlendirmeler yapılmaktadır.
İnorganik Kimyasallar, Kıymetli Metal, Radyoaktif Element, Metal ve İzotopların Organik-Anorganik Bileşikleri (GTİP 28) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Çin 288.516.847
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 İtalya 90.175.927
Organik Kimyasal Ürünler (GTİP 2901-2917)
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Irak 13.273.912
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Irak 82.215.036
Debagatte ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasalar, Tanenler, Boyalar, Pigmentler, vb, Vernikler, vb, Macunlar, Mürekkepler (GTİP 32) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Irak 104.732.405
Uçucu Yağlar ve Rezinoitler, Parfümeri, Kozmetik veya Tuvalet Müstahzarları (GTİP 33)
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Irak 144.780.805
Sabunlar, Yüzey-Aktif Organik Maddeler, Yıkama-Yağlama Müstahzarları, Mumlar, Bakım Müstahzarları, Dişçilik Müstahzarları (GTİP 34)
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 İran 70.612.685
Albüminoid Maddeler, Değişikliğe Uğramış Nişasta Esaslı Ürünler, Tutkallar, Enzimler (GTİP 35)
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Yunanistan 4.263.067
Barut ve Patlayıcı Maddeler, Pirotekni Mamulleri, Kibritler, Piroforik Alaşımlar, Ateş Alıcı Maddeler (GTİP 36) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 İran 5.450.275
2 Hong Kong 2.151.460
3 Avusturya 1.820.038
4 Polonya 1.819.609
5 Irak 1.680.982
Toplam Dünya 26.295.842
Fotoğrafçılıkta veya Sinemacılıkta Kullanılan Eşya (GTİP 37) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Rusya 37.947.766
Muhtelif Kimyasal Maddeler (Biodizel, Yangın Söndürme Maddeleri, Dezenfektanlar, Haşarat Öldürücüler, vb.) (GTİP 38) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Almanya 104.213.850
Plastikler İlk Şekillerde (GTİP 3901-14)
Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
Sıra Ülke İhracat (Dolar)
1 Rusya 8.265.084
Sentetik Kauçuk veya Sıvı Yağlardan Türetilen Taklit Kauçuk (İlk Şekillerde, veya Levha, Tabaka, Şerit Halinde) (GTİP 4002) Türkiye’nin 2013 Yılında En Fazla İhracat Yaptığı İlk 5 Ülke
2.8.5.1. En Çok İhracat Yapılan Ürünler
Kimyasallar ve kimyasal ürünler imalatı sanayinde ihracatımız yüksek ürün çeşitliliğine sahip bulunmaktadır. Bununla birlikte alt sanayiler itibariyle ihracatta öne çıkan ürünler bulunmaktadır.
İnorganik ürünler içinde en çok ihraç edilen ürün olan inorganik kimyasal ürünler ile organik ve inorganik bileşenler 890 milyon dolar ile en çok ihraç edilen üründür. Temizlik ürünleri içinde yer alan sabunlar 457 milyon dolar ile en çok ihraç edilen ikinci üründür. Üçüncü sırada ise yıkama ve temizleme ürünleri (deterjanlar) 361 milyon dolar ile yer almaktadır.
Ürünler GTİP Kodu Ürün Açıklaması İhracat
İnorganik Ürünler
2800 Anorganik kimyasal ürünler, organik,anorganik bileşenler 890
2819 Krom oksitleri ve hidroksitleri 61
Organik Ürünler 2902 Siklik hidrokarbonlar 253
Boyalar
3208 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, susuz bir ortamda eriyen veya
dağılan boya ve vernikler 135
3209 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, sulu bir ortamda eriyen veya
dağılan boya ve vernikler 123
3214 Macunlar, reçineli çimentolar ve boyacılıkta kullanılan dolgu ve sıvama maddeleri 169
Kozmetik
3304 Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar (güneşlenme kremleri ve müst.
dahil), manikür ve pedikür müstahzarları 141
3305 Saç müstahzarları (Şampuanlar, Saç Spreyleri) 153
3307 Tıraş müstahzarları, vücut deodorantları, banyo müstahzarları, tüy dökücüler, vb 277
Temizlik Ürünleri
3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 457
3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) 361
3506 Diğer müstahzar tutkallar, yapıştırıcılar 156
Diğer Kimyasal
Ürünler 3824 Dökümhane maçalarına veya kalıplarına mahsus müstahzar bağlayıcılar, kimya ve
bağlı sanayide kullanılan diğer kimyasal ürünler 158
Plastik Hammaddeleri
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 103
3906 Akrilik polimerleri (ilk şekillerde) 210
3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksi reçineler, polikarbonatlar, alkit reçineler,
polialiesterler, vb. (ilk şekilde) 358
Tablo 20 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayinde En Çok İhracat Yapılan Ürünler (Milyon Dolar, 2013) Kaynak : TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri.
Alt ürün gruplar itibariyle en çok ihracat gerçekleştirilen ilk beş pazar bilgileri ise aşağıdaki tablolarda sunulmaktadır.
24 25
2.8.5.2. İhracat Fiyatlarında Gelişmeler
İhracatımızda birim fiyatların gelişimi yüksek katma değerli ürünlerin üretimi ve ihracatı açısından önemli bir göstergedir. En çok ihracat yaptığımız ürünlerin birim (kg) ihracat fiyatları 2004, 2008 ve 2013 yılları için Dolar ve Euro
cinsinden incelenmekte ve değerlendirilmektedir.
Buna göre en çok ihracatını yaptığımız ürünlerin birim ihracat fiyatlarının 2004 yılından 2008 yılına ve 2008 yılından 2013 yılına kadar kademeli olarak arttığı görülmektedir. Birim ihracat fiyatları tüm ürünlerde artmıştır. İhracat birim fiyatlarındaki artış olumlu bir gelişmedir.
2.8.5.3. İhracat ve İthalat Fiyatlarının Karşılaştırması ve Gelişmeler
İhraç fiyatları ile ithalat fiyatları arasındaki
karşılaştırmanın temel amacı dış ticaret hadlerindeki gelişmeyi incelemek ve değerlendirmektir.
Buna göre ihracat ve ithalat fiyatlarının 2004-2013 dönemi için karşılaştırılmasından üç sonuç ortaya çıkmaktadır.
Birinci sonuç ithalat fiyatlarının ihracat
fiyatlarından yüksek olmasıdır ve bu 2004, 2008 ve 2013 yıllarında değişmemiştir. İkinci sonuç ihracat fiyatları ile birlikte ithalat fiyatlarının da artmış olmasıdır. Üçüncü sonuç ise ürünler bazında ihraç fiyatları ile ithalat fiyatları arasında ithalat fiyatları lehine oluşan ticaret hadlerinin 2004 yılından bu yana benzer şekilde kalıp korunmuş olmalarıdır.
GTİP
Kodu Ürün Açıklaması
İhracat
2004 2008 2013
$/kg €/kg $/kg €/kg $/kg €/kg 2800 Anorganik kimyasal ürünler, organik,anorganik bileşenler 0,22 0,18 0,35 0,24 0,33 0,25
2819 Krom oksitleri ve hidroksitleri 1,25 1,00 2,62 1,77 3,31 2,53
2902 Siklik hidrokarbonlar 0,79 0,64 1,11 0,74 1,32 0,99
3208 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, susuz bir
ortamda eriyen veya dağılan boya ve vernikler 1,85 1,50 3,09 2,10 3,45 2,61
3209 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, sulu bir ortamda
eriyen veya dağılan boya ve vernikler 0,87 0,71 1,39 0,95 1,90 1,44
3214 Macunlar, reçineli çimentolar ve boyacılıkta kullanılan dolgu ve
sıvama maddeleri 0,65 0,52 0,64 0,44 0,84 0,64
3304 Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar (güneşlenme
kremleri ve müst. dahil), manikür ve pedikür müstahzarları 6,15 4,94 10,79 7,34 9,92 7,48
3305 Saç müstahzarları (Şampuanlar, Saç Spreyleri) 1,51 1,22 1,85 1,27 1,97 1,49
3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, banyo müstahzarları, tüy
dökücüler, vb 2,57 2,07 2,66 1,81 2,85 2,15
3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 0,95 0,76 1,53 1,04 1,59 1,20
3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) 0,67 0,54 1,06 0,72 1,09 0,82
3506 Diğer müstahzar tutkallar, yapıştırıcılar 1,33 1,07 2,17 1,47 3,51 2,65
3824 Dökümhane maçalarına veya kalıplarına mahsus müstahzar
bağlayıcılar, kimya ve bağlı sanayide kull. diğer kimyasal ür. 0,10 0,08 0,42 0,28 0,33 0,25
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1,10 0,88 1,61 1,08 1,61 1,21
3906 Akrilik polimerleri (ilk şekillerde) 1,07 0,86 1,41 0,95 1,54 1,17
3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksi reçineler, polikarbonatlar,
alkit reçineler, polialiesterler, vb. (ilk şekilde) 1,42 1,15 2,29 1,54 2,39 1,80 Tablo 21 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayinde En Çok İhracat Yapılan Ürünlerde İhraç Fiyatlarındaki Gelişmeler
Kaynak : TÜİK, Dış Ticaret Endeksleri.
GTİP
Kodu Ürün Açıklaması
İhracat İthalat
2004 2008 2013 2004 2008 2013
$/kg kg/€ $/kg €/kg $/kg €/kg $/kg €/kg $/kg €/kg $/kg €/kg
2819 Krom oksitleri ve hidroksitleri 1,25 1,00 2,62 1,77 3,31 2,53 2,86 2,32 5,44 3,73 5,11 3,85
2902 Siklik hidrokarbonlar 0,79 0,64 1,11 0,74 1,32 0,99 0,79 0,63 1,32 0,89 1,63 1,23
3208 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, susuz bir
ortamda eriyen veya dağılan boya ve vernikler 1,85 1,50 3,09 2,10 3,45 2,61 3,26 2,63 5,44 3,67 5,24 3,95 3209 Esası sentetik polimerler veya tabii polimerler olan, sulu bir
ortamda eriyen veya dağılan boya ve vernikler 0,87 0,71 1,39 0,95 1,90 1,44 3,42 2,76 3,79 2,55 3,51 2,64 3214 Macunlar, reçineli çimentolar ve boyacılıkta kullanılan dolgu
ve sıvama maddeleri 0,65 0,52 0,64 0,44 0,84 0,64 1,20 0,97 1,53 1,03 1,57 1,19
3304 Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar (güneşlenme
kremleri ve müst. dahil), manikür ve pedikür müstahzarları 6,15 4,94 10,79 7,34 9,92 7,48 12,71 10,23 16,42 11,13 17,08 12,87 3305 Saç müstahzarları (Şampuanlar, Saç Spreyleri) 1,51 1,22 1,85 1,27 1,97 1,49 2,16 3,39 2,44 4,34 3,77 4,03 3307 Tıraş müstahzarları, vücut deodorantları, banyo müstahzarları,
tüy dökücüler, vb 2,57 2,07 2,66 1,81 2,85 2,15 5,08 4,09 5,97 4,03 5,34 4,03
3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 0,95 0,76 1,53 1,04 1,59 1,20 2,57 2,08 2,73 1,85 1,49 1,13 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) 0,67 0,54 1,06 0,72 1,09 0,82 1,65 1,33 2,39 1,62 2,30 1,73 3506 Diğer müstahzar tutkallar, yapıştırıcılar 1,33 1,07 2,17 1,47 3,51 2,65 3,46 2,78 4,43 2,99 4,50 3,40 3824 Dökümhane maçalarına veya kalıplarına mahsus müstahzar
bağlayıcılar, kimya ve bağlı sanayide kull. diğer kimyasal ür. 0,10 0,08 0,42 0,28 0,33 0,25 2,01 1,62 2,69 1,82 2,49 1,87
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1,10 0,88 1,61 1,08 1,61 1,21 1,07 0,86 1,84 1,24 1,70 1,28
3906 Akrilik polimerleri (ilk şekillerde) 1,07 0,86 1,41 0,95 1,54 1,17 2,02 1,63 2,38 1,61 2,40 1,81
3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksi reçineler,
polikarbonatlar, alkit reçineler, polialiesterler, vb. (ilk şekilde) 1,42 1,15 2,29 1,54 2,39 1,80 1,70 1,37 2,30 1,55 2,21 1,67 Tablo 22 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayinde Ticaret Hadleri (İhracat/İthalat Kilogram Birim Fiyatları Dolar ve Euro olarak, $/kg-€/kg), (2004-2008-2013)
Kaynak : TÜİK, Dış Ticaret Endeksleri.
26 27
2.8.5.4. Türkiye’nin Avrupa Birliği Pazarı Payındaki Gelişmeler
Avrupa Birliği’nin kimyasallar ve kimyasal ürünler ithalatı 2004 yılında 252,3 milyar dolar iken 2008 yılında 421 milyar dolara, 2013 yılında ise 436 milyar dolara yükselmiştir. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne ihracatı ise 2004 yılında 675 milyon
dolar iken, 2008 yılında 1,52 milyar dolara ve 2013 yılında ise 1,89 milyar dolara yükselmiştir.
Böylece Avrupa Birliği’nin kimyasallar ve kimyasal ürünler ithalatı içinden Türkiye’nin aldığı pay 2004 yılında yüzde 0,27 iken, 2008 yılında yüzde 0,36’ya ve 2013 yılında ise yüzde 0,43’e yükselmiştir.
Gübreler dışındaki tüm alt ürün gruplarında da pazar payının arttığı görülmektedir.
2.8.5.5. Hedef Pazarlarda İhracatın Gelişimi
Türkiye’nin kimyasallar ve kimyasal ürünler imalatı sanayi için hedef pazarlar olarak öngördüğü yakın ve komşu ülkeler önemli ihracat potansiyelleri taşımaktadır. Hedef pazar ülkelerin ithalatı karşılaştırma yapılan 2006-2013 döneminde mutlak olarak artmıştır.
Türkiye’nin hedef on iki pazara yönelik ihracatı da 2006-2013 döneminde yükselmiştir.
Hedef pazarlardaki paylarımız ise farklı gelişmeler göstermiştir. Irak, İran, Azerbaycan, Suudi Arabistan ve İsrail pazarlarında payımız artmıştır. Irak ve Azerbaycan’da pazar paylarımız yüzde 38,9 ve yüzde 35,7 ile çok önemli oranlara ulaşmıştır. Mısır, Rusya, Romanya, Ukrayna, Kazakistan ve Bulgaristan pazarlarındaki payımız ise gerilemiştir.
Cezayir’de pazar payımız değişmemiştir.
Fasıla Ürün Açıklaması
AB-28 Ülkelerinin Toplam İthalatı AB-28 Ülkelerinin Türkiye’den İthalatı Türkiye’nin Payı
2004 2008 2013 2004 2008 2013 2004 2008 2013
$ € $ € $ € $ € $ € $ € (%) (%) (%)
28
İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik bileşikleri
23.015 18.503 45.691 31.054 43.169 32.501 179 144 305 207 529 398 0,78 0,67 1,22
2901-17 Organik kimyasal ürünler 40.473 32.539 70.380 47.834 73.841 55.592 134 108 267 181 321 241 0,33 0,38 0,43
31 Gübreler 7.403 5.951 20.077 13.646 17.015 12.810 26 21 94 64 38 28 0,35 0,47 0,22
32
Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler
22.886 18.399 31.748 21.577 34.010 25.605 36 29 117 80 93 70 0,16 0,37 0,27
33 Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları
25.314 20.352 38.266 26.008 42.535 32.023 55 44 100 68 152 114 0,22 0,26 0,36
34
Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları, mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları
13.959 11.222 22.009 14.958 23.908 17.999 79 64 151 102 179 135 0,57 0,68 0,75
35
Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, enzimler
7.215 5.800 10.155 6.902 11.046 8.316 8 7 15 10 17 13 0,12 0,15 0,15
36
Barut ve patlayıcı maddeler, pirotekni mamulleri, kibritler, piroforik alaşımlar, ateş alıcı maddeler
852 685 1.190 809 1.464 1.102 7 6 10 7 13 10 0,80 0,87 0,89
37 Fotoğrafçılıkta veya
sinemacılıkta kullanılan eşya 8.663 6.964 7.858 5.340 5.259 3.959 1 1 3 2 5 4 0,01 0,04 0,10
38
Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.)
36.839 29.617 65.621 44.600 70.786 53.293 40 32 119 81 61 46 0,11 0,18 0,09
3901-14 Plastikler ve mamulleri 61.340 49.329 100.364 68.213 104.535 78.701 108 87 331 225 459 345 0,18 0,33 0,44
4002 Kauçuk ve kauçuktan eşya 4.373 3.516 7.637 5.191 8.443 6.356 2 2 5 3 23 18 0,05 0,07 0,28
Toplam Kimya Ürünleri 252.332 202.877 420.996 286.132 436.010 328.257 675 543 1.517 1.031 1.888 1.422 0,27 0,36 0,43 Tablo 23 : AB-28 Ülkelerinin Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İthalatı ve Türkiye’nin Payı (Milyon Dolar-Euro)
Kaynak : BM Ticaret Veri Tabanı.
2.9. Net Döviz Kazancı
Kimyasallar ve kimyasal ürünler imalatı
sanayinin nihai ürünlerin ihracat ve ithalat farkı ile ölçülen net döviz kazancı yıllar itibariyle artan bir açık vermektedir. Sektörün net döviz açığı 2007 yılında 13,3 milyar dolar iken 2009
yılında 10,7 milyar dolara inmiş, 2010 yılında ise tekrar 14,1 milyar dolara yükselmiştir. Net döviz açığı 2011 yılında ise 18,5 milyar dolar olmuş, 2012 yılında ise 17,3 milyar dolara gerilemiştir. Net döviz açığı 2013 yılında ise 18,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Hedef Pazarlar
Toplam Pazar Büyüklüğü (Milyon Dolar)
Türkiye’nin İhracatı (Milyon Dolar)
Türkiye’nin Pazar Payı (%)
2006 2013 2006 2013 2006 2013
Irak 553,5 1.165,6 156,1 446,4 28,2 38,3
İran 711,6 3.366,0 74,1 368,2 10,4 10,9
Mısır 1.535,6 6.004,1 63,9 229,2 4,2 3,8
Rusya 10.446,4 22.621,4 186,1 357,1 1,8 1,6
Azerbaycan 255,2 738,1 67,4 263,2 26,4 35,7
Romanya 3.112,9 5.564,0 87,5 144,2 2,8 2,6
Cezayir 1.199,2 3.272,2 27,6 76,8 2,3 2,3
S. Arabistan 4.216,1 7.289,3 4,9 108,9 0,1 1,5
Ukrayna 3.519,9 6.957,2 100,3 139,7 2,9 2,0
Kazakistan 1.338,1 3.002,3 42,8 64,9 3,2 2,2
İsrail 3.202,5 4.722,4 76,5 131,0 2,4 2,8
Bulgaristan 1.222,7 2.376,7 67,6 113,8 5,5 4,8
Tablo 24 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayi Hedef Pazarlarda İhracatın Gelişimi (2006-2013) Kaynak : TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri.
Yıllar
İthalatı Net İhracat
2007 2.937 16.267 -13.330
2008 3.900 18.627 -14.727
2009 3.378 14.085 -10.707
2010 4.435 18.510 -14.075
2011 5.280 23.798 -18.518
2012 5.800 23.105 -17.305
2013 5.979 24.765 -18.786
Tablo 25 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayi Net İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak : TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri.
Grafik 10 : Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayi Net İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak : TÜİK.
2008 2009 2010 2011 2012 2013
28 29