İşletmeden İşletmeye Elektronik Ticaret (Business to Business, B2B)

yürütülmesi işlemlerinin bütününe işletme odaklı elektronik ticaret adı verilmektedir. Sanal ortamda hazırladıkları portföylerini oluşturan işletmeler, diğer firmalarını web sayfalarını inceleyerek gerektiğinde iletişime geçip ticaret yapmaya başlayabilmektedirler. Sözü edilen bu platformda amaç özdevimleşmiş sistemlerin birlikte çalışmakta oldukları birimlere senkronize edilerek ürün, hizmet satışlarının ve paylaşımlarının yapılması olmaktadır. İşletmeler arası elektronik ticaret içerden işleyişleri basite indirgemek için intranet gibi ağların kullanılması, açık ağların kullanımı, stok durumlarının kolaylaşması gerek satışların çoğalması amaçları olmak üzere üç şekilden oluşmaktadır. Üç şekilde yapılan bu istihdam yapıları, firmaların örgütlenmeleri ve işlem maliyetleri üzerinde etkili olabilmektedir77_.

1.3.2.1. Ticari Hareket Merkezi

Sanal ortamda yatay ve dikey pazar sahası yaratan işletmeler ticari hareket merkezi olarak adlandırılmaktadır. Yatay pazarlar bir çatı altında farklı sektörlerin bir araya toplanması iken, dikey pazarlar aynı sektörden işletmelerin bir araya gelmesi olarak adlandırılmaktadır. Ticari hareket merkezleri haberleşme, sağlık, imalat sanayi, enerji, gıda sektörü gibi birçok pazar sahalarında işlevini sürdürmektedir78_.

Birçok farklı pazarların aynı çatı altında toplanmasına yatay pazarlar denilmektedir. Yatay ticari hareket merkezleri farklı endüstriler karşısında satıcı ve alıcıları savunmaktadır. Çok çeşitli endüstrilerde satıcı, alıcı veya üretilen ürünler özel biçimlendirilmiş ise çapraz ticaret merkezleri oluşturmaktadır. Ticaret alışveriş merkezleri ortaklarını birden fazla farklı sektörlerden oluşturan gıda sektörü, haberleşme, enerji, imalat sanayi, sağlık gibi farklı sektörlerle devam ettiren dikey pazar sahalarını temin temin ederek öncülük yapan Verticl Net yatay ticaret merkezlerine örnek olarak verilmektedir. Dikey pazarlar için ise Nissan, Renault,

76 _{Doğaner, a.g.e., s. 27.}

77 _{Çak, a.g.e., s. 39.}

78 _{Murat Doğaner, Elektronik Ticaret Türkiye’de Elektronik Ticaretin Gelişimi ve İşletmeden Tüketiciye}

Elektronik Ticaret Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı, Konya, 2007, s. 22 (Yayımlanmamış Yüksek

29

General Motors, Daimler Chrysler, Company gibi ünlü firmalar örnek olarak gösterilebilir. Çapraz ticaret merkezleri örneği olarak SHOP2gether.com sunulabilir79_.

Sonuç olarak toparlanırsa satıcı ve alıcılar elektronik ortamda yine e-pazar yerlerinde faaliyet halinde olmaktadır. Türkiye olarak incelendiğinde çoğunluk küçük ve orta işletmeler olarak KOBİ’lerden oluşmaktadır. Kobilerdeki bireysel azim gayret onların pazarlarını büyütmek açısından bakıldığında yetersiz olarak görülebilir. Etkin olabilmek için e-pazarlarda kurulan bağlantıların etkisi önemi vurgulanarak dikkat çekmektedir80_.

1.3.2.2. İşletmeler Arası Toplayıcılar

İnternet, e-mail, telefon, televizyon, faks gibi araçların sadece elektronik ticaret alanında kullanılmamakla birlikte satışların gerçekleşmesi için birer araç görevi taşımaktadır. Başka bir deyişle yazı, görüntü, ses biçimindeki ürünler muhasebe, finans gibi dijital hizmetlerin internet, televizyon, telefon gibi araçların aracılığıyla alışverişin hayata geçirilmesi anlamına gelmektedir81_.

İşletmeler arası toplayıcılar, tedarikçi ürün veya hizmet için hazırladıkları kataloglarını veya broşürlerini bir arada toplayarak, işletmenin alışları için tek pazar sahası oluşturmayı amaçlamaktadırlar. İşletmeler arası toplayıcılara Gemi taşımacılığı hizmetleri, Çelik ve diğer metalleri, Kimyasal Endüstri, VIPAR Kamyon parçaları örnek olarak verilebilir82_.

1.3.2.3. Otomatik Değiş-Tokuş

Rekabet ortamında olduğumuz şu dönemde e-ticaret ile yapılan alış verişlerde işletmeler arasında gerçekleşen alım satımlarla oluşan rekabetçi mallardaki teklifle otomatik oluşan alım veya satımın yapılması olarak adlandırılmaktadır. Tablo-4'te ticari işbirliği sınıflandırılmıştır83_.

79 _{Çağlayan Odabaşı, ‘’Stratejik Yönetim ve E-Devlet’’, Sayıştay Dergisi, 2004, Sayı: 55, 20-36, s. 7.}

80 _{INFOMAG, “E-Pazaryeri ve Faydaları-Tedarik Yönlü, Planet Ernst & Young Raporu”, Bilgi ve}

İletişim Teknolojileri Dergisi, 2001, Sayı: 6, 48-53, s. 7.

81 _{Organ ve Çavdar, a.g.e., s. 65.}

82 _{H. Albert Napier et al., Creating a Winning E-Business, Course Techonology-Thamson Learning,}

2001, ss. 21-22.

30

Tablo-2 İşletmeden İşletmeye E-Ticaret84

ŞEKİL TANIM ÖRNEKLER

B2B Depolama hareketleri

Alım işlemlerini temin etme, yapılacak işleri ve değer yaratan hizmetleri düzenleme

Stables ve OfficeDepot

B2B Dikey Pazarlar Özel Endüstriler için ticari _{ortaklık sağlar}

MediSpeciality.com, Netpossibilites, Hotelresource.com

B2B Toplayıcılar

Çok sayıda tedarikçi

içerisinden alış işlemleri için bir pazar sahası sağlamak

Chemdex, Metalsite, VIPAR

B2B Ticaret Merkezleri

Çok sayıda dikey pazarlar için

bir pazar sahası sağlamak Vertical Net

B2B Posta ve Broşür Pazarları

Katılımcılar posta ile alım- satım imkanları sağlayan bir

pazar sahası sağlamak CATEX, CreditTrade, TeehEx

B2B Açık Arttırma Pazarları

Alıcı ve satıcıların

sözleşmelerle rekabetçi fiyat teklifi verebilecekleri bir pazar sahası sağlamak ESTEEL, HoustonStreet.com, Matheim Online FreeMarkets B2B Tümüyle Otomatik Alışveriş

Standartlaştırılmış alış ve satış sözleşmelerinin otomatik olarak yapıldığı bir pazar sahası sağlamak

PaperExchange.com

1.3.2.4. İşletmeler Arasındaki Açık Arttırma Pazarları

Elektronik ticaret, gerek büyük gerek küçük işletmeler tarafından yoğun olarak kullanılmakta, kurumlar arası ekonomik ilişkilerin kurulmasında da vasıta olarak kullanılmaktadır. Ekonomik anlamda da işleyişte yoğunluğu ileri seviyelere taşımakla birlikte herkese hitap ederek dünya çapında işlevini sağlamaktadır. E -ticarette açıklık düşünsel olarak ana özellik olarak gösterilebilir. Fakat açılma surecide belirli kurallar çerçevesi içerisinde olması gerekmektedir. Bu çerçevedeki amaç ise rekabetin güçleneceği beklentisidir, olumsuz tarafı ise olası bir siber saldırıda şahsı bilgilerin korunamaması veya engellenememesi olarak gösterilebilmektedir85

84 _{Napier et al., a.g.e., p. 23.}

31

Serbest piyasa ekonomisinin olduğu her yerde e-ticaret kullanılabilir. İşletme hacmi ne olursa olsun sektöre etki ve dahili-harici girişler serbestleşmekte ve hatta konsorsiyumu kolaylaştırmaktadır. Belli firmaların domino etmiş olduğu piyasa şartlarını ortadan kaldırmakta ve fiziki şartların alıcılığını yitirdiğinden her işletmeyi belli bir kademede eşit tutmakla beraber kazananın, maliyetlerini tüketici endeksli bir para politikası ile diğer işletmelerin önüne geçireceği gerçeği göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Piyasa şartlarındaki fiziki albeni şartları ortadan kaldırılmış olup hedef şart olan iktisadi mal perspektifinden bakıldığında vazgeçilen paradan bile arttırılma görülebilir. E-ticaret ile kazanım, iktisadi malların yeni bir boyutta ve yeni tanımlamalarının yapılmasında ön ayak olacak bir ticari terim oluşturmuştur. Sözü edilen bu durum ayrıca malın aleniliğimdeki özelliklerinde arttırabildiğinden az ücrete değerli mal kavramını getirebilir. Günümüz global firma endeks anlayışları ise tüketiciye sergileme ve alınabilirliği kolaylaştırma konusunda müşteriye kolay alış- verişi teşvik açısından yeni ürün pazarının maliyetini de düşürecek ve rekabetle maliyeti ters olarak etkileyebilmektedir86_.

1.3.2.5. Posta ve Broşür Pazarlamaları

İşletmelerin olmazsa olması reklam: “hedef kitleye ulaşım"; işletmelerin uzun ömürlü olmasını daha kolaylaştıracak olan pazar payı olarak adlandırılabilir Broşürler pazarlama araçları arasında etkili iletişim araçları olarak düşünülmektedir. Otele gelen bir müşterinin tatil sonrası otel değerlendirmesi satın alınma talep görme de etkili olabilmektedir. Doğru zamanda kişinin ihtiyaçları doğrultusunda ele geçen etkili bir broşür, talep duyulmayan zamanda eline geçerse etkisini yitirebilir. "Az maliyet, hedef kitle, çok erişim ve süreklilik" bunlar işletmelerin istediği devinimi ve revizyonu kolaylaştırılan etkinin sanal ortamda işletme ihtiyaçlarını kolaylaştıracağı gerçeği sayılmaktadır87_.

İşletmeden işletmeye alışveriş, web siteleri merkezileştirilmiş pazar alanlarında birçok alıcı ve satıcıyı bir çatı altında bulundurmayı hedeflemektedir. Toplanan Pazar sahalarında bir arada bulunan alıcı ve satıcılar alışveriş kurallarını da göz önünde bulundurarak birbirlerinden mal veya hizmet alıp satabilmektedirler.

86 _{Neslihan Coşkun, “Elektronik Ticaretin Gelişiminde Temel Dinamikler ve Gelişimi Önündeki}

Engeller”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2004, Cilt: 13, Sayı: 2, s. 250.

87 _{Susan Horner ve John Swarbrooke, Leisure Marketing: A Global Perspective, United Kingdom:}

32

Ticaret hareket merkezleri, toplayıcılar, posta ve broşür pazarlamaları, açık arttırma işletmeler arası alışveriş türlerinin birkaçı olarak örnek gösterilebilir88_.

Tablo-3 İşletmeler Arası Alışverişin Temel Öğeleri89

İşletmeler arası alışveriş ögelerinden merkezileştirilmiş pazar sahalarında birbirlerinden bağımsız alıcı ve satıcılar bir arada bulunmaktadır. Standartlaşmış evrak prosedürlerini uygulamaktadırlar. Ürün fiyatı, tarihi ve satış sonrası fiyat bilgileri şeffaf olmaktadır. Kurumlar arası yapılan işlemler güvenilir ve gizli tutulmaktadır.