GIDA İŞLEME VE PAKETLEME SANAYİİ SEKTÖRÜ

Van ili ve ilçelerinde gıda sanayii sektörünün güçlü yönleri olarak tarım sektörü, tesisleşme, organize sanayi bölgesi, işgücü, coğrafi konum ve üniversite öne çıkmaktadır. Dış çevre kapsamında ise Türkiye gıda sanayii, dış ticaret açığı, teşvikler, Vizyon 2023 hedefleri ve organik tarım, Van ili ve ilçeleri gıda sanayii sektörü için fırsat oluşturmaktadır.

1-Gelişmiş Tarım Sektörü:

Van ili tarımsal faaliyetlerin en yoğun olduğu iller arasında yer almaktadır. Mevcut durumda bölgesel gayri safi katma değer, istihdam vb. göstergelerde tarım sektörü önemli bir yere sahiptir. Gıda sanayiinin en önemli hammaddesi/tedarikçisi olan tarım sektörünün gelişmiş olması ve yoğun olarak yapılması, Van ili ve ilçeleri gıda sanayii için önemli bir avantaj oluşturmaktadır.

2-Gelişmiş Tesisleşme:

Van ili ve ilçelerinde tarım sektörünün bu denli gelişmiş ve yoğun olması, gıda sanayiini Van ili sanayiinin lider sektörü konumuna getirmiştir. Özellikle il genelinde un, nişasta, yem gibi gıda sanayii tesisi sayısı yüksek olmakla birlikte bu tesislerin uzun geçmişe sahip olması, deneyim ve üretim miktarı ve de hayvancılık vb. sektörlerin desteklenmesi açısından avantaj sağlamaktadır. Saha çalışmalarında özellikle diğer bölgelerden veya ülkelerden buğday vb. hammadde ithal edilmekle birlikte bu tarımsal ürünlerin işlenerek geriye satıldığı belirtilmektedir. Dolayısıyla gıda ürünlerinde Van ili hammadde temin edip işleyerek tekrar geri satabilecek pozisyondadır.

3-Organize Sanayi Bölgesi Varlığı:

Ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, kantin, banka, ilk yardım vb. imkanlarıyla donatılmış uygun bir alanda genel hizmetlerin ve teknik hizmetlerin sağlandığı sanayi tesislerinin yerleşim birimleri olarak da adlandırılan organize sanayi bölgesi (OSB), sürdürülebilir kentsel gelişimin yanı sıra sanayi kuruluşlarının birbirleri arasında ve diğer hizmet sektörleri ile koordinasyonun ve işbirliğinin sağlandığı bölgelerdir. Bu açıdan özellikle imalat sanayiinin gelişimi ve etkinliğinde önem taşıyan OSB’nin 1998 yılından beri faaliyet göstermesi, Van ili için avantajlı bir durumdur.

4-Ucuz İşgücü:

Van ili, Türkiye’nin diğer kentlerine göre ucuz işgücü olanaklarına sahiptir. TÜİK işgücü maliyetleri istatistiklerine göre Van ilinin Ortadoğu Anadolu Bölgesi en ucuz işgücüne sahip bölgedir. Bu durum özellikle üretim maliyetlerini azaltırken, Van iline önemli bir maliyet avantajı sağlamaktadır. Bunun yanında kentteki işgücünde genç nüfusun önemli bir paya sahip olması, dinamik işgücü açısından bir avantaj daha oluşturmaktadır

5-Coğrafi Konum:

Van ili Marmara Bölgesi, İstanbul, İzmir vb. iç pazara uzak bir konumda olsa da özellikle dış ticaret açısından Türkiye’nin en avantajlı kentleri arasında yer almaktadır. İran’a komşu olan Van iline 2 saatlik uçuş mesafesinde 500 milyon kişinin üzerinde bir nüfus bulunmaktadır. Dolayısıyla bu pazarların gıda ihtiyaçlarının karşılanması açısından Van ili avantajlıdır.

6-Üniversite:

Van ilinde yer alan ve 1982 yılında kurulan Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Türkiye’nin en köklü üniversiteleri arasında bulunmaktadır. İktisadi ve idari bilimlerden ziraata, mühendislik ve mimarlıktan fen fakültesine kadar 15 fakülte ile hizmet veren YYÜ’de teknopark çalışmaları da devam etmektedir. Bu durum, Van ili sanayi sektörü ve ekonomisi için oldukça önemli bir avantaj oluşturmaktadır.

7-Gelişmiş Türkiye Gıda Sanayii:

Gıda sanayii, Türkiye için milli gelir, istihdam, ihracat vb. ekonomik göstergelerde yüksek düzeyde paya sahip önemli bir sektör konumundadır. Milli gelirde %9,7 paya sahip gıda sanayii, sanayi sektörü istihdamının da %13’ünü oluşturmaktadır. Bunun yanında Türkiye ihracatının %10’u gıda sanayii ürünlerini kapsarken, gıda sanayii son 6 yılda yıllık ortalama %6 gibi yüksek düzeyde büyüme hızına sahiptir. Bunun yanında nüfus artışı vb.

göstergeler dahilinde gıda sanayiinin bu gelişim hızını sürdürmesi beklenmektedir. Gıda sanayiinin ulusal ölçekteki bu konumu, Van ili için fırsat oluşturmaktadır.

8-Gıda Ürünlerinde Dış Ticaret Açığı:

Türk gıda sanayii, ihracatın en önemli kalemlerinden biri olmakla birlikte Türkiye bazı gıda ürünlerinde dış ticaret açığı vermektedir. Ceviz, baklagil, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi bazı gıda kalemlerinde Türkiye, önemli düzeyde ithalat yaparken, aynı zamanda dış ticaret açığı verir duruma gelmiştir. Diğer bir deyişle birçok tarım ve gıda ürününde Türkiye’de üretim açığı söz konusudur. Bu durum, ceviz, baklagil, hayvansal ürünler gibi dış ticaret açığının verildiği ürünlerde güçlü ve rekabetçi olan Van ili için önemli bir fırsat yaratırken, ulusal ölçekte cari açığın azaltılması vb. açılardan da önem taşımaktadır.

9-Teşvikler:

Başta Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olmak üzere devletin tarım sektörüne yönelik teşvikleri oldukça yüksek düzeyde bulunmaktadır. Bitkisel ve hayvansal üretim yüksek düzeyde sübvanse edilirken, bölgesel teşvik paketlerinde Van ili, teşvik ve sübvansiyonların en yüksek olduğu 6.Bölge’de yer almaktadır. Dolayısıyla bölgeye yapılacak tarım ve gıda yatırımlarının büyük bir kısmına devlet tarafından teşvik ve destek sağlanmaktadır. Bu kapsamda Van ili, teşvik ve yatırım ortamı bakımından oldukça önemli bir fırsat taşıyan kentlerimiz arasında yer almaktadır.

10-Vizyon 2023 Hedefleri:

Vizyon 2023 Projesi’ne göre 2023 yılında Türkiye, dünyanın en büyük 5 tarım üreticisinden biri olmayı planlamaktadır. Buna göre gıda sanayii gayri safi yurt içi hasılasında

%140, ihracatta ise %167 oranında artış sağlanması hedeflenmektedir. Ayrıca tarım ve gıda alanında teknolojilerin geliştirilerek katma değerin artırılması, yine Vizyon 2023 Projesi’nin hedefleri arasında yer almaktadır. Bu çerçevede ıslah ve biyoteknoloji ile yeni genotipler geliştirme, tohum-tohumluk vb. ve damızlık üretimi, gen kaynaklarının muhafazası, işlenmiş ürün çeşitliliği ve gıda yöntem ve süreçleri, gıda güvenliği ve güvenirliği gibi birçok teknolojik faaliyetin geliştirilmesi planlanmaktadır. Vizyon 2023 Projesi’nde gıda sanayiinin bu denli önemsenmesi, Van ili için öne çıkan fırsatlar arasında yer almaktadır.

11-Organik Tarım:

Yalnızca Türkiye’de değil, dünya genelinde son yıllarda organik tarıma ve organik gıda ürünlerine ilginin oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Bunun yanında bu trendin gelecekte de artarak sürmesi beklenmektedir. Ayrıca organik tarım ve organik gıda ürünleri, katma değeri en yüksek üretim ve ürün şeklindedir. Dünya genelinde organik gıda ürünlerine talebin artması ve organik tarımın katma değerinin yüksek olması, temiz kaynakları, florası,

iklimi vb. özellikleriyle organik tarıma en elverişli kentler arasında yer alan Van ili için önemli bir fırsat oluşturmaktadır.