İşgörenlerin İşlemsel Psikolojik Sözleşme, İlişkisel Psikolojik Sözleşme ve

Araştırmanın birinci alt problemi, “İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyi, ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyi, algıladıkları psikolojik sözleşme ihlâli düzeyleri nedir ve bu değişkenler arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?” olarak belirlenmiştir. Bu alt problemin çözümlenmesi amacıyla işgörenlerin “işlemsel psikolojik sözleşme düzeyi”, “ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyi” ve “psikolojik sözleşme ihlâli algı düzeyleri”ne ilişkin ortalama puanlar (X) ve standart sapma (S) değerleri hesaplanmış; işgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyleri, ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyleri ve psikolojik sözleşme ihlâli algı düzeyleri arasındaki ilişkiler ise Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı sonuçları ile ortaya konulmuştur.

İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeylerine ait ortalama puanlar (X) ve standart sapma (S) değerlerine ait bulgular Tablo 5’te verilmektedir.

Tablo 5: İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeylerine ilişkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri (n=431)

İşlemsel Psikolojik Sözleşmeye İlişkin Maddeler _{X S}

Bu işi sadece para için yapıyorum. 3.01 1.31

Net olarak belirlenmiş iş saatleri içinde çalışmayı tercih ederim. 3.94 1.25 İşte her şeye karışmamak önemlidir. 3.46 1.18 Fazla mesai için ek ücret almayı bekliyorum. 3.85 1.18 İşe sadece işimi yapmak için geliyorum. _{3.32 1.26} Bu kuruma bağlılığım sözleşmemde yer alan maddelerle

sınırlıdır. ^{2.86 1.24}

Sadece işimin gereklerini yerine getiriyorum. 3.39 1.16 Sadece kısa dönemli iş hedeflerine ulaşmak için çalışıyorum. 2.51 1.09

İşlemsel Psikolojik Sözleşme düzeyi ortalama puanı _{3.29 .64}

İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeylerine ait ortalama puan ve standart sapmaları gösteren Tablo 5 incelendiğinde, “Net olarak belirlenmiş iş saatleri içinde çalışmayı tercih ederim.” maddesinin X=3.94 ortalama puanı ile en yüksek değeri aldığı görülmektedir.

“Sadece kısa dönemli iş hedeflerine ulaşmak için çalışıyorum.” maddesinin ise (X=2.51) diğer maddelere oranla en düşük puanı alan madde olduğu görülmektedir.

İşlemsel psikolojik sözleşme düzeyi ortalama puanı ise X= 3.29 olarak belirlenmiştir. Buna göre işlemsel psikolojik sözleşme boyutunda genel olarak “kararsızım” şeklinde görüş bildiren işgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeylerinin orta düzeyde olduğu sonucuna varılabilir.

İşgörenlerin ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerine ait ortalama puanlar (X) ve standart sapma (S) değerlerine ait bulgular Tablo 6’da verilmektedir.

Tablo 6: İşgörenlerin ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerine ilişkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri (n=431)

İlişkisel Psikolojik Sözleşmeye İlişkin Maddeler _{X S}

Hizmet sürem ve hedeflere ulaşmak için gösterdiğim çaba

karşılığında bu kurumda yükselmeyi bekliyorum. ^{3.82 1.23} Bu kurumda ilerlemeyi bekliyorum. 3.63 1.21 Bu kurumda kendimi takımın bir parçası gibi hissediyorum. 3.11 1.25 Bu kurumun, işgörenlerin emeklerinin karşılığını verdiğini

düşünüyorum. ^{2.51 1.25}

Sıkı çalıştığım takdirde bu kurumda terfi edebilme imkânım

vardır. ^{2.52 1.19}

Bu kurumda sonuna kadar çalışırım. 3.11 1.13

İlişkisel Psikolojik Sözleşme düzeyi ortalama puanı _{3.12 .78}

İşgörenlerin ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerine ait ortalama puan ve standart sapmaları gösteren Tablo 6 incelendiğinde, “Hizmet sürem ve hedeflere ulaşmak için gösterdiğim çaba karşılığında bu kurumda yükselmeyi bekliyorum.” maddesinin

X=3.82 ortalama puan ile en yüksek değerleri aldığı görülmektedir.

“Bu kurumun, işgörenlerin emeklerinin karşılığını verdiğini düşünüyorum.” maddesinin ise X=2.51 ortalama puanlar alarak en düşük puanı alan madde olduğu görülmektedir.

İlişkisel psikolojik sözleşme düzeyi ortalama puanı ise X=3.12 olarak belirlenmiştir. Buna göre genel olarak “kararsızım” şeklinde görüş bildiren işgörenlerin ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerinin orta düzeyde olduğu sonucuna varılabilir.

İşgörenlerin psikolojik sözleşme ihlâli algı düzeylerine ait ortalama puan (X) ve standart sapma (S) değerine ait bulgular Tablo 7’de verilmektedir.

Tablo 7: İşgörenlerin psikolojik sözleşme ihlâline ilişkin algı düzeylerine ait aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri (n=431)

Ters Kodlanmış Psikolojik Sözleşme İhlâline İlişkin Madde

X S

X

Genel olarak işinizle ilgili beklentilerinizin işvereniniz

tarafından ne düzeyde karşılandığını düşünüyorsunuz?* ^{2.55 1.01} 3.45

Psikolojik sözleşme ihlâline ilişkin algı düzeyi ortalama puanı 1.01 3.45

(* Madde olumsuz yargıyı, olumlu yönden ele aldığı için ters kodlanmıştır.)

İşgörenlerin algıladıkları psikolojik sözleşme ihlâli düzeyine ait ortalama puan ve standart sapmayı gösteren Tablo 7 incelendiğinde, “Genel olarak işinizle ilgili beklentilerinizin işvereniniz tarafından ne düzeyde karşılandığını düşünüyorsunuz?” maddesinin X=2.55 ortalama puanı aldığı görülmektedir. Buna göre işleriyle ilgili işverenlerin beklentilerini karşılama durumlarına genel olarak “katılmıyorum” şeklinde görüş bildiren işgörenlerin, beklentilerinin karşılanma düzeyine ilişkin algılarının orta altı düzeyde olduğu sonucuna varılabilir. Tersten kodlanarak yeniden hesaplanan ortalama puanlar karşılaştırıldığında, X=3.45 puan alan algılanan psikolojik sözleşme ihlâli düzeyinin (yani beklentinin karşılanmama düzeyinin) “katılıyorum” şeklinde cevaplanarak, orta üstü düzeyde olduğu söylenebilir.

İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyleri, ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyleri ve psikolojik sözleşme ihlâli algı düzeyleri arasındaki ilişkilere ait Ortalama Puan, Standart Sapma ve Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı sonuçları Tablo 8’de verilmiştir.

Tablo 8: İşlemsel psikolojik sözleşme, ilişkisel psikolojik sözleşme ve psikolojik sözleşme ihlâli algılarına ait ortalama puan, standart sapma ve bu değişkenler arasındaki korelasyonlar (n=431)

Değişkenler _{X S} 1 2 3

1. İşlemsel P.S. Düzeyi 3.29 .64 1 -.14** .10*

2. İlişkisel P.S. Düzeyi 3.12 .78 _{1 .42}**

3. P.S. İhlâli Algı Düzeyi 3.45 1.01 ₁

*p<.05; **p<.01

İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyi, ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyi ve algıladıkları psikolojik sözleşme ihlâli düzeylerinin karşılaştırılması amacıyla Tablo

8 incelendiğinde, işgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeylerinin (X= 3.29), ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerinden (X= 3.12) daha yüksek olduğu görülmektedir.

İşgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyleri ile ilişkisel psikolojik sözleşme düzeyleri arasında ters yönde ve düşük düzeyde (r=-.14, p<.01); psikolojik sözleşme ihlâli algısı arasında ise düşük düzeyde (r=.10, p<.05) anlamlı ilişki olduğu görülmektedir. Buna göre; işgörenlerin işlemsel psikolojik sözleşme düzeyleri arttıkça, ilişkisel psikolojik sözleşme düzeylerinin azaldığı; buna karşın psikolojik sözleşme ihlâli algı düzeylerinde bir artış gözlendiği söylenebilir. İşgörenlerin ilişkisel sözleşme düzeyleri ile psikolojik sözleşme ihlâli arasındaki ilişki incelendiğinde orta düzeyde (r=.42, p<.01) ve anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmektedir. Buna göre işgörenlerin ilişkisel sözleşme düzeyi arttıkça, psikolojik sözleşme ihlâline ilişkin algılarında bir artış olduğu söylenebilir.

3.6.2. İşgörenlerin Kişisel Özelliklerine Göre İşlemsel Psikolojik Sözleşme,