İşe Alımlarda Yapılması Gereken Zorunlu Sağlık Muayenelerinin Etik ve

Hekimlerin, toplum sağlığını etkileyecek özellikteki bulaşıcı hastalıkları ihbar etmeleri TCK’dan kaynaklanan bir sorumlukları olması dışında hiçbir sağlık bilgisi hastanın açık rızası olmadan paylaşılamaz. Bu durum hem etik hem de hukuken korunuyor olup özel hayatın gizliliği ve mahremiyet hakları kapsamındadır. Dolayısıyla kimse herhangi bir sağlık problemini ifşa etmeye zorlanamaz.

Bununla beraber spesifik özellik taşıyan kimi meslekler özel sağlık koşulları gerektiriyor olabilirler. Bu nedenle işe alımlarda sağlık muayenesi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15. maddesi65 _{ile zorunlu tutulmuştur.}

Kişilerin kendi vücutları üzerinde tasarruf hakkı tamamıyla kendilerine ait olup, zorunlu olarak sağlık muayenesine tabii tutulmaları tıp etiğine aykırı bir durumdur.

65_{İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 15 –(1) İşveren;}

a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde.

2) İş değişikliğinde.

3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.

4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla,

(2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.

(3) (Değişik birinci cümle: 10/9/2014-6552/17 md.) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilir. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir.

(4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz.

(5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.

83

Ancak pilotluk, askerlik gibi özellik taşıyan mesleklerde daha katı olmakla beraber her meslek kendi özelinde farklı sağlık koşulları arayabilir. Bu durum anayasal eşitlik hakkına bir aykırılık olarak değil meslekte bir liyakat kuralı olarak değerlendirilmelidir. Zira uygun sağlık koşullarına sahip olmayan bir kimsenin aykırı bir mesleğe sahip olması; hem mesleği yaparken kişinin kendi sağlığını, hem de olası bir hatada başkalarının sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilir. Dolayısıyla özel nitelikli işe girişlerde sağlık muayenesi yapılması bir gerekliliktir. Ancak bu gereklilik yerine getirilirken etik kurallar tümüyle ihlal edilmemelidir.

İSGK’nın ilgili maddesi, son fıkrasıyla muayene olan kişinin sağlık bilgilerinin gizli tutulacağını hüküm altına almıştır. Buna rağmen kişi zorunlu sağlık muayenesine girmeyi istemeyebilir. Ancak bu durumda mesleğe başlayacak kişi, mesleğe başlamadan önce ve meslek esnasında ilerleyen süreçte yapılması gerekecek olan zorunlu sağlık muayeneleri ve söz konusu muayenelerin çeşitleri hakkında bilgilendirilmelidirler. Buna göre kişi, söz konusu mesleği seçmeme hakkına sahip olmalıdır. Gerekli bilgilendirme yapılmadan sağlık muayenesi istenmesi ise yine etik olarak yanlış olup işçi, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi66 _{gereği iş}

66_{İş Kanunu Madde 24 -Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş}

sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

84

sözleşmesinin haklı nedenle feshini istemelidir. Zira iş sözleşmesinde yer almayan ve işçinin daha önce haberdar edilmediği bir sağlık muayenesine zorlanması, iş sözleşmesinin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış şartlar göstermek olarak nitelendirilebilir ve de bu durum bir haklı fesih sebebidir.

3.2.3. İşverenin İşyeri Hekiminin Bilgisayarına Erişiminin Etik ve