İçerik Çözümlemesinde Çözümleme Birimleri

65 _{Murat Ataizi, İletişim Araştırmaları, Editör; Serdar Sever ve Nevzat Bilge İspir, Anadolu} Üniversitesi Yayını, No: 2676, Eskişehir, 2013, s.138 .

66 _{Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, İstanbul, Seçkin} yayıncılık, 2011, s.162 .

İçerik çözümlemesine başlamadan önce çözümlenecek olan birimlerin önceden tespit edilmiş ve özelliklerinin de belirlenmiş olması gerekmektedir.

İçerik çözümlemesi yapılırken öncelikle çözümleme birimi saptanmaktadır. Çözümleme birimi incelenecek olan mesajda saymanın nerede yapılacağını gösterdiği için ölçüm birimi olarak görülmektedir. Çözümleme birimleri dilsel birimler ve dilsel olmayan birimler olarak ikiye ayırılmaktadır. Dilsel olan birimler kendi içlerinde 2’ye ayrılır bunlar;

3.1.1.1. Kelimeler

Dilsel olan birimlerin en başında gelir. Kelimelerde simgeler ölçülebilmekte veya belirlenmiş kelimelerin mesaj içinde sayılması söz konusu olabilmektedir.

3.1.1.2. Cümle ve Paragraf

Cümle ve paragraflar da çözümlenen birimler arasında yer almaktadır. Genel olarak haber ve propaganda çözümlemelerin de cümle veya paragraf birimleri esas alınır.

Dilsel olmayan birimler de 3’e ayrılır bunlar; 3.1.1.3. Belgelerin Tümü

En kapsamlı birim olarak görülmektedir. Belgelerin tamamının seçilmesi bu sınıfa girer. Radyo . gazete ve televizyon reklamlarının tümü gibi.

3.1.1.4. Belgelerin Parçaları

Televizyonda dakika, gazete haberinde sütun santim gibi bütün bir belgedeki parçalar bu birim türüne girer.

3.1.1.5. Karakterler

İçerik çözümlemesi ile yapılan bazı araştırmalarda bir karakterin veya kişinin özellikleri birim olarak kabul edilebilmektedir. Bu durum karakter birimi sınıfına girer. 67

Bir başka kaynakta içerik analizi sırasıyla dört adımda kısaca şöyle anlatılmaktadır;

‘’ İçerik analizi dört aşamada gerçekleştirilir. Bu aşamalar:

1. Verilerin kodlanması 2. Temaların bulunması

3. Kodların ve temaların organize edilmesi 4. Bulguların yorumlanması.’’ 68

3.2. İçerik Çözümlemelerinde Örneklem

Bu aşamada içeriğini çözümleyeceğimiz birimin örneklemi belirlenir. Eğer inceleyeceğimiz birimin tümünü ele almayacaksak incelenecek birim ile ilgili sağlıklı bir örneklem seçilir.

İçerik çözümleme yönteminde çözümleme birimini saptadıktan sonra saptadığımız birimin neyini çözümleyeceğimizi de belirlememiz gerekir Örneğin; Haberler üzerinden bir çözümleme yapacaksak öncelikle gazete haberleri mi, radyo haberleri mi veya televizyon haberleri mi bunu

67 _{Haluk Geray, Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş, Ankara, Siyasal} Kitabevi, 2006, s.149,150 .

68

belirlememiz lazım daha sonra ise seçtiğimiz örneğin gazete ise hangi gazeteleri inceleyeceğimizi bu aşamada belirlememiz gerekmektedir. (69

) Araştırmada son aşama olarak içerik analizinin birimler üzerinde gerçekleştirilmesi ile içeriği çözümlenen mesaj ile ilgili sonuçlara ulaşılmaktadır. Daha sonra sonuçta çıkan bulgular yorumlanmaktadır.

Araştırma yöntemleri nitel ve nicel olmak üzere ikiye ayrılır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi olarak metin analizi yapılacaktır. Veriler nitel araştırma yöntemleri ile incelenip yorumlanacak ve nitel araştırma yöntemlerinden en çok kullanılan yöntemlerden birisi olan içerik analizi yöntemlerinden birisi olan metin analizi yöntemi ile verileri analiz edip yorumlanacaktır. Haberlerde yer alan haber metinleri çeşitli başlıklara ayrılarak içerik analizi yöntemlerinden birisi olan metin analizi yöntemi ile analiz edilip incelenmiştir.

Bu tezde iki yöntem uygulanmaktadır: birincisi gazetelerdeki ilgili haberler için uygulanan içerik analizi, diğeri de konunun uzmanlarıyla yapılan yarı yapılandırılmış görüşme olacaktır. Konu ile ilgili yapılan yazılı basında ki gazetelerdeki haberlerin içerik analizi ve metin analizi yönteminin yanı sıra yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi ile iletişim alanında tanınan ve uzman isimlerden Prof. Dr. Hülya Yengin, Prof. Dr. Ayla Okay ve Yrd. Doç, Dr. N.Hanzade Uralman ile yapılan görüşmelerde sorulan sorular ve sorulara alınan yanıtlar konu ile ilgili uzman görüşlerini de yansıtılmıştır.

3.3. Yarı Yapılandırılmış Görüşme

Yarı yapılandırılmış görüşme; görüşülecek kişiden incelenen konu ile ilgili aynı türden görüş almak amacı ile yapılmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği günümüzde bir çok araştırmada yöntemi olarak kullanılmaktadır.

69

Görüşme öncesinde görüşülecek kişiye konu ile ilgili rehberlik edecek bir takım konu başlıkları hazırlanmaktadır. Görüşme sırasında esnasında sorulacak sorular önceden belirlenmektedir. Görüşmeci önceden hazırladığı soruların dışında daha ayrıntılı bilgi almak amacı ile ek olarak başka sorularda sorabilir. Bu yönü ile yarı yapılandırılmış görüşme tekniği amaçlı bir sohbete benzetilmektedir. Görüşme sırasında görüşmeci soruların sıralamasını veya yerlerini değiştirerek görüşülen kişiye farklı şekilde de sorulabilir. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinde görüşme formu yaklaşımı için elde edilen veriler yapılandırılmamış görüşme tekniğine göre daha sistematik olmaktadır. 70

Niteliksel bir araştırmada bu değişik düzeydeki görüşme teknikleri seçilebilir. Araştırmanın farklı aşamalarında bu yöntemlerden yararlanılabilir. Bu görüşme türü görüşmeciye daha rahat hareket etme olanağı sunmaktadır. Görüşmeci görüştüğü kişinin cevapları doğrultusunda ek soru sormasına gerek olup olmadığına ve cevapların yeterli düzeyde olup olmadığını anlayabilmektedir. 71

Yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlarken soruların basit ve anlaşılır olmasına, soruların mantıksal bir sıralama içerisinde olmasına, alternatif soru olmasına, soruların kapsamının araştırmanın amaçlarıyla uygun olmasına ve birbiri ile ilişkili soruların aynı bölümde yer alması gibi unsurlara dikkat etmekte yarar vardır. 72