İÇERİK ÖZELLİKLERİ

3.4.2.1. İzlek

Günlük niteliğindeki bu yapıtta, bir çocuğun gözünden kendi yaşadıkları anlatılmaktadır. Aile, okul ve arkadaşlık ilişkilerini anlatan baş kişi Gregg Heffley, bu günlüğü neden tuttuğunu kitabın başında ifade etmektedir:

“Bunu yapmamın tek sebebi, ilerde zengin olduğumda yapacak daha iyi işlerim olacağından, tüm gün insanların aptalca sorularını cevaplayamayacak olmam.” (Kinney, 2007, 2)

Bunun sıradan bir günlük olmadığını, sıkıcı günlüklere benzemediğini belirten ifadelere yer verilmektedir:

“Derhal açıklığa kavuşturmam gereken diğer bir şey de bunun ANNEMİN fikri olduğu, benim değil! Ama eğer buraya “duygularımı” filan yazacağımı sanıyorsa deli olmalı. Yani benden “Sevgili Günlük” şöyle oldu,

“Sevgili Günlük” böyle oldu yazmamı beklemeyin(Kinney, 2007, 1).

Kitapta çocuğun duygu, düşünce ve tutumları günlük bir dille anlatılmıştır. Çocuğun düş dünyasının genişliği, özgünlüğü ve karmaşıklığı okurda uyandırılmak istenen etki olarak değerlendirilmektedir.

Konu ile izlek arasında bir uyumdan söz etmek mümkündür. Kitabın temasında örtük olarak verilen dostluk, yaratıcılık, eleştirel düşünme, dürüstlük, sorumluluk gibi farklı zihinsel süreçler, okurda uyandırılmak istenen etkiyi destekleyici unsurlar olarak belirginleşmektedir. Bu bağlamda okuyucuda bırakılmak istenen izlenim çocuğun anlama düzeyine uygundur.

Dolayısıyla çocukta yaşama, insana, doğaya ilişkin duyarlık kazandırabilecek nitelikte olduğu söylenebilir.

3.4.2.2. Konu

Çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik anlayışını temel alan bu eserde insana, yaşama, doğaya ve çocuğa dair pek çok konu yer almaktadır.

Okul, ev ve arkadaşlık ilişkisi üçgeninde hayatı sorgulayan, öğrenen ve gerçekten yaşıyormuş izlenimi veren bir karakter olarak Gregg, orta okula yeni başlamış, evin ortanca çocuğu olan bir karakterdir. Çocuğa özgü bir bakış açısıyla, bir gün ünlü olma hayalleri kurarken kendini bir yığın

“sersem”in arasında sıkışmış gibi hissetmektedir:

“Şunu belirteyim ki bence orta okul icat edilmiş en saçma şey.

Benim gibi gelişme çağını tamamlamamış çocukları bu, günde iki kez tıraş olması gereken gorillerle bir araya getiriyorsunuz. Sonra da neden orta okullarda zorbalık (bullying) böyle büyük bir sorun diye merak ediyorsunuz”(Kinney, 2007, 3).

Özellikle orta okullarda yaşanan sorunlara değinen yazar, bir çocuğun gözünden sorunu tespit etmekte, yine çocuğun gözünden soruna çözüm yolları önermektedir:

“Bana kalırsa sınıf atlama yaşa göre değil boya göre olmalı ama o zaman da Chirag Gupta gibi çocuklar hep birinci sınıfta kalır” (Kinney, 2007, 3).

Abisi Rodrick ve kardeşi Manny ile olan ilişkilerini de anlatan baş kişi, kardeşinin kendisine ayak bağı olmasından, her şeyi geç anlamasından, pek çok şeyi bilmemesinden, abisinin ise şakalarından, kendisiyle dalga geçmesinden şikayetçidir:

“Yaz tatili başlayalı birkaç gün olmuştu. Rodrick beni gece yarısı uyandırdı. Tüm yaz uyuduğumu ama okulun ilk gününü kaçırmamak için tam zamanında uyandığımı söyledi Çok aptal olduğumu düşünebilirsiniz ama Rodrick de okul formasını giymiş ve saatimi de sabahmış gibi ayarlamıştı.

Ayrıca perdelerimi de, dışarının hala karanlık olduğunu anlamayayım diye örtmüştü. Rodrick beni uyandırınca giyindim ve her okul sabahı yaptığım gibi kahvaltı hazırlamak için aşağıya indim.” (Kinney, 2007, 11)

İnceleme sonucunda ele alınan konunun, çocuğun ilgi ve gereksinimlerine uygun olduğu, günce formatında yazılan eserin merak öğesini sürekli canlı tutarak okuyucuda, okuma isteği uyandırdığı, konunun yapılandırılmasını zayıflatan öğelere yer verilmediği görüşüne varılmıştır.

3.4.2.3. Dil ve Anlatım

Bir gün ünlü ve zengin olacağına inanan, heyecan dolu bir çocuğun hayata bakışı çocuğun kendine has algısı, duyguları ve anlatımı çerçevesinde anlatılmaktadır. Çocuğun doğal anlatımında deyimlere, ünlem cümlelerine, ikilemelere ve argo sözcüklere yer verilmektedir. Cümleciklerle, bağlaçlarla ve virgüllerle birbirine bağlanmış uzun cümleler anlatımda göze çarparken, anlatımın doğallığı ve seçilen sözcüklerin basit ve anlaşılır olması, anlam karmaşasına neden olmamakta, böylece çocuğun anlama düzeyine uygun bir anlatım şekli benimsendiği değerlendirilmektedir.

“Manny, Rodrick’in heavy metal dergilerinden birini ele geçirmiş ve sayfalardan birinde de, bir arabanın kaputuna uzanmış, bikinili bir kadın fotoğrafı varmış. Daha sonra Manny göster-anlat dersi için bunu kreşe götürmüş” (Kinney, 2007, 41).

Orta okul talebesi bir çocuğun anlatımında doğal sayılabilecek dil bilgisi kurallarının ihlali, yazım yanlışları gibi hatalar yapılmamış, kısaltmalar, konuşma dilinde kullanılan yapılar, karikatürlerde çokça coşku, şaşırma, heyecan gibi duygular belirten seslere yer verilmiştir. Böylece dilin anlatım gücü olanakları çocuklara yazınsal kurguda akıcı ve anlaşılır bir üslupla sezdirilmeye çalışılmıştır.

Bazı sözcükler büyük harfle yazılarak konuşma dilinde vurgu yapılmak istenen bölümler belirlenmiştir:

“Neyse en azından BİRİ bugün istediğini aldı” (Kinney, 2007, 132).

Genel olarak ele alındığında kitaptaki dil ve anlatımın, çocuğun dilini doğru ve etkili kullanması için öykünebileceği tümcelerle yapılandırıldığı yargısına varılabilir.

3.3.2.4. Kahramanlar (Karakterler)

Kitabın başkişisi, günlüğün sahibi olan Gregg Heffley, 12 yaşına yeni girmiş, orta okul birinci sınıfta, haylaz, zeki, hayat dolu bir çocuktur. Annesi, babası, kardeşi ve abisiyle birlikte yaşamaktadır ve en yakın arkadaşı Rowley hem okulda hem de okuldan sonra en çok vakit geçirdiği kişidir.

Gregg duygu, düşünce ve tutumlarıyla gerçeğe çok uygun bir karakter niteliğindedir ve bir baş kişi olarak çocuğun rahatça özdeşim kurabileceği, haya gücünü devindirici özelliklere sahiptir.

Gregg’in en şikayetçi olduğu kişilerden biri olan abisi Rodrick, lise öğrencisidir ve arkadaşlarıyla kurduğu müzik grubunda davul çalmaktadır.

Metal müzikten ve arabalardan hoşlanan Rodrick, daha çok Gregg’e yaptığı şakalarla tanıtılmaktadır.

“Fakat Rodrick’den bir şey öğrendiysem o da insanların sizden beklentilerini çok düşük tutmalarını sağlamaktır. Böylece aslında hiçbir şey yapmamanıza rağmen onları çok sevindirirsiniz” (Kinney, 2007, 15).

Küçük kardeşi Manny yedi yaşındadır ve Gregg’in en büyük zevki, Manny’nin oyunlarını bozmaktır. Ancak bunu her yaptığında annesine veya babasına yakalanmakta ve ceza almaktadır.

En yakın arkadaşı Rowley ise oldukça saf, akıllı, şakadan anlayan ve çalışkan bir karakter olarak Gregg’in karakter özelliklerinin aksi özellikler sergilemektedir. Gregg bazen zorunlu olduğu için Rowley ile oynadığı düşüncesini verse de öykünün sonunda bozulan dostlukları, acı bir dersle yeniden düzelmektedir.

“Teknik olarak Rowley benim en yakın arkadaşım ama bu durum değişmek zorunda. Okulun ilk günü canımı sıktığı andan beri Rowley’den uzak durmaya çalışıyorum. Günün sonunda eşyalarımı dolaba yerleştirirken Rowley geldi ve “Evime gelip oyun oynamak ister misin?” diye sordu.

Rowley’e artık orta okulda olduğumuzdan ‘oynamak’ yerine ‘takılmak’ demesi gerektiğini bin kere söyledim ama ne kadar söylersem söyleyeyim, her seferinde unutuyor” (Kinney, 2007, 18).

Annesi, çocuklarını yetenekleriyle ilgili yönlendiren, cesaretlendiren, onlara belli bir disiplin ve sorumluluk anlayışı kazandırmaya çalışan bir karakterdir. Baba Frank Heffley ise çalışkan, düzenli, ailesiyle ilgilenen bir babadır.

Genel olarak; çocuk okurun özdeşim kurabileceği, onun gelişim özelliklerine uygun kahramanlar kitapta yer almaktadır.

3.4.2.5. Eğitsel İletiler

Eserde, on iki yaşındaki bir çocuğun günlük yaşantısı, kendi anlatımıyla kaleme alınmıştır. Çocuğun aile yaşantısı, öğretmenleriyle ve arkadaşlarıyla olan ilişkilerinin anlatıldığı roman, çocuk dünyasına yapılan bir yolculuk niteliğindedir.

Eser, çocuk için önemli olan pek çok eğitsel iletiyi metin içinde çocuğa sezdirme yoluyla kazandırır niteliktedir. Genel olarak okulda ve evde çocuğun karşılaştığı sorunlara yer verildiği görülmektedir. Kültürel, eğitsel, ailevi konuların çocukça bir bakış açısıyla ele alındığı görülmektedir.

İlk okuldan orta okula geçen bir öğrencinin okulda yaşayacağı sıkıntılar, kız-erkek, öğrenci-öğretmen ilişkileri, ders içi ve ders dışı etkinlikler

eserde çeşitli iletiler çerçevesinde işlenmektedir. Şiddet öğesi, büyük çocukların, daha küçük çocuklara zorbalık yapması çerçevesinde çeşitli kereler işlenmektedir.

Cadılar Bayramı’nda büyük çocukların düzenlediği perili ev partisine katılan Gregg ve arkadaşı Rowley, elektrikli testere taşıyan bir çocuk tarafından kovalanmaktadır. Romanın sonunda bahçede tartışan Gregg ve Rowley, büyük çocuklar tarafından, kavga etmeleri için teşvik edilir, umdukları kavgayı başlatamayınca da kendileri şiddet kullanırlar.

“Sanırım biraz gürültülü konuştuk çünkü etrafımızda bir kalabalık toplanmıştı. Okuldaki çocuklar HERZAMAN kavga görmeye bayılır. Ben de Rowley de yolumuza gidecektik ama bu çocuklar birbirimize birkaç yumruk salladığımızı görmeden dağılacak gibi değildi. Daha önce hiç gerçek bir kavgada olmadığımdan nası durmam gerektiğini veya yumruklarımı nasıl sallayacağımı bilmiyordum” (Kinney, 2007, 207).

Çocuğun demokratik hayata katılımını destekler nitelikteki iletilere de eserde yer verildiği görülmektedir. Okulda yapılan seçimlere adaylık koyma, propaganda ve seçilme süreci anlatılmaktadır. Hazırladığı posterler ahlaki olarak uygun olmadığı için okulun duvarlarından kaldırılan Gregg, dürüst davranmadığı için seçimi kaybeder.

“Bugün gittim ve adımı mali işler sorumlusu listesine yazdım.

Maalesef, Marty Porter adındaki şu çocuk da listede ve matematiğe kafası iyi çalışıyor. Bu yüzden bu iş düşündüğüm kadar kolay olmayabilir. Babama da okul meclisinde görev yapmak istediğimi söyleyince bayağı heyecanlandı.

Meğer benim yaşımdayken o da okul meclisinde adaylığını koymuş ve gerçekten kazanmış” (Kinney, 2007, 46).

Cadılar Bayramı ve Noel eserde çocuklar için birer eğlence fırsatı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca anlatımın doğallığı içinde bayramın geleneksel özellikleri de sezdirilmektedir. Çocuklar cadılar bayramında kapı kapı dolaşmakta, korkutucu şakalar yapmakta, giydikleri kostümler aileleri tarafından özenle hazırlanmakta, şeker ve para toplamaktadır.

Noel’de çocuklar istedikleri hediyelerin listesini hazırlamakta, ağaç süslenmekte, hediyeler ağacın altına yerleştirilmekte, yoksullara yardım edilmekte, toplu aile yemeklerinde hindi yenmektedir. Noel’den sonra da alınan hediyeler için teşekkür kartları hazırlanmaktadır.

Demokratik toplumlarda büyük önem taşıyan “gönüllülük” kavramı da eserde ele alınan iletiler arasındadır. Okulda gönüllülük esasına göre oluşturulan güvenlik devriyelerinde büyük sınıflar görev almakta ve ana okulundaki çocukların güvenli bir şekilde okuldan eve ulaşmalarını sağlamaktadır. Yine gönüllülük esasına göre oluşturulan tiyatro topluluğunda ve okul dergisinde öğrenciler yetenekleri doğrultusunda görevlendirilmektedir. Burada dikkat çekici olan, istekli olan her öğrenciye muhakkak bir görev verilmesi, öğrencinin yaptığı işi sevmesini ve benimsemesini sağlayacak ortamın yaratılmasıdır.

Kitapta ayrıca bilgisayar oyunlarının şiddet içermesi ve çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişimine zarar vermesi açısından eleştirildiği de görülmektedir. Gregg’in bilgisayar karşısında geçirmesi gereken süre, anne babası tarafından belirlenmiştir ve bu süreyi aştığında babası tarafından oyun oynaması engellenmektedir. Ayrıca arkadaşının evinde oynadıkları bilgisayar oyunları da, arkadaşının babası tarafından kontrol edilmekte, şiddet içeren oyunları oynamaları yasaklanmaktadır.

Anne baba imgesi eserde kural koyan ve kuralların uygulanmasını takip eden birer unsur olarak yer almaktadır. Gregg, kuralları ihlal ettiğinde, örneğin yalan söylediğinde veya küçük kardeşine zarar verdiğinde, çeşitli şekillerde cezalandırılmaktadır. Bu cezalar; yapmaktan hoşlandığı bir şeyden men edilmesi, zarar verdiği kişiden özür dilemesi, verdiği zararın kendisini de etkilemesi, odasına gönderilmesi gibi çeşitli şekillerde, çocuğun da ders almasını sağlayacak nitelikte verilmektedir.

Eserde okurun hayal gücünü geliştirmeye yönelik, çocuğun anlama düzeyine, coşkusuna, gülmece anlayışına uygun iletiler, dil ve çizginin anlatım gücünden faydalanılarak çocuğa sezdirilmektedir.

3.4.2.6. Çevre

Genel olarak eserde okul ve evin çevre olarak kullanıldığı görülmektedir. Okul, çocuğun eğitim-öğretim sürecini, demokratik toplum kuralları ve gereklerini öğrendiği, gönüllülük kavramını tanıdığı, kendini özgürce ifade edebilmesine/gerçekleştirmesine olanak sağlayan bir ortam olarak ele alınmaktadır. Arkadaşlık, kız-erkek, üst sınıflardaki çocuklar ile

olan ilişkilerinin anlatıldığı okul, belirli kuralları olan ama aynı zamanda çocuğun eğlendiği, öğrendiği, demokratik yaşama katıldığı bir çevredir.

Okulda çocuğun hem beden eğitimi, coğrafya, matematik gibi dersler alarak bilimsel açıdan, hem de bireysel çalışma, takım çalışması, sanatsal etkinlik (tiyatro, müzik, resim) alanlarında gelişim sağlaması hedeflenmektedir.

Ev yaşantısında ise annesi, babası, abisi ve kardeşiyle olan ilişkileri, her biriyle yaşadığı olaylar çerçevesinde, anı niteliğinde anlatılmaktadır.

Burada her aile bireyi bir veya birkaç tipik özelliği ile okuyucuya sunulmaktadır. Aile bireyleri arasında karşılıklı sevgi, saygı ve anlayış çerçevesinde kurulan bir bağın varlığı, eser içinde okuyucuya sezdirilmektedir.

Eserin geçtiği yılı bilmesek de, günce niteliğindeki kitabın içeriğinden ve ilk sayfasına “EYLÜL-Salı”, son sayfasına da “HAZİRAN- Cuma” şeklinde atılan başlıktan, olayların bir eğitim-öğretim yılını kapsadığını anlamaktayız.

Kitapta, günümüzde yaşanan hayat gerçekleriyle örtüşen konu ve kavramların kullanılmış olması, çocuğun eserde anlatılan veya sezdirilen konu ve iletilerle etkileşim kurmasını sağlayabilecek niteliktedir. Çevrenin, kahramanın yaşadığı toplumsal ve kültürel çevreyi, kişilik ve yaşayışına etkisi açısından yansıtması, çocuğun etkileşim kuracağı kahramanın özelliklerini ortaya koyması açısından uygun görülmektedir.