Hulme Yerleşmesi, Manchester – İngiltere

Hulme yerleşmesi Manchester kent merkezinin güney kısmında konumlanmış, bugün sanayi mirası olarak tanımlanan bir bölge olma özelliği taşımaktadır. Geçmişte, alan, kentin gelişimi çerçevesinde sanayi banliyösü olarak oluşturulmuştur (Bkz. Şekil 3.4). Slum yerleşimi olarak tanımlanan bu bölge 1960’larda, 4 devasa kütle ve içerisinde binlerde haneyi barındıracak küçük birimler şeklinde tasarlanmıştır (Symes, 1999). Fakat zaman içerisinde bu bölgede yaşayan insanların yaşam alanlarından mutlu olamadıkları, bu bölgeyi sahiplenemedikleri, bölgenin ayrıca kente ve kent kimliğine de ters düşen bir yapıya sahip olduğu ortaya çıkmıştır (www.exhulme.co.uk/). Bu çerçevede alan üzerinde mevcut kentin geleneksel

dokusuna ve kültürel yansımalarına daha uygun bir proje olarak “Hulme Yenileme Projesi” geliştirilmiştir.

Şekil 3.4 : Hulme Proje Alanı

Proje kamu, özel ve gönüllü sektörler ile yerel toplum ortaklıkları çerçevesinde oluşturulmuştur. Projenin temel amaçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür;

 “Hulme’ın toplumsal, ekonomik ve fiziksel sorunlarının bütünleşik olarak çözülmesi ve yaşayan bir yerleşme yaratılması.

 Daha geleneksel bir kentsel topluluk karakteri oluşturulması.

 Yerel sakinler, konut birlikleri, özel sektör tarafları ve kamu sektörünü bir araya getirmek ve “Hulme Gelişim Kılavuzu” olarak bilinen merkezi kurguyu oluşturmak için yeni bir ortaklığın kurulması.

 Son birkaç on yılın çirkin mirasını kaldırmak”, mevcut sorunları bütünleşik bir çevre oluşturarak gidermektedir.

 Hulme’ü fiziksel ve toplumsal olarak komşu yerleşmeler ve kentin geri kalanı ile yeniden bütünleştirmek ve ekonomik etkinliği canlandırmak (www.exhulme.co.uk/).”

Yukarıda da belirtilmiş olduğu gibi yerleşim, merkezin güney kısmında yer almaktadır ve yaklaşık on dakika yürüme mesafesi kadar yakın bir konuma sahiptir. Bu çerçevede geliştirilecek projede, gelişim kentsel karaktere uygun ve insan ölçeğinde olması öngörülmüştür. Ekonomik ve toplumsal kullanımların çeşitliliğinin önemi üzerinde durulmuş, yaşam, alışveriş, çalışma, eğlenme gibi etkinliklere olanak verecek, özellikle yerel ekonomiye çeşitlilik ve fırsatlar getirecek bir proje anlayışı geliştirilmiştir.

Sahiplenmeyi ve güvenlik duygusunu arttırmak için kamusal ve özel imkanlar arasında çok net bir ayrım olmasının gerekliliği belirtilmiş ve güvenli, kendini denetleyen oluşumlar tasarlanmasına önem verilmiştir. Alana yenilik ve kalite getirecek, kuvvetli bir yer duygusu yaratmaya yardım edecek gelişmeler öngörülmüştür. Bölge sakinlerine ve diğer kullanıcılara belirli bir kimlik, yönlenme, sorumluluk ve ait olma duygusunun kazandırılması başlıca hedefler arasından vurgulan ve tüm bunlar uzun dönem sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi adına olmazsa olmaz unsurlar olarak gösterilmiştir.

Hulme Yenileme Projesi çerçevesinde ön görülen 10 grup kentsel tasarım ilkesini şu şekilde sıralamak mümkündür;

1. “Sokakların basit trafik kanalları olmaktan çok toplumsal mekan olmaları, 2. Çeşitli ve karma kullanımlar, esnek bir gelişme ve kentin çevreleyen parçaları

ile kesintisiz bütünleşme sağlamak.

3. Kentsel komşuluğu sürdürmek ve canlı tutmak için gerekli nüfus yoğunluk düzeyine ulaşmak.

4. Geçirgenlik sağlayarak izolasyonu azaltmak, basit, net ve okunaklı sokak örüntülerini doğal ağlar geliştirerek desteklemek.

5. Kamu taşımacılığını, bisiklet ve yaya yolcularını desteklerken, daha az araba kullanımı sağlamak.

6. Alana eşsiz bir karakter veren ilgi, heyecan ve yer duygusu yaratmak üzere nirengi, vista ve odak noktaları oluşturmak.

7. Binaların yer aldıkları sokak ve mekanlara ölçek ve konumları ile üstün nitelikli bir kentsel karakter vermesini sağlamak ve tanımlı mekanlar yaratmak.

8. Kamusal alanda olumlu bir etkisi olan, görsel olarak ilginç ve farklı gelişmeleri desteklemek ve toplumun kimliğine katkıda bulunmak.

9. Tümüyle yeniden geliştirme olmadan değişim ve yenilemeye olanak veren, gelecekteki ihtiyaçlardan vazgeçmeden şu anki ihtiyaçları karşılayan, kente ve küresel çevreye katkıda bulunan sürdürülebilir gelişmeyi sağlamak.

10. Uygun şekilde ölçeklendirilmiş binalar ve farklı yoğunluktaki kentsel karakter ile açık ve anlaşılabilir bir yol hiyerarşisi yaratmak (Gülersoy, Özsoy, Tezer, Yiğiter, Günay, 2005).”

Şekil 3.5 : Hulme Proje Örnekleri

Şekil 3.5’te de görülen, bugünkü Hulme yerleşimine bakıldığında, tüm hizmetlerin eksiksiz götürüldüğü kent parçalarından biri görülmektedir. Hizmetlerin yanı sıra bir çok yerel iş imkanları da geliştirilmiştir. Kent merkezine yakınlığının yanı sıra üniversiteye olan yakınlığı ile de ayrı bir önem taşımaktadır. Bunların yanı sıra tasarlanan Hulme Park Manchester kentinden geliştirilen ilk büyük park projesi olma özelliği taşımaktadır.

 Değerlendirme

Proje üzerine genel bir değerlendirmeye gidildiğinde, kent içerisinde köhnemiş bir alanın yeniden kente kazandırılması üzerine gerçekleştirilmiş bir dönüşüm projesi şeklinde yorum getirmek mümkündür. Fakat ülkemizde yaşanan dönüşüm projelerinden farklı bir nokta olarak, projenin kademe kademe gerçekleştirilmesi ve mevcutta alanda yaşayan insanların, daha iyi yaşam standartları sağlayacak yerleşim alanlarına yerleştirilmeleri gösterilebilir.

Kültürel sürdürülebilirlik açısından değerlendirmeye gidildiğinde, proje çerçevesinde vurgulanan çeşitli unsurlar dikkati çekmektedir. Alanın bir sanayi slum bölgesi niteliği taşıdığı dönemlerde yapılan çeşitli bilimsel araştırmalar bölgenin herhangi bir kimlik ve kültürü yansıtmadığını ve dolayısı ile insanların yaşam alanlarını sahiplenmeleri gibi bir unsurdan söz etmenin mümkün olmadığını ortaya çıkarmıştır (www.exhulme.co.uk/). Proje çerçevesinde ise yaratılmak istenilen, kentin geleneksel sokak ve konut dokusuna uygun, sahip olunan kültürü yansıtacak ve sürdürülebilirliğini sağlayacak bir yaşam alanının oluşturulması olarak

kültüre ve geleneksel yaşam biçimine sahip çıkılması, bunun en iyi şekilde sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi adına çalışmalar gerçekleştirilmiş olması şeklinde gösterilebilir.

3.5 Sürdürülebilir Gelişim İçin Bir Araç - Kültür: Örnek Çalışma – Pinelands