Homojen akım bölgelerinin istatistiksel özellikler

Önceki bölümde 3 farklı yolla belirlenen homojen akım bölgelerindeki (Şekil 4.5) istasyonların istatistiksel özelliklerinin aynı olması beklendiğinden benzerliklerin ve bölgeler arasındaki farklılıkların gösterilmesi için bazı tanımlayıcı istatistiksel karakteristikler kullanılmıştır. Bu amaçla, 3 yolla da belirlenen her bir bölgedeki istasyonların ve her bir bölgenin aritmetik ortalamaları (x), standart

136

sapmaları (s) ve değişkenlik katsayıları (CV) yıllık olarak hesaplanmıştır.

Aynı bölge içinde bile olsa akım verilerinin büyüklüğü her bir istasyonda farklı olduğundan, mukayese yapılırken, standart sapma yerine, değişkenlik katsayısının (CV) kullanılması daha uygundur.

Burada 1. Yolla bulunan homojen bölgelere ait istatistik değerleri tablolar halinde verilirken, 2. ve 3. Yolla bulunan değerler direkt olarak yorumlanmaya çalışılmıştır.

Tablo 4.35 1. yolla belirlenen 1 numaralı homojen akım bölgesindeki istasyonların istatistiksel özellikleri. 1. Yol - 1. BÖLGE Yıllık İstasyon (8 Adet) x S CV 509 145.28 3.9 1.7 510 195,94 8.7 1.8 514 278,98 3.8 1.6 518 335,64 32.1 1.1 601 98,94 15.3 1.8 701 243,20 5.8 1.3 706 206,34 33.17 0.8 713 39.7 7.9 0.8 Bölge Ortalaması 174.78 13.84 1.1

Tablo 4.36 1. yolla belirlenen 2 numaralı homojen akım bölgesindeki istasyonların istatistiksel özellikleri. 1. Yol - 2. BÖLGE Yıllık İstasyon (6Adet) x S CV 1302 202.31 2.9 0.8 1307 195,94 5.7 1.2 1314 292,04 7.8 1.1 1331 345,24 22.1 0.7 1334 58,44 12.3 1.3 1335 408,94 9.3 1.0 Bölge Ortalaması 216,77 12,22 1.12

137

Tablo 4.37 1. yolla belirlenen 3 numaralı homojen akım bölgesindeki istasyonların istatistiksel özellikleri. 1. Yol - 3. BÖLGE Yıllık İstasyon (7 Adet) x S CV 902 688,10 10,21 0,6 912 414,50 8,94 1,4 917 241,0 3,82 0,9 1611 41,20 7,71 1,0 1612 25,60 1,98 0,8 1712 158,0 2,99 1,1 1714 748,0 4,65 0,9 Bölge Ortalaması 386,10 6,72 1.12

Tablo 4.38 1. yolla belirlenen 4 numaralı homojen akım bölgesindeki istasyonların istatistiksel özellikleri. 1. Yol - 4. BÖLGE Yıllık İstasyon (3 Adet) x S CV 2102 21,40 3,21 0,1 2122 491,0 2,94 0,6 2505 80,60 1,82 0,9 Bölge Ortalaması 197,67 2,66 0.56

1. yolla belirlenen homojen akım bölgelerinin istatistiksel özellikleri;

Şekil 4.5a’daki 1 numaralı akım bölgesindeki 8 istasyonun yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verisi 518 numaralı istasyonda, en düşük akım verileri ise 713 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. Standart sapmanın ortalamadan sapma ölçüsünü veren (CV) değişkenlik katsayısına göre en küçük değişimler ise 706 nolu istasyondadır. CV değerinin küçük olması verilerin ortalama etrafında dağıldığını, 1’den büyük olması ise ortalamadan oldukça uzak olduğunu göstermektedir.

8 istasyonun x değerlerinin en az %67’si ile s ve CV değerlerinin en az %53’ü bölge ortalamalarının s (standart sapma) değerleri (sınırları) arasındadır.

138

2 numaralı bölgede bulunan 6 istasyonun mevsimlik ve yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verisi 1335 numaralı istasyonda, en düşük akım verileri ise 1334 numaralı istasyonlarda gerçekleşmiştir. En küçük CV değeri 1331 istasyondadır.

6 istasyonun x değerlerinin en az %58’i, s değerlerinin en az %38’i ve CV değerlerinin en az %72’si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

3 numaralı akım bölgesindeki 7 istasyonun yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verisi 1714, en düşük akım verisi ise 1612 numaralı istasyonlarda gerçekleşmiştir (Tablo 4.37). En küçük CV değerleri (0.6) değeri ile 902 numaralı istasyonlardadır.

7 istasyonun x, s ve CV değerlerinin en az %54’si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

 4 numaralı bölgenin 3 istasyonuna ait yıllık ortalamalara göre en büyük akım verisi 2122, en düşük akım verisi ise 2102 numaralı istasyonlarda gerçekleşmiştir (Tablo 4.38). En büyük CV değerleri 2505 numaralı istasyondadır.

3 istasyonun x, s ve CV değerlerinin en az %63’ü bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

2. yolla belirlenen homojen akım bölgelerinin istatistiksel özellikleri;

Şekil 4.5b’deki 1 numaralı akım bölgesindeki istasyonlar, 314, 316, 407, 509, 510,514, 515, 518, 523, 601, 701, 706, 713, 808, 809 812 olarak sıralanabilir. Yıllık ortalamalara göre en büyük akım verisi 518 numaralı istasyonda, en düşük akım 808 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. CV değerlerine göre en büyük değişimler 314, 407, 509, 510 numaralı istasyonlardadır.

16 istasyonun x ve s değerlerinin en az %73’ü ile CV değerlerinin en az %61’i bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

2 numaralı bölgedeki 21 istasyon; 302, 311, 314, 316, 317, 321, 324, 328, 1203, 1221, 1222, 1224, 1226, 1233, 1237, 1302, 1307, 1314, 1331, 1334 ve 1335 şeklinde sıralanabilir. 21 istasyonda yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 314 numaralı istasyonda, en düşük akım verileri ise 1307 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri 1243 numaralı istasyondadır.

139

değerlerinin en az %57’si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır. Bu bölgedeki CV değerleri, 1. yolla belirlenen 2 numaralı bölgeden daha geniş bir alanı kaplamasına rağmen Şekil 4.5a’daki değerlerle benzerdir.

3 numaralı akım bölgesindeki 2 istasyonun (902, 912) yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verisi 902, en düşük akım verisi ise 912 numaralı istasyonlarda gerçekleşmiştir. En küçük CV değeri (0.1), 912 numaralı istasyondadır.

2 istasyonun x ve s değerlerinin en az %50’si ile CV değerlerinin en az %50’si bölge ortalamalarının s sınırları arasındadır. Şekil 4.5a’deki 3 nolu bölgenin bir parçası görünümündedir.

4 numaralı akım bölgesindeki istasyonlar; 1501, 1517, 1535, 1611, 1612, 1622, 1712, 1714, 1719, 1720, 1801, 1805, 1905, 1906, 1907 nolu AGİ lerdir. Yıllık ortalama en düşük akım verisi 1612, en yüksek değer ise 1805 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.3), 1705 numaralı istasyonlardadır.

15 istasyonun x, s ve CV değerlerinin en az %62’ si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

5 numaralı akım bölgesindeki istasyonlar; 1401, 1402, 1414, 1418, 2218, 2232, 2233 olarak sıralanabilir. Yıllık ortalama en düşük akım verisi 2233 nolu istasyonda, en yüksek değer ise 1401 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.2), 1418 numaralı istasyonlardadır.

15 istasyonun x, s ve CV değerlerinin en az %72’ si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır. Bu bölge 1. Yöntemle bulunan bölgeler arasında yer almamaktadır.

6 numaralı akım bölgesindeki istasyonlar Fırat Havzasındaki istasyonları kapsamaktadırlar. Toplam 11 istasyonun bulunduğu bölgede; x, s ve CV değerlerinin en az %75’ i bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır. Bu bölge 1. Yöntemle bulunan bölgeden çok daha geniş alana yayılış bulunmaktadır.

7. nolu bölgede 2610, 2612 nolu istasyonlar bulunmaktadır. Çok küçük bir homojen bölge olmasına rağmen, birinci yöntemle bulunmayan küçük bir bölgedir.

140

3. yolla belirlenen homojen akım bölgelerinin istatistiksel özellikleri;

Şekil 4.5c’deki 8 istasyondan (514, 601, 701, 706, 713, 808, 809) oluşan 1 numaralı akım bölgesinde yıllık ortalamalara göre en büyük akım verileri 701 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 703, 808 ve 809 numaralı istasyonlarda gerçekleşmiştir. CV değerlerinin en büyük olduğu istasyon numaraları 514 ve 601’dir.

20 istasyonun x değerlerinin en az %70’i, s değerlerinin en az %65’i ve CV değerlerinin en az %60’ı bölge ortalamalarının s sınırları arasındadır. CV değerleri mevsimlik ortalamaların tamamında (Şekil 4.5a’daki) 1. yolla bulunan 1 numaralı bölge değerleriyle büyük benzerlikler göstermektedir.

2 numaralı bölgedeki 9 istasyon 317, 321, 302, 328 1221, 1222, 1243, 1237 olarak sıralanabilir. Yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 1243 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 1222 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.4), 328 numaralı istasyonlardadır.

9 istasyonun x değerlerinin en az % 61’i, s değerlerinin en az %67’si ve CV değerlerinin en az %82’ si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır. Bu bölgenin CV değerleri, 1. ve 2. yollarla bulunan 2 numaralı bölgelerin değerlerinden daha küçük çıkmıştır.

3 numaralı bölgedeki 5 istasyon 1203, 1223, 1224, 1242 ve 1236 olarak sıralanabilir. Yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 1242 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 1236 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.4),1236 numaralı istasyonlardadır.

9 istasyonun x değerlerinin en az % 71’i, s değerlerinin en az %76’sı ve CV değerlerinin en az %61’ i bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır

4 numaralı bölgede; 1307, 1314, 1335, 1517, 1535, 1401, 1402, 1414 nolu istasyonlar bulunmaktadır. Yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 1314 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 1410 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.4),1314 numaralı istasyonlardadır.

9 istasyonun x değerlerinin en az %58’i, s değerlerinin en az %77’si ve CV değerlerinin en az %68’ i bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

141

6 numaralı bölgede; 1905, 1906, 1907, 1801, 1805, 1501, 1517, 1535, 1712 nolu istasyonlar bulunmaktadır. Yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 1805 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 1907 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.2), 1501 numaralı istasyonlardadır.

9 istasyonun x değerlerinin en az % 70’i, s değerlerinin en az %76’si ve CV değerlerinin en az %78’ i bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

7 numaralı bölge; 2122, 2151, 2147, 2505 nolu istasyonlardan oluşan küçük bir homojen bölgedir. Yıllık ortalamalarına göre en büyük akım verileri 2151 numaralı istasyonunda, en düşük akım verileri ise 2147 numaralı istasyonda gerçekleşmiştir. En küçük CV değerleri (0.2), 2151 numaralı istasyonlardadır.

4 istasyonun x değerlerinin en az %80’i, s değerlerinin en az %76’sı ve CV değerlerinin en az %82’ si bölge ortalamalarının s değerleri arasındadır.

Bu sonuçlara göre, 3 farklı yolla belirlenen ve akım ağında yaklaşık olarak aynı bölgeyi temsil eden homojen akım bölgelerinin istatistiksel karakteristikleri benzer değerleri göstermektedir.

142

5. SONUÇ VE ÖNERİLER