Hayvanlar Üzer nde Hap s Hakkının Sona Ermes

Tesl me bağlı rehn sona erd ren sebepler, hap s hakkının sona ermes bakımından da geçerl d r⁶⁶. Tesl me bağlı reh nden (TMK m. 943/II) farklı

61 Ak pek/Akıntürk/Ateş, s. 862-863. Ancak, borçlunun ac z hal ne düştüğü olaylar bu kuralın st snasıdır. Bu durumlarda, aks yöndek kararlaştırmaya rağmen hap s hakkı kullanılab l r (TMK m. 952).

62 Köprülü/Kanet , s. 524-525; Oğuzman/Sel ç /Oktay-Özdem r, s. 1049; Ak pek/Akıntürk/

Ateş, s. 863-864; S rmen, s. 685; Ayan, s. 311-312.

63 Köprülü/Kanet , s. 525; Oğuzman/Sel ç /Oktay-Özdem r, s. 1049; S rmen, s. 685; Ayan, s.

311.

64 Oğuzman/Sel ç /Oktay-Özdem r, s. 1050; Ak pek/Akıntürk/Ateş, s. 864-865; S rmen, s.

685; Ayan, s. 312.

65 Oğuzman/Sel ç /Oktay-Özdem r, s. 1050; S rmen, s. 685; Ayan, s. 312.

66 “Dolayısıyla, hapsedilen şeyin bütünüyle yok olması, iyiniyetli bir üçüncü kişiye devredil-mesi (TMK m. 988), borcun faiziyle birlikte ödendevredil-mesi (TMK m. 950/I), borçlu tarafından

olarak, alacaklının el nden z lyetl ğ n çıkması durumunda hayvanlar üzer nde hap s hakkı sona ermekted r. Buna karşılık, alacaklının el nden rızası olmaksızın z lyetl ğ n çıkması durumunda alacaklı, hayvanları tekrar ele geç rmek ç n dava açab l r (TMK m. 982, 989)⁶⁷.

SONUÇ

Hukuk anlamda eşya, üzer nde b reysel hâk m yet sağlanab lecek, ekonom k b r değer taşıyan, k ş dışındak c sman (madd ) varlıklardır. Eşya üzer nde Türk Meden Kanunu hükümler çerçeves nde kurulab lecek sınırlı ayn haklar; rt fak hakları (TMK m. 779-838), taşınmaz yükü (gayr menkul mükellef yet ) (TMK m. 839-849) ve reh n haklarıdır (TMK m. 850-972). Ayn hakkın konusunu eşya oluşturur. Hayvanlar üzer nde sınırlı ayn hak tes s ç n de hayvanların eşya sayılması gerek r. Bu durumda, hayvanlar üzer nde sınırlı ayn hak tes s ; hayvanlar üzer nde nt fa hakkı, hayvan rehn ve hayvanlar üzer nde hap s hakkı olmak üzere üç şek lde ortaya çıkar.

İrtifak haklarından sadece intifa hakkının konusu taşınırlar olabilir. Bu nedenle sadece intifa hakkı hayvanlar üzerinde söz konusu olur. Hayvanlar üzerinde intifa hakkının kurulabilmesi için hayvanların zilyetliğinin intifa hakkını kazanacak kişiye, bu amaçla geçirilmesi gerekir. İntifa hakkı, sınırlı ayni haklar içerisinde kapsamı en geniş olandır. Hayvanlar üzerinde intifa hakkı, aksine düzenleme olmadıkça, sahibine hayvanlar üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar (TMK m. 794/II). Hayvanlar üzer nde nt fa hakkı sah b ; malı z lyetl ğ nde bulundurma, yönetme, kullanma ve ondan yararlanma yetk ler ne sah pt r. Hayvanlar üzer nde nt fa hakkı sah b n n bu yetk ler kullanırken, y b r yönet c g b özen göstermes gerek r (TMK m.

803).

Hayvan rehn , taşınırların ancak z lyetl ğ n alacaklıya devr suret yle rehned leb lmes kuralının b r st snasını oluşturur. Hayvan rehn n düzenleyen TMK m. 940/I’e göre, tesl m ed lmeler ne gerek kalmaksızın hayvanlar üzer nde reh n hakkı kurulab lmekted r. Hayvan rehn n n kabulündek amaç, özell kle b r tarımsal şletmen n yolunda yürümes ç n reh n veren n el nde bulunması zorunlu olan hayvanların, el değ şt rmes gerekmeden, b r kred ye tem nat oluşturmalarını sağlamaktır. Türk Meden Kanunu hayvan rehn konusunda,

yeterli oranda başka bir güvence gösterilmesi (TMK m. 953/I) gibi durumlarda hapis hakkı ortadan kalkar.” (Ayan, s. 312).

67 Oğuzman/Sel ç /Oktay-Özdem r, s. 1051; S rmen, s. 685; Ayan, s. 314.

İsv çre Meden Kanunu’ndan ayrılmaktadır. Hayvan rehn n düzenleyen, TMK m. 940/I’de “hayvanlar” şekl nde genel b r fade kullanılmıştır.

İsv çre Meden Kanunu’ndak g b hayvanlar üzer nde herhang b r ayrım yapılmamıştır. Türk Meden Kanunu’nda, hayvan rehn n n hükümler yle lg l olarak özel düzenlemeler bulunmadığından, tesl me bağlı rehn düzenleyen kurallar, mah yet ne uygun düştüğü oranda burada da uygulanacaktır. Ayrıca, Hayvan Rehn Tüzüğü’nde de konuyla lg l düzenlemeler bulunmaktadır.

Hayvanlar üzer nde hap s hakkında se, alacaklı, borçluya a t olup onun rızasıyla z lyed bulunduğu hayvanları, borcun muaccel olması ve n tel ğ t bar yle bu eşyanın alacak le bağlantısı bulunması hal nde, alacağının tem natı olarak hayvanları, alıkoyab lmekte ve paraya çev reb lmekted r. A le üyes g b görülen ev hayvanları, hap s hakkının da konusuna g rmez. Buna karşılık, t car amaçla ed n len ve elde bulundurulan hayvanlar, hap s hakkının konusunu oluşturmaktadırlar. Hayvanlar üzer nde hap s hakkı alacaklıya, hayvanı borçluya ger vermekten kaçınma ve hayvanı paraya çev rme mkânı sağlamaktadır. Borcun ödenmemes hal nde, hapsed len hayvanların paraya çevr lmes konusunda tesl me bağlı reh n hükümler uygulanarak, paraya çev rme, İcra ve İfl as Kanunu m. 23 ve 145-153’e göre yapılır. Hayvanın paraya çevr leb lmes ç n, alacaklının paraya çev rmeden önce borçluya htarda bulunmuş olması gerekmekted r. Borçlu, yapılan htara rağmen borcunu ödemez ve yeterl tem nat da göster lmezse, alacaklı, hayvanların paraya çevr lmes n talep edeb l r.

KAYNAKÇA

Acar F, Rehin Hukuku Dersleri, Gen şlet lm ş ve Güncellenm ş 2. Bası, Vedat K tapçılık, 2017.

Ak pek J / Akıntürk T / Ateş D, Eşya Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayınları, 2018.

Aksoy Dursun S, Eşya Kavramı, On k Levha Yayınları, 2012.

Aksoy H C, “Türk ve İsv çre Hukuklarında Evc l Hayvanlara Ver len Zararlara İl şk n Özel Hukuktan Doğan Sorumluluk”, TBB Dergisi, (129), 2017,

<http://tbbderg s .barob rl k.org.tr/m2017-129-1643>, Er ş m Tar h 29 Aralık 2021, s. 161-194.

Antalya O G, Eşya Hukuku Cilt I Giriş Temel Kavramlar Genel İlkeler, Legal Yayıncılık, 2017.

Ayan M, Eşya Hukuku -III- Sınırlı Ayni Haklar, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2017.

Aybay A / Hatem H, Eşya Hukuku, Vedat K tapçılık, 2014.

Aylı A H, “Hayvan Haklarının Felsef Temellend rmes ve Türk ye Üzer ne İnceleme”, İstanbul Barosu Dergisi, 93 (1), 2019, <https://www.

stanbulbarosu.org.tr/f les/yay nlar/derg /doc/ bd20191.pdf#page=147>, Er ş m Tar h 29 Aralık 2021, s. 146-152.

Cumalıoğlu E, “Meden Hukukta Hayvan Hakları ve Hayvanlar Üzer ndek Hak”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19 (Özel Sayı – 2017 Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan), 2017, <https://hukuk.deu.

edu.tr/wp-content/uploads/2017/11/16-EMRE-CUMALIOGLU.pdf>, Er ş m Tar h 26 Aralık 2021, s. 573-610.

Çelebi Ö, “Kişi ve Eşya Ayrımı Bağlamında Hayvanların Hukuki Statüsü”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 76 (2), 2018, <https://derg park.org.tr/tr/

download/art cle-f le/694267>, Er ş m Tar h 29 Aralık 2021, s. 559‒622.

Çilenti Konuralp A / Konuralp O E, “Türk Hukukunda Hayvanların Korun(ma) ması”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6 (1), 2021, s. 77-92.

Ergüne M S, Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, Gen şlet lm ş ve Güncellenm ş 2. Bası, F l z K tabev , 2020 (Ergüne, Taşınır Rehni).

Ergüne M S, Taşınır Mülkiyeti, On k Levha Yayıncılık, 2017 (Ergüne, Taşınır Mülkiyeti).

Erman H, Eşya Hukuku Dersleri, Gözden Geçirilmiş 8. Basım, Der Yayınları, 2018.

Ertaş Ş, Eşya Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 11. Baskı, Fakülteler Barış Kitabevi, 2014.

Esener T / Güven K, Eşya Hukuku, Gen şlet lm ş 6. Baskı, Yetk n Yayınları, 2015.

Honsell H / Vogt N/ Ge ser T (Hrsg.), Basler Kommentar zum Schweizerishen Privatrecht, Zivilgesetzbuch, II, Art. 457-977 ZGB, Art. 1-61 SchlT ZGB, 5. Aufl age, 2015 (W egand), Vor Art. 641, N. 6.

Käl n O, Der Sachbegriff im schweizerischen ZGB, 2002.

Koçh sarlıoğlu C / Söğütlü Er şg n Ö, “Hayvanın Hukuk Konumu”, Yaşar Üniversitesi Dergisi, 8 (Özel Sayı), 2013, <https://derg park.org.tr/tr/

download/art cle-f le/179474>, Er ş m Tar h 26 Aralık 2021, s. 1691-1723.

Köprülü B / Kanet S, Sınırlı Ayni Haklar, Gen şlet lm ş ve Yen lenm ş 2.

Baskı, İstanbul Ün vers tes Fakülteler Matbaası, 1982-1983.

Oğuzman M. K / Sel ç Ö / Oktay-Özdem r S, Eşya Hukuku, 21. Baskı, F l z K tabev , 2018.

Özen B, Türk Medeni Hukukunda Eşya Üzerinde İntifa Hakkı, Vedat K tapçılık, 2008.

Özen İnci Z, “Güncel Gelişmeler Işığında Türkiye’de Hayvanların Ceza Hukuku Bakımından Korunması”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5 (1), 2019, <https://derg park.org.tr/tr/download/

art cle-f le/810592>, Er ş m Tar h 29 Aralık 2021, s. 1-24.

Rey H, Die Grundlagen des Sachenrechts und das Eigentum, 3. Aufl age, 2007.

Serozan R, Eşya Hukuku I, Gen şlet lm ş 3. Bası, F l z K tabev , 2014.

S rmen A. L, Eşya Hukuku, 6. Baskı, Yetk n Hukuk Yayınları, 2018.

Sungurbey İ, Hayvan Hakları, Maltepe Ün vers tes Yayınları, 1999.

Tavşancıl Kalafatoğlu D, “Türk ye’de Hayvan Hakları”, İstanbul Barosu Dergisi, 93 (6), 2019, s. 73-104.

Tek nay/Akman/Burcuoğlu/Altop, Tekînay Eşya Hukuku Cilt I, Yen den ncelenm ş ve gen şlet lm ş 5. Bası, F l z K tabev , 1989.

Ünal M / Başpınar V, Şekli Eşya Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 9. Baskı, Savaş Yayınevi, 2017.

Yılmaz H, “Hayvan Haklarına Bakış”, TBB Dergisi, 2006 (62), <http://

tbbderg s .barob rl k.org.tr/m2006-62-200>, Er ş m Tar h 29 Aralık 2021, s. 212-229.