HAYVANCILIK

Anadolu’da tarımla uğraşan ve kırsal kesimlerde yaşayan insanlarımızın en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. Hatta dağlık yörelerde, ürün vermeyen alanlarda, hayvancılık tarım hayatının önüne geçerek geçim kaynağı olmuştur64.

Hayvancılık, Yalvaç’ta önemli bir ekonomik faaliyettir. Son zamanlarda hayvancılıkla uğraşan çiftçiler modern metotları benimsemişlerdir.

4.2.1. Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık

Yalvaç’ta büyükbaş hayvancılık genel olarak süt hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. Ahır hayvancılığının yaygın olduğu alanda, kırsal alanlarda mera hayvancılığı da görülmektedir. 2008 yılı itibariyle 15 558 büyükbaş hayvan mevcuduna sahip olan Yalvaç’ta büyükbaş hayvanların 100 tanesi yerli sığır, 2278 tanesi melez sığır, 13 100 tanesi kültür ırkıdır. 80 tane de manda bulunmaktadır65 (Tablo 49). Büyükbaş hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı yerler; Hüyüklü, Kumdanlı ve Sücüllü’dür.

Tablo 49: Araştırma Sahasında Büyükbaş Hayvan Varlığı (2008) HAYVAN CİNSİ ADET Yerli Sığır 100 Melez Sığır 2278 Kültür Irkı 13 100 Manda 80 TOPLAM 15 558

Kaynak: TUİK, Yalvaç İlçesi Hayvancılık İstatistikleri, 2009.

Hayvancılık faaliyetlerinde en yaygın olan küçükbaş hayvancılıktır. İlçe genelinde en fazla hayvanı koyun oluşturur. 59 400 baş koyun, 7900 baş keçi bulunmaktadır (Tablo 50). Küçükbaş hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı yerler Sücüllü, Kumdanlı, Kırkbaş ve Körküler’dir. Belde ve köylerin hemen hemen hepsinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır (Foto 12).

64 _{TAPUR, T. (2008): Kâzımkarabekir İlçesinde Tarım ve Hayvancılık, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü}

Dergisi Sayı: 20, s. 613, Konya. 65

http://www.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul / Erişim; 24 Eylül 2009.

Tablo 50: Araştırma Sahasında Küçükbaş Hayvan Varlığı (2008) HAYVAN CİNSİ ADET

Koyun 56 890

Keçi 7190

TOPLAM 64 080

Kaynak: TUİK, Yalvaç İlçesi Hayvancılık İstatistikleri, 2009.

İlçe tarım müdürlüğü tarafından büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar kontrol edilmekte ve hastalıkla mücadele kapsamında aşılanmaktadır. 2008 yılı itibariyle yapılan aşılar ve hayvan sayıları gösterilmiştir (Tablo 51).

Tablo 51: Araştırma Sahasında Aşı Yapılan Hayvan Sayıları (2008) AŞININ ADI BÜYÜKBAŞ(Adet) KÜÇÜKBAŞ

(Adet) Şap 29 396 19 933 PPR (Koyun Vebası) - 15 000 Brucella S-19 799 - Brucella Rew-1 - 10 400 Brucella Ergin - 4 100 Koyun Çiçek - 35 264 Enteretoksemi - 73 461 Agalaksi - 1000

Kaynak: Yalvaç İlçe Tarım Müdürlüğü, 2009.

İlçedeki hayvan varlığından; 2008 yılında 329 ton et, 11 230 ton süt, 89 ton tereyağı, 1353 ton beyaz peynir, 65 ton yapağı elde edilmiştir.

Tek tırnaklı hayvanların varlığına bakarsak; tarım faaliyetlerinde geleneksel yöntemlerin terk edilmesi bu hayvanların sayısını azaltmıştır. Ancak Yalvaç’ın kırsal kesimlerinde bu hayvanlar beslenmekte, yük ve çeki hayvanı olarak kullanılmaktadır. İlçe merkezinde sayısı gün geçtikçe azalsa da at arabası taşıyıcılığı yapılmaktadır. Özellikle pazarın kurulduğu günlerde alışveriş yapanların evlerine bu arabalarla eşya götürmesi devam etmektedir. 2008 yılı verilerine göre ilçede 803 eşek, 350 at, 95 katır olmak üzere toplam 1248 tane yük ve çeki hayvanı bulunmaktadır (Tablo 52).

Tablo: 52 Araştırma Sahasında Tek Tırnaklı Hayvan Varlığı (2008) HAYVAN CİNSİ ADET

At 350 Eşek 803 Katır 95 TOPLAM 1248 Kaynak: TUİK, Yalvaç İlçesi Hayvancılık İstatistikleri, 2009

4.2.2. Kümes Hayvancılığı

Kümes hayvancılığı ile uğraşan entegre bir tesis yoktur. Isparta yolu üzerinde devekuşu yetiştiriciliği üzerine bir işletme mevcut olup et ve yumurta üretimi yapmaktadır. Kırsal yerleşmelerde, kümes hayvancılığı insanların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bir uğraş halindedir. 2008 yılı itibariyle etlik tavuk sayısı 4500 adettir. Yumurtalık tavuk adedi 44 563, ördek 130, kaz 110, hindi 350 adettir. Kümes hayvanlarından 2008 yılında 2 800 000 adet yumurta elde edilmiştir66 (Tablo 53).

Tablo 53: Araştırma Sahasında Kümes Hayvanlarının Cinsi ve Sayısı (2008) HAYVAN CİNSİ ADET Yumurtalık Tavuk 44563 Etlik Tavuk 4500 Ördek 130 Kaz 110 Hindi 350 TOPLAM 49 653

Kaynak: TUİK, Yalvaç İlçesi Hayvancılık İstatistikleri 2009.

4.2.3. Arıcılık

Yalvaç’ta arıcılık faaliyetleri kırsal bölgelerde yapılmaktadır. İlçeye bahar ve yaz aylarında Muğla İli’nden arıcılar gelmekte ve yaz sonuna kadar kalmaktadırlar. Özellikle Sultan Dağları eteklerine arılarını konuşlandıran arıcılar buradan kekik, geven gibi bitkilerden çiçek balı elde etmektedirler. 2008 yılı itibariyle göre ilçedeki arı kovanı sayısı 3315 adettir. Arıcılık faaliyetlerinden 2008 yılında 51 ton bal elde edilmiştir (Tablo 54).

Tablo 54: Araştırma Sahasında Arı Varlığı ve Sayısı (2008) ARIKOVANI TÜRÜ SAYISI(ADET)

Yerli 15 Modern 3300 TOPLAM 3315 Kaynak: TUİK, Yalvaç İlçesi Hayvancılık İstatistikleri, 2009.

4.2.4. Balıkçılık

Araştırma sahasında bulunan Hoyran Gölü’nde balıkçılık yapılmaktadır. Göle komşu olan Aşağıtırtar, Aşağıkaşıkara ve Taşevi balıkçılıkla uğraşan köylerdir.

Hoyran Gölü; Asağıtırtar, Taşevi ve Asağıkaşıkara köylerinin yüzde yirmisine geçim kaynağı olmaktadır. Buradan yıllık ortalama 75 820 kg levrek ve 19 960 kg’la en çok çim sazanı olmak üzere sazan balığı avlanmıştır. Bölgede üç adet su ürünleri kooperatifi bulunmaktadır. Avlanan balıklar bu kooperatifler aracılığıyla pazarlanmaktadır. Ayrıca su ürünleri işleyen özel bir işletme de mevcuttur. Balıkçılıkla uğraşan köylerden ilçe tarım müdürlüğüne 54 kişi gemi ruhsatı tezkeresi almak için başvurmuştur. Gerçek kişi avlanma belgesi alan kişi sayısı 11’dir. Gölde yaşama alanı bulan balıkların türü çoğunlukla sazan, sudak, levrek ve kerevittir.

4.2.5. Hayvancılığın Özellikleri ve Temel Sorunları

Araştırma sahasında tarımda olduğu gibi hayvancılıkta da bir takım sorunlar vardır. Bu sorunlar Isparta tarım master planında masaya yatırılmış ve çözüm önerleri sunulmuştur. Sahada bulunana mera ve otlak alanların aşırı otlatılması nedeniyle otlak lanların kalitesi bozulmaktadır. Mera ve otlakların ıslahı için ilçe tarım müdürlüğü çalışmalarını sürdürmektedir. Kumdanlı ve Hüyüklü Kasabaları ile Akçaşar köyünde 2006 yılında ıslah çalışmaları başlatılmıştır.

Koyun ve keçi varlığının giderek azalması ve çoban sorunu diğer bir konudur. Mera ve otlak alanların daralması çobanlık yapacak kişi bulma zorluğu ve elde edilen ürünlerin istenilen getiriyi sağlamaması bu alanda sıkıntı yaratmaktadır.

Araştırma sahasında hayvan ve hayvansal ürünleri değerlendirecek tesislerin yetersizliği hayvancılığı etkilemektedir. Mandıraların çoğalması, entegre et ve et ürünleri işleyecek fabrikaların olması üretimi arttıracak ve pazar probleminin aşılmasına fayda sağlayacaktır.

Hayvancılıkta son zamanlarda önemli hale gelen, hayvan ırkının kalitesini arttırmaya yönelik yapılan suni tohumlama işlemleri yetersizdir. Büyükbaş hayvan ırklarının soylarının iyileştirilmesi et ve süt verimini arttıracaktır.

Kontrolsüz hayvan hareketleri sonucu salgın hastalıkla baş göstermesi önemli bir sorundur. Bundan dolayı hayvanların kimliklerinin olması, ilçeye giriş ve

çıkışlarının kontrolüne devam edilmesi salgın hastalık riskini azaltacaktır. Bu konuda da gerekli kuruluşlar önlemlerini almaktadır.

Hayvanların beslenmesinde önemli yer tutan yem fiyatlarının yüksek olması da maliyeti arttırmakta ve üreticileri zor durumda bırakmaktadır.