3.2.1. Hayvancılık Faaliyetlerinin Başlıca Özellikleri
Ayvacık ilçesinin fiziki coğrafya özelliklerinin, özelliklede iklim ve arazi yapısının engebeli olması ekip-biçme alanlarını kısıtlamış ticari ürün yetiştiriciliğinin önüne geçmiştir. İlçede orman ve fundalık alanlar toplam yüzölçüme oranı %40 (20.400 ha), mera alanları ise %2 (1.000 ha) civarıdır. Bu durum fındıktan sonra hayvancılığı en büyük ekonomik faaliyet yapmıştır. Hayvancılık ayvacık ilçesinde aile işletmeciliği olarak yapılmaktadır. İlçenin hayvan yetiştiricilik verilerine baktığımızda büyükbaş hayvanlar önemli yer tutmaktadır. Büyükbaş (sığır) yetiştiriliği kültür 512, melez 2572, yerli 5262 ve manda 6 tane olmak üzeri toplamda 8352 adet büyükbaş hayvan bulunmaktadır (Tablo 39, Şekil 33). Küçükbaş hayvan sayısı koyun 1100, keçi 100 adet bulunmaktadır. Kanatlı hayvan sayısına baktığımızda yumurta tavuğu 13000, hindi 111, kaz 101, ördek 145 ile toplamda 13357 adettir. İlçede arıcılık faaliyetleri de bulunmaktadır. Toplamda 1490 adet arılı kovan bulunmakta olup son yıllarda azalış görülmektedir.
88 Tablo 39. İlçe Hayvan Varlığı 2017
Cinsi Irk Sayısı
Büyükbaş (Sığır) Hayvan Kültür 512 Melez 2572 Yerli 5262 Toplam 8352 Koyun 1100 Küçükbaş Hayvan Keçi 100 Toplam 1200 Et Tavuğu Kanatlı Hayvan Yumurta Tavuğu 13000 Hindi 111 Kaz 101 Ördek 145 Toplam 13357 Arılı Kovan 1490
Kaynak: İlçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü
Şekil 33: İlçe Hayvan Varlığı
34%
5% 55%
6% Büyük Baş Hayvan Sayısı
Toplamı
Küçükbaş Hayvan Sayısı Toplamı
Kanatlı Hayvan Sayısı Toplamı
89
Harita 14: Ayvacık İlçesindeki Hayvan Varlığının Dağılımı
İlçe’de yetiştirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanların coğrafi olarak dağılımına baktığımızda büyükbaş (sığır, manda) hayvancılığın ilçe geneline yayıldığı ve genellikle akarsu kenarlarında, eğitim az olduğu kesimlerde ve ilçenin kuzey kesimlerinde yoğunluk kazandığı görülmektedir (Harita 14). Bu kısımlar büyükbaş hayvancılığına daha elverişli arazi şartları taşımakta ve daha gür otlaklara sahiplik yapmaktadır. İlçenin güney kesimlerinde arazi şartlarının zorlaştığı ve otlak alanlarının azlığından dolayı büyükbaş hayvan yetiştiriciliği azalmaktadır. Genel olarak 200 ile 700 metre yükselti alanlarında büyükbaş hayvancılık yoğunluk kazanmaktadır. Küçükbaş hayvancılık ise harita da görüldüğü gibi ilçenin güneydoğu kısmında yoğunluk göstermektedir. İlçenin bu kısımları dik eğime sahip olup yükselti değerleri ise ortalama 900-1000 metre civarlarıdır. Diğer yoğunluk kazanan alanlar ise akarsu kenarları ve ilçenin orta kısımlarındaki yüksek alanlardır. Bu alanlar küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için elverişli alanlardır.
İlçenin hayvan varlığından sonra hayvansal ürünlerin üretimin miktarlarına bakmakta fayda var (Tablo 40). Yıllık süt üretimi 4500 ton, su ürünleri üretimi 522 ton’dur. Su ürünleri üretimi Suat Uğurlu ve Hasan Uğurlu barajlarından avcılık yöntemiyle elde edilen balıklardır. Barajlarda kültür balık yetiştiriciliği bulunmakta olup
90
yöre halkı bu konuda bilinçlendirilmemiştir. Barajlarda yapılacak kültür balığı yetiştiriciliği ilçeye büyük ekonomik katkı ve istihdam sağlama potansiyeline sahiptir. Barajlardan elde edilen balıklar ilçe pazarlarında, yol kenarlarında ve çevre ilçelerde satılmaktadır.
Tablo 40. İlçe Hayvansal Üretim Miktarları (ton) 2017
Hayvansal Üretim Miktarları Ton
Süt Üretimi 4500
Su Ürünleri Üretimi 522
Kaynak: İlçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü
İlçe’de ve çevre ilçelerde bazı yıllar büyükbaş hayvanlarda şap hastalığı küçük baş hayvanlarda ise kuş gribi vakaları görülmektedir (Tablo 41). Her yıl düzenli olarak gıda ve hayvancılık müdürlüğü ekipleri tarafından düzenli olarak hayvan hastalıklarına karşı aşılama uygulaması gerçekleşirilmektedir. 2017 yılı içerisinde düzenlenen uygulamalarda 14615 hayvana şap aşısı, 255 hayvana kuduz aşısı, 729 hayvna da sığır brusellozisi aşısı uygulanmıştır. Çeşitli sebeplerden dolayı tüm hayvanları aşı uygulaması yapılamamaktadır.
Tablo 41. Hayvan Hastalıklarına Karşı Aşı uygulamaları 2017
Hastalık Adı Aşılanacak Hayvan S. Aşılanmış Hayvan S.
Şap Aşılaması 17200 14615
Kuduz 275 255
Sığır Brusellozisi 1000 729
Kaynak: İlçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü
3.2.2. Hayvan Türleri ve Coğrafi Dağılışı
3.2.2.1. BüyükBaş Hayvancılık
Ayvacık ilçesinde hayvancılık faaliyetleri içerisinde büyükbaş hayvancılık önemli yer edinmektedir. Hayvan varlığında büyükbaş hayvancılık %34’lük (8352) bir orana sahiptir. Genellikle sığır yetiştiriciliği yapılan ilçede hemen hemen kırsal alandaki hanelerde 3 ile 4 büyükbaş bulunmaktadır. Bu hayvanlar genellikle evlere yakın mera- larda günü birlik otlatılmaktadır. Büyük besicilik yapan çiftçi sayısı az olup genellikle devlet desteklemeleri ile yapılmaktadır. Cins yapısına baktığımızda yerli cins sığırların yaygın olduğu görülmektedir (Şekil 34). Yerli cinsteki sığırların et ve süt verimi düşük olmaktadır. Son yıllarda yapay aşılama teknikleri yaygınlaşmış olup kültür ve melez ırkların sayısı artmıştır (Tablo 42). Yerli ırk ile kültür ırkı arasındaki verim farkı 3 katı
91
aşmaktadır. Yerli ırklar günlük sabah ve akşam sağımları sonucu ortalama 5-7 litre süt verirken kültür ırkı büyükbaş hayvanlarda bu miktar 15 litreyi geçmektedir.
Tablo 42.Büyükbaş Hayvanların Irk Dağılımı
Irk Sayısı %
Kültür 512 6.13
Melez 2572 30.80
Yerli 5262 63.00
Kaynak: İlçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü
Şekil 34: Büyükbaş Hayvanların Irk Dağılımı 3.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık
Araştırma sahasında büyükbaş hayvancılıktan sonra küçükbaş hayvancılık ön plandadır. Küçükbaş yetiştiriciliği arazinin yüksek olduğu kesimlerde belli başlı aileler tarafından yapılmaktadır. 2017 yılı verilerine bakıldığında ilçede 1200 tane küçükbaş bulunurken bunlardan 1100 tanesi koyun 100 tanesi de keçidir. Koyun yetiştiriciliği ge- nellikle sürüler halinde olup ticari amaçla yapılmaktadır. Bazı ise 2 ile 3 koyunu ev bah- çelerinde beslemektedir. Yaz aylarında yaylalara götürülen koyunlar kış aylarında ise ağıllarda beslenmektedir. Genellikle karayaka ırkı olan koyunlar yabancı ırklara kıyasla verimde düşüktür. Ortalama 30-35 kg et verimi bulunmaktadır. Koyunlardan sonra gelen keçi yetiştiriciliği ilçede yaygın değildir. Çoğunlukla il dışından ya da pazarlardan alınan keçiler ilçede sürü yetiştiriciliği olarak görülmemekte olup koyunlar arasında ya da hobi amaçla yetiştirilmektedir. 6% 31% 63% Kültür Melez Yerli
92 3.2.2.3. Kümes Hayvancılığı
Araştırma sahasında kümes hayvancılığında birinci sırayı tavuk yetiştiriciliği al- maktadır. Saha da çok eski dönemlere kadar uzanan bu faaliyet modern yapıda olmayıp hemen hemen tümüyle geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. İlçe de aile yetiştiriciliği olarak yapılan tavuk üretimi her hanenin kendine ait tavuklarının yetiştirilmesiyle yapıl- maktadır. Bu yöntemde hanelerin ortalama 10-15 ile tavuğa sahip olması ve yumurtala- rından faydalanılması, kış aylarında da birkaç tavuğun kesilmesi usulüne dayanmakta- dır. İlçe de toplam 13357 kanatlı hayvan bulunurken bunlardan 13000’i tavuk, 111’i hindi, 101’i kaz ve 145 tanesi de ördektir.
İlçe deki yapılan kümes hayvancılığı ekonomik değer üretmezken hayvanların yetiştirilmesinde kullanılan kalitesiz yemler, sağlıksız koşullarda bulunan kümesler ve atık alanlarında beslenen tavuklar çeşitli salgın hastalıklara yol açmaktadır. Bu neden- lerle bazı yıllar çeşitli salgın hastalıklardan dolayı yüzlerce kümes hayvanı telef olmak- tadır. Genellikle yerli ırkların yaygın olduğu kümes hayvanlarında pazarlardan satın alı- nan farklı ırklar bölgeye uyum sağlamakta zorlandıklarından yaygınlaşamamaktadır.
3.2.2.4. Arıcılık
İlçe de arıcılık faaliyetleri az sayıda yapılmaktadır. 2017 yılında ilçe de 1490 arılı kovan bulunmaktadır. 2017 bal üretimi 1.5 ton civarındadır. Bu faaliyet kolu için büyük bir potansiyel bulunmasına rağmen eğitimli yetiştirici sayısının az olması ve son yıllarda yaşanan iklim değişiklikleri sonucu boy gösteren arı ölümleri arıcılık faaliyetlerini sek- teye uğratmıştır. Genellikle araştırma sahasında hobi yetiştiriciliği olarak yapılan arıcılık yakın akrabalara ya da istek üzerine müşterilere ulaştırılmaktadır. Son yıllarda devlet desteklemeleri ve çeşitli eğitimler sonucu arıcılık faaliyetlerinde artış görülmektedir.