Hagios Georgios Kilisesi

İlçenin güney ucunda bulunan Cami-i Kebir Mahallesinde, Adapazarı- Bilecik Karayolunu dik kesen, kasabanın içinden geçen ana aksın bittiği noktada bulunur. Yapının mimarının 1874 yangınından sonra, Lefke’yi imara gelen” Macar Mühendis” olduğu sanılmaktadır46_.

Kilisenin ismi, yapım tarihi ve yaptıran kişi hakkında bilgi veren herhangi bir kitabesi bulunmamaktadır. Ortodoks Rum Kilisesi olarak bilinen yapı, T.C. Kültür Bakanlığı Taşınmaz Eski Eserler Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın 24/06/1983 tarihli A-4429 no lu kararıyla tescillenmiştir47_.

Evcim’in çalışmasında belirttiği üzere, 19.yy sonuna tarihlenen yapı, mübadeleye kadar kullanılmış, daha sonra kaderine terk edilmiş, 1950’li yıllarda şahıs tarafından satın alınarak depo ve ahır olarak kullanılmıştır. 1990’ların sonunda Belediye tarafından alınan kararla boşaltılıp, etrafı tellerle çevrilmiştir. 2001 yılında sahipleri tarafından camiye çevrilmesi teklif edildiyse de bu teklif Kültür Bakanlığı tarafından, İç ve Dış İşleri Bakanlıklarının uluslar arası bir probleme sebep olabileceği uyarısıyla ret edilmiştir. 1950’lerde, mülkiyeti satın alanlarca gerçekleştirilen basit onarımlar esnasında, bazı pencere ve kapıların kapatılmış, doğramaların yenilenmiş, baca, ıslak zemin ve merdiven eklenmiştir48_.

Aynı çalışmada, 1870 ‘de bugün yerinde olmayan kadınlar mahfilini genişletmek için izin talebi, 1874 yangınında yapının harap olduğu, 1897 ‘de harap haldeki kilise binasının yenilenerek inşasına ruhsat verilmesi için Rum Patrikliğinin ricasını ileten yazışmalar, Devlet Arşivlerinden alınan belgelerle tespit edilmiştir. Bu belgeye dayanarak, yapının inşaatının 1897’den 1903’e kadar sürdüğü görüşü belirtilmiştir49_.

Yapı bugün oldukça harap durumda bulunmaktadır. Kubbesi ve çatı örtüsü tamamıyla yıkık durumdadır. Günümüzde yapıya ait rölöve ve restorasyon projeleri tamamlanmış, Belediye tarafından koruma altına alınmış, projelerin tamamlanmasından sonra kültür merkezi olarak işlev kazandırılması planlanmıştır.

46 Osmaneli Rehberi, s. 28.

47 Evcim, Osmaneli (Lefke) Hagios Georgios Osmanlı Dönemi Rum Kilisesi, s.8. 48 Yargıcı, a.g.e, s. 18–19.

49 Ünal Ç, Bilecik- Osmaneli (Lefke)’ de Hagios Georgios Rum Kilisesi, s.45-60.

5.2.1.2 Hagios Georgios Kilisesi

İlçenin güney ucunda bulunan Cami-i Kebir Mahallesinde, Adapazarı- Bilecik Karayolunu dik kesen, kasabanın içinden geçen ana aksın bittiği noktada bulunur. Yapının mimarının 1874 yangınından sonra, Lefke’yi imara gelen” Macar Mühendis” olduğu sanılmaktadır46_.

Kilisenin ismi, yapım tarihi ve yaptıran kişi hakkında bilgi veren herhangi bir kitabesi bulunmamaktadır. Ortodoks Rum Kilisesi olarak bilinen yapı, T.C. Kültür Bakanlığı Taşınmaz Eski Eserler Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın 24/06/1983 tarihli A-4429 no lu kararıyla tescillenmiştir47_.

Evcim’in çalışmasında belirttiği üzere, 19.yy sonuna tarihlenen yapı, mübadeleye kadar kullanılmış, daha sonra kaderine terk edilmiş, 1950’li yıllarda şahıs tarafından satın alınarak depo ve ahır olarak kullanılmıştır. 1990’ların sonunda Belediye tarafından alınan kararla boşaltılıp, etrafı tellerle çevrilmiştir. 2001 yılında sahipleri tarafından camiye çevrilmesi teklif edildiyse de bu teklif Kültür Bakanlığı tarafından, İç ve Dış İşleri Bakanlıklarının uluslar arası bir probleme sebep olabileceği uyarısıyla ret edilmiştir. 1950’lerde, mülkiyeti satın alanlarca gerçekleştirilen basit onarımlar esnasında, bazı pencere ve kapıların kapatılmış, doğramaların yenilenmiş, baca, ıslak zemin ve merdiven eklenmiştir48_.

Aynı çalışmada, 1870 ‘de bugün yerinde olmayan kadınlar mahfilini genişletmek için izin talebi, 1874 yangınında yapının harap olduğu, 1897 ‘de harap haldeki kilise binasının yenilenerek inşasına ruhsat verilmesi için Rum Patrikliğinin ricasını ileten yazışmalar, Devlet Arşivlerinden alınan belgelerle tespit edilmiştir. Bu belgeye dayanarak, yapının inşaatının 1897’den 1903’e kadar sürdüğü görüşü belirtilmiştir49_.

Yapı bugün oldukça harap durumda bulunmaktadır. Kubbesi ve çatı örtüsü tamamıyla yıkık durumdadır. Günümüzde yapıya ait rölöve ve restorasyon projeleri tamamlanmış, Belediye tarafından koruma altına alınmış, projelerin tamamlanmasından sonra kültür merkezi olarak işlev kazandırılması planlanmıştır.

46 Osmaneli Rehberi, s. 28.

47 Evcim, Osmaneli (Lefke) Hagios Georgios Osmanlı Dönemi Rum Kilisesi, s.8. 48 Yargıcı, a.g.e, s. 18–19.

Kilise neo-klasik üslüpda, ilçenin doğu-batı aksına paralel olarak inşa edilmiş. üç nefli, bazilika planlı bir Rum Kilisesidir. Kiliseye giriş batı cephesinden, üç eşit açıklıklı kemerli kapısından sağlanır. Kuzey ve güney cephelerinde de tek kemerli iki giriş kapısı daha bulunmaktadır. Batı cephesinin iki yanında kubbeli birer çan kulesi bulunur. Duvarlar düzgün kesme taştan yığma tekniği ile inşa edilmiş ve sıvalıdır. Kubbe ve kemerlerde tuğla, çatı örtüsünde alaturka kiremit kullanılmıştır. Kilisenin çatı örtüsü çökmüş ve yok olmuş vaziyettedir50_.

Osmaneli’nde geleneksel hale gelen “Alaca Karpuz Festivali” kapsamındaki bazı etkinlikler, kilisenin iç ve dış mekânların da gerçekleştirilmektedir.

Resim 15 : 1. Alaca Karpuz Festivalinde Kilisede gerçekleşen bir etkinlik(osmaneli.web.tr)

Resim 16 : Batı Cephesi ve Kubbeli Çan Kuleleri

50 Evcim, a.g.e., s. 9-12

Kilise neo-klasik üslüpda, ilçenin doğu-batı aksına paralel olarak inşa edilmiş. üç nefli, bazilika planlı bir Rum Kilisesidir. Kiliseye giriş batı cephesinden, üç eşit açıklıklı kemerli kapısından sağlanır. Kuzey ve güney cephelerinde de tek kemerli iki giriş kapısı daha bulunmaktadır. Batı cephesinin iki yanında kubbeli birer çan kulesi bulunur. Duvarlar düzgün kesme taştan yığma tekniği ile inşa edilmiş ve sıvalıdır. Kubbe ve kemerlerde tuğla, çatı örtüsünde alaturka kiremit kullanılmıştır. Kilisenin çatı örtüsü çökmüş ve yok olmuş vaziyettedir50_.

Osmaneli’nde geleneksel hale gelen “Alaca Karpuz Festivali” kapsamındaki bazı etkinlikler, kilisenin iç ve dış mekânların da gerçekleştirilmektedir.

Resim 15 : 1. Alaca Karpuz Festivalinde Kilisede gerçekleşen bir etkinlik(osmaneli.web.tr)

Resim 16 : Batı Cephesi ve Kubbeli Çan Kuleleri

Şekil 4 : Hagios Georgios Kilisesi’nin yerleşim içerisindeki konumu(Ünal 2007)

Resim 17 : Hagios Georgios Kilisesi 1977 deki durumu. Alman Arkeoloji Enstitüsü(Ünal 2007)

Resim 18 : Kilisenin 2008 deki durumu

Resim 17 : Hagios Georgios Kilisesi 1977 deki durumu. Alman Arkeoloji Enstitüsü(Ünal 2007)

Resim 19 : Kilisenin doğu cephesi dışarıdan görünümü

Resim 20 : Kilisenin Apsis Duvarının içerden görünümü

Resim 19 : Kilisenin doğu cephesi dışarıdan görünümü

Resim 21 : Kayıp çatı örtüsünün içeriden görünümü Resim 22 : Kuzey cephesi girişi

Resim 23: Kubbe Kasnağı ve Kemerleri

Resim 21 : Kayıp çatı örtüsünün içeriden görünümü Resim 22 : Kuzey cephesi girişi