Hacim ağırlığı

Araştırmada, Marabel patates çeşidinin hasat dönemi, 45 ve 90 günlük depolama süreleri için hasat-45 gün ve hasat-90 gün olmak üzere ısıl işlem uygulamalarına göre hacim ağırlığı değişimleri ayrı ayrı incelenmiştir.

Farklı ısıl işlem sıcaklıkları ve ısıl işlem sürelerinde patates örneklerinin hasat-45 gün ve hasat-90 günlük depolama süresince hacim ağırlıkları değerlerine ait varyans analiz sonuçları, Çizelge 4.13’de verilmiştir. Çizelge 4.13 incelendiğinde, yapılan varyans analiz sonuçlarına göre depolama süresi ve ısıl işlem sürelerinin hacim ağırlığı değişimlerine depolama süresi ve ısıl işlem sürelerinin etkileri 55˚C, 57,5˚C ve 60˚C ısıl işlem sıcaklıklarında istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur.

Çizelge 4.13. Farklı ısıl işlem sıcaklığı ve sürelerine göre depolanan patateslerin hacim ağırlığı değişimlerine ait varyans analiz sonuçları.

DS: depolama süresi, ISU: ısıl işlem süresi, ns _{: önemsiz}

Çalışmada kullanılan ısıl işlem sıcaklıkları ve sürelerinde patateslerin hasat-45 gün ve hasat-90 gün süresince hacim ağırlıkları (kg/m3) Çizelge 4.13’de verilmiştir.

Çizelge 4.13’den görüleceği gibi, hacim ağırlığı değerleri incelendiğinde, hem hasat-45 gün hem de hasat-90 gün depolama koşullarında değişimi değişkenlik göstermiştir. Kontrol uygulamasına göre hacim ağırlığı değerlerinde azalmalar gözlenmiştir. Hacim ağırlığı değerleri hasat dönemi-45 gün için 1069,3 ve 1067,5 kg/m3;

hasat-90 gün içinise 1069,3 ve 1059,6 kg/m3 arasında değişmiştir. 45 gün ve 90 gün depolama sonucu hacim ağırlığı değerlerinde genelde hacim ağırlığı değerlerinde azalmalar görülmüştür. Hacim

V.K. S.D. 55˚C (hasat-45 gün) 55˚C (hasat-90 gün) 57,5˚C (hasat-45 gün) 57,5˚C, (hasat-90 gün) 60˚C (hasat-45 gün) 60˚C (hasat-90 gün)

K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F

DS _{1 83,21 0,07}ns _{73,61 0,35}ns _{32,81 0,077}ns _{642,01 1,28}ns _{40,50 0,20}ns _{171,13 0,90}ns

ISU _{2 174,90 0,14}ns _{30,20 0,14}ns _{21,09 0,049}ns _{88,48 0,18}ns _{545,63 2,67}ns _{372,77 1,96}ns

DS x ISU _{2 8,66 0,01}ns

36,47 0,17ns 0,91 0,002ns 32,17 0,06ns 3,63 0,02ns 15,23 0,08ns

43

ağırlığı değerlerinde hasat-45 gün depolama sürelerine göre, hasat-90 gün depolama süresince hacim ağırlığında azalmalar gözlenmiştir.

Çizelge 4.13. Farklı ısıl işlem sıcaklıkları ve sürelerine göre depolanan patates lerin hacim ağırlığı ortalama değerleri (kg/m3

).

Isıl işlem

sıcaklığı (˚C) Depolama süresi

Isıl işlem süresi (x)

Kontrol 0 1 2 Ortalama 55 Hasat 1069,3 1063,1 1060,7 1054,3 1061,8 45 gün 1067,5 1059,8 1059,9 1059,9 1060,1 Ortalama 1068,4 1061,5 1060,5 1057,1 1063,5 (z) Hasat 1069,3 1063,1 1060,7 -(y) 1064,4 90 gün 1059,6 1059,1 1059,3 - 1060,3 Ortalama 1064,5 1061,1 1060,0 - 1062,4 57,5 Hasat 1069,3 1068,2 1066,1 - 1067,9 45 gün 1067,5 1064,9 1063,2 - 1062,6 Ortalama 1068,4 1066,6 1064,6 - 1062,4 Hasat 1069,3 1068,2 1066,1 - 1067,9 90 gün 1059,6 1059,4 1048,9 - 1056,0 Ortalama 1064,5 1063,8 1057,5 - 1051,2 60 Hasat 1069,3 1056,8 1051,4 - 1052,4 45 gün 1067,5 1052,0 1049,0 - 1051,6 Ortalama 1068,4 1054,4 1050,2 - 1066,5 Hasat 1069,3 1056,8 1051,4 - 1052,4 90 gün 1059,6 1053,2 1046,2 - 1047,5 Ortalama 1064,5 1055,0 1048,8 - 1050,0

(x_{): Isıl işlem süresi (1,2,3 sırasıyla) 55C için (0 dak., 12,5 dak., 25 dak.); 57,5C için (0 dak., 10 dak., 20 dak.); 60C için (0 dak., 5 dak., 10 dak.)}

(y_{): Patateste fizyolojik bozukluk nedeniyle ölçüm yapılamamıştır.}

(z_{): Kontrol, 0 ve 1. ısıl işlem süreleri için ortalamadır.}

Hacim ağırlığı değerlerinin 55˚C, 57,5˚C ve 60˚C ısıl işlem sıcaklıkları için hasat-45 gün ve hasat-90 gün depolama süresine bağlı olarak değişim oranları Şekil 4.3’de verilmiştir.

Şekil 4.3’de patates yumrularının 55˚C, 57,5˚C ve 60˚C ısıl işlem sıcaklığındaki farklı ısıl işlem sürelerinde hasat-45 ve hasat-90 gün depolama süresi boyunca, genelde hacim ağırlığı değişimleri ısıl işlem sıcaklıklarına göre azalma eğilimi gösterirken, 60˚C ısıl işlem sıcaklığında daha belirginlik göstermektedir. Hasat-90 gün depolama süresince hacim ağırlığı değişimi özellikle 57,5˚C ve 60˚C ısıl işlem sıcaklıklarında hasat-45 güne göre daha fazla görülmüştür.

1035 1040 1045 1050 1055 1060 1065 1070

Kontrol 0 1 Kontrol 0 1 Kontrol 0 1

55˚C 57,5˚C 60˚C

Isıl işlem sıcaklığı ve ısıl işlem süreleri

H ac im a ğı rl ığı ( kg/ m 3) hasat-45 gün hasat-90 gün

Şekil 4.3. Farklı ısıl işlem sıcaklıkları ve sürelerine göre 45 ve 90 gün depolanan patates yumrularının hacim ağırlığı ortalama değerleri (kg/m3).

El-Masry ve ark. (2006), patates hacim ağırlıkları 1070 kg/cm3 değerindeyken, 57,5ºC’de 25 dakika ısıl işlem süresi sonrası değişimi 1072 kg/cm3

olarak bulunmuştur. Aynı zamanda, istatistiksel değerlendirmesinde, patates hacim ağırlığına ısıl işlem öncesi ve sonrası değerler önemli bir farklılık göstermemiştir.

Kara (2000), patates çeşitlerinin farklı ebatlardaki yumrularının depolama süresince özgül ağırlık değişimleri istikrarlı olmamıştır. Depolama sürelerinin yumru özgül ağırlık

üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Yumrular, hasat döneminde ortalama olarak 1073 kg/m3, 45 gün depolama için 1084 kg/m3 ve 90 gün depolama için 1074 kg/m3

olarak bulunmuştur. Çeşitli araştırmacılar farklı patates çeşitlerine ait hacim ağırlığı değerlerinin 1061-1111 kg/m3 _{arasında değiştiği tarafından açıklamaktadır. Patateste}

hacim ağırlığı değerleri çeşide bağlı olarak değişmektedir (Ertan, 1980; Harada ve ark., 1985; Didin, 1999; Kara, 1996).

Kara (2004), yaklaşık 6 aylık depolama sonrası 20 patates çeşidine ait yumrularda ortalama özgül ağırlık değişiminin %0,85-0,82 arasında olduğunu açıklamıştır. Marabel patates çeşidinde 1998 ve 1999 yıllarında depolama sonucu özgül ağırlıktaki değişimin -%0,08 ile 0,23 arasında değiştiğini açıklamaktadır.

Şengül ve Keleş (2005), Granola patates çeşidine ait örneklerin depolama süresince hacim ağırlık değerlerinde 3 ve 6 aylık depolamada başlangıç değerine (1074) göre 3 aylık dönemde (1077) ve 6 aylık dönemde hacim ağırlığı değerinde (1084) başlangıç

45

değerine göre artışlar görülmüştür. Bu çalışmada bulunan hacim ağırlığı değerleri literatürde patates çeşitleri için verilen hacim ağırlığı değerleri ile arasında bulunmuştur. Hacim ağırlığı değişimleri yaptığımız çalışmada da ısıl işlem ve depolama süresi açısından değişkenlik göstermiştir.

4.4. Mekanik özelliklere ait sonuçlar

Araştırmada, Marabel patates çeşidinin hasat dönemi, 45 ve 90 günlük depolama süreleri başta olmak üzere farklı ısıl işlem sıcaklıkları için farklı ısıl işlem sürelerine ait mekanik özelliklerinin değişimleri ayrı ayrı incelenmiştir. Varyans analizlerinde tüm ısıl işlem sıcaklığı uygulamaları için üçer tekerrür uygulanmıştır. Mekanik özellikler, hasat, 45 ve 90 gün depolama süreleri için ayrı ayrı analiz edilmiştir. Kontrol uygulaması varyans analizlerine dahil edilerek karşılaştırmalar yapılmıştır.

Mekanik özellikler, patates yumrularının uzunluk ve genişlik eksenlerine göre (X ve Y ekseni) değerlendirilmiştir. Marabel patates çeşidinde kontrol uygulaması da dahil olmak üzere hasat-45 gün ve hasat-90 gün olmak üzere 55C, 57,5C ve 60C ısıl işlem sıcaklıkları ve farklı ısıl işlem sürelerinin X ekseni için varyans analiz sonuçları Çizelge 4.14’de, ortalama değerler ise Çizelge 4.15’de verilmiştir.

Çizelge 4.14. Farklı ısıl işlem sıcaklığı ve sürelerine göre depolanan patateslerin X ekseni delme kuvveti değişimlerine ait varyans analiz sonuçları.

DS: depolama süresi, ISU: ısıl işlem süresi, *: P<0,05, ns _{: önemsiz}

Çizelge 4.14’deki varyans analiz sonuçlarına göre, patates yumrularının 55C, 57,5C ve 60C ısıl işlem sıcaklıkları ve farklı ısıl işlem süreleri açısından depolama sürelerinin ve ısıl işlem sürelerinin X ekseni penetrasyon (delme) kuvveti değerleri üzerine etkisi

V.K. S.D. 55˚C (hasat-45 gün) 55˚C (hasat-90 gün) 57,5˚C (hasat-45 gün) 57,5˚C (hasat-90 gün) 60˚C, (hasat-45 gün) 60˚C, (hasat-90 gün)

K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F K.O. F

DS 1 72,08 0,21ns _{455,92 1,12}ns _{39,66 0,21}ns _{177,63 0,62}ns _{24,13 0,05}ns _{0,44 0,001}ns

ISU 2 788,24 2,31ns _{711,67 1,74}ns _{658,92 3,40* 602,91 2,11}ns _{87,12 0,16}ns _{85,85 0,172}ns

DS x ISU 2 85,31 0,25ns _{367,25 0,90}ns _{1,97 0,01}ns _{170,41 0,60}ns _{122,03 0,23}ns _{124,45 0,250}ns