Yalın Girişime Dönüşüm

Bütün üretim yapan işletmeler belirli ve sınırlı sayıda kaynakla faaliyet gerçekleştirirler. İşçilik, mekân, zaman, hammadde bunlar arasında sayılabilir. İşletmeler bu ana kaynaklarla beraber, yaptıkları faaliyetler arasında olup, değer katmayan ancak maliyet katan faaliyetlere ve unsurlara da sahip olabilirler. Organizasyonu yalın girişime dönüştürürken varlıklarını sürekli koruyan mudalardan (israflardan) kurtulmak gerekir (Yaman, 2007:60). Yalın girişim, yalın üretimin, miadını doldurmuş olan kitle üretim sistemiyle yer değiştirmesi ile gerçekleşir (Kajdan, 2008:89-97). Kitle üretim sistemine devam eden bir işletmede; kârın azalması, israfın ve envanterin aşırı çoğalması, teslimatların tam zamanında yapılamaması gibi nedenlerle müşteri memnuniyetsizliği ve pazar payının azalması gibi problemler yaşanıyorsa, o işletme için yalın girişime dönüşme zamanı gelmiş demektir. İşletme, yalın dönüşümle ilgilenmeli ve süratle yalın yaklaşımları uygulamaya geçirmelidir (Brewer, Kennedy, 2005:45-53). Yalın girişim, verimlilikte anlamlı iyileşmeler sağlayabilmek için girişim sisteminin esnekliğini, yeteneklerini ve duyarlılığını geliştirmektedir. Yalın

VERİMLİLİĞİ ARTIRMA VE REKABET ÖNCELİĞİ ELDE ETMEDE ÖNEMLİ BİR TEKNİK: YALIN GİRİŞİM| 75 düşüncenin hâkim olduğu bir girişimde, başarılı olabilmek için, eleştirel bakış açısına sahip gelişme alanlarının oluşmasına izin verilmelidir (Hicks, 2007:233-249).

Yalın girişim ile ilk defa karşılaşan ve ilgilenen yöneticiler; “istenilen yalınlığın derecesinin ne olduğu”, “gerçekten elde edilebilecek olan yalınlığın derecesi”, “faaliyetlerin nasıl sıralanıp birbiriyle bağlantılı olacağı”, “amaçların açık ve seçik anlaşılması için faaliyetlerin nasıl planlanacağı” gibi soruların cevaplanmasını isterler. Bu durumda tanımlamalar ve ölçümler için “Toplam Kalite Yönetimi uygulamaları” ve “ISO standartlarından” yararlanılabilir. Bu perspektif ile Six Sigma felsefesinin uygulanması, maliyet ve kalitenin yürütülmesinde müşterinin içinde olduğu bir çevre oluşturacaktır (Kajdan, 2008:89-97). Yalın sistem anlayışı içindeki toplam kalite yönetimi uygulamaları, üretim sürecinden daha ziyade kalite kontrolünün sağlanmasında ve kalitenin sunulmasında etkilidir. Yalınlıkta esas bakış açısı, israfın minimize edilerek, kaynakların etkin kullanımın sağlanmasıdır (Browning ve Heath, 2008:72). Yalın girişimin odak noktaları: değişen talebin yönetimi, üretim hızının artışı ve envanter seviyesinin minimize edilmesidir (misimag.com, web). İsraflardan kurtulmak ve girişimi başarılı bir şekilde yalın girişim şekline dönüştürebilmek için aşağıdaki beş yöntem kullanılabilir (Yaman, 2007:60):

― —Üretimdeki proses değişkenlerini kontrol altına alarak bir stabillik sağlamak,

― —Envanteri azaltmak için devamlı akışı tesis etmek, üretimdeki kayıp zamanı minimuma indirmek ve kaliteyi arttırmak,

― —Üretim ile müşteri talepleri arasında bir oran sağlamak ve gerekli senkronizeyi oluşturmak,

― —Müşteri taleplerini karşılamak ve müşterinin ürünü çekmesini kolaylaştıracak tedarik zincirini oluşturmak,

― —Talepteki değişimleri ve bu değişimlere kısa sürede cevap verebilecek üretim planlaması ve değişkenleri ayarlamak.

Yalın düşünce uygulamaları özellikle son on yılda uzay, otomotiv ve yapı endüstrileri ile küçük ve orta ölçekli pazarlama organizasyonlarında yaygınlaşmaktadır (Hicks, 2007:233-249). Bu alanlarla birlikte, dünyanın birçok yerinde çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler, rekabet şartlarıyla baş edebilmek için yalın süreç uygulamalarını kendi

76 | Neslihan DERİN & Erkan T. DEMİREL & Nurten POLAT DEDE

bünyelerinde gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Ancak, bu işletmelerden çok azı iyi bir süreç oluşturabilmiş durumdadır. Bu durumun kaynağına inebilmek için “Niçin?”, “Ne yapmalılar?” ve “Nasıl başarmalılar?” sorularına cevap aramak gerekmektedir. Bu soruların cevabı ise “liderlikte” yatmaktadır. Yalın girişim içerisinde liderler tarafından benimsenmesi gereken roller ve davranışlar olan “girişimcilik” ve “sürekli iyileştirme”, yalın kültürünün oluşturulmasında ölçülemeyecek derecede büyük etkiye sahiptir. Yalın lider, başlangıçta standardizasyonu oluşturabilmeli, ardından sürekli iyileştirmeleri gerçekleştirebilmeli ve neticede yalın uygulamaların etkilerini sürekli vurgulamalıdır. Yalın lider, yalın girişimin başarılı olması için aşağıdaki unsurlara dikkat etmelidir (Heymans, 2002:28-32):

—Kalite konusunda kararlılık

—Yeni ürün ve hizmette çevikliğin, esnekliğin ve hızın sağlanması —Güvenilir kaynaklar (makine, insan, sistem)

—İsrafa çok az tolerans —Sistem düşüncesi

—Süreçler ve sonuçlar arasında dengelenmiş bir bakış açısı —Yargılamayan ve ayıplamayan bir kültür

—Herkese artan gereksinim —İsraf ve detaylara dikkat

—Maliyetler ve israflar üzerine geliştirilmiş bir odaklanma

Yalınlık kültürel bir değişimi gerektirmektedir. Bu kültürel değişim de, en alttan en üste kadar tüm seviyelerde ilerlemeye yardımcı olacak bir yalın lideri gerektirir. Bir başka ifade ile yalın uygulamaların amacını, nedenini, niçinini çalışanlara açık bir şekilde tanımlayacak dönüşümcü (transformasyonel) liderlere ihtiyaç olduğu söylenebilir (Pauline, Harvey, 2007:40-43).

Yalın girişimi elde etmek için yalın liderle beraber yalın çalışanlara da ihtiyaç vardır. Girişim, yalın olmadan önce insanlar yalın olmalıdır. Bu insanların, çalıştıkları endüstride bilgileri aracılığıyla, yalın girişimi destekleyecek uzmanlığa erişmiş olmaları gerekmektedir. Yalın insanlarda olması gereken beceriler şunlardır: Müşteri bilinci, girişimci düşünce, adaptasyon yeteneği, inisiyatif alma, yenilik, işbirliği, etkileme gücü vb. Ayrıca yalın insanlar yalın girişim araçlarını da bilmelidirler. Yalın girişimin basit fakat güçlü (Forging, 2004:8) araçlarını ise şöyle sıralayabiliriz: değer

VERİMLİLİĞİ ARTIRMA VE REKABET ÖNCELİĞİ ELDE ETMEDE ÖNEMLİ BİR TEKNİK: YALIN GİRİŞİM| 77 akım haritası, 5S, Kaizen, Kanban, hata önleyicilik, dengelenmiş hat, six sigma kalitesi, görsel yönetim, hücresel üretim, tek parçalı akış, kendi kendini kontroldür (Howardell ve Douglass, internet, 2008).

Yalın girişim; bir ürün ailesini yaratan, satan ve bakımını yapan bir grup birey, işlev ve yasal olarak ayrı işleyiş gerçekleştiren senkronize şirketten oluşur. Yalın girişime dönüşürken yöneticiler, birey, işlev ve şirket performansları yerine girişimin performansına yoğunlaşmalıdırlar. Yalın bir girişime sahip olmayı arzu eden bir yönetici, bireylerin, işlevlerin ve şirketlerin çatışan gereksinmelerini anlamalıdır (Değer Zincirinin Baş Aktörleri, internet, 2008).

Yalın girişim; farklılaştırılmış, fikirlerini koruyan, bilgilerini paylaşmayan, kendi imparatorluklarını ilan etmiş departmanlardan oluşan bir organizasyondan, işbirliğinin hâkim olduğu, bilgi ve fikirlerin paylaşıldığı departmanların olduğu organizasyonlara doğru köklü bir değişim gerektirir. Haberleşme bariyerleri kırılır. Böylece bilgi; görsel, şeffaf ve kolay elde edilir hale getirilir. Tüm bu değişimler, problemleri kaynağında çözen, değeri artırmak için israfı önleyen, değer akışını optimize eden çapraz fonksiyonlu takımlar sayesinde gerçekleşebilir. Bu takımlar iş süreçlerinde farklı görevlerde yer alabilirler (Pauline ve Harvey, 2007:40-43).

Yalın girişimin gerçekleştirilmesinde, değişime ayak uydurma konusunda, yönetimlerin ve sendikaların uygulamalarında, ülkelere ve iş kollarına göre bir takım farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Ulusal düzenlemelerde yerel pratikler, işyeri düzenlemesinde ise işyeri seviyesine göre farklı pratiklerin seçimine ihtiyaç vardır (Kochan ve Lansbury, 1997:597-620). Yalın girişimin özellikle yerel hükümetlerde başarısını artırmak için öncelikle yörenin kültürünün incelenmesi gerekir (Erridge ve Murray, 1998:70-85).

Araçlar ve yaklaşımlar serisi olan yalın sistemi uygulamak için ilk olarak iki kategori geliştirilmiştir. Bunlar: tanımlayıcı ve uygulayıcı kategorilerdir. Tanımlayıcı kategoride analitik saha içinde değer akımının tanımı, değer akım haritasının oluşturulması gibi faaliyetler vardır. Uygulayıcı kategoride ise Tam Zamanında Üretim, Toplam Kalite Yönetimi ve Six Sigma gibi araçlar vardır.(Hines, v.d.2002:707–728) Türkiye’de özellikle Toplam Kalite Yönetimine yönelik birçok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalar yalınlığa giden yolda bir basamak olarak kabul edilebilir.

78 | Neslihan DERİN & Erkan T. DEMİREL & Nurten POLAT DEDE