Gezi-gözlem Bulguları

Öğrencilerin yaşadığı yerdeki yani köylerindeki kirliliğin daha iyi farkına varmalarını sağlamak ve hiç dikkatlerini çekmeyen noktalara değinmek için bu gözlem çalışması yapılmıştır. Son resim çalışması yapılmadan bir gün önce ve çevre ile ilgili ders işlemi bittikten sonra öğrencilerle birlikte 28.12.2009 tarihinde tüm 4. sınıf öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Gözleme okul çevresinden başlanmıştır. Okul köyün girişinde bulunmaktadır. Buradan başlayarak yukarıya doğru köyün bittiği yere kadar tüm mahalleler de gezilerek çevre kirliliği ile ilgili gözlemler yapılmıştır. Gözleme çıkılmadan önce araştırmacı birkaç gün önce tüm köyü dolaşarak nelerin öğrencilere fark ettirmesi gerektiğini belirlemiştir. Sonra araştırmacı buna dayanarak bir gözlem formu hazırlamıştır.

Öğrenciler gözlem yaparken araştırmacı öğrencilerin neleri gözlemlediklerini, neleri fark etmediklerini not almıştır. Ayrıca öğrencilerin dikkatini çekmediği noktaları öğrencilerin fark etmesini sağlayacak sorular sorarak, bulmalarını sağlamıştır. Öğrenciler de ellerine not defterleri alarak gözlemledikleri şeyleri not almışlardır.

İlk önce okulun çevresinde gezerken okulun etrafında en çok çikolata, bisküvi, cips gibi maddelerin ambalajlarının atığı olduğunu görmüşlerdir. Ayrıca okulun yan tarafında bulunan araba tamircisinin bazı atık malzemelerini (lastik, naylon poşetler, boş plastik kutular, boş teneke kutular) attıklarını öğrenciler gözlemlemişlerdir. Okulun arka tarafı ise boş olduğu ve yerleşim alanı olmadığı için ve hayvan merasına giden yol buradan geçtiği için bol miktarda hayvan pisliği olduğunu keşfetmişlerdir. Bu hayvan pislikleri ineklere ve koyunlara ait hayvan pislikleridir. Bu hayvanları otlatmaya götüren çobanlar mecburen okulun arkasındaki yoldan sürülerini götürdükleri için orada bol miktarda hayvan pislikleri bulunmaktadır.

Okulun içinden köy meydanına doğru yürümeye başladığımızda hemen okulun karşısında okuldaki öğrencilerin de alışveriş yaptığı bakkal bulunmaktadır. Bakkalın etrafında da öğrencilerin aldıkları bisküvi, çikolata, cips, kola, meyve suyu ambalajları atıkları olduğunu öğrenciler gözlemlemişlerdir. Okuldan bakkala kadar sadece bakkalın önünde çöp kovasına rastlanmıştır. Bakkal sahibi bu kovayı oraya kendisinin koyduğunu yine de yerlere çöp atılmasının engelleyemediklerini

söylemiştir. Oradan yukarıya doğru yürümeye devam ettiğimizde yolun her yerinde hayvan pislikleri olduğunu yine öğrenciler gözlemlemişlerdir. Köyde tek bulunan benzinliğe geldiğimizde öğrenciler buranın köyün en temiz yeri olduğunu fark ettiklerini belirtmişlerdir. Benzinliğe baktığımızda etrafı çiçeklendirilmiştir. Her tarafına düzgün bir şekilde beton dökülmüştür. Yerlerde bir tane bile çöp görülmemektedir. Ayrıca benzinlik çok güzel bir şekilde ağaçlandırılmıştır. Öğrenciler merek edip benzinlik sahibine buranın nasıl böyle temiz tutabildiklerini sormuşlardır. Benzinlik sahibi de işçilerin sürekli etrafı kontrol ettiklerini, sabah ilk iş olarak etraftaki çöpleri süpürdüklerini, ağaç yapraklarını süpürdüklerini söylemiştir. Ayrıca benzinlikte beş tane çöp kovası olduğunu öğrenciler saymıştır. Benzinlik sahibi bu çöp kovalarını kendi koyduğunu söylemiştir.

Benzinlikten köy meydanına doğru yürüyüşümüze devam ettiğimizde yine yollarda hayvan pisliklerine rastlanmıştır. Ayrıca bu arada öğrencilerin dikkatini ortalıkta dolaşan köpekler çekmiştir. Bunlar da pisliklerini yere yaptıklarını gözlemlemişlerdir. Yukarıya doğru çıkarken, orada bulunan çeşmenin etrafının sürekli çamur olduğunu söylemişlerdir. Bu çeşmenin suyunun sürekli aktığı için etrafı çamur yaptığını belirtmişlerdir. Ayrıca buraya ineklerin de su içmeye geldiğini ve etrafı daha çok çamur yaptıklarını belirtmişlerdir. Çeşmenin karşısında yolun hemen kenarında bırakılmış traktör römorku ve tarım makineleri ve birkaç tane de kullanılmamış eşyalar öğrencilerin dikkatini çekmiştir. Bunların çevre kirliliğine sebep olmadıkları fakat görüntüyü bozduklarını söylemişlerdir. Yani görüntü kirliliğine sebep olduğunu söylemişlerdir. Ayrıca çeşmenin üstünde ve bazı evlerin duvarlarında yazıkmış çeşitli duvar yazılarını fark ederek görüntü kirliliğine sebep olduğunu söylemişlerdir.

Buradan devam edip, köy meydanına geldiğimizde orada bulunan üç tane köy kahvesinin etrafında bol miktarda bulunan sigara izmaritlerini ve çekirdek kabuklarını fark etmişlerdir. Ayrıca, benzinlikten buraya gelene kadar sadece burada caminin önünde büyük bir çöp kovası bulunduğunu öğrenciler söylemişlerdir. Kahvenin yanında bir de çay demi artıklarını da fark etmişlerdir. Köy meydanından alt mahalleye doğru gittiğimizde karşımıza mandıra çıkmıştır. Mandıranın bacasından çok fazla duman çıktığını öğrenciler gözlemlemişlerdir. Bunun da hava kirliliği yarattıklarını söylemişlerdir. Araştırmacı, “Sadece mandıra mı hava

kirliliğine sebep oluyor bu köyde?” diye öğrencilere sormuştur. Öğrencilerin birçoğu ise evlerin bacalarından çıkan dumanların da hava kirliliğine sebep olduğunu söylemişlerdir. Ayrıca mandıranın etrafa bıraktığı peynir sularının kötü kokular oluşturduğunu ve toprak kirliliğine sebep olduğunu öğrenciler söylemişlerdir. Mandıranın atıklarını mandıranın arkasında bulunan dereye bıraktığını daha önce öğrenciler gözlemlemişler ve bunu dile getirmişlerdir.

Oradan derenin bulunduğu yere gittiğimizde kirlilik gözler önüne serilmiştir. Derenin etrafında pet şişeler, cam malzemeler, naylon poşetler içinde evsel atıklar, sebze meyve kabukları, kullanılmamış eskimiş eşyalar ve hayvan pislikleri bulunmaktadır. Derenin içinde yine aynı çöpler bulunmaktadır. Derenin suyu ise çöplerden ve hayvan pisliğinden çamur rengine dönüştüğünü öğrenciler fark etmişlerdir. Oradan bir alt sokağa inerken iki tane kapağı açık bulunan kanalizasyon kuyusunu öğrenciler fark etmişlerdir. Bu kanalizasyonlar etrafa çok kötü kokular yaymaktadırlar. Bu kanalizasyonun etrafında ise kullanılmamış etrafa atılmış sobalar, eski televizyonlar, eski kıyafetler, hayvan pislikleri ve civardaki evlerin alt katında bulunan damların yıkanması sonucu oluşan pis sularını evin yanında bulunan bir delikten dışarı verdiklerini öğrenciler görmüşlerdir. Burada çok müthiş kötü koku etrafa yayılmaktadır. Öğrenciler burayı köyün en pis yeri olarak seçmişlerdir.

Oradan köyün yukarısına yani bitimine doğru çıkarken etrafın daha temiz olduğunu ve çöp tenekelerinin arttığını öğrenciler fark etmişlerdir. Yine yukarı mahallede bulunan çeşmenin etrafı çamur ile doludur. Yine yollarda bol miktarda hayvan pislikleri bulunmaktadır. Her evin önünde bulunan traktörlere araştırmacı dikkatleri çekmiştir. “Bu traktörler acaba köyde çevre kirliliğine sebep oluyor mu?

Ne düşünüyorsunuz?” Öğrencilerin çoğu her evde traktör bulunduğunu ve bunların

egzozlarından çıkan dumanların hava kirliliği yarattıklarını söylemişlerdir. Köyün en yukarısından, artık ev kalmayan yerden, geri okula dönerken evinin camından bir kadının rasgele yere çaydanlığında bulunan çay atığını yere döktüğünü öğrenciler gözlemlemişlerdir. Öğrenciler ayrıca köydeki çoğu bayanın bulaşık sularını da rasgele yola döktüklerini söylemişlerdir.

Tüm gezi-gözlem sırasında, kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha dikkatli ve daha iyi birer gözlemci oldukları görülmüştür.