GEREÇ VE YÖNTEMLER - Antikardiolipin pozitif ve negatif olan sistemik lupus eritematozus hastal

Çalışmada Romatoloji ve Kardiyoloji poliklinikleri ile EKO Laboratuvar verileri değerlendirildi. Son 10 yıldır poliklinik takibi olan hastalar çalışmaya alındı. Romatoloji polikliniğinde EKO yapılmış hastaların laboratuvar, klinik ve ekokardiyografik verileri analiz edildi. Kontrol grubu olarak primer ve sekonder yapısal kalp hastalığı olmayan kontrol amaçlı ya da atipik şikayetleri nedeniyle EKO yapılmış hastaların verileri analiz edildi. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı polikliniğinde takip edilen 1997 yılında düzeltilmiş ACR SLE sınıflaması kriterlerinden en az dördünü karşılamakta olan 280 hasta verisi tarandı, çalışma kriterlerine uygun 50 hasta çalışmaya alındı. Çalışmaya ilişkin etik kurul onayı Ek-1 de verilmiştir

Dışlama Kriterleri

Koroner arter hastalığı Kapak hastalığı Yapısal kalp hastalığı Diyabetes mellitus Hipertansiyon

Herhangi bir nedene bağlı sekonder kalp hastalığı Atrial fibrilasyon veya atrial flatter

İşlem esnasında sinüs taşikardisi

İşlem esnasında supraventriküler taşikardi İşlem esnasında ventriküler taşikardi

Yaşı 18’den küçük hastalar Yaşı 50’den büyük hastalar

Uygun hastalar bulunduktan sonra hastaların klinik verileri incelendi. Nörolojik, hematolojik renal tutulumları ve SLEDAI skoru değerlendirildi. Hastalığın süresi, kullandıkları ilaçlar kaydedildi. AKL pozitif ve negatif olarak iki gruba bölündü. EKO kayıtları retrospektif olarak değerlendirildi. EKO parametlerinde genel kardiyak yapı ve boyutları LVEF, duvar kalınlıkları, kapak yapıları değerlendirildi. Diyastolik disfonksiyon açısından nabız dalga Doppler ile E, A dalgaları ve E/A oranı değerlendirildi. Doku Doppler değerlendirmede; Em, Am, Es, As IVRT, IVCT, ET, TDIs, kaydedildi. MPI hesaplandı. RV fonksiyonları açısından triküspit lateral anulüs hareketi (TAPSE) değerlendirildi.

İstatistiksel Değerlendirme

Verilerin istatistiksel değerlendirilmesi, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı Bilgi İşlem Merkezi’ndeki S0064 Minitab Release 13 (Lisans No: wcp1331.00197) programları kullanılarak yapıldı.

İstatistiksel değerlendirmede farklı gruplara ilişkin verilerin karşılaştırılmasında, veriler normal dağılıma uyduğundan eşlenmemiş t testi kullanıldı. Gruplara ilişkin kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında ki-kare testi, uygun durumda “Fisher’s exact test” kullanıldı. Değişkenlerin birbirleriyle ilişkilerinin belirlenmesi için, pearson korelasyon testi uygulandı. İstatistiksel olarak p<0.05 anlamlı olarak kabul edildi.

BULGULAR

Çalışmamıza 46 kadın, 4 erkek toplam 50 hasta ile 28 kadın, 2 erkek toplam 30 kontrol alındı. Hastaların yaş ortalamasının 38.6±10, kontrol grubunun yaş ortalamasının ise 35.9±8 olduğu görüldü. Her iki grup arasında anlamlı farklılık saptanmadı (p>0.05). AKL pozitif hastaların vücut kitle indeksi (VKİ) 23.5±1.4 olarak saptandı. AKL negatif hastaların VKİ 23.07±1.1, kontrol ise 23.4 ±1.3 idi. Her üç grup arasında VKİ bakımından anlamlı farklılık saptanmadı (p>0.05). Çalışmaya alınan olgularının demografik özellikleri Tablo 4’de özetlenmiştir.

Tablo 4. Demografik özellikler

AKL negatif SLE Hastaları

(n=36)

AKL pozitif SLE Hastaları (n=14) Kontrol Grubu (n=30) p değeri Cins (K/E) 33/3 13/1 28/2 0.87 Yaş 37.6±10 38.2±9 35.9±8 0.25 VKİ 23.5±1,4 23.07±1,1 23.4±1,3 0.91

E:Erkek; K:Kadın; n:Hasta sayısı; VKİ:Vücut kitle indeksi; SLE: Sistemik lupus eritematozus,

Eşleşmeli t testi.

Hasta Grubu İle Kontrol Grubunun Ekokardiyografi Parametrelerinin Karşılaştırılması

Hasta grubunun EKO verileri kontrol grubunun EKO verileri ile karşılaştırıldı. E/E’ hasta grubunda 5.6 ±0.7 olarak bulunurken kontrol grubunda 4.6 ±1.2 olarak saptandı.

E/E’nün hasta grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görüldü (p<0.001). TDIs hasta grubunda 10.2±1.4, kontrol grubunda 11.5±0.7 olarak saptandı. Hasta grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük olduğu görüldü (p<0.001). LA hasta grubunda 30.8±1.9 bulunurken kontrol grubunda 28.8±1.7 idi. LA hasta grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha büyük bulundu (p<0.001). Diğer parametreler IVRT, IVCT, Es, Em,AS,Am E/A, TAPSE, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından hasta ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. Hasta grubu ve kontrol grubunun EKO parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 5’de özetlenmiştir.

Tablo 5. Hasta grubunun ve kontrol grubunun ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılması

Parametre Hasta grubu n:50 kontrol grubu n:30 p değeri IVRT 82.7±7.7 85±15 0.362 IVCT 49.9±5.6 46.9±10.5 0.103 ET 278 ±25 284±12 0.191 MPI 0.39 ±0.03 0.40 ±0.06 0.121 E/A 1.39±0.19 1.29±0.31 0.096 E/E’ 5.6 ±0.7 4.6 ±1.2 <0.001** Es 0.12± 0.1 0.12 ±0.3 0.271 As 0.9 ±0.1 0.10 ±0.1 0.081 Em 0.14 ±0.1 0.14 ±0.3 0.93 Am 0.09 ±0.009 0.10 ±0.002 0.09 TDIs 10.2 ±1.4 11.5±0.7 <0.001** TAPSE 2.4± 0.02 2,4 ±0.02 0.570 LA 30.8± 1.9 28.8 ±1.7 <0.001** LVEDC 45.1± 3.2 46.2 ±5.04 0.751 LVESC 26.3± 2.8 27 ±3.9 0.080 LVEF 69.1 ±2.5 68.7± 3.8 0.624 Septal kalınlık 7.8 ±0.8 7.4 ±1.2 0.121

Arka duvar kalınlık 7.3± 0.7 7.4 ±1.1 0.595

Am: Lateral anulus doku Doppler geç sistolik velositesi; AS: Septal anulus doku Doppler geç sistolik velositesi; Em: Lateral anulus doku Doppler erken sistolik velositesi; ES: Septal anulus doku Doppler erken sistolik

velositesi; E/A: Nabız dalga Doppler E dalgasının A dalgasına oranı; ET: Ejeksiyon süresi, E/E’:Nabız dalga Doppler E dalgasının lateral anulus erken sistolik velositesine oranı; IVRT: İzovolümetrik relaksasyon zamanı;

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

atrium boyutu; LVEDÇ: Sol ventrikül diyastol sonu çapı; LVESÇ: Sol ventrikül sistol sonu çapı; LVEF: Sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu;.TAPSE: Triküspit kapak lateral anulus hareketi; TDIs: Doku Doppler sistolik S velositesi, VKİ: Vücut kitle indeksi.

Antikardiolipin Pozitif ve Negatif Sistemik Lupus Eritematozus Hastalarının Ekokardiyografik Parametrelerinin Karşılaştırılması

Antikardiolipin pozitif ve negatif olan hastaların ekokardiyografik verileri karşılaştırıldı. TDIs, AKL pozitif olan grupta 9.2 ±0.6, AKL negatif olan grupta 10.5 ±1.4 saptandı. TDIs, AKL pozitif SLE hastalarında, AKL negatif SLE hastalarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük bulundu (p=0.021). LA, AKL pozitif grupta 32±1.2, AKL negatif grupta 31±1.9 saptandı. LA, AKL pozitif SLE hastalarında, AKL negatif SLE hastalarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha büyük bulundu (p=0.031). Diğer ekokardiyografik parametreler IVRT, IVCT, ET, MPI, E/E, E/A Es, As, Em, Am, TAPSE, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından her iki grup arasında istatistiksel anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. Hasta gruplarının EKO parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 6’da özetlenmiştir.

Tablo 6. Antikardiolipin pozitif ve negatif Sistemik Lupus Eritematozus hastalarının ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılması

Parametre Antikardiolipin antikor Negatif n:36 Antikardiolipin antikor Pozitif n:14 p değeri IVRT 85.4 ±16 84.3 ±15 0.83 IVCT 47.0 ±10 46.8 ±9.8 0.90 ET 269±6.25 280.0± 24 0.55 MPI 0.43± 0.06 0.46 ±0.06 0.26 E/A 1.22±0.31 1.12±0.32 0.31 E/E’ 5.5 ±1.1 5.8 ±1.1 0.44 Es 0.13 ±0.03 0.12 ±0.02 0.07 As 0.10 ±0.01 0.11± 0.01 0.11 Em 0.15± 0.03 0.13 ±0.03 0.60 Am 0.10 ±0.02 0.11 ±0.02 0.52 TDIs 10.5 ±1.4 9.2 ±0.6 0.021* TAPSE 2.4± 0.3 2.2 ±0.3 0.11 LA 31± 1.9 32± 1.2 0.031* LVEDC 46.2± 4.7 46.2 ±6.1 0.93 LVESC 27.6± 4.0 27.6 ±3.6 0.94 LVEF 68.7± 4.1 68.8± 2.9 0.92 Septal kalınlık 7.5± 1.3 7.2 ±1.2 0.36

Arka duvar kalınlığı 7.4 ±1.2 7.6± 0.9 0.53

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Antikardiolipin Pozitif Sistemik Lupus Eritematozus Hastaları ile Kontrol Grubunun Karşılaştırılması

Antikardiolipin pozitif SLE hastaları ile kontrol grubunun EKO verileri karşılaştırıldı. AKL pozitif grupta E/E’ değeri, 5.8 ±1.1, kontrol grubunda 4.6 ±1.2 saptandı. E/E’, AKL pozitif SLE hasta grubunda, kontrol grubuna göre istatistiksel düzeyde anlamlı olarak yüksek saptandı (p=0.013). TDIs, AKL pozitif grupta 9.2 ±0.6, kontrol grubunda10.2 ±1.4 saptandı. TDIs, AKL pozitif SLE hasta grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel düzeyde anlamlı olarak daha düşük bulundu (p=0.003). LA, AKL pozitif grupta 32± 1.2, kontrol grubunda 28.8 ±1.7 olarak saptandı. LA, AKL pozitif SLE hasta grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel düzeyde anlamlı olarak daha büyüktü (p=0.007). Diğer ekokardiyografik parametreler IVRT, IVCT, ET, MPI, E/A Es, As, Em, Am, TAPSE, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. AKL pozitif grupta kontrol grubuna göre sistolik fonksiyon belirteçi TDIs kontrol grubuna göre daha düşük bulundu (p=0.003). Diyastolik fonksiyon belirteçi olan LA ve E/E’ oranı kontrol grubuna göre daha büyük olarak bulundu (sırasıyla p=0.007 ve p=0.013). AKL pozitif SLE hastaları ile kontrol grubunun EKO parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 7’de özetlenmiştir.

Tablo 7. Antikardiolipin pozitif Sistemik Lupus Eritematozus hastaları ile kontrol grubunun ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılması

Parametre Antikardiolipin antikor _{Pozitif n:14} kontrol grubu _n:30 p değeri

IVRT 84.3 ±15 85±15 0,87 IVCT 46.8 ±9.8 46.9±10.5 0.96 ET 280.0± 24 284±12 0.87 MPI 0.46 ±0.06 0.40 ±0.06 0.65 E/A 1.12±0.32 1.29±0.31 0.09 E/E’ _{5.8 ±1.1} _{4.6 ±1.2} _0.013* Es 0.12 ±002 0.12 ±0.3 0,87 As 0.11±0.01 0.10 ±0.1 0.37 Em 0.13 ±0.03 0.14 ±0.3 0.10 Am 0.11 ±0.02 0.10 ±0.002 0.11 TDIs 9.2 ±0.6 11.5±0.7 0.003* TAPSE 2.2 ±0.3 2.4 ±0.02 0.09 LA 32± 1.2 28.8 ±1.7 0.007* LVEDC 46.2 ±6.1 46.2 ±5.04 0.86 LVESC 27.6 ±3.6 27 ±3.9 0.91 LVEF 68.8± 2.9 68.7± 3.8 0.96 Septal kalınlık 7.2 ±1.2 7.4 ±1.2 0.65

Arka duvar kalınlığı 7.6± 0.9 7.4 ±1.1 0.43

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Eşlenmemiş t testi, *p<0.05; ∗∗ p<0.01.

Antikardiolipin Negatif Sistemik Lupus Eritematozus Hasta Grubu İle Kontrol Grubunun Karşılaştırılması

Antikardiolipin negatif SLE hasta grubu ile kontrol grubunun ekokardiyografik verileri karşılaştırıldı. E/E’ oranı AKL negatif olan SLE hasta grubunda 5.5±1.1, kontrol grubunda 4.6±1.2 saptandı. E/E’oranı AKL negatif SLE hasta grubunda, kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek bulundu (p=0.016). LA, AKL negatif olan SLE hasta grubunda 30±1.9, kontrol grubunda 28.8±1.7 saptandı. LA, AKL negatif SLE hasta grubunda, kontrol grubuna göre istatistiksel düzeyde anlamlı olarak daha yüksek saptandı (p=0.043). Diğer ekokardiyografik parametreler IVRT, IVCT, ET, MPI, E/A,TDIs, Es, As, Em, Am, TAPSE, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından her iki grup arasında anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. AKL negatif hasta

grubunda kontrol grubuna göre diyastolik fonksiyon belirteçi LA ve E/E’ oranı kontrol grubuna göre daha büyük bulundu (sırasıyla p=0.043 ve p=0.07). AKL negatif SLE hastaları ile kontrol grubunun ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 8’de özetlenmiştir.

Tablo 8. Antikardiolipin negatif Sistemik Lupus Eritematozus hasta grubu ile kontrol grubunun ekokardiografik parametrelerinin karşılaştırılması

Parametre Antikardiolipin antikor negatif n:36 Kontrol grubu n:30 p değeri IVRT 85,4 ±16 85±15 0,97 IVCT 47,0 ±10 46.9±10.5 0.65 ET 269.6±25 284 ±12 0.59 MPI 0.43± 0.06 0.40 ±0.06 0.37 E/A 1.22±0.31 1.29±0.31 0.10 E/E’ _5.5±1.1 _4.6±1.2 _0.016* Es 0.13 ±0.03 0.12±0.3 0.14 As 0.10 ±0.01 0.10±0.1 0.91 Em 0.15±0.03 0.14±0.3 0.74 Am 0.10±0.02 0.10±0.002 0.89 TDIs 10.5±1.4 11.5±0.7 0.34 TAPSE 2.4±0.3 2.4±0.02 0.96 LA 31±1.9 28.8±1.7 0.043* LVEDC 46.2±4.7 46.2 ±5.04 0.92 LVESC 27.6±4.0 27 ±3.9 0.97 LVEF 68.7±4.1 68.7± 3.8 0.93 Septal kalınlık 7.5±1.3 7.4 ±1.2 0.86

Arka duvar kalınlığı 7.4 ±1.2 7.4 ±1.1 0.95

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Eşlenmemiş t testi, *p<0.05; ∗∗ p<0.01.

Sistemik Lupus Eritematozus Hastalık Aktivite İndeksi Skoruna Göre Karşılaştırılması

Hastalık aktivite indeksine göre gruplar karşılaştırıldı. SLEDAI skoru 6 ve üzerinde olan hastalar yüksek skorlu kabul edildi. SLEDAI skoru 6’dan küçük olan hastalar düşük skorlu kabul edildi. SLEDAI 6 ve üzeri olanlar ve 6’dan küçük olanlar olarak iki gruba bölündü ve ekokardiyografik parametreleri karşılaştırıldı. Çalışma sonucunda TDIs; SLEDAI

skoru ≥6 olan grupta 8.9 ±0.26, SLEDAİ skoru<6 olan grupta 10.7 ±1.3 olarak saptandı. TDIs SLEDAI skoru ≥6 olan SLE hasta grubunda, SLEDAI<6 olan SLE hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük saptandı (p<0.001). AS, SLEDAİ skoru ≥6 olan grupta 0.10 ±0.020 SLEDAİ skoru <6 olan grupta 11 ±0.01 olarak saptandı. AS; SLEDAİ ≥6 olan SLE hasta grubunda, SLEDAI<6 olan SLE hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük olarak saptandı (p=0.018). Diyastolik disfonksiyonun göstergesi olan LA, SLEDAI skoru ≥6 olan grupta 32.2±1.6, SLEDAI skoru<6 olan grupta 30.2 ±1.7 saptandı. LA; SLEDAI skoru≥6 olan SLE hasta grubunda, SLEDAI skoru<6 olan gruba göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha büyük olarak saptandı (p<0.001). Diğer ekokardiyografik parametreler IVRT, IVCT, ET, MPI, E/E’, Es, Em, Am, TAPSE, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, E/A, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından her iki grup arasında anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. Hasta gruplarının ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 9’da özetlenmiştir.

Tablo 9.Sistemik Lupus Eritematozus Hastalık Aktivite İndeksine göre hasta gruplarının karşılaştırılması

Parametre SLEDAİ Skoru< 6 n:35 SLEDAİ Skoru ≥6 n:15 p değeri IVRT 87.1±15.7 80.4 ±16.04 0.18 IVCT 48.4± 10.1 43.5± 10.7 0.14 ET 268.2 ±26.3 284 ±12 0.98 MPI 0.45±0.05 0.42 ±0.07 0.68 E/A 1.21±0.34 1.17±0.27 0.37 E/E’ 5.6 ±1.2 5.6 ±1.3 0.91 Es 0.12± 0.03 0.10 ±0.02 0.19 As 0.11 ±0.01 0.10 ±0.020 0.018* Em 0.15±0.03 0.14 ±0.02 0.31 Am 0.10 ±0.02 0.11±0.02 0.11 TDIs 10.7 ±1.3 8.9 ±0.26 <0.001** TAPSE 2.4 ±0.3 2.3 ±0,3 0.75 LA 30.2 ±1.7 32.2±1.6 <0.001** LVEDC 46.2±3.4 46.3 ±4.1 0.93 LVESC 27.2 ±2.8 28.5 ±2.6 0.46 LVEF 68.5± 3.9 69.4± 3.6 0.46 Septal kalınlık 7.4± 1.1 7.4± 1.5 0.93

Arka duvar kalınlık 7.4 ±1.0 7.6±1.3 0.62

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Hastalık Süresine Göre Hasta Gruplarının Karşılaştırılması

Hastalık süresi 5 yıldan uzun olan hastalar ve 5 yıldan kısa olan hastalar iki grup yapılarak EKO parametreleri karşılaştırıldı. ES hastalık süresi>5 yıl olan grupta 0.11 ±0.03, hastalık süresi<5 yıl olan grupta 0.13 ±0.03 saptandı. ES; hastalık süresi>5 yıl olan SLE hasta grubunda, hastalık süresi <5 yıl olan SLE hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük bulundu (p=0.02). Em; hastalık süresi>5 yıl olan grupta 0.13 ±0.02, hastalık süresi<5 olan grupta 0.15±0.04 saptandı. Em; hastalık süresi>5 yıl olan SLE hasta grubunda, hastalık süresi<5 yıl olan SLE hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha düşük bulundu (p=0.01). LVDÇ; hastalık süresi>5 yıl olan grupta 48.1 ±3.07, hastalık süresi<5 yıl olan grupta 44.8± 5.7 saptandı. LVEDÇ; hastalık süresi>5 yıl olan SLE hasta grubunda, hastalık süresi <5 yıl olan SLE hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha büyük bulundu (p=0.01). Diğer ekokardiyografik parametreler IVRT, IVCT, ET, MPI, E/E’ LA, AS, AL, TDIs, TAPSE, LVESÇ, LVEF, E/A, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı açısından her iki grup arasında anlamlı düzeyde farklılık saptanmadı. Hastalık süresine göre hasta gruplarının EKO parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 10’da özetlenmiştir

Tablo 10. Hastalık süresine göre hasta gruplarının karşılaştırılması Parametre Hastalık süresi<5 yıl

n:29

Hastalık süresi >5 yıl n:21 p değeri IVRT 83.6± 17 87.1± 14 0.45 IVCT 45.2±8 49.2 ±12 0.21 ET 268.3 ±25 267.2 ±25 0.84 MPI 0.43 ±0.06 0.44± 0.06 0.85 E/A 1.3±0.27 1.21±0.27 0.08 E/E’ 5.5 ±1.2 5.6 ±1.3 0.81 ES 0.13 ±0.03 0.11 ±0.03 0.02* AS 0.10± 0.01 0.11 ±0.01 0.06 Em 0.15±0.04 0.13 ±0.02 0.01* Am 0.10 ±0.02 0.11 ±0.02 0.61 TDIs 10.4± 1.3 9.9 ±1.4 0.23 TAPSE 2.3 ±0.3 2.4± 0.3 0.94 LA 30.2 ±1.7 31.1± 2.1 0.76 LVEDC 44.8± 5.7 48.1 ±3.07 0.01* LVESC 26.8 ±4.3 28.7 ±3.1 0.94 LVEF 69.3 ±3.5 67.9 ±4.1 0.23 Septal kalınlık 7.4±1.2 7.5 ±1.2 0.85

Arka duvar kalınlığı 7.2 ±1.1 7.5 ±0.9 0.13

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Majör Organ Tutulumuna Göre Hasta Gruplarının Karşılaştırılması

Hasta grupları major organ tutulumu olup olmamasına göre iki gruba ayrılarak EKO verileri karşılaştırıldı. Hematolojik, renal, ya da nörolojik en az bir organ tutulumu olan hastalar majör organ tutulumu olan grup olarak alındı. Majör organ tutulumu olan ve olmayan grupların EKO parametreleri IVRT, IVCT, ET, MPI, E/E’, E/A, Es, As, Em, Am, TDIs, TAPSE, LA, LVEDÇ, LVESÇ, LVEF, septal duvar kalınlığı ve arka duvar kalınlığı karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık olmadığı görüldü. Majör organ tutulumuna göre hasta gruplarının EKO parametrelerinin karşılaştırılmasına ilişkin veriler Tablo 11’de özetlenmiştir.

Tablo 11. Majör organ tutulumuna göre hasta gruplarının ekokardiyografik parametrelerinin karşılaştırılması

Parametre Major organ tutulumu olmayanlar

n:31 Major organ tutulumu olanlar

n:19 p değeri IVRT 83±14 87 ±18 0.49 IVCT 44±8 50 ±12 0.08 ET 267.2±25 269.2 ±23 0.83 MPI 0.45±0.06 0.43 ±0.06 0.37 E/A 1.22±0.27 1.16±0.32 0.58 E/E’ 5.4±1.2 5.8±1.2 0.28 ES 0.12±0.03 0.12±0.03 0.53 AS 0.10±0.01 0.10±0.02 0.85 Em 0.15±0.03 0.14±0.03 0.72 Am 0.11±0.02 0.10±0.02 0.43 TDIs 10.2±1.4 10.2±1.4 0.90 TAPSE 2.3±0.3 2.4±0.3 0.26 LA 30.8±0.3 30.7±1.9 0.86 LVEDC 46.1±5 46.4±5 0.84 LVESC 27.1±3.2 28.5±3.1 0.20 LVEF 68.8±35 68.6±4.4 0.15 Septal kalınlık 7.4±1.2 7.5±1.3 0.83

Arka duvar kalınlığı 7.4±1.1 7.4±1.1 0.81

IVCT: İzovolümetrik kontraksiyon zamanı; MPI: Miyokard performans indeksi; n: hasta sayısı; LA : Sol

Yaş, VKİ, hastalık süresi, SLEDAI skoru, AKL antikor pozitifliğinin birbirileriyle ve EKO parametreleriyle ilişkisi açısından korelasyon analizi yapıldı. Hastalığın süresi ile Em anlamlı düzeyde negatif ilişkili olduğu saptandı (p=0.017, r= -0.34). SLEDAI skorunun TDIs ile anlamlı düzeyde negatif ilişkili olduğu saptandı (p<0.001, r= -0.70). SLEDAİ skorunun LA ile anlamlı düzeyde pozitif ilişkili olduğu görüldü (p<0.001, r=0.60). AKL pozitifliğinin Em ile anlamlı düzeyde negatif ilişkili olduğu görüldü (p<0.024, r= -0.32). AKL pozitifliğinin Am ile anlamlı düzeyde pozitif ilişkili olduğu saptandı (p=0.003, r=0.41). Ortalama karotis intima media kalınlığının MPI ile anlamlı düzeyde negatif ilişkili olduğu saptandı (p=0.026,r=-0.3). AKL antikor pozitifliğinin ortalama karotis intima media kalınlığı ile anlamlı düzeyde pozitif ilişkili olduğu saptandı (p=0.011, r=0.358). Korelasyon analizine ilişkin veriler Tablo 12’de özetlenmiştir.

Tablo 12. Yaş, vücut kitle indeksi, hastalık süresi, sistemik lupus eritematozus hastalık aktivite indeksi ve antikardiolipin antikor pozitifliğinin birbirileriyle ve ekokardiografi

parametreleriyle ilişkisi

Am: Lateral anulus doku Doppler geç sistolik velositesi; AKL: Antikardiolipin pozitifliği; Em: Lateral anulus

doku Doppler erken sistolik velositesi; Hsüre:Hastalık süresi; MPI: Miyokard performans indeksi; Mkarotis: Ortalama karotis intima media kalınlığı; LA: Sol atrium boyutu; TDIs: Doku Doppler sistolik S velositesi; VKİ: Vücut kitle indeksi.

Pearson korelasyon analizi.

YAŞ VKİ MPI H.süre TDIs LA Em Am SLED

Aİ AKL VKİ r 0.167 p 0.248 MPI r 0.200 -0.091 p 0.889 0.530 Hsüre r 0.511** 0.104 -0127 p 0.000 0.473 0.850 TDIs r -0.820 -0.047 0114 -0145 p 0.571 0.745 0432 0314 LA r 0.217 0.011 -0.176 0.28* -0.67** p 0.130 0.941 0.232 0.045 0.000 Em r -0.598** -0.067 -0.34* -0.34* 0.245 -0.30* p 0.000 0.642 0016 0.017 0.086 0.036 Am r 0.335* -0.130 -0.113 0.175 -0.357 0.190 -0.70 p 0.017 0.368 0437 0.224 0.011 0.186 0.242 SLEDAİ r 0.132 0.021 -0145 0.200 -070** 0.60** -0.187 0.285 p 0.360 0.886 0.315 0.165 0.000 0.000 0.194 0.045 AKL r 0.123 -0.229 0.33* 0.049 -0.229 0.205* -0.32* 0.41** 0.196 p 0.394 0.110 0.018 0.737 0.109 0.031 0.024 0.003 0.172 Mkarotis r 0.325* -0.122 -0.3* 0.190 -0.034 0.090 -0.38** 0.120 0.048 0.358* p 0.021 0.399 0.026 0.186 0.812 0.535 0.007 0.406 0.744 0.011

TARTIŞMA

Sistemik lupus eritematozus, genetik ve çevresel etkenleri olan, cilt, eklemler, böbrekler, sinir sistemi, serozal yüzeyler ve kan elemanlarını da etkileyen otoimmün romatizmal bir hastalıktır. SLE’li hastaların prognozundaki ilerlemeler ile birlikte hastalığın bimodal mortalite paterni çizdiği; komplikasyonlardan bahsedilirken geç mortalite fazı ise ağırlıklı olarak kardiyovasküler komplikasyonlara bağlanmıştır. Hastalığın erken mortalite fazında ise kontrol altına alınamayan hastalık ve infeksiyöz nedenler gösterilmiştir.

Ateroskleroz, kardiyovasküler hastalıkların çoğunda temel etyolojiyi teşkil etmektedir. KAH, iskemik gangren, abdominal aort anevrizması, kalp yetersizliği ve inme bu ilişkinin iyi bilindiği hastalıklardır (87). Ateroskleroz ile romatizmal hastalıkların ilişkisi iyi dökümante edilmiş ve çalışılmıştır. SLE, RA ve AFS gibi otoimmün hastalıklarda aterosklerozun hızlandığı gösterilmiştir (88). Ateroskleroz arteriyel intimanın etkilendiği inflamatuvar bir tablodur. Adaptif ve doğal immünite rol oynamaktadır (89,90).

Antikardiolipin antikorlar kardiolipin ve fosfatidilserin gibi fosfolipitlere karşı reaksiyon veren antikorlar olup, IgG, IgM, IgA ve IgG1-4 subgrupları vardır. Özellikle IgG2 türündeki AKL antikorlarda tromboz riski daha yüksektir. AKL antikorlar ve lupus antikoagulanı büyük oranda beraberlik gösteren otoantikorlardır. Ancak bazı olgularda herhangibiri tek başına pozitif saptanır. SLE’li iskemik kalp hastalıklarının %20’de AKL

Belgede Antikardiolipin pozitif ve negatif olan sistemik lupus eritematozus hastalarında erken kardiyak disfonksiyonun değerlendirilmesi (sayfa 30-54)