Bu çalışma Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi (UÜTF) Endokrinoloji Anabilim Dalında kayıtlı bulunan DM’lu hastaların dosyaları taranarak gerçekleştirilen retrospektif tanımlayıcı bir çalışmadır. 1 Ağustos 2008 ile 31 Ocak 2009 tarihleri arasında muayeneleri yapılan hastalar için düzenlenen 12152 dosya taranmış ve Tip 2 DM tanısı almış hastaların dosyaları arasından 100 dosya random olarak çalışma kapsamına alınmıştır.
Çalışmaya alınan 100 hastanın 50’si demir eksikliği anemisi (DEA) olan, 50’si ise DEA olmayan Tip 2 DM’lu hastalardan seçilmiştir. DEA olanla olmayan gruplardaki Tip 2 DM’lu hastaların yaş cins dağılımlarının birbirine benzer olmasına dikkat edilmiştir. Çalışma kapsamına alınacak dosya seçilirken şu özellikleri olan hastalara ait olan dosyalar kapsam dışı bırakılmıştır:
1. 18 yaşından küçük olanlar, 2. Bökrek yetmezliği olanlar, 3. Sirozu olanlar,
4. Anemi dışında herhangi bir hastalığı olanlar.
Bu çalışmaya UÜTF etik kurulu tarafından onay verilmiştir (17 Mart 2009 ve Karar No: 2009-5/22).
Çalışma kapsamına alınan hasta dosyalarında yazılı olan laboratuar sonuçları (AKŞ, hemoglobin, MCV, demir, demir bağlama kapasitesi, ferritin, HbA1c değerleri) her bir hasta için ayrı ayrı olarak basılı formları işlenmiştir.
DEA olan ve olmayan hasta gruplarındaki bu laboratuar değerleri birbiri ile kıyaslanmıştır. DEA olan gruptaki hastalara 3 ay süreyle demir tedavisi (100 mg/gün) uygulandıktan sonraki HbA1c değerleri dosyalardan basılı formlara aktarılmış ve tedavi sonrasındaki HbA1c değişiklikkleri araştırılmıştır. DEA olan gruptaki hastaların 3 aylık tedaviden sonraki laboratuar değerleri ile (AKŞ, hemoglobin, MCV, HbA1c değerleri) DEA olmayan gruptaki hastaların 3 ay sonra yapılan ölçümlerdeki laboratuar değerleri birbirleri ile kıyaslanmıştır.
UÜTF merkez laboratuarında HbA1c ölçümü HPLC (Ion Exchange High-Pressure Liquid Chromatography), otomatik analizör (Biorad-DIAMAT®, Clinical Diagnostics, Hercules, CA, USA) cihazı ile yapılmaktadır ve HbA1c
normal değerleri %4-6 olarak kabul edilmektedir (25). Hemoglobin değerinin kadınlar için 12 mg/dL‘nin erkekler için 14 mg/dL’nin altında olması, demir düzeyinin 60 µg/dL altında olması, demir bağlama kapasitesinin (DBK) 300 µg/dL üzerinde olması ve ferritin değerinin 20 ng/dL altında olması DEA olarak kabul edilmiştir.
Verilerin analizleri Windows için SPSS istatistiksel analiz programında yapılmıştır. Kategorik değişkenler olarak sayı (S), yüzde (%), ortalama (Ort.) ve (S.S.) değerlerine bakılmıştır. Yukarıda belirtilen bütün laboratuar değerlerinin kendi grubu içinde ve gruplar arasında güvenilirliği araştırılmış olup, güvenilirlik analizi için Paired T testi, T testi, Mann-Whitney U testi ve Ki-Kare (Chi-Square) testleri kullanılmıştır. Gruplar içinde ve gruplar arasındaki değerlerde yüzde değişime bakılarak genel olarak parametrik testlerden Paired T testi ve T testi kullanılarak değerler arasında anlamlı fark olup olmadığı yönünden bakılmıştır. Non-parametrik testlerden Mann-Whitney U testi, yüzde değişime bakılarak iki grup arasındaki transferrin saturasyonunda anlamlı fark olup olmadığı yönünden bakılmıştır.
Ki-Kare testinde ise yüzde değişime bakılarak iki grup arasındaki tedavide anlamlı fark olup olmadığı yönünden bakılmıştır. Değerler arasındaki kıyaslamada p<0.05 olması anlamlı olarak kabul edilmiştir.
BULGULAR
Bu çalışmda her iki gruptaki hastaların yaş ortalamaları aynı olup 57,74+10,8 yıldır. DEA olan gruptaki hastalarda ortalama DM süresi 9,8+7,86 yıl ve DEA olmayan grup için bu değer 10,3+7,96 yıl (p>0.05) idi. Tablo-11 ve 12’de çalışmaya alınan hastaların yaş, diyabet süresi, aldıkları tedavi, AKŞ, hemoglobin, MCV, demir, DBK, transferrin satürasyonu (TS), ferritin ve HbA1c
dağılımları gösterilmektedir.
Tablo-11: Demir eksikliği anemisi olan tip 2 diyabet hastalarının özellikleri. HbA1c Tedaviden sonra 6,6 8 6 - 6 9 7 6 - 6,3 - 6,2 - 8 6 5 7 6,9 7,4 - - 7 13 8 -
Tedaviden önce 6,3 11 6 8 6 10 7 7 10 6 12 6 7 10 7 5 6 6 8 8 10 7 12 10 -
Ferritin ng/dL 7 9 - 19 4 - 8 - 17 7 7 - 8 - 7 12 6 - 7 19 - 11 18 6 6
TS % 5 5 5 10 6 8 9 8 4 13 7 5 10 8 9 9 11 12 3 8 3 4 9 - -
DBK 435 457 365 419 497 391 451 285 402 454 581 445 594 505 488 464 552 325 484 456 309 406 427 - -
Demir µg/dL 21 25 20 42 29 30 41 24 17 60 40 22 57 40 43 40 60 39 14 37 10 15 40 - -
MCV (fL) Tedaviden Sonra 80,4 94,3 85,5 - 89 - 69 68 - 86 - 85 88 87,4 78,7 81 69,8 90,3 79 67 - 82 71 78 -
Tedaviden önce 74,2 90 86 87 83 74 68 72 77 89 80 84,1 77 72 81 82 68 92 80 76 78 72 70 75 59
Hemoglobin (g/dL) Tedaviden Sonra 13,5 11,8 13,7 - 13,2 - 12,6 11,6 - 12,3 - 12,8 13,1 13,5 11,1 12,1 12,8 11,2 11,1 9,8 - 12,6 11,8 11,6 -
Tedaviden önce 11,5 12 10,2 11 11 12 11 11,3 10,6 12 10,9 11,1 10,8 10,8 10,8 11 12 10,7 10,9 10,7 9,3 10,2 11,8 10 9,5
AKŞ (mg/dL) Tedaviden Sonra 131 83 123 - 125 114 123 92 - 88 - 81 110 162 78 117 116 104 126 136 - 148 - 149 -
Tedaviden önce 91 90 96 300 136 194 110 105 103 92 223 57 124 301 111 109 99 117 153 168 109 138 379 126 261
Tedavi OAD+ insülin OAD+ insülin İnsülin OAD+ insülin OAD İnsülin OAD İnsülin OAD OAD OAD+ insülin OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD+ insülin İnsülin OAD İnsülin İnsülin OAD
Diyabet Süresi (yıl) 1 6 - 18 10 10 1 7 2 6 - 1 - 4 7 2 - 20 30 - 18 - 12 1 6
Cins K E K K K K K K E K K K K K K K K K K K K K E E K
Yaş (yıl) 41 74 43 63 46 58 67 40 53 51 49 37 51 56 62 56 43 74 66 48 44 41 61 73 48
Hasta No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Tablo-11: devamı HbA1c Tedaviden sonra 5,7 9 6 8 8,4 11 6 6,3 9 7 7 6,6 11 9 9 5 7,7 7 6,4 5,9 6,6 9,3 8,8 6,6 6,1 7,5 1,7 OAD= Oral antidiyabetik; AKŞ= Açlık kan şekeri; MCV= Ortalama korpusküler volüm; DBK= Demir bağlama kapasitesi; TS= Transferrin satürasyonu; Hemoglobin A1c=HbA1c.
Tedaviden önce 7,2 9 - 8 10 7 - 6 12 7 - 7 10 8 8 6 6,6 10,5 6,5 7,2 6,6 11,8 8,8 7,3 6,2 7,8 1,9
Ferritin ng/dL 20 10 5 20 17 10 3 8 6 12 18 10 19 13 9 8 10 6 8 4 19 15 20 7 4 10,7 5,4
TS % 12 5 - - 5 5 3 8 4 10 13 - 9 8 9 7 10 5 7 4 4 10 7 9 8 7,4 2,8
DBK 389 528 - - 459 500 544 448 456 415 352 - 402 405 426 480 413 511 490 472 396 380 445 423 421 443 65,4
Demir µg/dL 47 28 - - 25 25 17 34 20 40 45 - 38 33 38 33 42 24 34 18 17 38 30 38 32 32,5 12
MCV (fL) Tedaviden Sonra 91,1 74 83 85 77,1 81 76 82,7 74 84,9 70 83,3 82,8 78 86,3 97 - 88,1 90,7 82 82,3 80,5 80,7 84,1 77,7 81,4 7,1
Tedaviden önce 86,5 68 82 88 77 79 74 81,2 78 86 68 85 89 80 78 81 85,5 71,6 79,2 72,7 67,1 76,9 82,8 80,1 78 78,6 6,7
Hemoglobin (g/dL) Tedaviden Sonra 10,5 11,6 12,5 10,5 12 13 11,6 12 11,1 9,5 11,3 11 12,6 10,1 13,1 14,2 - 11 13,2 11,4 14,7 11,4 12,5 12,4 13,2 12,1 1,2
Tedaviden önce 11,2 8,4 11,4 10,4 11,7 11,4 10,2 11,2 10,7 10,3 11,2 11 10,1 10,1 10,8 11,6 10,6 8,3 11,3 10,6 9,3 11,7 11,6 11,2 12 10,9 0,8
AKŞ (mg/dL) Tedaviden Sonra 93 216 92 56 171 314 145 112 218 158 120 113 181 183 207 - 188 201 121 94 155 235 145 142 161 140,2 49,9
Tedaviden önce 141 189 92 164 237 173 105 93 196 187 118 74 229 178 153 149 144 115 98 100 166 238 133 137 111 139,3 50,4
Tedavi OAD OAD+ İnsülin OAD OAD+ İnsülin İnsülin OAD OAD+ İnsülin OAD OAD+ İnsülin OAD - OAD İnsülin OAD+ İnsülin OAD+ İnsülin OAD OAD İnsülin OAD OAD İnsülin OAD+ İnsülin OAD OAD OAD - -
Diyabet Süresi (yıl) 15 22 - 16 23 10 1 10 - - 1 - 5 25 20 10 25 12 10 6 13 5 2 - 10 10,3 8
Cins K K E K K K K K K K K K K K K E K K K K E K K K K Ortalama Standart Sapma
Yaş (yıl) 66 80 58 67 48 66 59 60 52 71 59 66 51 73 69 65 74 63 62 44 58 46 63 66 56
Hasta No 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
Tablo-12: Demir eksikliği anemisi olmayan tip 2 diyabet hastalarının özellikleri. HbA1c 2. ölçüm 9,3 6,8 - 7,2 7 5,6 - 5,7 11,8 6,8 6,3 6,4 5,6 7 5,8 6,7 8,4 8,2 - 8,2 9,3 6,8 5,3 6,9 10,6
1. ölçüm 9,2 - 7,2 6,4 7,3 5,9 6,1 6,4 11 - 6,1 - 5,7 8,8 6,4 7,1 - 7,3 11 11 7,7 7,3 6,1 7 9,4
Ferritin ng/dL - 85 - 131 38 49 57 47 - 37 51 - 48 - - - 27 52 248 80 52 - - 60 123
TS % - 18 12 23 - 35 7 50 - - 21 - 14 - 25 - 11 10 20 48 13 - - 24 15
DBK - 311 528 414 - 239 312 180 - - 456 - 345 - 310 - 472 441 363 281 436 - - 293 399
Demir µg/dL - 56 68 97 - 84 23 91 - - 95 - 50 - 76 - 54 42 71 134 57 - - 70 58
MCV (fL) 2. ölçüm 80,4 94,3 85,5 - 89 - 69 68 - 86 - 85 88 87,4 78,7 81 69,8 90,3 79 67 - 82 71 78 -
1. ölçüm 88,5 91,7 85,4 86,9 86,3 91,8 92 85,6 86,3 94,2 - 79,9 84,7 86,3 86,6 91,7 91,9 90,2 88,8 92,6 79,2 86,3 97,2 93,6 81
Hemoglobin (g/dL) 2. ölçüm 14,8 14,7 12,4 13,2 12,1 16,3 11,2 13,7 16,9 10,4 14,1 11,6 12,7 13,1 13,4 12,4 - 12 11,3 14,4 13,4 13,1 14,6 11,8 13,4
1. ölçüm 13,8 14,5 13,3 12,6 12,7 15,5 10,8 11,4 14,8 12,4 - 12,7 13,3 13,1 15,5 13,2 11,7 12 11,9 15,4 12,2 13 13,9 10,8 14
AKŞ (mg/dL) 2. ölçüm 170 134 118 137 120 116 141 123 255 139 119 95 92 67 123 144 175 234 137 114 201 84 112 103 157
1. ölçüm 93 - 158 131 147 110 108 250 237 156 113 86 93 120 122 132 187 117 337 259 203 125 116 163 194
Tedavi OAD+ insülin OAD OAD OAD - OAD İnsülin İnsülin OAD+ İnsülin OAD - OAD OAD OAD+ İnsülin OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD+ insülin OAD+ insülin OAD OAD İnsülin
Diyabet Süresi (yıl) 1 12 - 14 4 1 13 - 14 10 13 1 1 15 3 6 4 1 30 1 7 3 11 1 1
Cins K E K K K K K K E K K K K K K K K K K K K K E E K
Yaş (yıl) 41 74 43 63 46 58 67 40 53 51 49 37 51 56 62 56 43 74 66 48 44 41 61 73 48
Hasta No 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
Tablo-12: devamı HbA1c 2. ölçüm - 8,6 7,7 7,5 7,2 - 6,5 7,8 6,9 - 6,4 - 7,3 5,9 7,3 8,2 8 9,1 9 9,3 7,1 - 8,1 - 8,9 7,5 1,5 OAD= Oral antidiyabetik; AKŞ= Açlık kan şekeri; MCV= Ortalama korpusküler volüm; DBK= Demir bağlama kapasitesi; TS= Transferrin satürasyonu; Hemoglobin A1c=HbA1c.
1. ölçüm 5,5 8,4 8,7 10 7,6 5,5 5,1 - 6,1 7,3 9,1 5,5 6,7 6,3 9,5 7,4 11 - 10 7,7 7 8 7,5 5,5 7,3 7,8 1,7
Ferritin ng/dL 37 - 30 35 43 37 33 32 47 39 123 37 36 79 84 151 29 26 85 52 66 30 62 37 - 61,9 43,4
TS % - - 18 12 - - 6 10 23 11 - - - 17 10 45 15 - 17 13 26 - 18 - - 19,6 11,4
DBK - - 385 347 - - 372 453 356 327 - - - 352 309 341 503 - 273 436 391 - 301 - - 364 79,5
Demir µg/dL - - 69 42 - - 23 44 83 37 - - - 61 32 152 73 - 47 57 102 - 55 - - 66,8 29,4
MCV (fL) 2. ölçüm - 92,7 77,1 77 89,4 - 81 80,8 81,5 78,3 90,8 - 84,4 95 78,8 87,7 81,6 84,2 87,4 88,6 85,2 73,9 86,4 - 86,7 86,1 5,5
1. ölçüm 86,6 92,2 87,5 81 91,7 86,6 75 77 87,5 75 89,1 86,6 87,1 94,5 71,6 87 85 85,9 80,4 79,2 86 81,8 88,3 86,6 80 86,1 5,8
Hemoglobin (g/dL) 2. ölçüm - 13,4 11,1 11 13,4 - 11,9 12 11,6 12,4 13,2 - 11,9 11,4 12,2 16,1 9,4 12,9 11,7 13,4 12,8 11,2 11,5 - 13,8 12,8 1,5
1. ölçüm 14,2 12,9 12 10,5 13,2 14,2 12,6 11,2 12,7 12,2 13,4 14,2 12,4 11,1 10,5 14,3 11 12,7 10,6 12,2 12,4 13,7 10,3 14,2 12,3 12,7 1,4
AKŞ (mg/dL) 2. ölçüm 99 308 163 137 196 99 133 130 182 119 108 99 138 107 80 179 123 344 103 201 110 192 485 99 203 151,3 73,9
1. ölçüm 101 307 99 198 255 101 105 105 143 133 144 101 118 106 138 172 205 326 211 203 128 265 350 101 112 162,9 70,3
Tedavi OAD İnsülin İnsülin OAD+ İnsülin OAD+ İnsülin OAD OAD OAD - OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD OAD+ İnsülin OAD+ İnsülin İnsülin OAD+ İnsülin OAD OAD İnsülin OAD İnsülin - -
Diyabet Süresi (yıl) 20 24 4 21 20 20 11 3 1 - 2 20 - - 20 10 6 10 18 7 15 3 4 20 17 9,8 7,9
Cins K K E K K K K K K K K K K K K E K K K K E K K K K Ortalama Standart Sapma
Yaş (yıl) 66 80 58 67 48 66 59 60 52 71 59 66 51 73 69 65 74 63 62 44 58 46 63 66 56
Hasta No 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
Tablo-13: DEA olan ve olmayan gruplardaki hastaların yaş ve cinsiyet dağılımıdır.
Kategoriler DEA olan DEA olmayan sayı (%) sayı (%) kıyasla daha fazladır. Kadınların sayısı 43 (%86) olup erkeklerin sayısı 7’dir (%14). Yaş dağılımına göre, kadınlar ve erkeklerde 60 yaş altında ve üstünde fazla bir fark bulunmamıştır. Kadınlar, 60 yaş altında 24 kişi (%48) ve 60 yaş üstünde ise 19 kişidir (%38). Erkekler, 60 yaş altında 3 kişi (%6) ve 60 yaş üstünde ise 4 kişidir (%8).
DEA olan grupta demir tedavisi öncesi ve sonrasında hastaların AKŞ, hemoglobin, MCV ve HbA1c’nin ortalama, standart sapma ve p değerlerine bakılmıştır (Tablo-14). AKŞ’nin demir tedavisinden önce ve sonra ortalama ve standart sapma değerleri 139,3+50,4 mg/dL ve 140,2+49,9 mg/dL olup (p>0,05) anlamlı fark bulunmamıştır. Hemoglobin’in demir tedavisinden önce ve sonra ortalama ve standart sapma değerleri 10,9+0,8 g/dL ve 12,1+1,2 g/dL olup (p<0,05) beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur.
MCV’nin demir tedavisinden önce ve sonra ortalama ve standart sapma değerleri 78,6+6,7 fL ve 81,4+7,1 fL olup (p<0,05) yine beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur. HbA1c’ye gelince demir tedavisinden önce ve sonra ortalama ve standart sapma değerleri %7,8+1,9 ve %7,5+1,7 olup (p>0,05) ortalama değerler laboratuar değerlerin normalin üst sınırının (%6,1) üstünde olmasına rağmen anlamlı fark bulunmamıştır.
Tablo-14: Demir eksikliği anemisi olan Tip 2 Diabetes Mellitus'lu hastalarda tedaviden oöncesi ve sonrasınki bazı lab değerleri.
AKŞ Hemoglobin MCV HbA1c
TedaviÖnce Sonra Önce Sonra Önce Sonra Önce Sonra Ortalama 139,3 140,2 10,9 12,1 78,6 81,4 7,8 7,5
SS 50,4 49,9 0,8 1,2 6,7 7,1 1,9 1,7
P 0,90 0,00 0,00 0,11
p<0,05 anlamlı; AKŞ, açlık kan şekeri, mg/dL; hemoglobin, g/dL; HbA1c, Hemoglobin A1c (%); MCV, mean corpuscular volume (fL); SS, standart sapma.
Pairede T testi uygulanmıştır.
DEA olmayan gruptaki hastaların bu çalışmada söz konusu olan çeşitli laboratuar değerleri 3 ay sonra yeniden bakılmış ve hasta dosyalarından elde edilen bu değerler 3 aylık tedavi sonrasında demir eksikliği anemisi olan grubun elde edilen değerler ile kıyaslanmak için kullanılmıştır. Tablo 15’de DEA olmayan Tip 2 DM’lu hastalarda ilk ölçüm ve ikinci ölçüm sonucunda elde edilen bazı laboratuar değerleri gösterilmektedir.
AKŞ’nin birinci ve ikinci ölçüm ortalama ve standart sapma değerleri 162,9+70,3 mg/dL ve 151,3+73,9 mg/dL olup (p>0,05) anlamlı fark bulunmamıştır. Hemoglobinin birinci ve ikinci ölçüm ortalama ve standart sapma değerleri 12,7+1,5 g/dL ve 12,8+1,5 g/dL olup (p>0,05) beklendiği gibi anlamlı fark bulunmamıştır. MCV’nin birinci ve ikinci ölçüm ortalama ve standart sapma değerleri 86,1+5,8 fL ve 86,1+5,5 fL olup (p>0,05) yine beklendiği gibi anlamlı fark bulunmamıştır. HbA1c’ye gelince birinci ve ikinci ölçüm ortalama ve standart sapma değerleri %7,8+1,7 ve %7,5+1,5 olup (p>0,05) ortalama değerler normal laboratuar değerlerinin üst sınırının üstünde olmasına rağmen (%6,1) anlamlı fark bulunmamıştır.
Tablo-15: Demir eksikliği anemisi olmayan Tip 2 Diabetes Mellitus'lu hastalarda ortalama, ilk ve ikinci ölçümlerde elde edilen bazı ölçüm değerleri. Hemoglobin A1c (%); MCV, mean corpuscular volume (fL); SS, standart sapma.
Pired T testi kullanılmıştır.
DEA olanla olmayan gruplar diyabet süresi (yıl), AKŞ, hemoglobin, MCV, demir, DBK, TS, ferritin ve HbA1c açısından kıyaslanmıştır (Tablo-16).
Diyabet süresi kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 10,3+8,0 yıl ve 9,8+7,9 yıl olup anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). DEA olanla olmayan gruplarda AKŞ kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 139,3+50,4 mg/dL ve 162,9+70,3 mg/dL olup anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). DEA olanla olmayan gruplarda hemoglobin kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 10,9+0,8 g/dL ve 12,7+1,4 g/dL olup beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda MCV kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 78,6+6,7 fL ve 86,1+5,8 fL olup yine beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda demir kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 32,5+12,0 µg/dL ve 66,8+29,4 µg/dL olup beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda DBK kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 443,3+65,4 µg/dL ve 364,2+79,5 µg/dL olup yine beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda TS’u kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri %7,4+2,8 ve %19,6+11,4 olup yine beklendiği gibi anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda ferritin kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri 10,7+5,4 ng/dL ve 61,9+43,4 ng/dL olup yine beklendiği gibi anlamlı fark
bulunmuştur (p<0,05). DEA olanla olmayan gruplarda HbA1c kıyaslandığında ortalama ve standart sapma değerleri %7,8+1,9 ve %7,8+1,7 olup diyabet tedavisi ile AKŞ iki grup arasında anlamlı fark olmamasına rağmen HbA1c’dede anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05).
Tablo-16: Demir eksikliği anemisi olan ve olmayan Tip 2 DM’lu hastalarda çeşitli özelliklerin kıyaslanması. HbA1c % DEA olmayan 7,8 1,7 0,79 p<0.05 anlamlı; diyabet süresi yıl olarak verilmiştir; DEA, demir eksikliği anemisi; kontrol, demir eksikliği anemisi olmayan; demir, µg/dL; DBK, demir bağlama kapasitesi, µg/dL; ferritin, ng/dL; SS, standart sapma. T Testi uygulanmıştır. T testi ve Mann-Whitney U testi uygulanmıştır.
DEA olan 7,8 1,9
Ferritin ng/dL DEA olmayan 61,9 43,4 0,00
DEA olan 10,7 5,4
TS % DEA olmayan 19,6 11,4 0,00
DEA olan 7,4 2,8
DBK DEA olmayan 364,2 79,5 0,00
DEA olan 443,3 65,4
Demir µg/dL DEA olmayan 66,8 29,4 0,00
DEA olan 32,5 12,0
MCV (fL) DEA olmayan 86,1 5,8 0,01
DEA olan 78,6 6,7
Hemoglobin (g/dL) DEA olmayan 12,7 1,4 0,00
DEA olan 10,9 0,8
AKŞ (mg/dL) DEA olmayan 162,9 70,3 0,29
DEA olan 139,3 50,4
Diyabet süresi (yıl) DEA olmayan 9,8 7,9 0,78
DEA olan 10,3 8,0
Ortalama Standart Sapma p değerleri
Tablo-17: Demir eksikliği anemisi olan ve olmayan Tip 2 DM'lu
p<0.05 anlamlı; diyabet süresi yıl olarak verilmiştir; sayı, hasta sayısı; DEA, demir eksikliği anemisi; OAD, oral antidiyabetik.
Ki-Kare (chi-Square) testi uygulanmıştır.
DEA olanla olmayan gruplar arasında diyabet tedavisi açısından kıyaslanmıştır (Tablo-17). Bazı Tip 2 DM hastaları oral antidiyabetikler (OAD) ile, bazıları insülin ve bazıları kombine bir şekilde tedavi edilmişlerdir. DEA olanla olmayan gruplar en çok OAD ile tedavi edilmişlerdir. DEA olanla olmayan gruplar ayrı ayrı OAD, insülin ve kombine tedavileri sayı ve yüzde ile kıyaslandığında, birbirlerine yakın değerler bulunmuştur. DEA olanla olmayan gruplardaki bütün tedaviler Ki-Kare testi (Chi-Square) ile kıyaslandığında p>0,05 olup iki grup arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Bu da gösteriyor ki, DEA olanla olmayan grup arasında AKŞ ve diyabet tedavisinde anlamlı fark olmamasına rağmen DEA olanla olmayan ve demir tedavisi öncesi ve sonrasında da HbA1c’de anlamlı fark bulunmamıştır.