GEREÇ ve YÖNTEM

Çalışmanın bu bölümünde; çalışmanın amacı, kapsamı ve sınırlılıkları, evreni ve örneklemi, veri toplama tekniği ve araçları, araştırmanın etik boyutuyla ilgili gerekli bilgileri kapsamaktadır.

3.1.Araştırmanın Amacı

Seçme işlemlerinde psikoteknik yöntemin kullanımının esas amaçlarından biri, işe uygun personeli seçmek ve seçme işlemine bilimsellik, nesnellik, güvenilirlik katarak bu aşamanın etkin olmasını sağlamaktır. Bu aşamanın etkin olması durumunda kurum açısından, seçeceği adaylar arasında kayırmacılığı azaltma, doğru kişiyi seçme, zaman ve maliyeti azaltma gibi sonuçlar meydana getirmektedir (Öztürk 1994). Araştırmanın amacı, İstanbul’da araştırmaya katılan özel hastanelerin personel seçme işlemlerinde uyguladıkları, personel seçim sistemlerini ortaya koymaktır. Aynı zamanda bu sistemin kuruma ve işe en uygun personelin seçme işlemlerinde yeterli olup olmadığını tespit etmektir. Araştırmaya katılan özel hastanelerin personel seçme işlemlerinde karşılaştıkları sorunların neler olduğunu ve personel seçim sisteminin temel değerlendirme yöntemlerinden biri olan psikoteknik testlerin hangi ölçüde kullanıldığını belirleyebilmekte çalışmanın bir diğer amacıdır.

3.2.Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları

İstanbul’da 70 özel hastane hizmet sunmaktadır. Ancak tüm bu özel hastanelerde personel seçiminde psikoteknik yöntemler kullanılmamaktadır. Bu nedenle araştırma kapsamını, hâlihazırda personel seçim sistemini işlevsel olarak kullanan, personel bulma ve seçme işlemlerini yürüten, İstanbul’da hizmet sunan özel hastaneler oluşturmaktadır. Ayrıca bünyesinde personel seçme birimi veya insan kaynakları birimini barındıran kuruluşlar tercih edilmiştir. Bu çalışmada sadece kuruma personel seçme işlemlerinde faaliyet gösteren kişiler araştırmaya dâhil edilmiştir. İstanbul ilinde bulunan, personel devir hızının daha fazla olduğu ve bünyelerinde müdürlük düzeyinde insan kaynakları birimi bulunduran, 200 ve üzeri çalışanı olan sağlık kuruluşları araştırmaya dâhil edilmiştir.

Özel hastanelerin başka herhangi bir biriminin veya çalışanının araştırmaya dâhil edilmemiş olması, araştırmanın sadece personel temininde psikoteknik yöntemi kullanan İstanbul’daki özel hastaneleri kapsaması, araştırmanın sınırlılıklarını oluşturmaktadır. Ayrıca kamu hastaneleri personel seçme işlemlerinde psikoteknik yöntemi kullanmamaları nedeniyle araştırmaya dâhil edilmemiştir. Araştırmaya

74 katılan hastaneler hastane adlarının tezde yer almalarına izin vermediklerinden dolayı hastane adlarına ve izin dilekçelerine yer verilememiştir.

3.3.Araştırmanın Evreni ve Örneklemi

Araştırmanın örneklemi için psikoteknik yöntem kullandıkları düşünülerek İstanbul ilinde bulunan vakıf hastaneleri ve özel hastaneler tercih edilmiştir. Ancak psikoteknik yöntemi uygulayan ve izin alınabilen kurumlardan veriler toplanılabilmiştir.

Araştırmanın evreninde 70 özel ve vakıf hastanesi yer almakta olup, bu hastanelerden araştırma izni talep edilmiştir. Ancak 20 hastaneden araştırma için izin alınabilmiştir.

3.4. Veri Toplama Tekniği ve Araçları

Veriler, sağlık işletmelerindeki insan kaynakları biriminin psikoteknik testleri kullanıp kullanmadığını, kullanırken nasıl uyguladıklarına ve hangi amaçlara yönelik olarak kullandıkları veya kullanmıyorlarsa psikoteknik testler hakkında ne düşündüklerine yönelik olarak hazırlanan anket yöntemi ile toplanmıştır. Bu çalışmanın anketi daha önce bu konular hakkında araştırma yapan Öztürk (1994) ve Gürer (2004) çalışmalarından uyarlanarak hazırlanmıştır. Anket çalışması otuz bir sorudan oluşmaktadır. İki ayrı bölüm halinde düzenlenen anketin ilk bölümü altı sorudan oluşan kişisel bilgi formu, ikinci bölümü yirmi beş sorudan oluşmaktadır. Kurumun personel seçim sistemini saptamak amacıyla sorular sorulmuş ve psikoteknik yöntem ile personel seçim uygulamaları ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Anket sosyo-demografik özellikler ve kuruluş tanıma soruları olmak üzere iki başlıkta incelenmektedir.

3.4.1. Sosyo-Demografik Özellikler

Anket çalışmasına katılan kişilerin, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, iş unvanı, katılımcının kıdemi, personel seçimiyle ilgili hizmet içi eğitim alma durum gibi sosyo- demografik özelliklerine ilişkin hazırlanan genel soruları içermektedir. Bu kısım 6 sorudan meydana gelmektedir.

3.4.2. Kuruluş Tanıma Soruları

Kurumlar personel seçme işlemlerinde hangi ölçütleri dikkate almış ve personel seçim aşamasında hangi kurum ve kuruluşlardan yardım aldıklarını ortaya

75 çıkartmak için sorular sorulmuştur. Ayrıca kurumun personel seçme işleminde yaşadıkları zorlukların belirtildiği sorular sorulmuştur. İlk kısmı 12 sorudan oluşmaktadır.Personel seçme işleminde psikoteknik testlerin kullanılıp kullanılmadığı, kullanılıyorsa gerekli faydaların alınma durumu gibi sorulardan oluşmaktadır. İkinci kısım ise, psikoteknik testlerin kimler tarafından uygulandığı ve bu testlerin diğer yöntemlerle karşılaştırılması gibi sorulardan oluşmaktadır. Bu kısım ise 13 sorudan oluşmaktadır. Son üç soru psikoteknik yöntemi kullanmayan kurumların psikoteknik yöntem hakkında düşünceleri ve ileride psikoteknik testleri kullanma isteklerini ölçmek için hazırlanmıştır.

3.5. Araştırmada Kullanılan Anket Formunun Uygulanması

Araştırmanın amacına uygun olarak hazırlanan anket formu ilgili kurumlardan gerekli izinlerin alınmasının ardından Ocak-Mayıs 2019 tarihleri arasında uygulanmıştır. Anketlerin uygulanmasında çalışanlarla birebir ve yüz yüze görüşülmüştür. Bu sayede çalışanların anket formunda anlamadığı soruları araştırmacıya yöneltmesi mümkün hale gelmiştir. Soruların gelişigüzel cevaplamalarının önüne geçilmiştir. İnsan kaynakları yöneticilerine anket uygulanırken, aynı zamanda anket soruları dışındaki uygulamalar ve sorular hakkında da bilgiler elde edilmiştir.

3.6. Araştırmanın Etik Boyutu

Araştırmanın yürütülebilmesi için Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi İlaç ve Tıbbi Cihaz Dışı Araştırma Etik Kurulu’nda etik kurul izni alınmıştır. Ayrıca çalışmanın yürütülmesi amacıyla İstanbul’daki özel hastanelerde çalışan idarecilerden ve gerekli yerlerden izinler alınarak çalışma yapılmıştır. Araştırmada kullanılan formunun uygulanması sırasında da katılımcılar bilgilendirilerek sözel onamları alınmıştır.

76