Çalışmamıza Ocak 2017 ile Haziran 2019 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Üroloji Anabilim Dalı’nda, radikal prostatektomi yapılan evre 1 prostat kanseri tanısı alan 312 hasta dahil edildi. Operasyon öncesinde PIRADS v2 2015 kriterlerine uygun Multiparametrik Prostat MRG (MpMRG) yapılmamış olan hastalar, prostat kanseri sebebiyle daha önce radyoterapi ve/veya hormonoterapi alan hastalar, PSA değerleri <4 ng/ml ve >10 ng/ml olan hastalar çalışma dışında bırakıldı.
Hastaların operasyon dönemindeki yaşı, operasyon öncesindeki PSA değerleri, operasyon sonrası patoloji spesmeni uzman bir üropatolog tarafından tekrar incelenerek elde edilen Gleason skorları, kapsül invazyonu, ekstraprostatik yayım, periferik cerrahi sınır pozitifliği, seminal vezikül invazyonu, lenf nodu tutulumu, Uluslararası Ürolojik Patoloji Derneği (International Society for
42
Urological Pathology - ISUP) derecesi, operasyon öncesi MpMRG’leri uzman bir üroradyolog tarafından tekrar incelenerek elde edilen PIRADS skorları, lenf nodu tutulumu, kapsül invazyonu, nörovasküler demet invazyonu, seminal vezikül invazyonu, lezyon boyutu ve prostat hacmi değişkenler olarak belirlendi ve veriler retrospektif olarak hasta kayıtlarından toplandı.
Gleason skoru ve ISUP derecesi, uluslararası ürolojik patoloji topluluğunun 2014 yılındaki prostat karsinomundaki Gleason derecelendirmesi üzerine yapılan konsensus konferansı kararına göre belirlendi. PIRADS skorları 2015 yılında Amerikan Radyoloji Koleji, Avrupa Ürogenital Radyoloji Topluluğu ve AdMeTech Fonu’nun yapmış olduğu konsensus konferansı sonrası yayınlanan PIRADSv2’ye göre belirlendi. Prostat hacmi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji Anabilim Dalı’nın MpMRG raporlarında belirtilen prostat boyutlarına göre cm³ cinsinden kaydedildi.
MpMRG’de seminal vezikül invazyonu, kapsül invazyonu, nörovasküler demet invazyonu ve lenf nodu tutulumu olan hastalarda patolojide seminal vezikül invazyonu, kapsül invazyonu, perinöral invazyon ve lenf nodu tutulumu olup olmadığı istatistiksel olarak incelendi.
Radyolog tarafından belirlenen PIRADS skoru ile gleason skoru, ISUP derece grubu arasındaki ilişki istatistiksel olarak incelendi. MpMRG’de belirtilen PIRADS skoru ile tümör histopatolojisinde belirtilen seminal vezikül tutulumu,lenf nodu tutulumu, cerrahi sınır pozitifliği, ekstraprostatik yayılım ve perinöral invazyon arasında ilişki istatistiksel olarak incelendi.
İstatistiksel analiz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı tarafından IBM SPSS Statistics 25.0 Programı kullanılarak gerçekleştirildi. Numerik değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Shapiro Wilk(n<50) testiyle incelendi. Numerik değişkenler ortalama ve standart sapma veya medyan(min-max) olarak verildi. Kategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak verildi. Kategorik değişkenler için Ki-kare testi uygulandı. Numerik değişken bakımından ikiden çok grup karşılaştırması için Kruskal Wallis testi kullanıldı. Kruskal Wallis sonrası ikili karşılaştırmalarda Bonferroni düzeltmeli Dunn Testi yapıldı. MpMRG ve patoloji sonuçları farklılıları ve uyumu sırasıyla Mcnemar testi ve Kappa ile
43 4. BULGULAR
Çalışmamız, Ocak 2017 ile Haziran 2019 arasında onamları dahilinde radikal prostatektomi yapılan evre 1 prostat kanseri tanısı alan 312 hastanın verileri ile yapıldı. Preoperatif PIRADSv2 kriterlerine uygun MpMRG yapılmamış, PSA değerleri 4-10 ng/ml aralığında olmayan 222 hasta çalışmaya dahil edilmedi. Sonuç olarak 90 hasta çalışmaya dahil edildi.Hastaların ortalama yaşı 65.47 (48-82), ortalama pre-op PSA değeri 6.79 ng/mL (4.2-10), ortalama prostat hacmi 45.96 cm³ (10.98-143.3) olarak ölçüldü. Hastaların demografik verileri Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7-hastaların demografik verileri
sayı Min. Max. Ortalama Std. sapma Preop PSA 90 4.20 10.00 6.7954 1.80426
Yaş 90 48 82 65.47 6.348
Mr prostat boyutu (cm³) 90 10.980 143.300 45.96668 21.933451 Mr lezyon boyutu(mm) 90 4 31 13.37 5.226
Hastaların MpMRG ve histopatolojik verileri incelendiğinde; histopatolojik olarak hastaların %88.9’unda seminal vezikül invazyonu saptanmadı, %11.1’inde ise invazyon saptandı. MpMRG’de hastaların %90 da seminal vezikül invazyonu
saptanmadı, %10 da ise invazyon saptandı.
Patolojide hastaların %65.6’ında kapsül invazyonu saptanmazken,
%34.4’ünde invazyon saptandı. MpMRG’de hastaların %70’inde kapsül invazyonu saptanmazken, %30’unda invazyon saptandı.
Patolojide hastaların %95.4’ünde lenf nodu tutulumu saptanmazken, %4.6’sında lenf nodu tutulumu mevcuttu. MpMRG’de hastaların %94.4’ünde lenf nodu tutulumu saptanmazken, %5.6’sında lenf nodu tutulumu mevcuttu.
Nihai patoloji sonucunda hastaların %74.4’ünde periferik cerrahi sınırda tümör saptanmazken, %25.6’ında tümör periferik cerrahi sınırda devam etmekteydi.
44
MpMRG’de hastaların %81.1’inde nörovasküler demet invazyonu düşündüren bulgular saptanmazken, %18.9’unda saptandı. Patolojide hastaların %45.6’ında perinöral invazyon saptanmazken, %54.4’ünde saptandı.
Nihai patoloji raporunda hastaların gleason skoru dağılımı; %15.5 (3+3) 6/10, %30 (3+4) 7/10, %28.8 (4+3) 7/10, %17.8 (4+4) 8/10, %5.7 (4+5) 9/10, %2.2 (5+4) 9/10 olarak saptandı. Hastaların ISUP derece grubu dağılımı; %14.4 derece grup 1, %32.2 derece grup 2, %28.9 derece grup 3, %17.8 derece grup 4, %6.7derece grup 5 olarak saptandı. Hastaların PIRADS skoru dağılımı; %17.8 PIRADS 3, %47.8 PIRADS 4, %34.4 PIRADS 5 olarak saptanmış. Tablo 8’de hastaların MpMRG ve Histopatolojik verileri verilmiştir.
Tablo 8-Hastaların MpMRG ve Histopatolojik Verileri
Değişken Sayı(%)
Seminal Vezikül İnvazyonu (Patoloji) n=90 Var 10 (%11.1)
Yok 80 (%89.9)
Seminal Vezikül İnvazyonu (MpMRG) n=90
Var 9 (%10)
Yok 81 (%90)
Kapsül İnvazyonu (Patoloji) n=90
Var 31 (%34.4)
Yok 59 (%65.6)
Kapsül İnvazyonu (MpMRG) n=90
Var 27 (%30)
Yok 63 (%70)
Lenf Nodu Tutulumu (Patoloji) n=90
Var 4 (%4.6)
Yok 86 (%95.4)
Lenf Nodu Tutulumu (MpMRG) n=90
Var 5 (% 5.6)
Yok 85 (%94.4)
Nörovasküler Demet İnvazyonu (MpMRG) n=90
Var 17 (%18.9)
Yok 73 (%81.1)
Perinöral invazyon (Patoloji) n=90
45
Yok 41 (%45.6)
Periferik Cerrahi Sınır (Patoloji) n=90
Pozitif 23 (%25.6) Negatif 67 (%74.4) Gleason Skoru n=90 (3+3) 6/10 14 (%15.5) (3+4) 7/10 27 (%30) (4+3) 7/10 26 (%28.8) (4+4) 8/10 16 (%17.8) (4+5) 9/10 5 (%5.7) (5+4) 9/10 2(%2.2)
Derece Grubu (ISUP 2014) n=90
1 13 (%14.4) 2 29 (%32.2) 3 26 (%28.9) 4 16 (%17.8) 5 6 (%6.7) PIRADS Skoru n=90 3 16(%17.8) 4 43 (%47.8) 5 31 (%34.4)
MpMRG’de toplam 81 hastada seminal vezikül invazyonu saptanmadı. Ancak bu hastaların 4’ünde (%6.2) patolog tarafından seminal vezikül invazyonu raporlandı. Kalan 9 hastada radyolog tarafından seminal vezikül invazyonu raporlandı. Bu hastaların 6’sı (%66.6) patoloji tarafından teyit edildi. Patolog
tarafından 80 hastada seminal vezikül invazyonu saptanmazken, bu hastaların 3’ünde (%3.8) radyolog tarafından seminal vezikül invazyonu raporlandı. Patolog tarafından seminal vezikül invazyonu saptanan 10 hastanın 6’sı (%60) radyolog tarafından teyit edildi. Ki Kare testlerinden McNemar testi ile iki tetkik arasında seminal vezikül invazyonunu saptamada anlamlı bir farklılık olmadığı gösterildi, Kappa testi ile her iki tetkikin seminal vezikül invazyonunu saptamada uyumlu olduğu gösterildi. (p<0,001) Her iki tetkik arasındaki seminal vezikül invazyonu korelasyonu Tablo 9’da gösterilmiştir.
46
Tablo 9 - Seminal Vezikül İnvazyonu Korelasyonu
MpMRG
var yok Toplam Patoloji var 6 4 10
yok 3 77 80
Toplam 9 81 90
MpMRG’de toplam 63 hastada kapsül invazyonu saptanmadı. Ancak bu hastaların 16’ında (%25.4) patolog tarafından kapsül invazyonu raporlandı. Kalan 27 hastada radyolog tarafından kapsül invazyonu raporlandı. Bu hastaların 15’i (%55.5) patoloji tarafından teyit edildi. Patolog tarafından 59 hastada kapsül invazyonu saptanmazken, bu hastaların 12’sinde (%20) radyolog tarafından kapsül invazyonu raporlandı. Patolog tarafından kapsül invazyonu saptanan 31 hastanın 15’i (%48) radyolog tarafından teyit edildi. Ki Kare testlerinden McNemar testi ile iki tetkik arasında kapsül invazyonunu saptamada anlamlı bir farklılık olmadığı gösterildi, Kappa testi ile her iki tetkikin kapsül invazyonunu saptamada düşük düzeyde uyumlu olduğu gösterildi. (p=0,006) Her iki tetik arasındaki kapsül invazyonu korelasyonu Tablo 10’da gösterilmiştir.
Tablo 10 - Kapsül İnvazyonu Korelasyonu
MpMRG
var yok Toplam Patoloji var 15 16 31
yok 12 47 59
Toplam 27 63 90
MpMRG’de toplam 85 hastada lenf nodu tutulumu saptanmadı. Ancak bu hastaların 2’inde (%2.4) patolog tarafından lenf nodu tutulumu raporlandı. Kalan 5 hastada radyolog tarafından lenf nodu tutulumu raporlandı. Bu hastaların 2’si (%40) patoloji tarafından teyit edildi. Patolog tarafından 86 hastada lenf nodu tutulumu saptanmazken, bu hastaların 3’ünde (%3.5) radyolog tarafından lenf nodu tutulumu raporlandı. Patolog tarafından lenf nodu tutulumu saptanan 4 hastanın 2’si (%50) radyolog tarafından teyit edildi. Ki Kare testlerinden McNemar testi ile iki tetkik arasında lenf nodu tutulumunu saptamada anlamlı bir farklılık olmadığı gösterildi, Kappa testi ile her iki tetkikin lenf nodu tutulumunu saptamada uyumlu olduğu
47
gösterildi. (p<0,001) Her iki tetik arasındaki lenf nodu tutulumu korelasyonu Tablo 11’de gösterilmiştir.
Tablo 11 - Lenf Nodu Tutulumu Korelasyonu
MpMRG
var yok Toplam Patoloji var 2 2 4
yok 3 83 86
Toplam 5 85 90
MpMRG’de toplam 73 hastada lenf nörovasküler demet invazyonu saptanmadı. Ancak bu hastaların 34’ünde (%46.6) patolog tarafından perinöral invazyon raporlandı. Kalan 17 hastada radyolog tarafından nörovasküler demet invazyonu raporlandı. Bu hastaların 15’i (%88.2) patoloji tarafından teyit edildi. Patolog tarafından 41 hastada perinöral invazyon saptanmazken, bu hastaların 2’inde (%4.9) radyolog tarafından nörovasküler demet invazyonu raporlandı. Patolog
tarafından perinöral invazyon saptanan 49 hastanın 15’i (%31) radyolog tarafından teyit edildi. Ki Kare testlerinden McNemar testi ile iki tetkik arasında perinöral invazyon saptamada anlamlı bir farklılık olduğu gösterildi, Kappa testi ile her iki tetkikin perinöral invazyon saptamada uyumlu düşük düzeyde uyumlu olduğu gösterildi. Her iki tetik arasındaki perinöral invazyon korelasyonu Tablo 12’de gösterilmiştir.
Tablo 12 - Perinöral invazyon Korelasyonu
MpMRG
var yok Toplam Patoloji
var 15 34 49 yok 2 39 41
Toplam 17 73 90
PIRADS skorları ile ISUP 2014 derece grupları karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 lezyonun 5’i (%31) derece grup 1, 8’i (%50) derece grup 2, 1’i (%6) derece grup 3, 2’si (%13) derece grup 4 olarak saptandı. PIRADS skoru 4 olan 43 lezyonun 6’i (%14) derece grup 1, 12’si (%27.9) derece grup 2, 17’si (%39.5) derece
48
grup 3, 5’i (%11.6) derece grup 4, 3’ü (%7) derece grup 5 olarak saptandı. PIRADS skoru 5 olan 31 lezyonun 2’i (%6.5) derece grup 1, 9’u (%29) derece grup 2, 8’i (%25.8) derece grup 3, 9’u (%29) derece grup 4, 3’ü (%9.7) derece grup 5 olarak saptandı. PIRADS skoru arttıkça ISUP 2014 derece grubununda yükselme
olasılığının arttığı istatistiksel olarak gösterildi. Kruskal-Wallis testi ile ISUP 2014 derece grubu ile PIRADS arasındaki bu ilişkinin anlamlı olduğu gösterildi. (p=0.007) Bonferroni çoklu test doğrulama testi ile PIRADS 3 ve 4 (p=0.076), PIRADS 4 ve 5 (p=0.561) arasındaki farklılığın anlamlı olmadığı, PIRADS 3 ve 5 arasındaki
farklılıkların anlamlı olduğu gösterilmiştir. (p=0.005) PIRADS skorları ile ISUP 2014 derece grupları karşılaştırması Tablo 13’te verilmiştir.
Tablo 13 - PIRADS Skorları ile ISUP 2014 Derece Grupları Karşılaştırması
Derece Grubu 1 2 3 4 5 Toplam PIRADS 3 5 8 1 2 0 16 4 6 12 17 5 3 43 5 2 9 8 9 3 31 Toplam 13 29 26 16 6 90
PIRADS skorları ile Gleason skorları karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 lezyondan 5’nin (%31) Gleason skoru 6, 9’nun (%56) Gleason skoru 7, 2’nin (%13) olarak saptandı. PIRADS skoru 4 olan 43 lezyondan 6’nın (%14) Gleason skoru 6, 29’nun (%67.4) Gleason skoru 7, 5’nin (%11.6) Gleason skoru 8, 3’ünün
49
(%7) Gleason skoru 9 olarak saptandı. PIRADS skoru 5 olan 31 lezyondan 3’nün (%9.7) Gleason skoru 6, 15’nin (%48.4) Gleason skoru 7, 9’nun (%29) Gleason skoru 8, 4’ünün(%12.9) Gleason skoru 9 olarak saptandı. PIRADS skoru arttıkça Gleason skorunun daha yüksek saptanma ihtimalinin arttığı istatistiksel olarak gösterildi. Kruskal-Wallis testi ile Gleason skoru ile PIRADS arasındaki bu ilişkinin anlamlı olduğu gösterildi. (p=0.023) Bonferroni çoklu test doğrulama testi ile PIRADS 3 ve 4 (p=0.598), PIRADS 4 ve 5 (p=0.188) arasındaki farklılığın anlamlı olmadığı, PIRADS 3 ve 5 (p=0.024) arasındaki farklılıkların anlamlı olduğu
gösterildi. PIRADS skorları ile Gleason skorları karşılaştırması verileri Tablo 14’te verilmiştir.
Tablo 14 - PIRADS Skorları ile Gleason Skorları Karşılaştırması Gleason Skoru 6 7 8 9 Toplam PIRADS 3 5 9 2 0 16 4 6 29 5 3 43 5 3 15 9 4 31 Toplam 14 53 16 7 90
PIRADS skorları ile histopatolojik perinöral invazyon karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 10’unda (%62.5) perinöral invazyon olmazken 6 hastada (%37.5) perinöral invazyon görüldü. PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın
50
20’sinde (%46.5) perinöral invazyon olmazken 23 hastada (%53.5) perinöral invazyon görüldü. PIRADS skoru 5 olan 31 hastanın 11’inde (%35.5) perinöral invazyon olmazken 20 hastada (%64.5) perinöral invazyon görüldü. Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0.35). PIRADS skorları ile histopatolojik perinöral invazyon karşılaştırılma verileri Tablo 15’te verilmiştir.
Tablo 15- PIRADS skorları ile Histopatolojik Perinöral İnvazyon karşılaştırılması
Perinöral invazyon (patoloji)
Toplam yok var PIRADS skoru 3 10 6 16 4 20 23 43 5 11 20 31 Toplam 41 49 90
PIRADS skorları ile Histopatolojik Lenf nodu metastazı karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 15’inde(%93.75) lenf nodu metastazı olmazken sadece 1 hastada(%6.25) lenf nodu metastazı görüldü. PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın 41’inde(%95.3) lenf nodu metastazı olmazken, 2’sinde(%4.7) lenf nodu metastazı görüldü. PIRADS skoru 5 olan 30 hastanın 29’unda(%96.7) lenf nodu metastazı olmazken sadece 1’inde (%3.3) lenf nodu metastazı görüldü.Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0.936). PIRADS skoru ile Histopatolojik Lenf nodu metastazı karşılaştırma verileri Tablo 16’da verilmiştir.
Tablo 16-PIRADS Skorları ile histopatolojik lenf nodu metastazı karşılaştırılması
Lenf nodu metastazı(patoloji)
Toplam yok var PIRADS skoru 3 15 1 16 4 41 2 43 5 29 1 30 Toplam 85 4 89
PIRADS skorları ile cerrahi sınır pozitifliği karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 14’ünde(%87.5) cerrahi sınır negatif saptanırken 2 hastada
51
(%15.5) cerrahi sınır pozitif saptandı. PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın 32’sinde (%74.4) cerrahi sınır negatif saptanırken 11’inde (%25.6) cerrahi sınır pozitif saptandı. PIRADS skoru 5 olan 31 hastanın 21’inde (%67.7) cerrahi sınır negatif saptanırken 10’nunda(%32.3) cerrahi sınır pozitif saptandı.Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0.5). PIRADS skorları ile cerrahi sınır pozitifliği karşılaştırma verileri Tablo 17’de verilmiştir.
Tablo 17-PIRADS skorları ile Cerrahi sınır karşılaştırılması
Cerrahi sınır(patoloji) Toplam negaitf pozitif PIRADS skoru 3 14 2 16 4 32 11 43 5 21 10 31 Toplam 67 23 90
PIRADS skoru ile Histopatolojik Ekstrakapsüler yayılım karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 14’ünde(%87.5) ekstrakapsüler yayılım
izlenmezken 2 hastada (%15.5) ekstrakapsüler yayılım izlendi. ; PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın 28’inde (%65.1) ekstrakapsüler yayılım izlenmezken 15 hastada (%34.9) ekstrakapsüler yayılım izlendi. PIRADS skoru 5 olan 31 hastanın 17’inde (%54.8) ekstrakapsüler yayılım izlenmezken 14 hastada (%45.2) ekstrakapsüler yayılım izlendi. Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0.161). PIRADS skoru ile Histopatolojik Ekstrakapsüler yayılım karşılaştırma verileri Tablo 18’de verilmiştir.
52
Tablo 18-PIRADS skoru Ekstrakapsüler yayılım karşılaştırması
Ekstrakapsüler yayılım(patoloji) Toplam yok var PIRADS skoru 3 14 2 16 4 28 15 43 5 17 14 31 Toplam 59 31 90
PIRADS skoru ile Histopatolojik Seminal vezikül invazyonu
karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 13’ünde(%81.25) seminal vezikül invazyonu izlenmezken 3 hastada (%18.5) seminal vezikül invazyonu izlendi. PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın 42’sinde (%97.6) seminal vezikül invazyonu izlenmezken 1 hastada (%2.4) seminal vezikül invazyonu izlendi. PIRADS skoru 5 olan 31 hastanın 25’inde (%80.6) seminal vezikül invazyonu izlenmezken 6 hastada (%19.4) seminal vezikül invazyonu izlendi. Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0.064). PIRADS skoru ile Histopatolojik Seminal vezikül invazyonu karşılaştırma verileri Tablo 19’da verilmiştir.
Tablo 19 -PIRADS skorları ile seminal vezikül invazyon karşılaştırılması
Seminal vezikül invazyonu (patoloji)
Toplam yok var PIRADS skoru 3 13 3 16 4 42 1 43 5 25 6 31 Toplam 80 10 90
PIRADS skoru ile pT evresi karşılaştırıldığında; PIRADS skoru 3 olan 16 hastanın 4’ünün (%25) pT2a evre, 10’unun (%62.5) pT2c evre, 2’sinin (%12.5) pT3b evresinde olduğu saptandı. PIRADS skoru 4 olan 43 hastanın 5’inin (%11.6) pT2a evre, 3’ünün (%7) pT2b evre, 25’inin (%58.1) pT2c evre, 9’unun (%25.8) pT3a evre, 1’inin (%2.3) pT3b evresinde olduğu saptandı. PIRADS skoru 5 olan 31
hastanın 2’sinin (%6.5) pT2a evre, 3’ünün (%9.7) pT2b evre, 13’ünün (%41.9) pT2c evre, 8’inin (%25.8) pT3a evre, 5’inin (%16.1) pT3b evresinde olduğu saptandı. Ki Kare testi ile iki tetkik arasında yapılan analiz anlamlı bulunmadı (p=0,222). PIRADS skoru pT evre karşılaştırma verileri Tablo 19’da verilmiştir.
53
Tablo 20-PIRADS skorları ile pT evre karşılaştırması
pT evre Toplam T2a T2b T2c T3a T3b PIRADS skoru 3 4 0 10 0 2 16 4 5 3 25 9 1 43 5 2 3 13 8 5 31 Toplam 11 6 48 17 8 90 5. TARTIŞMA
Prostat kanseri tanısı çoğunlukla yüksek bir PSA , şüpheli PRM ve TRUS eşliğinde uygulanan random biyopsi ile elde edilir, ancak bu yaklaşım prostat
kanserini (PCa) olduğundan farklı anlamlılıkta gösterebilir. Klinik olarak anlamlı bir PCa'nın tedavi gerektirdiği genellikle kabul edilir, ancak anlamlı olmayan bir PCa durumunda, tedavinin ertelenmesi ve aktif izlem programına dahil edilmesi geçerli bir seçenektir. MpMRG bir tarama programında uygulanması, klinik anlamlı olmayan PCa'ların fazladan saptanma riskini azaltabilir ve klinik olarak anlamlı PCa'nın erken tespitini sağlayabilir (109).
Literatürde MpMRG’nin, standart referans tanı yöntemi olarak random TRUS eşliğinde biyopsi, transperineal şablon prostat haritalama biyopsi, MR hedefli TRUS biyopsi ve radikal prostatektomi spesmeni histopatolojisi alınarak PCa’ya doğru tanı koyma oranlarını araştıran çalışmalar mevcuttur. Genel kanı en geçerli referans standartın radikal prostatektomi histopatolojisi olduğu yönündedir. Çalışmamızda referans standart olarak radikal prostatektomi spesmeni kabul edildi.
MpMRG’nin doğru yorumlanması özellikle çok önemlidir. Bu nedenle yorumlayıcıların tecrübeli ve eğitimli olması gerekmektedir. Yorumcular arası değişkenliğin eğitim odaklı bir şekilde azaltılabileceği ve daha doğru tanı
konabileceği çalışmalarla kanıtlanmıştır (114). Çalışmamızda MpMRG’leri konuda eğitimli ve tecrübeli bir üroradyolog değerlendirdi.
MpMRG’de seminal vezikül invazyonu’nun patoloji tarafından teyit edilmesi ile ilgili Ruprecht ve ark’nın tarafından yapılan çalışmada MpMRG’de seminal vezikül invazyonu için %77.78 duyarlılık ve %92.86 özgüllük saptanmıştır.
Çalışmada ayrıca MpMRG’lerin deneyimsiz bir radyolog tarafından incelenmesiyle daha düşük duyarlılık ve özgüllük oranları saptanmıştır (115). Çalışmamızda ise %60
54
duyarlılık ve %96 özgüllük saptandı. Aradaki farklılığın nedeni çalışmamızda MpMRG’leri yorumlayan radyoloğun tecrübesi ve çalışmamızda 3 T MRG kullanılması olabilir.
MpMRG’de ekstraprostatik uzanım’ın patoloji tarafından teyit edilmesi ile ilgili Salerno ve ark’nın PSA’sı ≤20 ng/ml olan 61 hasta ile yapılan bir metaanalizde MpMRG’de ekstraprostatik uzanım için %50 duyarlılık ve %85 özgüllük
bildirilmiştir (116). Çalışmamızda ise %48 duyarlılık, %80 özgüllük saptandı. Özgüllük arasındaki farklılığın nedeni metaanalizde 1.5 T ve 3 T MR kullanılması, çalışmamızda ise sadece 3 T MR kullanılması olabilir.
MpMRG tarafından bildirilen lenf nodu tutulumunun patoloji tarafından teyit edilmesi ile ilgili C.Von Below ve ark’nın PSA 6.3 ile 51 arasında değişen hasta grubu ile yaptığı çalışmasında MpMRG’de lenf nodu tutulumu için %55 duyarlılık, %90 özgüllük ve %75 doğruluk bildirilmiştir (117). Çalışmamızda ise %50 duyarlılık ve %96 özgüllük saptandı. Aradaki farklılığın nedeni C. Von Below ve ark’nın çalışmasındaki tüm hastalara genişletilmiş lenf nodu diseksiyonu yapılmış olması ve çalışmaya alınanların orta ve yüksek riskli PCa hastaları olması olabilir.
Çalışmamızda ise tüm hastalara genişletilmiş lenf nodu diseksiyonu yapılmamış olması ve büyük oranda düşük ve orta riskli hastaların olması olabilir.
PIRADS skoru arttıkça klinik anlamlı PCa saptama ihtimalinin arttığına dair John ve ark’nın PSA’sı 2.1 ile 64 arasında olan 131 hasta ile yaptığı çalışmada PIRADS 3 lezyonu olanlarda %11.1, PIRADS 4 lezyonu olanlarda %42.9, PIRADS 5 lezyonu olanlarda %35.6 klinik anlamlı kanser (ISUP derece grubu ≥2)
saptanmıştır (118). Çalışmamızda ise PIRADS 3 lezyonlarda %68.75 PIRADS 4 lezyonlarda %86, PIRADS 5 lezyonlarda %93.54 klinik anlamlı PCa saptandı. Aradaki farklılığın nedeni bizim çalışmamızdaki hastaların önceden TRUS biyopsi ile tanı almış olmaları ve radikal prostatektomi yapılmış olması, John ve ark’nın çalışmasında ise önceden tanısı olmayan hastalara TRUS/MR kognitif füzyon biyopsisi yapılmış olması olabilir.
Sung Yoon Park ve ark’nın PSA’sı 1.4 ile 156.9 arasında olan 425 hasta ile yaptığı çalışmada, PIRADS skoru <4 olanlarda ekstraprostatik yayılım oranı %20,5, PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ekstraprostatik yayılım oranı %51,3 olarak
saptanmıştır (p<0.001) (119). Bizim çalışmada ise PIRADS skoru <4 olanlarda ekstraprostatik yayılım oranı %12.5 , PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise
55
ekstraprostatik yayılım oranı %39.1 olarak saptandı (p=0.161). Aradaki farklılığın hasta sayısı ve Sung Yoon Park ve ark’nın çalışmasındaki orta ve yüksek riskli hasta sayısının çok olması olabilir.
Sung Yoon Park ve ark’nın PSA’sı 1.4 ile 156.9 arasında olan 425 hasta ile yaptığı çalışmada, PIRADS skoru <4 olanlarda seminal vezikül invazyon oranı %1.7, PIRADS skoru ≥4 hastalarda seminal vezikül invazyon oranı %9.1 olarak saptanmıştır (p=0.005) (119). Bizim çalışmada ise PIRADS skoru <4 olanlarda seminal vezikül invazyon oranı oranı %18.75 , PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise seminal vezikül invazyon oranı %9.45 olarak saptandı (p=0.064).
Sung Yoon Park ve ark’nın PSA’sı 1.4 ile 156.9 arasında olan 425 hasta ile yaptığı çalışmada, PIRADS skoru <4 olan hastalarda gleason skoru 6; 7; ≥8 saptanma oranı sırasıyla %54.7; %41; %43 ‘dür. PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise gleason skoru 6;7; ≥8 saptanma oranı sırasıyla %18.8; %65.6 ve %15.6 olarak saptanmıştır (p<0.001) (119). Bizim çalışmada PIRADS skoru <4 olan hastalarda gleason skoru 6; 7; ≥8 saptanma oranı sırasıyla %31.6; %56.25 ve %12.5 ‘dir. PIRADS skoru ≥4 hastalarda ise gleason skoru 6; 7; ≥8 saptanma oranı sırasıyla %12.1; %59.4 ve %28.3 olarak saptanmış (p=0.023).
Jae Hyun Yim ve ark’nın PSA’sı <10ng/ml olan 238 hasta ile yaptığı çalışmada, nihai patolojide cerrahi sınır pozitif saptanma oranı PIRADS skoru <4 olan hastalarda %2.6 , PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise %6.2 saptanmıştır (p=0.202) (120). Bizim çalışmamızda nihai patolojide cerrahi sınır pozitif saptanma oranı PIRADS skoru <4 olan hastalarda %12.5 , PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise %28.3 saptandı(p=0,5).
Jae Hyun Yim ve ark’nın PSA’sı <10ng/ml olan 238 hasta ile yaptığı çalışmada, pT evresi PIRADS skoru <4 olan hastalarda %97.4 pT2 evre ,%2.6 ≥pT3a, PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise %95.1 pT2 evre , %4.9 ≥pT3a
saptanmıştır (p=0,509)(120). Bizim çalışmamızda pT evresi PIRADS skoru <4 olan hastalarda %87.5 pT2 evre ,%12.5 ≥pT3a evre , PIRADS skoru ≥4 olan hastalarda ise %68.9 pT2 evre , %31.1 ≥pT3a saptandı (p=0,222).
Giorgio Brembilla ve ark’nın PSA’sı 5 ile 32.4 arasında olan 101 hasta ile yaptığı çalışmada PİRADS skoru <4 olan hastalardan %10’unda(1/10) lenf nodu pozitif saptanmıştır, PİRADS skoru ≥4 olan hastalardan ise %24’ünde(22/91) lenf nodu pozitif saptanmıştır(p<0.001) (121). Bizim çalışmamızda PİRADS skoru <4
56
olan hastalardan %6.25’inde (1/16) lenf nodu pozitif saptandı, PİRADS skoru ≥4 olan hastalardan ise %4.1’inde(3/73) lenf nodu pozitif saptandı(p=0.936). Aradaki farklılığın hasta sayısı ve Giorgio Brembilla ve ark’nın çalışmasındaki orta ve yüksek riskli hasta sayısının çok olması olabilir.
Tablo 21-PIRADS Skorları ile histopatoloji ilişkisi
Nihai patoloji PIRADS skoru <4 PIRADS ≥ 4 p değeri Seminal vezikül invazyon (+) %18.75 %9.45 p=0.064 Ekstrakapsüler yayılım(+) %12.5 %39.1 p=0.161 Cerrahi sınır (+) %12.5 %28.3 p=0.5 pT evre : T2 %87.5 %68.9 p=0.222 ≥T3a %12.5 %31.1 Lenf nodu(+) %6.25 %4.1 p=0.936 Perinöral invazyon (+) %37.5 %58.9 p=0.35 Isup 2014 Derece grup 1 ≥Derece grup 2 %31.5 %68.5 %10.8 %89.2 p=0.007 Gleason skoru: 6 7 8-9 %31.6 %56.25 %12.5 %12.1 %59.4 %28.3 p=0.023 6.SONUÇ VE ÖNERİLER
MpMRG tekniği, ekipmanı, PIRADS skorlama sistemi ve yorumlayıcıların tecrübe ve bilgisi geliştirildikçe, tetkikin tanı koyma yeteneği de artacaktır.