GEREÇ VE YÖNTEM

Çalışmaya normal işiten veya sensörinöral işitme kaybı olan, 18-35 yaş arası 60 genç yetişkin (120 kulak) birey (30 erkek, 30 kadın) ve 59 yaş üstü 69 yaşlı yetişkin (120 kulak) birey (30 erkek, 39 kadın) olmak üzere 129 gönüllü birey dahil edilmiştir. Bu çalışmada dışlanma kriterleri, (a) otolojik cerrahi geçirme, (b) orta kulak hastalığı olma, (c) 500 Hz ile 4000 Hz arasında hava ve kemik işitme eşikleri arasında 10 dB ’den fazla fark olma ve (d) kemik işitme eşiklerinin net bir şeklide elde edilememesi, olarak belirlenmiştir. Dışlanma kriterlerini taşıyan kulaklara ait veriler istatistiksel analize dahil edilmemiştir.

Timpanometrik değerlendirme, Grason Stadler (GSI) Tympstar cihazıyla yapılmıştır. Bireylerin timpanometrik tepe basıncı (TTB), kompanse edilmiş statik admitans (Ytm), eşdeğer kulak kanalı hacmi (Vek) ve timpanometrik gradyan (TG) değerlendirme parametreleri incelenmiştir.

Timpanometrik tepe basıncı, orta kulakta bulunan havanın basınç değeridir. Dış kulak yolu ile orta kulakta bulunan hava basınç seviyesinin birbirine eşit olduğu ve orta kulak esnekliğinin en yüksek olduğu ve dış kulak yolundan gelen ses enerjisinin orta kulağa geçişinin (admitansın) en fazla olduğu basınç seviyedir. Ölçüm sonucunda elde edilen timpanogramın en yüksek noktasından (tepe noktasından) x eksenine çizilen dik çizginin, x ekseninde geldiği noktadaki basınç değerini ifade eder. Birimi dekaPaskal (daPa)’dır. Kompanse edilmiş statik akustik admitans, kulak zarının orta kulağa ve dış kulak kanalına doğru hareketlerine göre orta kulak esnekliği (komplians) hakkında bilgi veren değerlendirme parametresidir. Kulak zarının medial ve lateral yüzündeki basıncın eşit olduğu noktada ölçülen admitans değerinden, dış kulak kanalının admitansının çıkarılması ile elde edilir ve bu yüzden kompanse edilmiş olarak adlandırılır. Timpanogramda, tepe basınç noktasından y eksenine çizilen dik çizginin denk geldiği admitans değerinden, +200 daPa basınç noktasından y eksenine çizilen dik çizginin denk geldiği admitans değerinin çıkarılması ile elde edilir. Birimi ml, cm3 veya mmho ile ifade edilir. Eş değer kulak kanalı hacmi, kulak zarının geçirgenliğinin sıfır olduğu +200 daPa noktasında, dış kulak kanalına yerleştirilen prop ucu ile kulak zarı arasında kalan havanın admitansını ifade eder. Timpanogramda +200 daPa noktasından y eksenine çizilen dik çizginin denk geldiği admitans değeridir. Birimi ml, cm3 veya mmho ile ifade edilir. Timpanometrik gradyan, ölçüm sonucunda elde edilen timpanogramın tepe eğiminin ölçüm değeridir. Timpanogramda +100 daPa noktasından x eksenine çizilen paralel çizgi ile tepe noktası arasındaki yüksekliğin, timpanogram yüksekliğine oranı ile elde edilir.

İstatistiksel Analizler SPSS 25.0 programı ile yapılmıştır. Değerlendirme parametrelerinden elde edilen sayısal verilerin, normal dağılım gösterip göstermediği görsel (histogram ve olasılık grafikleri) ve analitik (Kolmogorov-Smirnov/Shapiro – Wilk testler) yöntemler ile yapılmıştır. Yaşlar ve cinsiyetler arasındaki gibi bağımsız grupların timpanometrik değerlendirme verilerini karşılaştırmada “Independent Sampe t-Test”, kulaklar arasındaki gibi bağımlı grup verilerinin karşılaştırılmasında “Paired Sample t-Test” kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi (p) olarak 0.05 değeri seçilmiştir.

BULGULAR

Katılımcıların demografik bilgileri Tablo 1’de gösterilmiştir. Gruplar arasında cinsiyet dağılımı açısından fark olup olmadığı incelenmiş ve karşılaştırılan grupların cinsiyet açısından birbiriyle benzer olduğu bulunmuştur (p>0.05).

Tablo1. Bireylerin Demografik Bilgileri

61

Yaşlı ve genç yetişkinlerin cinsiyetlere göre standart timpanometri test ölçüm sonuçlarının (TTB, Ytm, Vek, TG) her biri için tanımlayıcı istatistik sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo2. Yaşlı ve Genç Yetişkinlerin Cinsiyete Göre Standart Timpanometri Ölçüm Sonuçları

TTB Ytm Vek TG

Çalışmada yaşlı ve genç gruplar arasında standart timpanometri test sonuçlarından TTB ve Vek değerlendirme parametreleri açısından istatistiksel anlamlı fark (p<0.05) olduğu, Ytm ve TG değerlendirme parametreleri açısından iki yaş grubu arasında anlamlı fark olmadığı bulundu (p>0.05). İstatistiksel analiz sonuçları incelendiğinde, yaşlanmanın kulak kanalı hacmi ve timpanometrik tepe basıncı değerleri üzerine etkisi olduğu, yaşlı yetişkinlerin kulak kanalı hacminin genç yetişkinlere göre anlamlı derecede daha büyük (T=-4.906, p=.000), timpanometrik tepe basıncı değerinin ise daha negatif olduğu (T=2.407, p=.017) belirlenmiştir.

Cinsiyetin standart timpanometrik test sonuçları üzerine etkisi incelendiğinde hem genç hem de yaşlı grupta, Ytm değerlendirme parametre açısından erkek ve kadınlar arasında anlamlı fark olduğu (p<0.05), Vek değerlendirme parametresi açısından ise sadece genç grupta kadın ve erkekler arasında anlamlı fark olduğu bulundu (p<0.05). İstatistik sonuçları incelendiğinde Ytm değerinin yaştan bağımsız olarak cinsiyet faktöründen etkilendiği, tüm yaş gruplarındaki erkeklerin Ytm değerinin kadınlardan daha anlamlı derecede daha yüksek olduğu (genç yetişkin: t=2.471, p=.034; yaşlı yetişkin: t=2.482 p=.014) belirlenmiştir. Kulak kanalı hacminin ise genç yetişkinlerde cinsiyet faktöründen etkilendiği, genç erişkin erkeklerin kulak kanalı hacminin kadınlara göre anlamlı derecede daha büyük olduğu (t=5.467 p=.000), yaşlı erkek ve kadın bireylerin kulak kanalı hacmi değerlerinin birbiriyle benzer olduğu (t=.628 p=.531) bulunmuştur.

Her iki yaş grubunda da standart timpanometri değerlendirme parametreleri (TTB, Ytm, Vek, TG) açısından sağ ve sol kulaklar arasında istatistiksel anlamlı fark olmadığı (p>0.05), bir diğer deyişle yaştan bağımsız olarak kulaklar arası standart timpanometri test sonuçlarının benzer olduğu bulunmuştur.

TARTIŞMA

Bu çalışmanın birincil amacı yaşlanmanın standart timpanometri test sonuçları üzerindeki etkilerini araştırmaktı. Çalışmada yaşlanmanın sadece kulak kanalı hacminde ve timpanometrik tepe basıncı değerlerinde etkili olduğu bulunmuştur. Wiley ve ark. tarafından 1996 yılında yapılan çalışmada, yaşlanmaya bağlı olarak kulak kanalı hacminin azaldığı bildirilmiştir. Çalışmalarında elde ettikleri bu bulgunun, daha önce yapılan anatomik çalışmalarda belirtildiği gibi yaşlanmanın kulak kanalında çökmeye neden olduğu bulgusunu desteklediğini ileri sürmüşlerdi (Wiley, T.L., et al., 1996). Ancak bu çalışmadan farklı olarak 1998 yılında Roup ve ark. ile 2004 yılında Feeney ve Sandford’un yaptıkları çalışmalarda, yaşlanmaya bağlı olarak kulak kanalı hacminin arttığını bildirilmiştir (Roup, C. M., et al., 1998; Feeney, M. P., et al., 2004). Daha sonra Wiley ve ark. 2005 yılında yaşlanmayla kulak kanalı hacminde meydana gelen değişikleri incelemek amacıyla 5 yıllık boylamsal başka bir çalışma yapmışlar ve yaşlanma ile kulak kanalı hacminin arttığını belirlenmişlerdir (Wiley, T.L., et al., 2005). Nondahl ve ark. yaşlı bireylerde kulak kanalı hacminin, testi uygulayanlar arasında farklı çıktığını bulmuşlar ve bu durumun probun kulak kanalına daha derin yerleştirilmesinden kaynaklandığını ileri sürülmüşlerdir (Nondahl, D. M., et al., 1996). Wiley ve ark. tarafından 1996 yılında yapılan çalışmada kulak kanalı hacminin daha düşük çıkmasının nedeni, Nondahl ve ark.’nın belirttiği gibi probun kulak kanalına daha derin yerleştirilmesinden kaynaklanmış olabilir. Daha yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda da yaşlanmanın kulak kanalı hacminde artışa neden olduğu bildirilmektedir (Manchaiah, V., et al., 2017; Lo, Y. C., 2020). Çalışmamızda da literatürle uyumlu şekilde yaşlı erişkinlerin genç erişkinlere göre anlamlı derecede daha büyük kulak kanalı hacmine sahip olduğu ve yaşlanmaya bağlı olarak kulak kanalı hacminin arttığı bulunmuştur.

Bu çalışmada, yaşlanmanın TTB değeri üzerine etkili olduğu ve yaşlanmaya bağlı olarak daha negatif değerlere doğru kaydığı bulunmuştur.

Literatür incelenildiğinde, yaşlı erişkinlerin genç erişkinlere göre daha negatif TTB değerine sahip olduğunu gösteren çalışmalar bulunmakla birlikte (Ünsal, S., et al.,2016; Mazlan, R., et al., 2015) yaşlanmanın TBB üzerine etkisinin olmadığını bildiren çalışmaların da olduğu görülmektedir (Wiley, T.L., et al., 1996; Wiley, T.L., et al., 2005; Nondahl, D. M., et al. 2013). Manchaiah ve ark., yaşlı erişkinlerin genç erişkinlere göre anlamlı derecede daha negatif TTB’ye sahip olduğunu ancak yaşlı erişkinlerde yaş artışının TTB’ye herhangi bir etkisinin olmadığını bildirilmişlerdir (Manchaiah, V., et al.,2017) Araştırmacılar bu çalışmadan elde ettikleri sonuçları, her kliniğin yaşa özgü norm değerlerini belirlemesi gerektiği şeklinde yorumlamışlardır. Çalışmamızda da literatürle uyumlu olarak TBB değerinin yaşlı erişkinlerde anlamlı derecede daha negatif değerlerde olduğu bulunmuştur. Bu bulgunun östaki fonksiyonunda yaşlanmaya bağlı olarak meydana gelen değişikliklerden kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Gelecekte, bu bulgunun anlamlılığını destekleyecek çalışmaların yapılması önerilmektedir.

62

Timpanogramın şekli diğer bir ifadeyle dikliği (ya da eğimi) timpanometrik gradyan veya timpanometrik derinlik (Tympanometric Width) ile ölçülür. Timpanometrik gradyan veya timpanometrik derinlik ile timpanogramın şekli (düzlüğü) arasında ters bir orantı vardır. Bir diğer deyişle TG veya TW değeri arttıkça timpanogramın şekli düzleşir (Chatterjee, I., et al., 2017). Literatürde, yaşlı erişkinlerde genç erişkinlere göre timpanometrik eğimin daha az olduğunu bildiren çalışmalar bulunmaktadır (Manchaiah, V., et al.,2017; Holte, L., 1996). Çalışmamızda da literatürle uyumlu olarak, yaşlı yetişkinlerin TG sayısal değeri genç yetişkinlere göre daha yüksek elde edilmiş bununla birlikte her iki yaş grubu arasında TG değerleri açısından anlamlı fark bulunmamıştır. Elde edilen bu bilgiler ışığında, TG’nin yaşa özgü normatif değerlerinin belirlenmesinin önemli olduğunu düşünmekteyiz.

Literatürde, yaşlanmaya bağlı olarak akustik admitansın arttığını (Wiley, T. L., et al., 2005, Beattie, R. C., et al., 1975), azaldığını (Jerger, J., et al., 1972; Wiley, T. L., et al.,1996) veya değişiklik olmadığını (Osterhammel, D., et al., 1979; Feeney, M. P., et al., 2004; Uchida, Y., et al.,2000;

Holte, L. 1996) gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalar incelenildiğinde, düşük örneklem hacmi içerme (Feeney, M. P., et al., 2004), değişik tarama kriterleri kullanma (Osterhammel, D., et al., 1979; Feeney, M. P., et al., 2004; Holte, L., 1996), istatistiksel çıkarım testleri sunmama (Jerger, J., et al., 1972; Uchida, Y., et al.,2000) gibi limitasyonlarının olduğu görülmektedir. Bu limitasyonlar çalışmaları karşılaştırmayı veya çalışmalardan sonuç çıkarmayı güçleştirmektedir. Yakın tarihli bir çalışmadan elde edilen bulgular incelenildiğinde, bulguların çalışmamızla uyumlu olduğu, yaşlı yetişkinlerin Ytm değerinin gençlere göre daha yüksek olduğu, fakat her iki yaş grubu arasındaki farkın istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı bildirilmiştir (Lo, Y. C., 2020). Çalışmamızda elde edilen farkın istatiksel açıdan anlamlı çıkmamasının nedeninin bu çalışmaya dahil olan bireylerin geniş bir yaş aralığına sahip olmasından kaynaklanmış olabileceğini düşünmekteyiz., Gelecekte, farklı yaşlı grupları ile yapılacak benzer çalışmaların, konuya netlik kazandırabileceğini düşünmekteyiz.

Çalışmanın ikincil amacı cinsiyetin standart timpanometri test sonuçları üzerine etkisinin olup olmadığını belirlemekti. Çalışmamızda yaştan bağımsız olarak cinsiyetin Ytm değerleri üzerine etkili olduğu, kulak kanalı hacminin ise sadece genç yetişkinlerde cinsiyet faktöründen etkilendiği bulunmuştur. Literatürü incelediğimizde elde ettiğimiz bulgular ile uyumlu çalışma sonuçlarının olduğu görülmektedir (Roup, C.

M., et al., 1998; Shahnaz, N., et al., 2006; Wiley, T. L., et al., 1996; Lo, Y. C., 2020). Literatürle uyumlu olarak elde ettiğimiz bu bulgular ışığında, standart timpanometri testi değerlendirme parametrelerine ait normatif verilerin cinsiyete özgü olarak da belirlenmesinin, test sonuçlarını yorumlamada daha yararlı olacağını düşünmekteyiz.

SONUÇ

Bu çalışmada yaşlanmanın ve cinsiyetin standart timpanometrik test sonuçları üzerinde etkili olduğu bulunmuş ve genç ve yaşlı yetişkinlere ait cinsiyete özgü normatif değerler belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda klinik kullanım için yetişkin bireylerde yaşa ve cinsiyete özgü normlara ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.

KAYNAKLAR

Beattie, R. C., & Leamy, D. P. (1975). Otoadmittance: Normative values, procedural variables, and reliability. Ear and Hearing, 1(1), 21-27.

Chatterjee, I., Hembram, R., Shahi, A. C., & Sinha, A. K. (2017). Effect of Different Positions of the Head on Tympanometry Results: An Exploratory Study. Bengal Journal of Otolaryngology and Head Neck Surgery, 25(1), 34-38.

Feeney, M. P., & Sanford, C. A. (2004). Age effects in the human middle ear: Wideband acoustical measures. The Journal of the Acoustical Society of America, 116(6), 3546-3558.

Holte, L. (1996). Aging effects in multifrequency tympanometry. Ear and Hearing, 17(1), 12-18.

Hunter, L.L., ve Shahnaz, N. (2014). Overview and history of acoustic immitance. Acoustic immittance measures: Basic and advanced practice. (s.1-14). San Diego:

Plural Publishing.

Ünsal, S., Yaman, Ü., Gümüş, N. M., Kaya, M., Temügan, E., Gecin, M. V., & Yüksel, M. (2016). Evaluation of Eustachian Tube Function Tests and Immıtancemetric Measurements in A Geriatric Group. Turkish Journal of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi, 19(2).

Jerger, J., Jerger, S., & Mauldin, L. (1972). Studies in impedance audiometry: I. Normal and sensorineural ears. Archives of Otolaryngology, 96(6), 513-523.

Lo, Y. C. (2020). Standard and multiple-frequency tympanometric norms in Chinese young and older adults. Speech, Language and Hearing, 1-7.

Manchaiah, V., Durisala, N., & Marimuthu, V. (2017). Tympanometric profiles for Chinese older adults. Audiology Research, 7(2).

Mazlan, R., Kei, J., Ya, C. L., Yusof, W. N. H. M., Saim, L., & Zhao, F. (2015). Age and gender effects on wideband absorbance in adults with normal outer and middle ear function. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 58(4), 1377-1386.

Nondahl, D. M., Cruickshanks, K. J., Wiley, T. L., Tweed, T. S., & Dalton, D. S. (2013). Sixteen-year change in acoustic-admittance measures among older adults:

data from a population-based study. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 56(6),1.

Nondahl, D. M., Cruickshanks, K. J., Wileyt, T. L., Tweed, T. S., Klein, B. E., & Klein, R. (1996). Interexaminer Reliability of Otoscopic Signs and Tympanometric Measures for Older Adults. Journal of the American Academy of Audiology, 7(4), 251-259.

Nozza, R. J., Bluestone, C. D., Kardatzke, D., & & Bachman, R. (1992). Towards the validation of aural acoustic immittance measures for diagnosis of middle ear effusion in children. Ear and Hearing, 13(6), 442–453.

Osterhammel, D., & Osterhammel, P. (1979). Age and sex variations for the normal stapedial reflex thresholds and tympanometric compliance values.

Scandinavian Audiology, 8(3), 153-158.

Roup, C. M., Wiley, T. L., Safady, S. H., & Stoppenbach, D. T. (1998). Tympanometric screening norms for adults. American Journal of Audiology.

Shahnaz, N., & Davies, D. (2006). Standard and multifrequency tympanometric norms for Caucasian and Chinese young adults. Ear and Hearing, 27(1), 75–90.

Shahnaz, N., & Polka, L. (1997). Standard and multifrequency tympanometry in normal and otosclerotic ears. Ear and Hearing, 18, 326–341.

Shahnaz, N., & Polka, L. (2002). Distinguishing healthy from otosclerotic ears: Effect of probe-tone frequency on static immittance. Journal of the American Academy of Audiology, 13, 345–355.

Shanks, J. E., & Shohet, J. A. (2009). Ch. 9, tympanometry in clinical practice. In J. Katz (Ed.), Handbook of Clinical audiology (6th ed., pp. 157–188). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

T.C. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2020). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni mart 2020. Ankara: Engelli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.

Uchida, Y., Nomura, H., Itoh, A., Nakashima, T., Ando, F., Niino, N., & Shimokata, H. (2000). The effects of age on hearing and middle ear function. Journal of epidemiology, 10(1sup), 26-32.

Wiley, T. L., Cruickshanks, K. J., Nondahl, D. M., Tweed, T. S., Klein, R., & Klein, B. E. (1996). Tympanometric measures in older adults. Journal of the American Academy of Audiology, 7(4), 260-268.

Wiley, T. L., Nondahl, D. M., Cruickshanks, K. J., & Tweed, T. S. (2005). Five-year changes in middle ear function for older adults. Journal of the American Academy of Audiology, 16(3), 129-139.

World Health Organization. Deafness and hearing impairment–Fact sheet. April 2010. [Kitap].

63

SS12