Geopolimer beton numunelerinin basınç dayanımına silis modülünün

0,8 ve 0,6 olarak iki farklı silis modülüne (Ms) sahip karışımlar hazırlanmış ve bu şekilde üretilen numunelerin 3, 7, 28 ve 90 günlük basınç dayanımları belirlenmiştir.

Ms kullanılarak üretilen birinci grup geopolimer betonların farklı günlerdeki basınç dayanımları Çizelge 4.12’de verilmiştir. Çizelgeden görüleceği üzere, maksimum basınç dayanımları bütün test günleri için Ms 0,8, w/b oranı 0,6 olan 105 °C sıcaklıkta kür işlemine tabii tutulan numunelerde gözlenmiştir. Maksimum basınç dayanımına sahip bu numuneler için kür sıcaklığının 120°C’ye yükselmesi basınç dayanımının %20 oranında azalmasına sebep olmuştur.

Öte yandan, kür sıcaklığının 90°C’den 105°C’ye çıkması numunelerin basınç dayanımını arttırırken, sıcaklığın 120°C’ye kadar çıkması tüm geopolimer betonların basınç dayanımının düşmesine neden olmuştur. Ortaya çıkan bu sonuç, gerçekleşecek geopolimerizasyon reaksiyonu için optimum sıcaklığın 105°C olduğunu, ve bu sıcaklık değerinden sonra artan sıcaklığın geopolimer betonun iç yapısında olumsuz etkilere yol açtığını göstermiştir.

60

Çizelge 4.12. Ms kullanılarak aktive edilen geopolimer beton numunelerinin basınç dayanımı

Şekil 4.16 ve Şekil 4.17’de görüldüğü gibi, Ms 0,8 ve 0,6 kullanılarak aktive edilen geopolimer betonların basınç dayanımı grafikleri incelendiğinde, tüm geopolimer betonların nihai dayanımlarının oldukça büyük bir kısmını ilk 3 gün uygulanan ısı kürü sonucunda aldığı görülmüştür. Numune yaşının artmasıyla birlikte basınç dayanımı değerlerinin neredeyse tümü artış göstermiştir. Ms değerinin 0,8’den 0,6’ya düşmesi w/b oranı 0,6 ve 0,5 olan geopolimer betonarda sırasıyla yaklaşık %13 ve

%2 oranında basınç dayanımı kayıplarına yol açmıştır.

61

Şekil 4.16.Ms 0,8 ve 0,6 kullanılarak aktive edilen w/b oranı 0,6 olan geopolimer betonların farklı kür sıcaklıklarındaki basınç dayanımlarına kür süresinin etkisi

Şekil 4.17.Ms 0,8 ve 0,6 kullanılarak aktive edilen w/b oranı 0,5 olan geopolimer betonların farklı kür sıcaklıklarındaki basınç dayanımları

Şekil 4.18 ve 4.19’da Ms 0,8 ve 0,6 kullanılarak üretilen geopolimer betonların numune yaşının artmasıyla birlikte sahip olduğu basınç dayanımı değerlerindeki değişimleri göstermektedir. Şekillerden de görüleceği üzere, volkanik tüf kullanılarak üretilen geopolimer betonlar sahip olacağı nihai dayanımlarının çok büyük bir kısmını üç günlük ısı kürü sonucunda almış ve ısı küründen çıkarılıp

62

laboratuar ortamında beklemesiyle birlikte az da olsa dayanım kazanmaya devam etmiştir. Şekil 4.18’de Ms 0,8 kullanılarak üretilen ve w/b oranları 0,5 olan numunelerin dayanımlarında zayıf bir düşüş yaşanmış fakat 28 günden sonra tekrar dayanım kazanmaya devam etmiştir.

Şekil 4.18.M^s 0,8 kullanılarak aktive edilen geopolimer betonların dayanım kazanmasına farklı kür sıcaklıklarının etkisi

Şekil 4.19.Ms 0,6 kullanılarak aktive edilen geopolimer betonların dayanım kazanmasına farklı kür sıcaklıklarının etkisi

8

63

Elde edilen basınç dayanımındaki değişiklikleri gösteren grafikler incelendiğinde farklı parametreler kullanılarak üretilen birinci grup numuneleri için; optimum değerler; Ms değeri için 0,8, w/b oranı için 0,6 ve kür sıcaklığı için 105 °C olarak belirlenmiştir.

Noushini vd., (2016) yaptıkları çalışmada F sınıfı uçucu kül kullanılarak ürettikleri geopolimer betonları 60, 75, 90 °C sıcaklıklar ile ortam koşullarında kür işlemine tabii tutmuş ve kür sürelerinin etkisini 8, 12, 18 ve 24 saat olmak üzere dört farklı sürede incelemişlerdir. Deney sonuçları, kür sıcaklığının artmasıyla birlikte basınç dayanımlarında artış yaşandığını göstermiş ve bu artışın nedeninin yüksek sıcaklıklarda meydana gelen geopolimerizasyon reaksiyonunun derecesinin artmasıyla, daha çok miktarda reaksiyon ürünlerinin oluşumu olduğunu açıklanmıştır.

Benzer şekilde Rovnanik, (2010) tarafından yapılan çalışmada, gerçekleştirilen kızılötesi spektrometrik analiz yardımıyla geopolimer beton numunelerine uygulanan kür rejimine bakılmaksızın beton matrisi içerisinde bazı alüminosilikat kaynak materyallerinin reaksiyona girmeden kaldığı açığa çıkmıştır. Ayrıca, geopolimer betonlara uygulanacak daha yüksek kür sıcaklığının reaksiyona girmeyecek bu kaynak materyallerinin miktarında ciddi oranlarda azalmaya neden olacağı belirtilmiştir.

Ayrıca, Rovnanik (2010) ileri zamanlarda meydana gelecek geopolimerizasyon reaksiyonun hızının aktivatör olarak kullanılan hidroksit ve silikat iyonlarının geopolimer jel üzerinden oluşan difüzyonundan önemli derecede etkilendiğini ve oluşacak bu hızın başlangıçta uygulanan kür sıcaklığından çok önemli derecede etkileneceğini belirtmiştir.

64

Benzer şekilde Brough ve Atkinson, (2002) yaptıkları çalışmada cüruf kullanılark üretilen geopolimer beton numunelerini 12 saat boyunca 20 ve 80°C olmak üzere iki farklı sıcaklıkta ısı kürüne maruz bırakmışlardır. Alkali aktivatör olarak sadece Na2SiO3’ ün kullanıldığı çalışmada elde edilen basınç dayanımı değerleri kür sıcaklığının 20°C ‘den 80°C değerine artışının basınç dayanımını 7 MPa’dan yaklaşık 70 MPa değerine kadar arttırdığını göstermiştir.

Kür sıcaklığında meydana gelen artışın geopolimer betonun basınç dayanımını olumlu yönde etkilemesinin yanı sıra, Noushini ve Castel, (2016) yaptıkları çalışmada uzun süren kür süreleri için (8, 12, 18 ve 24 saat), elde edilen maksimum basınç dayanımının en yüksek kür sıcaklığı olan 90°C’ de değil, 75°C değerinde elde edildiğini belirtmiştir. Uzun kür sürelerinde uygulanan yüksek kür sıcaklıkları geopolimer betonun mikro yapısını zayıflatarak daha düşük basınç dayanım değerlerine yol açtığı söylenmiştir.

Yuan vd., (2016) kür sıcaklığının, geopolimerlerin mikroyapı ve mekanik özelliklerinin geliştirilmesinde hayati bir rol oynadığını ve optimum bir kür sıcaklığı uygulamanın, geopolimerlerde kompakt bir yapının oluşarak mekanik özelliklerin artışına katkıda bulunan dehidroksilasyon ve yapısal yeniden düzenleme işlemleri ile geopolimerizasyon işlemini hızlandırdığını ifade etmiştir.

Wang vd., (1994) yaptıkları çalışmada aktivatör dozajı ve silis modülünün geopolimer harçların mekanik özellikleri üzerinde çok önemli bir etkisi olduğunu göstermiştir. Ayrıca, mekanik özellikler üzerinde etkili olan parametrelerin olması gereken optimum aralığın cüruf türüne bağlı olarak değiştiğini belirtmiştir. Bu aralığın, asit türdeki cüruflar için 0,75-1,25, nötr özellik gösteren cüruflar için 0,90-1,30 ve temel cüruf için 1-1,5 arasında olduğunu söylemişlerdir.

65

4.1.2. Geopolimer beton numunelerin basınç dayanımına NaOH molaritesinin