Geniş Zaman Kipi

binā+Ø-Ø+dur 001b/07, ĥaķįm+Ø-Ø+sin 001b/09, münezzeh+Ø-Ø+sin 001b/16, müttefik+Ø-Ø+lerdür 115a/01

1.3.8.4. Şart Kipi

yüklü+y+i-se 0014b/05, ehlinden+i-se 142b/11, ķadir+i-señüz 196b/16, gedā+y+ı-sa 090a/08, payġāmbar i-señ 169a/11

İKİNCİ BÖLÜM METİN

1B 01 sübĥān-allah ne luŧf-ı vücūddur bu ki bunca hüviyyāt-ı eşyānı ketm-i Ǿademden

nā-hüveydā iken hüveydā 02

eyledüñ ve ne ķahr ü ceberūtdur bu ki bunca müsemmiyāt-ı esmāyı beydā-yı Ǿālemden peydā itmiş-iken yine nā-peydā 03 _{eyledüñ zihį śāniǾ} śanāyiǾ ki śunǾ-ı bedįǾüñle zümürrüdden yidi muŧabbaķ ķubbe-i eflāķ itdüñ 04

ve ħaşħāş-ı Ǿanberden kǖre-i ħākį havā üzre muǾallaķ bir tūde-i pāk itdüñ ol muŧabbaķ ķıbābda deng-ā-deng 05

niçe timŝāl-ı bį-miŝāl düzdüñ ins ve cin ĥayrānı ve ĥinn ü bin ser-gerdānı oldı bu muǾallaķ tūdede 06 reng-ā-renk niçe naķş ü nįreng gösterdüñ aña Ǿuķūl-ı melek vālih ve deng nüfūs-ı felek bį-hūş ve heng ķaldı 07 _{binā ol binādur ki} dest-i ķudretüñden çıķdı irādetüñ olmayınca anı ne fenā sili ve ne Ǿanā yili yıķdı 08 ve naķş ol naķşdur ki anı ķalem-i ĥikmetiñ yazdı meşiyyetüñ olmadın anı ne ŧūl-ı zamān ve ne mürūr-ı devrān 09 _{bozdı zihį mübdiǾ-i bedāyįǾ ki śunǾuñla havā yüzinde} bulutlardan ŧaġlar dürür ve deryā içinde ŧaġlar başından 10bād-bānlardan bulutlar yürür ĥikmet ile śudan yanın yatur sifāl içinde arż ŧopraġın beslersin ŧopraķdan 11 _{başı aşaġa} bardaķda deryā śuyı śaķlarsın ne ĥakįmsin ki çār-ı Ǿaķāķīr-ı Ǿunśūrdan her biri bir ŧabįǾatda 12 _{hezār terkįb idersin ve her birinde bir dürlü menfaǾat ve ħāśıyyet ve pür-} gūne ĥālet ve keyfiyyet ķorsun pes ĥamd-ı 13 _{nā-maĥdūd saña ki ķādir-i eşyā ve fāŧır-ı} arž ü semāsın śunǾuñ maħlūķ śunǾına beñzemez sen düzmeyince o düzilmez 14

ve yine sen bozmayınca ol bozılmaz salŧanat saña yaraşur ki ĥayy-ı lā-yemūt ve lā-yenām ve lā- yefūtsın hergiz 15_{ölmez ve hįç muǾaŧŧal olmazsın her gün bir şānda ve her ān bir cūd ve} iĥsāndasın vezįr ve muǾįnden müşįr 16_{ve ķarįnden münezzehsin maǾa-źālik her fiǾlüñ} naķśdan Ǿarį ve her śunǾuñ Ǿaybdan berįdür nażm der-tevĥįd-i bārį Ǿazze ismihüm

2A 01 ħüdāvendā yoġ-iken hįç nişānı niçe Ǿālem niçe devrān yaratduñ niçe bā-madde

śunǾ itdüñ andaġ 02 _{mücerred nefs ü rūĥ ü cān yaratduñ śudan ŧopraķdan ateşden} havādan ne ĥikmetdür bu çār-ı erķānı yaratduñ 03_{bu dört eczādan itdüñ nice terkįb nebāt} ve maǾden ve ĥayvān yaratduñ bu üçden niçe nevǾ ü śınf ve efrād 04 _{niçe eşkāl-ıla} elvān yaratduñ feleklerde melekler itdüñ įcād zemįn üstinde ins ü cān yaratduñ 05_śıfātuñ mażharı ķılduñ zevātın ķamudan efđalın insān yaratduñ Ǿacāyible ŧonatduñ ķāyinātı 06 kemāl-ı śunǾuña bürhān yaratduñ bir ol dimeñle oldı bu nice Ǿālem bu düşvār işleri āsān yaratduñ 07_{saña lāyıķdur ancaķ melik ü sulŧān ki niçe milk ile sulŧān yaratduñ fenā} taķdįrin itdüñ māsivāya08 _{vücūd-ı ĥādiŝe imkān yaratduñ neŝr der-naǾt-ı seyyįd-i ālā-}

nām Ǿaleyhi’s-selām ve’ś-śalavāt ve’s-selām nā-maǾdūd 09 _{ol payġāmbaruñuñ rūĥ-ı} münnevver ve pākına ki muǾcizāt-ı bāhirātı-y-ıla Ǿalā-melā’in-nās bir daǾvā-yı ĥaķ itdi kevākibe 10_{ŧapanlaruñ raġmına cirm-i ķameri bir işāretiyle urdı iki şaķķ itdi żuhūrı-} y-ıla put-ħānelerde putlar ħʷār 11 ateş-gedelerde nārlar nūr oldı dįn-i güzįni cümle edyānı nesħ itdi ĥükm-i metįni geçen aĥkāmı fesħ itdi 12_{milletin islām ve ümmeti yirin} dār-ı selām itdüñ kitābı efśāĥ-ı kitāb ve anśaĥ-ı ħiŧābdur şöyle ki faśāĥat 13 _iklįminüñ siĥr-sāz süħan-perdāzları bir kelimesine lā diyemediler ve bir ĥarfına noķŧa ķoyamadılar egerçi muǾāražasına 14 _{niçe āġāz ve çoķ ĥırś ve āz gösterdiler velį aķśar-ı sūresinüñ} ityānında ķāśır oldılar Ǿaczlarından anı kimi siĥr-i 15_{sāĥire ve kimi şiǾr-i şāǾire nisbet} itdi cehāletlerinden ke’enne dürr-i yetįmi ħarez-i mebžula nažm-ı ĥakįmi luŧf-ı mübersem 16 ve behlǖle beñzetdiler tā ki emr-i haķķla rū-yı Ǿāleme ķadem baśdı ehl-i küfrüñ ŧāķları pest ve revāķları şįkest oldı 17 _{tā ki dįn-i metįninüñ ebvāb-ı mesācidi} açıldı müşriknüñ putları śındı heykelleri bināsı yapıldı 18 _{ķāǾide-i şerǾį üzre bir} Ǿamūd-ı metįn dikdi ki yevm-i ķıyāma degin ķāyim vaķt-ı devāma degin dāyim oldı ķullarıyla 19 _{ĥaķ arasında vāsıŧa ve rābıŧa düşdi aña lāyıķ aǾmāla ve ĥüsn ü ķubĥ-ı} efǾāla reh-nümālıķ itdi enbiyā cihetini 20 _{cāmiǾ olmaġ-ıla beşeriyyetleri nübüvvetlerine} māniǾ olmadı anlara uyan saǾįd oldı śābiyye bu sırrı ŧuymaduġçün 21 _{anlara uymadı} revĥāniyyūna taķarrüb idem śandı cenāb-ı Ǿizzetinden baǾįd oldı nażm der-naķş-ı Ǿaleyhi’s-selām 2B 01

meh-i burc-ı nübüvvet mihr-i Ǿālem çırāġ-ı dūdemān-ı nesl-i ādem ġıyāŝ-ı teşne-gān-ı ĥavż-ı kevŝer 02 _{ümįź-i Ǿāŝiyān-ı rūz-ı maĥşer muĥammed} maħzen-i sırr-ı ilhām muĥammed şāfiǾ-i muħŧį ü sāhį 03 _{kibār-ı enbiyānuñ müctebāsı} kirām-ı aśfiyānuñ muśŧafāsı ķamudan śoñradur gerçi ķıyāmı 04_{bunuñla oldı ol cemǾüñ} tamāmı risālet taħtına çıķdı çün ol şāh kimesne żulm ucından itmedi ah 05

aña ümmet olan çevgānı çaldı ne ġam ol merde kim meydānı aldı uran işigine rū-yı siyāhın 06

yedi ķat göklere atsuñ külāhın neŝr der-menķıbe-i aśĥāb-ı güzįn-i rıđvānullah-ı teǾālā Ǿaleyhim ecmaǾįn 07 _{ve anuñ salŧanat-ı nübüvvetinüñ Ǿasākir-i nuśreti şiǾārınuñ} yaǾnį āl ve aśĥāb-ı kibārınuñ ervāĥ-ı muŧahharalarına ki her biri 08 _{şecāǾat meydānınuñ} eri ve mehābet nį-sitānınuñ şįrįnidür dįn yolında belįġ iķdāmlar ve bį-dirįġ ihtimāmlar 09 idüp derūnını ħāşāk-ı küfrden pāk eylediler ĥaķ bāŧıldan seçildi ve şāh-ı rāh-ı islām açıldı 10 _{sāliküñ menzili dār-ı selām ve nüzūlı naǾįm-i müdām oldı bize düşvār işi āsān} idüp hezār luŧf ü iĥsān 11 _{eylediler bār-ı girān-ı minnetleri altında ķaddumuz dǖ-tā ve}

ķāmetümüz yādur nażm der-menķıbe-i 12

gürūh-ı nā-müdārān-ı śaĥābe-i ħʷāś-ı ħalķ ve yārān-ı payġāmbar bulara iķtidā it mühtedį ol 13

küfr ve fitne ve şer 14 _{resūluñ śoĥbeti-y-ile buldılar kām zihį faħr ve şeref zį-saǾd-ı} ekber ħuśūśā cümleden bu çār-yār-ı 15_{ebū bekr ve Ǿömer ve Ǿosmān ve ĥaydar ĥayā ve} śıdķ ve inśāf ve şecāǾat bularda ħatm olupdur yoķdur āħir 16_{bu dördüñ her biri bir şāh-ı} aǾžam iki bende aña ħaķan ve ķayśar nebįden śoñra cümle efđal-ı nās 17_{bu dört sulŧān-ı} Ǿālemdür muķarrer beni ĥaşr it bularla yā ilāhį şefįǾ it baña birin rūz-ı maĥşer 18 _neŝr der-medĥ-i pādişāh-ı dįn-penāh ve sebeb-i cemǾ-i įn-i nevādir-i aħbār der-įn-i śaĥāyif-i leŧāyif-nigār ve evrāķ-ı żarāyif-niŝār 19 _{bir zamān ki gerdiş-i çarħ-ı devvār ve ĥareket-i} leyl ve nehār ve taķallübāt-ı edvār ve taĥavvülāt-ı aǾśār ile tārįħ-i hicret-i 20 _ĥažret-i risālet-penāh-ı aĥmedį Ǿaleyh-i efđalü’ś-śalavat ŧoķuz yüz elli bire irişdi ve bu sāl-ı ferħunde-fāl girmiş-idi 21 _{ve merzbūm-ı rūmuñ sulŧānı bir pādişāh-ı Ǿālį-şān-ıdı ki} devāyir-i memālik-i emrü’l-mesāliki taħt-gāh-ı felek-bārgāhınuñ 3A 01 _cānib-i şarķįsinden tā ser-ĥadd-ı vilāyet-i azerbaycan ve Ǿırāķa ve cānib-i ġarbįsinden diyār-ı küffārdan ispanya 02_{vilāyetinüñ ĥaddına ve ŧaraf-ı şimālından müntehā–yı deşt-i ķıbçaķ} ve vilāyet-i tatara ve cānib-i cenūbından verā-yı baĥr-ı 03 _{rūmda ġarb ķurūmından} cezāyir iķlįmine ve ŧaraf-ı ķıblįsinden Ǿāmme-i diyār-ı Ǿarab ve yemen ve zabįd ve Ǿadene irmişdi 04 _{bunca āfāķ-ı memālikde istiĥķāķla ĥükm-i hümāyūnı revān-ıdı cihān} sulŧānları bende-i fermānı olup öñince 05_{niçe er devānlar devān-ıdı dergāhı ālem-penāh} ve āsitānı felek-bargāh-ıdı bezmde iskender ve cemǾ rezmde isfendiyār 06

ve rüstemdi Ǿaskeri mūr ü mārdan melaħ ve sūsimārdan bį-şümār-ıdı nereye varsa fetĥ ve furśat hem-Ǿinānı žafer 07ve nuśret muntažır-ı fermānıydı aǾlāmı žafer iǾlāmı ħıyām-ı felek- ķıyām-ıdı tįġi ĥüsām rümĥi ħūn-āşām-ıdı lisān-ı 08 _{ħanceri tįz peygān-ı tįri ħūn-rįz-idi} her yıl kārı küffār-ıla kār-zār ve cihād-ı fį-sebįlillāh idi her bir 09_{uçda bir Ǿažįmü’ş-şān} ķulı pādişāh-ıdı nām ve nişānı güneş nūrı gibi ser-tā-ser rū-yı cihānı ŧonatmış-ıdı 10 küffār üzerine bār-ı girān-ı mehābeti bir vechle düşmiş-idi ki ķrallarından birinüñ başın ķaldıracaķ ĥālı gözin açacaķ 11 _{mecālı yoġ-ıdı naǾl-ı sümm-i saǾādet-mendi fetĥ ve} fütūĥ āsmānına hilāl-ıdı kāfirden alduġı her ĥiśār-ı üstüvār 12

nev-Ǿarūs-ı fetĥi yüzinde bir ħāl-ıdı siyāseti seng ü āhende ŧurmaz bir tįġ-idi desti dirhem ü dįnār yaġdurur 13

bir mīġ-ıdı ķahrı nār-ı pür-şerār Ǿafvı bahārı bį-kenār-ıdı eyyām-ı Ǿadlında şįrle āhū bāz- ıla tihū alışsa 14 _{havā-y-ıla ġubār śu-y-ıla nār barışsa olur-ıdı ol şāh-ı felek-bārgāh ve} pādişāh-ı dil-āgāh-ı āl-ı Ǿoŝmān sulŧānlarınuñ 15

bülend-şān ve Ǿālį-cenābı ve bu dūdmān-ı ħilāfet-nişān āsumānınuñ āfitābı sulŧān ibn-i sulŧān ibn-i sulŧān sulŧān 16 süleymān ħan ibn-i sulŧān selįm ħan ibn-i sulŧān bāyezįd ħan-ıdı ki çeşm-i cihān açılalıdan anuñ mānendi şāh 17 _{yüzin görmedi ve gūş-ı zemįn ve zamān anuñ miŝli} pādişāh sözin işitmedi nażm 18 _{żıll-ı yezdān ve hüdāvend-i cihān dāver-i Ǿahd ve}

süleymān-ı zamān māh-ı burc-ı āśumān-ı salŧanat 19 _{şāh-ı Ǿālem şehr-i yār-ı ins ü cān} her hünerde müntehį ü müntehā bezmde cemǾ rezmde şįr-i jiyān 20_{kāfirüñ baġrına dāġ-} ı tįr uran ķahrla anı ķoyan bį-ħanümān tįġ-i tįzinden alaman ü frenk 21 _{çaġıran feryād} birle elamān her ne yire varsa anı fetĥ iden devletiyle ħüsrev-i śāĥib-ķırān 3B 01_Ǿadl-ıla dünyā yüzin maǾmūr iden ehl-i žulma virmeyen bir ān amān kimse çözilmez çekilmez žulm-ıla 02Ǿahd-ı Ǿadlında meger tįr ve kemān biri iñler biri eşk eyler revān reşk ider iĥsānına deryā ve kān 03 _{bārį bu faķīr-ı bį-mecāl śāliĥ bin celāl bunuñ gibi pādişāh-ı} Ǿālį-cāhuñ zamān-ı ferħunde-fālında ki hezār iĥsān-ıla 04 _{mümtāz ve aķrān ü emŝālum} içinde ser-efrāz olmış-ıdum duǾā-yı Ǿömr ve devleti hemįşe vird-i zebānum ve ĥırz-ı cenānum idi 05 _{tārįħ-i mežkūrda merzbūm-ı rūmuñ zevāyā-yı müŝelleŝde serįr-i} salŧanata sihpaye menzilesinde olan üç belde-i 06 _{muǾažžamadan ki her birinüñ sevādı} rū-yı zemįnde ħāl ve devlet hümāsına žılāl gibi düşmişdür sevād-ı aǾžam-ı edirnedeki 07 türābınuñ būyı misk ve Ǿanber ve cūlarınuñ śuyı āb-ı kevŝerdür menārları bülend ve dārları bį-mānend bir şehrdür cevāmiǾnüñ 08_{her köşesi duǾā ħırmeni her künci śuleĥā} encümenidür merĥūm sulŧān bāyezįd medresesinde müderrisdüm hemįşe 09 _celįsüm kitāb ve enįsüm ders ve ħiŧāb-ıdı mesā’il-i müşkile-i Ǿulūmda taĥķįķ ve mübāĥis-i muǾāzala-ı ĥadd ü rüsūmda 10_{tedķįķ iderdüm ki ħulāśa-i efķārumı ķalem ile taĥrįr ve ki} netāyic-i enżārumı lisān-ıla taķrįr iderdüm Ǿālemde bir ħoş ĥālum 11 _{ve ferāġ bālum} var-ıdı ħāŧırumdan dünyā hevesleri dūr ve cihān ārzūları mehcūr-ıdı hemįşe kārum Ǿuzlet 12_{ķāşānelerinden iħtifā ve ķanāǾat köşelerinde inzivā-y-ıdı dünyā-y-içün ehline} tereddüd ve tenezzül maŧbūǾum ve cāh içün 13 _{çāha düşmek iken maķśūdum degil-idi} śaĥn-ı dünyāda serv gibi āzādelik ve uġurlayın köşelerde benefşe 14 _{gibi üftādelik} severdüm kendü ĥāluma şākir ve faķr ve fāķama śābir-idüm lekin kendüme bu ĥużūrı pāydār ve bu serveri 15

ber-ķarār ola śandum bundan ġāfil olmış ki bezm-i cihānda kişiye her ne śunılsa śoñı ĥarām ve telħ-fāmdur 16 _{Ǿālimüñ āħiri elem niǾamuñ taśĥįfi} naġamdur çarħuñ revişi ve dehrüñ gerdişi tįz mütehavvil ve az zamānda mütebeddil olur 17

beyt kişi bir gördügin daħı göremez ki zamān devrine zamān iremez nā-gāh az geçmedin 18 gördüm ħʷāh ve nā-ħʷāh sürūrum şürūra ĥubūrum fütūra mübeddel oldı emr-i pādişāh-ıla bel taķdįr ĥükm-i 19 ilah ile dārü’l-amān edirneden çıķdum diyār-ı ġarbdan medįne-i ĥalebe andan dārü’l-ķāhire-i mıśra Ǿazm itdüm 20

dest-i rūzigār seng- i vücūdı felāħan-ı belāya ķoyup atdı rūmdan diyār-ı ġarba ŧoġrı beni revān itdi 21_nā-gāh dār ve diyārdan dūr yārān ve aķribādan mehcūr düşdüm bahār ü dey dimedüm gitdüm edirneden mıśıra 4A 01

üç ay pey-ā-pey sefer itdüm bu yolda hezār zaĥmet ve bį-şümār meşaķķat çekdüm hįç bir fāyide ve muǾtedd bir 02 _{Ǿāyide görmedüm illā bunı ki}

Ǿuķalā dimişler gitdügüm 03 mesāliķ ve menāzil ve maǾābir ü merāĥilde hezār āŝār-ı ķadįme gördüm ki her birini bir zamānda bir bü’l- heves 04 ābād itmiş kendü gitmiş yirinde nişānın ķomış ad itmiş bunlaruñ temāşāsından bir zamān taǾaccübe ķaldum ve deryā-yı 05_{fikre ŧalup anlardan niçe Ǿibret aldum fenā-} yı Ǿömrüñ fenāsını ve binā-yı dehrüñ Ǿanāsını yād idüp derūndan 06 _{feryād itdüm} žāhir-bįn olanlar her birinüñ binālarını źikr iderler ben bennālarını fikr iderdüm anlaruñ gözi 07 ol āŝār-ı ķadįme ve emāķin-i ħāliyede benüm göñlüm anları yapan ve yapduran Ǿižām-ı remįme ve ecsām-ı bālyada anuñçün 08 _{dāyim ħʷāce ĥāfıž–ı şįrāzįnüñ} Ǿaleyhi’r-raĥme bu ebyāt-ı ĥālet-engįzi ħāŧıruma düşüp varduķca ateş-i sįnem 09_{tįz ve}

ah-ı derūnum sebük-ħįz olurdı ebyāt 10

11 _{žāhirüm rüfeķā-y-ıla} muśāĥabetde bāŧınum sūz ve güdāz-ıla bir ħoş ĥāletde-y-idi kimse sırrumdan āgāh degüldi 12 ve ĥāl-ı derūnuma intibāh itmemiş-idi bu üslūbla diyār-ı rūm ve ķaramān ve Ǿarabdan ve arāżį-i şām ü ķudüs ve ĥalebden 13 _{niçe ŧayy-ı merāĥil ve ķaŧǾ-ı menāzil} itdük çoķ bevādį ü tilāl ve cibāl ü rimāl aşduķ niçe meşaķķat ve belā 14_{ve renc ve Ǿanā-} y-ıla āħir tįr-i ārzū nişāna ve tedbįr-i cüst ü cūy pāyāna irdi dārü’l-ķāhire-i mıśra irişdük gördüm 15 mıśr-ı dünyā-dār didüklerini muśaddıķ bir sevād-ı cihān-peymādur velį der ü dįvārı ve kūçe ve bāzārı ħarāba 16 _{müşrif türāb ü rimāl arasında pāy-māl olmış bir} merzbūmdur ki köşeleri būm āşiyānı olmış mürūr-ı zamān-ıla 17 _{yaşı yitmiş bir şehr-i} pįrdür ki aǾżā-yı büyūtına telāşį gelmiş her der ü dįvārı bir dil olmış lisān-ı 18 _ĥāl-ıla çoķ zamāndan ve niçe devrāndan ħaber virür kenār-ı nilde ve güźer-geh-i seylde zamān- ıla bir Ǿimāretmiş ki felek- 19 _{ābād-ımış ve bir şehr-imiş ki nādire-i dehr-imiş ammā} üzerinden içine çoķ müsāfir ķonmış ħana ve niçe hümā uçurmış 20 _{āşiyāna ve elden ele} düşmiş dāra ve çoķ bü’l-heves yüzine gülmiş ġaddāra beñzer sergüzeştini bį-gāye 21

ve ĥikāyetini bį-nihāye añladum derūn ü bürūnını Ǿacāyib āŝār-ıla ŧolu ve ġarāyib aħbār- ıla memlū gördüm 4B 01 _{ve de iŝr olmış eŝerlerinden niçe ħaberler işitdüm emāķin-i} ħāliyesinden niçe ümem-i bālįye nişānın aldum Ǿale’l-ħuśūś 02_{ŧaşrasında şöhre-i şehr-i} cihān olan binā-yı heremānį ki anlara nažar iden bir zamān vālih ve ĥayrānı 03 olmayınca kendüye gelmez seyr ü temāşā eyledüm gördüm her birisi bir binādur ki biñ Ǿömr-i nūĥdan ħaber virür 04 _{pįr-i dehr-ile tev’emān ve binā-yı felek-ile hem-zamān} olmaġı gösterür bunlardan hezār hezār ĥiśśe aldum ve niçe zamān 05 taǾaccüblerinde ķaldum bu hevāyla cüst ü cūyda ve saǾy ve tekāpūyda olan ümemüñ himemi ħāŧıruma düşdi aya bunlar 06

hevā ve göñüle bu sevdā düşdi ki 07 _{aħbār-ı milk-i mıśrı ve anuñ üzerine mürūr iden} Ǿaśrı ve benį-ādemden evvel buña kim ķudūm itmiş ve Ǿimāretine cümleden 08_aķdām- ı iķdam iden kim-idi ve śoñradan daħı bu arża ferāǾine ü Ǿamāliķadan ve ķayāśıra ve ekāsireden kimler ĥükm 09 _{itmişler ve bu milke ne aśıl pādişāhlar gelüp gitmişlerdür} sābıķda ve lāĥiķde bu Ǿarśada ne aśıl āŝār 10

var-ıdı ve anları kimler ibdāǾ ve ne ĥakįmler iħtirāǾ itmişdi kütüb-i tevārįħin bulup Ǿale’t-tafśįl maǾlūm idinem 11

buña binā selef-i Ǿulemā raĥmullah tevārįħ-i mıśırda yazduķları kitāblardan elüme girenleri gözden geçürdüm cümleden 12 eşbeh ü ecmelin ve ekmel ve mufaśśalın Ǿulemā-ı şāfiǾiyyeden mevlānā şeyħ taķįü’d-dįn aĥmed bin Ǿalįnüñ ki ibn-i mıķrįzį dimekle 13 maǾrūfdur kitābü’l-mevāġıŧ vel-Ǿitibār bi-źikrü’l-ħıŧaŧ ve’l-āŝār adlu kitābın buldum ki haķķā bu bābda śāĥib-i 14

yed-i beyżā ve bāzū-yı tüvānā göstermişdür anuñ içinden dür ħūşeleri çįn ider gibi mühimm olan fevāyid-i ferāyidini benān-ı 15_{ķalem ile dirdüm silk-} i Ǿarabįden çıķarup türkį ada riştelerini dizdüm bundan ġayrı kitābü’l-muħtaśar fi’l- aħbārı’l 16

-beşer adlu kitābda ki kütüb-i tevārįħden on üç muŧavvel ve mufaśśal kütüb-i muǾtebereden iħtiśār olınmışdur 17 _{ve mü’ellifi hamā pādişāhı-y-ımış ki ismāǾįl-i} yaǾruf dimekle maǾrūflardur şāfiǾį meźheb-imişler fıķh-ı şāfiǾįde 18 _{daħı baǾżı} mü’ellifleri vardur kütüb-i muǾtebere şāfiǾįdendür diyü naķl iderler mıśra müteǾalliķ bulduġum 19 _{aħyār-ı aħbārı ve Ǿulemā-yı müte’aħħįrin-i mıśırdan celāle’d-dįn-i} süyūŧįnüñ kevkebü’r-ravża ve ĥüsnü’l-mūhāżara 20 _{fį-aĥvāl-ı mıśr ve’l-ķāhire dimekle} mevsūm kitāblarında ve sāyir mıśr aĥvālında Ǿulemā-yı selef ve ħalef yazduķları baǾżı 21 _{resā’įlde gördügüm ĥavādiŝ ve āŝārı aña żamm ve ilhāķ idüp cümlesinüñ ĥāśılını} cāmiǾ bu bir ķaç 5A 01 _{kerārįsde niçe nevādir-i aħbār yazdum egerçi ekŝeri Ǿādete} muħālif olmaġ-ıla ŧabǾ-ı insānį anları 02 _{istibǾād idüp žāhir ebgāżını kiźb ü iftirāya} isnād itse olur ammā eyle degildür siĥr ü ŧılsımāta müteǾalliķ 03_{aĥvāldur bunlaruñ ikisi} de śaĥįĥ Ǿilmlerdür siĥrüñ medārı baǾżı efsūn ve aǾmāl ve fünūndur ki ehline maǾlūmdur 04 _{anuñ ĥaķıyyetine ķurān-ı ķadįm nāŧıķdur ve ŧılsımātuñ medārı şol esrāra} vuķūfdur ki ŧabāyiǾde vedāyi-i ilāhiyyedür 05

ve anlar-ıla ittiśālāt-ı kevākebiyye arasın tevfįķ ve telfįķdür ki bi-iźnillah-ı teǾālā baǾżı te’ŝįrat-ı Ǿacįbe ĥudūŝına bāǾiŝ olur 06 ki ŧabāyiǾüñ ževāhir-i aĥvālına nażar müstebǾad görinür bu da śaĥįĥ Ǿilm olduġına kütüb-i ĥikmetde taśrįĥ vardur 07 bunlara binā źikr olınacaķ aĥvāla Ǿulemā-yı selef ve ħalef inkār itmeyüp kitāblarında taķrįr ve taĥrįr itmişlerdür anuñçün ki 08 _{ĥaķ sübĥāne} ve teǾālānuñ ķudret ve ĥikmetlerine nihāyet yoķdur ve anuñ ķudret-i kāmile ü ĥikmet-i şāmilesine nažar 09

fi’l-ĥaķįķa naķl olınan eşyādan ki umūr-ı mümkinedür hįç biri müstebǾad degül belki ednįden ednā bir emrdür nažm 10 _{nažar olınsa ķudret-i ĥaķķa}

görinür her biri çökmeden kem Ǿāķile pes münāsib oldur kim ola bu bābda hemįn ebkem 11 vilāyet-i mıśruñ ibtidāį aĥvālından başlanup tārįħ-i hicretüñ Ǿalā-vāżıǾı efđalü’ś-śalavāt ŧoķuz yüz elli üçünci 12 _{yılına gelince vāķıǾ olan aħbārı źikridür ki} kütüb-i tevārįħinde bulduġumuz üzre źikr olınur 13 āgāh ol mıśır aślda vilāyet adıdur şehir adı degüldür bu şimdi mıśır didükleri şehrüñ aśılda adı dārü’l-ķāhiredür ki 14

ol vilāyetüñ taħt-gāhıdur nite ki aşaġada inşā’-allah źikr olınsa gerekdür ve bu vilāyete mıśr adı-y-ıla tesmiye 15 _{olınduġında iħtilāf vardur ol bābda kütüb-i tevārįħde meźkūr} olan aķvāluñ eşbehi budur ki vaķtā ki ādem 16 _{nebį Ǿaleyhi’ś-śalavat ve’s-selām} zamānında oġulları arasında iħtilāf oldı hābįl adlu oġlını ķābįl adlu oġlı 17 _{öldürdi sāyir} oġulları daħı birbirinden ķorķup mābeynlerinden emn ü emān götürildi ittifāķ aralarında 18 _{olan śulĥ ve vifāķ nā-gāh şiķāķ ve nifāķa mübeddel oldı żarūrį birbirlerinden ayrılup} emāķin-i baǾįdeye çekilmek ārzūsına 19 _{düşdiler içlerinden ādem-i nebį Ǿaleyhi’s-} selāmuñ girbāb adlu oġlı oġlanlarından naķrāvuşü’l-cebbār bin mıśrāyim 20

adlu kimse kendü aķribā ve taǾalluķātından yetmiş neferden ziyāde kimse-y-ile ki cümlesi cebābire-y-idi bindiler sāyirleri 21 _{arasından çıķup anları terk eylediler yir yüzinden} iħtiyār itdükleri semte ŧoġrı gitdiler ki cihān köşelerinden 5B 01 _{kendülere münāsib bir} yir bulup tavaŧŧun ideler bu ümįdle bir zamān yir yüzinde yüridiler āħir nil ırmaġına irişdiler 02 _{nil kenārınca daħı ħaylį zamān gitdiler giderek arż-ı mıśra irdiler leźźet-i} māsın ve iǾtidāl-ı havāsın görüp begendiler 03

birbirlerine bu be-ġāyet Ǿimāret ve zirāǾata ķābil yir ancaķ gelüñ bunda iķāmet idelüm didiler ittifāķ-ıla arż-ı mıśırda 04 oturup anda tavaŧŧun itdiler ve yir yir muĥkem binālar yapdılar ve Ǿacįb śanǾatlar işlediler meźķūr naķrāvuş vilāyet-i mıśrı 05_{Ǿimāret idüp aña atası mıśrāyim adı-y-ıla ad} virdi ki mıśra anlar dilince mıśrāyim dirler-idi ve bu naķrāvuş ķatı 06 _{cebbār-ıdı her} nesnede be-ġāyet ķuvvet ve ķudreti var-ıdı ve hem ziyāde Ǿālim-idi ādem payġāmbaruñ Ǿaleyhi’s-selām rezāyil 07_{adlu oġlı bildügi Ǿilmlerüñ ekŝerin bilür-idi ķavmına emr itdi}