Bu t ez kapsa mı nda gerçekl eştirilen Al adağ yöresi oksit-sülfür karışıml ı Pb- Zn cevherl eri ni n fl ot asyon artı kl arı ndan hi dromet al urji k yönt e mlerle Zn kazanıl ması na yöneli k araştır ma sonuçları aşağı daki gi bi dir:
1. Mi ner al oji k anali zl er den, nu munede kurşun mi ner all eri ni n, gal en, ser üzit, angl azit ve he mi morfit, çi nko mi neralleri ni n sfal erit, si mitsonit, zi nkit, hi drozi nkit ol duğu bunun yanı sıra nabit gü müş il e kalsit, kuvars, hematit, li monit, dol o mit ve pi rit gi bi gang mi nerall eri ni n bul unduğu t espit edil miştir. Bu çalış mada kull anılan fl otasyon artı ğı %1, 35 Pb, %12, 31 Zn, 198, 33 g/t Cd ve %22, 3 Fe içer mekt edir.
2. Fl ot asyon artı ğı üzeri nde çözündür me deneyl eri, bazi k çözündür me, kavur ma+asi di k çözündür me ve doğr udan asi di k çözündür me şekli nde yapıl mıştır.
3. Na OH i l e yapıl an bazi k çözündü me deneyl eri nde Na OH konsantrasyonunun, katı/sı vı oranı nı n, çözündür me süresi ni n met al çözün me veri mine ol an et kisi i ncel enmiş, filtrasyon sırası nda j elleş meni n ol uşması nedeni yl e yüksek Na OH konsantrasyonl arı nda deneyl er yapıl ma mı ştır. 400 g/ L Na OH konsantrasyonunun 120 dak çözündür me i şl e mi sonunda en yüksek Zn ve Pb çözün me veri mleri sırasıyl a % 67. 6 ve % 58. 6 ol arak bul un muşt ur
4. Ka vur ma +asi di k çözündür me deneyl eri nde far klı sı caklı kl ar da kavur ma yapıl mış ve opti mu m kavur ma sı caklı ğı ol arak 400 oC bul un muşt ur. Optimu m koşullarda kavr ul muş ürün ( kalsi ne) il e yapıl an çözündür me deneyl eri nde, opti mu m çözündür me koşulları, çözündür me süresi 60 dak, çözündür me sı caklı ğı 60oC, asit konsantrasyonu 50g/ L ol arak bul un muşt ur. Bu koşullar da, Fe çözelti ye geç mezken %91, 6 Cd ve %83. 1 Zn çözün me veri mi el de edil miş, asit sarfi yatı 442. 9 kg/t on ol muşt ur.
i ncel enmiştir. Opti mu m çözündür me koşulları, 60g/ L asit konsantrasyonu, 30 dak çözündür me süresi ve 60oC çözündür me sı caklı ğı ol arak belirlenmi ştir. Bu koşullarda Pb ve Ag çözündür me artı ğı nda kalırken, %91. 5 Zn, %79. 2 Cd, %14. 3 Fe çözün me veriml eri ne ul aşıl mış, asit sarfi yatı 466. 8 kg/t on ol muşt ur. Deneysel çalış mal ar sonucunda, fl ot asyon artı kları ndan Zn kazanıl ması nda en uygun yönt e mi n doğr udan asi di k çözündür me ol duğu tesbit edil miştir.
6. Doğr udan asit il e çözündür me s onunda, optimu m koş ull ar da el de edil en çözelti den çi nkonun kazanıl ması i çi n önceli kle çözelti deki Fe ve Cd‟ un uzakl aştırıl ması gerek mekt edir. Te mi z çözelti den el ektroliz il e met ali k çi nko el de edil ebilir. Bundan sonraki çalış mal ar çözelti den çi nkonun kazanıl ması konusunda yoğunl aştırılmalı dır.
KAYNAKLAR:
[1] Akdağ M., 1992, “ Hi dromet al urji”, Dokuz Eyl ül Üni versitesi Mühendi sli k- Mi marlı k Fakült esi Yayı nl arı, No 88, İz mir,.
[2] Engi n A., 2001 “ Za mantı Böl gesi Oksitli Kurşun Çi nko Cevherl eri nin Kol on Fl ot asyonu il e Zengi nl eştiril mesi ”, Yüksek Li sans Tezi, İ. T. Ü. Fen Bili mleri Enstit üsü , İstanbul.
[3] Yüce, A. E., ( Edi t ör) 1998, “ Tür ki ye Kurşun Envant eri ”, İst anbul Ma den ve Met al İhracat çıları Birli ği,.
[4] Özel İ hti sas Ko mi syonu, 2001, Madencili k (Met al Madenl er: Kurşun-Çi nko- Kad mi yu m), Sekizi nci Beş Yıllı k Kal kı nma Pl anı
[5] Kavas, T., Önce, G., 1997, “ Tür ki ye Çi nko Envant eri ”, İst anbul Ma den ve Met al İhracat çıları Birli ği,. „
[6] Bul ut, G., 1991, „‟ Balı kesir- Bal ya Yör esi Kurşun- Çi nko Artı kl arı nın Değerl endiril mesi‟‟, Yüksek Li sans Tezi, İ. T. Ü. Fen Bili mleri Enstit üsü, İstanbul
[7] Bi ll y, S. K., Chan, R. H. , Mozl ey, G. S ve Chil ds, C., 1994. „‟ Multi-Gr avit y Separat or‟‟, M.M. O. Madencilik Dergisi, sayı 18 Çeviren : Yüce, A. E., İ. T. Ü, İstanbul, pg 24- 28.
[8] www. mozl ey. co m
[9] Önal, G. ve At eşok, G., ( Edi t örl er) 1994, “ Cevher Hazırl a ma El Ki t abı ”, YMGV.
[10] At ak, S., 1982. Fl ot asyon İl kel eri ve Uygul aması, İ. T. Ü. Of set Baskı At öl yesi, Gü müşsuyu-İstanbul.
[11] İ pekoğl u, B., 1999. „‟ Ür eti m Met al urjisi Ders Notl arı‟‟, İst anbul Üni versitesi, İstanbul.
[12] www. kc m. bg/ ser ver 04. ht m
[13] Kı rdar, A., 1991. El ekt ri k Ar k Fı rı nı nı n Baca Tozl arı nı n Hi dr o met al urjik Değerl endiril mesi, Yüksek Li sans Tezi, İ. T. Ü. Fen Bili mleri Enstit üsü, İstanbul.
[14] Fili ppou, D., 2004. “Innovati ve hydr o met all urgi cal pr ocesses f or t he pri mar y pr ocessi ng of zi nc”, Mi neral Processi ng and Ext racti ve
Met all urgy Revi e w, Sayı 25, sayfa 205- 252.
[15] www. or edressi ng. net/ pdf/ 4/ abuzei d. pdf
[16] Adde mi r, O., Aç ma, E., Arsl an, C., 1995. “ Çi nko”, Si st e m Yayı ncılı k, İstanbul.
[17] Or han, G., Gür me n, S., Güven, A., Arsl an, C., 2005. “ Hydr o met all urgi cal Treat ment of El ectric Ar c Fur nace ( EAF) Dust s”,
12t h I nt ernati onal Met allurgi cal- Mat eri al s Congress, Abst ract s Book,
Sept 28- Oct 2, İst anbul, Tur key, page 293.
[18] Or han, G., 2005. “ Leachi ng and ce ment ati on of heavy met al s fr o m el ectirc arc furnace dust i n al kaline medi um‟‟ Hydromet all urgy, 78, 236- 245. [19] Bur ki n, A. R., 1998, “Hi dr o met al urji k Sür eçl eri n Ki myası‟‟ , T MMOB
Ma den Mühendi sl eri Odası Yayı nı, Ankara.
[20] Çi li ngi r, Y., 1990, “ Met ali k Cevherl er ve Zengi nl eştir me Yönt e ml eri‟‟, Dokuz Eyl ül Üni versitesi, Maden Mühendi sli ği Böl ümü, İz mir. [21] Arsl an, F., 2001, “ Met al urji Ders Notl arı‟‟, İst anbul Tekni k Üni versit esi,
İstanbul.
[22] Aydı n, S., 1994, “ Met al urji Ki neti ği Ders Notl arı‟‟.
[23] Arsl an, F., Aykaç, Y., Perek, K. T., Bakan, S., Önal, G., 2004. “ Recover y of Met al s Fr o m Lead- Zi nc Fl ot ati on Taili ngs”, Proceedi ng of t he 10t h
Int ernati onal Mi neral Processi ng Sy mposi um, Eds; Akar, A.,İpekoğl u,
Ü. , Cöcen, İ., Pol at, F. , Çeş me-İz mir, Eyl ül, Üçadı m Mat baacılı k, pp: 667- 672.
[24] Cankut, S., 1972, Ekstraktif Met al urji, İ. T. Ü. Mat baası, Gü müşsuyu, İstanbul.
[25] Perek K. T., Arsl an F., (2003), ‟‟ Bası nçlı Li ç il e Kür e Masif Zengi n Bakı r Cevheri nden Met ali k Değerl eri n Kazanı mı „ İ. T. Ü. der gi si/ d mühendi sli k, cilt 2, sayı 3, pp 65- 72, Haziran 2003.
[26] Ar aştı r ma Proj esi , 2003, “ Al adağ Böl gesi Oksitl en miş Kur şun Çi nko Cevheri ni n Zengi nl eştirilmesi ”, İst anbul Tekni k Üni versit esi- Ma den Fakült esi, İstanbul.
ÖZGEÇMİ Ş
1980 yılı nda İst anbul‟da doğan Yıl dı z AYKAÇ, lise öğreni mi ni Ni şant aşı Kı z Li sesi‟nde t a ma ml a mış, 1997 yılı nda İst anbul Üni versitesi Mühendi sli k Fakült esi, Ma den Mühendi sli ği Böl ü müne gi r miştir. Bur adan 2001 yılı nda “ Maden Mü hendi si ” ünvanı nı al arak mezun ol muşt ur. 2002 yılı nda İ TÜ Fen Bili mleri Enstit üsü‟ nde Yüksek Lisans Pr ogra mına başl a mıştır.