Genel Olarak Devlet Hastanelerinde Performans Yönetimi Uygulaması

Devlet hastanelerinde, PY ve buna bağlı olarak sağlıkta PY ve performansa dayalı ek ödeme sistemi, 2004 yılından itibaren uygulanmaya başlamıştır. Uygulamanın yarattığı sinerji ile, bir çok sağlık kurumu için hayal edilmesi bile imkânsız olan sonuçlar ortaya çıkmıştır. Sağlık Bakanlığı, 2004 yılında uygulamaya koyduğu; “Kurumsal Kaliteyi Geliştirme ve Kurumsal Performans” sistemini, statik bir şekilde değil dinamik bir şekilde uygulamıştır. Bu şekilde bir yandan sağlık hizmetlerinin

ölçülebilirliği ve izlenebilirliği sağlanırken diğer yandan Dünya Sağlık Örgütü standartlarına ulaşım hedeflenmiştir.

Sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesinde ölçme; kalite geliştirme konseptinin temeli olarak kabul edilmiş, ölçme yöntemiyle, hastanelerin sağlık hizmetlerini iyileştirmesi konusunda yaptıklarının tanımlanması ve yapılanların belirlenmiş hedeflerle karşılaştırılması yapılmıştır. Bunun yanında, ölçüm tek bir veri kaynağına bağlı olunmaksızın yapılmış ve sağlık kurum ve kuruluşlarının, zamanında, doğru ve tam veri temin etmeleri motive edilmiştir. Bunun için de şeffaflık, profesyonellik ve sorumluluk kültürünün geliştirilmesine çalışılmıştır.

Uygulamada kullanılan yöntemleri bir bütün içinde ele almak ve uygulamak gerekmektedir. Aksi durumda elde edilen sonucun doğruluğu tartışılır hale gelir. Bu yöntemleri çok kısa olarak:

*Mevcut mevzuatlar çerçevesinde yapılan denetimler ve incelemeler, *Hasta ve hasta yakınlarına yönelik anket-saha araştırmaları,

*Bağımsız kuruluşlarca yapılan değerlendirmeler, *İstatistiksel göstergeler,

*Öz değerlendirme süreçleri, olarak saymak mümkündür.

Mevcut uygulama,yapılan birçok yasal düzenlemeden sonra; 23.03.2007 tarihli ve 2542 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2007)’ni esas almakla beraber daha sonra uygulamaya konan 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008) ile yürütülmektedir. Başka bir ifadeyle söylemek gerekirse, 2007 yılı için 23.03.2007 tarihli ve 2542 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2007), 2009 yılı için 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008) uygulanmıştır.

23.03.2007 tarihli ve 2542 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2007)’nin 3. bölümü; “Kurum Değerlendirme Kriterleri ve Katsayıları” başlığı altında toplanmış ve bu başlıkla değerlendirme yöntem ve usulleri belirlenmiştir. Bu yönergeye göre kurumsal performans ölçüm yöntemlerini:

1-) Poliklinik hizmetleri ve muayene erişim katsayısı,

2-) Kurum kalite kriterleri (alt yapı ve süreç değerlendirme) katsayısı, 3-) Hasta ve hasta yakınları memnuniyet anketleri katsayısı,

4-) Kurum verimlilik ve kurum hedef katsayısı, olmak üzere dört ana başlık altında toplamak mümkündür.

Aynı konu ile ilgili olarak 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008) de 3. bölümde, kurumsal performans ölçüm yöntemlerini:

1-) Muayeneye Erişim Katsayısı, 2-) Hizmet Kalite Katsayısı, 3-) Memnuniyet Katsayısı,

4-) Kurum Verimlilik Katsayısı, şeklinde “Kurum Değerlendirme Kriterleri ve Katsayıları” başlığı altında toplamıştır.

Bu dört yöntemin her biri için bir hedef katsayı tespit edilmiş, bu dört başlığın katsayılarının aritmetik ortalaması ile kurumun “Kurumsal Performans Katsayısı” ortaya konmuştur. Hastaneler için, PY sürecinin başarısı en sonunda ortaya çıkan “Kurumsal Performans Katsayısı” rakamı ile ifade edilmektedir.

Uygulamayı, 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008)’ni açıklamalarla göstermek üzere, 23.03.2007 tarihli ve 2542 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2007)’ne göre çok kısa olarak şu şekilde özetlemek

mümkündür (bunun nedeni tez çalışmasında hem 2007 yılının hem de 2009 yılının ayrı ayrı değerlendirmeye alınmış olmasıdır):

1-) Poliklinik hizmetleri ve muayene erişim katsayısı: Bu katsayı DSÖ tarafından

önerilmiş bir ölçüm yöntemi değildir. Bununla beraber poliklinik hizmetlerini ülkemiz sağlık hizmetleri açısından önemi ortadadır. Bu yöntemde, ölçüm olarak, hastaların taleplerini karşılamak ve hastanın hekim tercihine cevap verebilmek için poliklinik hizmetleri yapabilecek tabip sayısının, poliklinik oda sayısına oranı kullanılmıştır. Oranın büyük olması, hasta talebinin karşılanma başarısının, hastanın hekimini seçme hakkının sağlandığının, muayene için ayrılan sürelerin uzaması sonucu hasta bakım kalitesinin yükseldiğinin, bekleme sürelerinin kısaldığının göstergesi olarak kabul edilmiştir.

Bu uygulama, 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008)’ne göre, yönergenin 10. maddesinde ve “Muayeneye Erişim Katsayısı” başlığı altında ele alınmıştır.

2-) Kurum kalite kriterleri katsayısı: Bu yöntemde uluslar arası akreditasyon

standartları (Joint Commision International Accreditation) kullanılmıştır. Toplam 150 kriter içeren bu yöntemle, hastanelerin bir öz değerlendirmesi ve uluslar arası bir standardın ne kadarını karşıladıklarının belirlenmesi hedeflenmiştir.

Bu uygulama 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008)’ne göre, yönergenin 11. maddesinde ve “Hizmet Kalite Katsayısı” başlığı altında ele alınmıştır. 2011 sayılı yönerge ((Sağlık Bakanlığı, 2008)’de 2542 sayılı yönerge (Sağlık Bakanlığı, 2007)’den farklı olarak, Sağlık Bakanlığı, uluslar arası standartları da içeren ülkemize özgün, “Hizmet Kalite Standartları Rehberi” adı altında 500 kriter belirlemiş ve uygulama bu yeni 500 kritere göre yapılmıştır.

3-) Hasta ve hasta yakınları memnuniyet anket katsayısı: Bu katsayı yatan ve

ile; kamuoyu ve hastaların neye değer verdiklerinin ve sağlık bakım ve sonuçlarının hastalar ve aileleri tarafından nasıl algılandığının anlaşılması amaçlanmıştır.

Bu uygulama 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008)’ne göre, yönergenin 12. maddesinde ve “Memnuniyet Katsayısı” başlığı altında ele alınmıştır.

4-) Kurum verimlilik ve kurum hedef katsayısı: Sağlık kurum veya kuruluşunun

faaliyet konularıyla ilgili olarak gerçekleştirildiği çalışma ve işlemlerdeki verimliğinin ölçülmesini hedefleyen bir yöntemdir. Bu yöntemde:

*Sezaryen Oranı, *Yatak Doluluk Oranı, *Ortalama Kalış Günü, *Yatan Hasta Oranı,

*Aktif İşleyen Hasta Hakları Birimi (veya Hasta Hakları İletişim Birimi), *Veri Gönderim Puanı (Hastane Bilgi Formu İle Performans Takip Sistemi Verileri), *Personel Gideri Destekleme Oranı,

*Personel Gideri Oranı, gibi unsurlar değerlendirilir.

Bu uygulama, 02.07.2008 tarihli ve 2011 sayılı Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi (Sağlık Bakanlığı, 2008)’ne göre, yönergenin 13. maddesinde ve “Kurum Verimlilik Katsayısı” başlığı altında ele alınmıştır.

2008 yılından sonraki uygulamada, 2011 sayılı yönerge (Sağlık Bakanlığı, 2008):

*Sezaryen oranı,

*Günlük cerrah başına düşen ortalama ameliyat puanı,

*Günlük ameliyat masası başına düşen ortalama ameliyat puanı, *Yatak doluluk oranı,

*Ortalama kalış günü, *Yatan hasta oranı,

*Toplam borcun toplam gelire oranı, *Personel gideri destekleme oranı,

*Yeni performans takip sistemine veri giriş puanı, gibi unsurları içermektedir. Böylelikle kurum verimlilik katsayısı ile hem sağlık hizmetlerinin maksimum verimlilik ile sunulması amaçlanmakta hem de hastanelerin mali oto-kontrolünün sağlanması amaçlanmıştır