Genel Olarak

Esasen bütün hâkimlerin yaptığı görev aynıdır. Yani yargılama faaliyetini yerine getirir. Ancak pratikte her hâkimin her işe bakması mümkün olmadığından iş bölümüne gidilmesi ihtiyacı doğmuştur. Buna göre bazı ağırlıktaki suçların bazı mahkemelerde görülmesi benimsenmiştir. İşte hangi hâkimin hangi tür ve ağırlıktaki işlere bakacağını gösteren kurallara madde bakımından yetki kuralları denir54.

Ancak şunu belirtmekte fayda var ki, madde bakımından yetki mahkemeler açısından söz konusu olup, savcılar yönünden böyle bir ayrım bulunmadığından sulh cezalık da olsa ağır cezalık da olsa aynı savcı görev yapabilir ve iddianame tanzim

53 _{Aslında Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemelerini kuran 5190 sayılı yasa ile TMK’nın bu maddesi de}

düzenlenebilirdi. Ancak bunun için 2 sene beklenmiş ve bu madde 5532 sayı ve 29/06/2006 tarihli kanun 15 yaşından büyük çocukların da bu mahkemede yargılanacağı hükmünü içerecek şekilde değiştirilmiştir.

edebilir. Dolayısı ile savcıların görevsizlik kararı vermesi söz konusu olamaz. Ancak idari nitelikte olan ve suçla ilgisi olmayan bir işin C.savcısının önüne gelmesi halinde görevsizlik kararı verilir.

Yukarıda yapılan açıklamalarda her ne kadar her savcının her suçu soruşturabileceğini söylemişsek de, Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemesinin görevine giren suçlar bunun istisnasını oluşturur. Zira bu kanuna göre 250. madde kapsamına giren suçlarda soruşturma, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca bu suçların soruşturma ve kovuşturmasında görevlendirilen C. Savcılarınca bizzat yapılır. Ancak Suç, ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yer dışında işlenmiş ise C. Savcısı, suçun işlendiği yer C. Savcısından soruşturmanın yapılmasını isteyebilir. Yani HSYK tarafından görevlendirilmiş bir C. Savcısının bulunduğu yerde bu yetkisi olmayan C. Savcılarının soruşturma yetkisi yoktur. Uygulamada ise özel yetkili C. Savcılarının olmadığı yerde soruşturmaları genel yetkili savcı yürütmekte, ancak evrakı fezleke ile yetkili Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemesi savcılığına göndermektedir. Fezleke ile evrakı alan Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemesi savcısı soruşturulması gerekli başka bir husus yoksa görevli ağır ceza mahkemesine iddianame düzenler. Eğer eksiklik mevcut ise suçun işlendiği yer savcısından eksikliklerin giderilmesini isteyebilir.

Mahkemelerin görev ve yetkileri kanun ile düzenlendiği CMK m.3’de açıkça belirtilmiştir. Mevzuatımızda bu düzenleme Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Görev ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun’da ve bazı özel kanunlarda yapılmıştır. Özel Görevli Ağır ceza Mahkemelerinin hangi suçları yargılayacağı ise CMK 250 maddesinde 3 başlık altında sayılma sureti ile belirtilmiştir. Ayrıca 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 9.maddesinde de söz konusu kanun kapsamına giren suçların da bu mahkemelerde yargılanacağı belirtilmiştir.

Daha önce de belirttiğimiz gibi Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemeleri, kurulmasından sonra Devlet Güvenlik Mahkemelerinin devamı olmakla ve herhangi bir yenilik getirmemek ile eleştirilmişti. Özellikle bu mahkemelerin istisnai yetkili mahkemeler olması, dolayısı ile görev alanına giren suçların da azaltılması gerektiği

savunulmuştur. Bu bakımdan Devlet Güvenlik Mahkemeleri döneminde bu mahkemelerin görev alanına giren suçlara bakarak eleştirilirde haklılık payı bulunup bulunmadığı değerlendirilebilir55.

Genel olarak kuruluş ilkelerinden de çıkarılacağı üzere Devlet Güvenlik Mahkemeleri “Devletin Ülkesi ve Milletiyle bölünmez bütünlüğü, hür demokrat düzen ve nitelikleri Anayasada belirtilen Cumhuriyet aleyhine işlenen ve doğrundan devletin iç ve dış güvenliğini ilgilendiren suçların” yargılanması ile görevlidir. Fazla ayrıntıya girmeden bahsetmek gerekirse, o dönemde mutlak Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yetkili olduğu ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yetkilerinin

şarta bağlı olduğu suçlar olmak üzere ikili bir ayrıma gidilmekteydi. Bazı suçlar bakımından kanunda yazılı hükmün ihlali dışında bir koşul aranmamaktaydı56.

Diğer bazı suçlar ise belli koşulları taşımaları halinde Devlet Güvenlik Mahkemesinde yargılanabilmekteydi. Toplu olarak veya teşekkül halinde işlenen suçlardan bazıları57, olağan üstü hal ilanına neden olan olaylara ilişkin olan suçlar, yine bazı suçlar “Devletin Ülkesi ve Milletiyle bölünmez bütünlüğü, hür demokrat düzen ve nitelikleri Anayasada belirtilen Cumhuriyet aleyhine işlenmesi ve doğrudan devletin iç ve dış güvenliğine zarar verme amacıyla işlenmiş olması halinde Devlet Güvenlik Mahkemelerinde görülürdü58.

Madde bakımından yetki uygulamada en çok sorun çıkaran hallerden biri olmuştur. Özellikle mutlak görev dışında kalan şarta bağlı görevlendirmede şartın varlığının tespiti güç olmaktaydı. Ayrıca görev alanda yapılan sürekli değişikliklerde

55

2845 sayılı kanunun 9.maddesinde DGM’lerin yetkili olduğu suçlar düzenlenmişti. Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemesinin görevini düzenleyen 250/1.maddesine bakıldığında sayılan suçların daha az olduğu söylenebilir. Ancak her iki mahkemenin görevine giren suçlar sadece buralarda düzenlenmediği için sadece buna bakarak ÖGACM görevinin daha geniş olduğu sonucuna varılmamalıdır.

56 _{Türk Ceza Kanununun 125 ila 139 uncu maddelerinde; 146 ila 157 nci maddelerinde; 161, 168,}

169, 171, 172, 174 üncü maddelerinde; 312 nci maddenin 2 nci fıkrasında; (...); 499 uncu maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçlar.

57 _{Örneğin 6136 sayılı kanuna muhalefet suçları diğer ceza mahkemelerinde de görülebilir ancak toplu}

olarak işlenmiş ise DGM’ler görevlidir.

58 _{Bu açıdan Eski TCK 512.maddesinde düzenlenen sulh ceza mahkemesin kapsamına giren suç}

eşyasını satın almak suçu dahi yukarıda sayılan amaçlardan biri için işlenmekte ise DGM’lik olabilmekteydi.

meseleyi karıştırmıştır. Örneğin yürürlükte olduğu dönemde 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleri ile Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar da Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yetki alanına girmekteydi59.

2- Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Uyuşturucu ve Uyarıcı