Çeşit ana etkisine göre sonuçlar değerlendirildiğinde; en yüksek toplam ve pazarlanabilir verimlerin Ergenekon F1 çeşidinden alındığı, diğer yandan erkenci ve pazarlanabilir erkenci verimler bakımından Ergenekon F1 ve Punto F1 çeşitleri arasında istatistiksel fark olmadığı görülmüştür. Bir başka deyişle Punto F1 toplam ve pazarlanabilir verim bakımından düşük ancak erkenci ve pazarlanabilir erkenci verim bakımından Ergenekon F1 çeşidi ile benzer sonuçları vermiştir. Toplam, erkenci ve pazarlanabilir erkenci verim bakımından en düşük değerler Hadise F1 çeşidinden elde edilmiştir (Çizelge 5.1). Ergenekon F1 ve Punto F1’in erkenci çeşitler olmasının bu sonuçlar üzerine etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Ancak Punto F1 çeşidinin sezonda pazarlanabilir meyve ağırlığı bakımından performansının düşük olması onu sadece erkencilik bakımından öne çıkarmaktadır.
Bu sonuçlara göre, verim ile ilgili denemede dikkate alınan tüm özellikler bakımından öne çıkan çeşidin Ergenekon F1 olduğu söylenebilir.
Sürekli ve hızlı bir değişim içinde olan bu sektörde çeşitler uzun süre piyasada kalamayabildiğinden buradaki amaç bir çeşit önerisinde bulunmak değildir. Ancak bu denemenin yürütüldüğü sera gibi ısıtmasız seralarda, özellikle de bulunduğumuz bölge gibi ilkbahar-yaz vejetasyon döneminin göreceli olarak kısa olduğu yerlerde, pazarlanabilir kalitede erkenci verimin yüksek olması arzu edildiğinden, bu sonuçlar çeşit seçiminin önemini vurgular niteliktedir.
Budama uygulamalarının etkisi dikkate alınarak sonuçlar değerlendirildiğinde ana dal sayısının üç veya dört ile sınırlandırılması ve bu dallar üzerinde çıkan sürgünlerin bir yaprak bir meyve üzerinden uçlarının alınması (3 AD+UA+ ve 4 AD+UA+ ) işleminin toplam, erkenci,
pazarlanabilir ve pazarlanabilir erkenci verimi azalttığı görülmüştür (Çizelge 5.2). Ana dal sayısının sınırlandırılmadığı bitkilerde ise ana dallar üzerinde çıkan sürgünlerin bir yaprak bir meyve üzerinden uçlarının alınması durumunda (UA+) erkenci ve pazarlanabilir erkenci
verimler uç alma yapılmayan (UA-) bitkilerle benzer olurken, uç alma yapılmayan bitkilerin tüm
verimleri yüksek olmuştur. Bir başka deyişe ana dal sayısının 3 veya 4 ile sınırlanmadığı durumda sürgünlerde uç alma uygulaması erkenci ve pazarlanabilir verimi etkilemezken toplam ve pazarlanabilir verimi düşürmüştür.
42
Çizelge 5.1. Çeşit ana etkisinin bitki başına ve dekar bazında verim ile ilgili bazı kriterlere etkiler üzerine etkisi
Çeşit
Bitki başına Dekarda
Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı Hadise F1 395,2 107,1 b 386,4 ab 102,9 b 1254 340 b 1226 ab 326,7 b Ergenekon F1 427,6 137,8 a 420,4 a 135,7 a 1357 437 a 1334 a 430,8 a Punto F1 382,4 137,3 a 362,1 b 131,2 a 1211 436 a 1149 b 416,4 a
Çeşit ana etkisi
için %5 LSD ÖD 20,58 36,95 20,99 ÖD 65,31 117,29 66,64
Çizelge 5.2. Budama uygulamaları ana etkisinin bitki başına ve dekar bazında verim ile ilgili bazı kriterlere etkiler üzerine etkisi
Budama uygulamaları
Bitki başına Dekarda
Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı 3 AD+UA+ 313,9 d 109,1 b 301,8 d 105,4 996, d 346 b 958 d 334,6 4 AD+UA+ 382,2 c 122,9 ab 368,8 c 119,2 1213 c 390,ab 1170 c 378,2 UA+ 424,3 b 136,7 a 415,9 b 133,1 1350 b 434 a 1320 b 422,6 UA-(Kontrol) 485,8 a 140,9 a 471,9 a 135,5 1542 a 447 a 1498 a 430,0 Budama uygulamaları ana etkisi için %5 LSD
43
Çeşit ve budama uygulamalarının etkisi birlikte incelendiğinde de yine ana dal sayısını üç veya dört ile sınırlamanın tüm çeşitlerde verimi olumsuz etkilediği görülmüştür (Çizelge 5.3). Ana dal sayısının üç veya dört ile sınırlandırılması ve bu dallar üzerinde çıkan sürgünlerin bir yaprak bir meyve üzerinden uçlarının alınması toplam, erkenci, pazarlanabilir ve pazarlanabilir erkenci verimi üç çeşitte de azaltmıştır. Ana dal sayısının sınırlanmadığı uygulamalarda ise verimler çeşitlere göre farklılık göstermiştir. Hadise F1 ve Ergenekon F1 çeşitlerinde ana dal üzerindeki sürgünlerin ucu alınmayan bitkilerde toplam verim uç alma yapılanlara göre yüksek olurken Punto F1 çeşidinde iki uygulama arasında fark olmadığı görülmüştür. Çeşit ve budama uygulamaları interaksiyonunun erkenci, pazarlanabilir ve pazarlanabilir erkenci verim üzerine etkisi önemli bulunmasa da, sonuçlar çeşitlerin tepkilerinin farklı olması bakımından kayda değer bilgiler ortaya koymuştur.
Örneğin Ergenekon F1 çeşidinde, ana dal üzerindeki sürgünlerde uç alma yapılmaması durumunda pazarlanabilir verim yapılana göre dekarda 428 kg daha fazla iken diğer çeşitlerdeki farklar 42 ve 63 kg olmuştur.
Toplam ve pazarlanabilir verim bakımından en yüksek sonuçlar Ergenekon F1 çeşidinde ana dal üzerindeki sürgünlerde uç almanın yapılmaması durumunda sağlanırken, Punto F1 çeşidinde ana dal üzerindeki sürgünlerde uç almanın yapıldığı ve yapılmadığı bitkiler arasında fark görülmemiştir. Hadise F1 çeşidi verimle ilgili bu dört kriter bakımından en düşük değerleri vermiştir.
Bu sonuçlardan yola çıkarak ana dal sayısının üç veya dört ile sınırlandırılmasının verimi azalttığı ancak ana dal sayısının sınırlanmadığı durumda uç alma uygulamalarının verim üzerine etkisinin çeşitlere göre farklılık gösterdiği söylenebilir. Buradan da yola çıkarak ana dal üzerinde çıkan sürgünlerde uç almanın yapılıp yapılmayacağına karar verirken çeşidi de dikkate almak gerektiği ileri sürülebilir.
44
Çizelge 5.3. Çeşit ve budama uygulamaları interaksiyonunun, bitki başına ve dekar bazında verim ile ilgili bazı kriterlere etkiler üzerine etkisi
Çeşit Budama uygulamaları
Bitki başına Dekarda
Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı Toplam meyve ağırlığı Erkenci meyve ağırlığı Pazarlanabilir meyve ağırlığı Pazarlanabilir erkenci meyve ağırlığı Hadise F1 3 AD+UA+ 298,3 f 92,5 392,6 88,2 947 f 293,6 939 279,8 4 AD+UA+ 394,3 bcd 101,8 385,6 98,1 1252 bcd 323,1 1224 311,2 UA+ 434,4 bc 119,1 429,9 117,0 1379 c 377,9 1355 371,4 UA-(Kontrol) 453,8 b 115,1 440,3 108,5 1440 b 365,4 1397 344,5 Ergenekon F1
3 AD+UA+ 324,8 def 126,7 312,2 123,8 1031 def 402,0 991 392,9
4 AD+UA+ 369,6 c-f 132,5 364,9 130,6 1173 c-f 420,4 1258 414,6
UA+ 437,3 bc 138,5 434,7 138,5 1388 bc 439,5 1380 439,5
UA-(Kontrol) 587,9 a 153,6 569,6 150,0 1837 a 487,6 1808 476,1
Punto F1
3 AD+UA+ 318,5 ef 108,1 300,7 104,3 1011 ef 343,2 954 330,9
4 AD+UA+ 382,5 b-e 134,7 355,8 128,8 1214 b-e 427,5 1129 408,8
UA+ 404,2 bc 152,4 386,1 143,9 1283 bc 483,8 1225 456,8
UA-(Kontrol) 524,6 bc 154,1 405,8 147,9 1348 bc 489,3 1288 469,4
Çeşit x budama int. İçin %5LSD
45
Çeşitlerin meyve çapları ve lokûl sayıları arasında önemli farklar bulunmazken tek meyve ağırlıkları arasındaki farklar önemli bulunmuştur (Çizelge 5.4). Hadise F1 çeşidinin tek meyve ağırlığı diğer iki çeşitten yüksekken veriminin düşük oluşu meyve sayısı ile ilgili görünmektedir. Gerçekten de diğer iki çeşidin toplam, erkenci, pazarlanabilir ve pazarlanabilir erkenci meyve sayıları da Hadise F1’den yüksek olmuştur. Verim ile ilgili kriterlerde olduğu gibi Punto F1 ve Ergeneken F1’in erkenci ve pazarlanabilir meyve sayıları benzer olmuş, yine Ergenekon F1’in hepsinde meyve sayıları yüksek bulunmuştur. Görüldüğü gibi bu çeşidin toplam, erkenci, pazarlanabilir ve pazarlanabilir erkenci meyve ağırlıklarının yüksek oluşunun nedeni meyve sayılarının da yüksek olmasıdır. Punto F1 sadece erkenci ve pazarlanabilir erkenci verim bakımından Ergenekon F1 ile benzer meyve sayısına sahip olduğu için bu iki verim kriteri bakımından bu çeşitle benzer sonuçları vermiş gibi görünmektedir. Buradan yola çıkarak çeşitlerin verimi üzerine meyve sayısının etkili olduğu, meyve sayısı arttıkça verimin arttığı söylenebilir.
Çizelge 5.4. Çeşit ana etkisinin meyvede bazı kalite özellikleri üzerine etkisi
Çeşit
Meyve çapı Meyve boyu Lokûl sayısı Tek meyve ağırlığı
Hadise F1 4,8 5,9 b 3,5 32,6 a
Ergenekon F1 4,7 6,4 a 3,4 31,8 ab
Punto F1 4,7 6,5 a 3,4 29,7 b
Çeşit ana etkisi için %5 LSD Ö.D 0,217 Ö.D 2,135
Budama uygulamaları ve budama uygulamalarının çeşitlerle interaksiyonu meyve çapı, meyve boyu, lokûl sayısı ve tek meyve ağırlığını etkilememiştir (Çizelge 5.5 ve Çizelge 5.6).
Çizelge 5.5. Budama uygulamaları ana etkisinin meyvede bazı kalite özellikleri üzerine etkisi
Budama uygulamaları
Meyve çapı Meyve boyu Lokûl sayısı Tek meyve ağırlığı
3 AD+UA+ 4,7 6,2 3,4 31,3
4 AD+UA+ 4,8 6,2 3,5 30,7
UA+ 4,8 6,3 3,4 31,9
UA-(Kontrol) 4,7 6,3 3,4 31,5
Budama uygulamaları ana
46
Çizelge 5.6. Çeşit ve budama uygulamaları interaksiyonunun, meyvede bazı kalite özellikleri üzerine etkisi
Çeşit Budama uygulamaları Meyve çapı Meyve boyu Lokûl sayısı Tek meyve ağırlığı
Hadise F1 3 AD+UA+ 4,8 5,9 3,4 32,8 4 AD+UA+ 4,9 5,8 3,5 31,9 UA+ 4,7 6,0 3,5 33,3 UA-(Kontrol) 4,8 5,9 3,4 32,3 Ergenekon F1 3 AD+UA+ 4,7 6,3 3,4 31,1 4 AD+UA+ 4,7 6,5 3,4 31,1 UA+ 4,7 6,4 3,3 32,8 UA-(Kontrol) 4,8 6,4 3,4 32,2 Punto F1 3 AD+UA+ 4,6 6,4 3,3 30,1 4 AD+UA+ 4,7 6,4 3,6 29,2 UA+ 4,8 6,5 3,4 29,5 UA-(Kontrol) 4,8 6,6 3,4 30,0
Çeşit x budama int. İçin %5LSD Ö.D Ö.D Ö.D Ö.D
Bu denemenin yürütüldüğü sera gibi ısıtmasız seralarda biber gibi türlerin daha çok bahar ve güz dönemlerinde yetiştirilebilmesi ve özellikle bulunduğumuz bölge gibi bu iki vejetasyon döneminin göreceli olarak kısa olduğu yerlerde pazara erken ürün sunmak büyük önem arzetmektedir. Pazarlanabilir kalitede erkenci verim ve toplam pazarlanabilir verimin yüksek olması için bu dönemde ana dal sayısında sınırlamaya gidilmemesi gerektiği söylenebilir. Diğer yandan ana dal sayısının sınırlanmadığı durumda uç alma uygulamalarının verim üzerine etkisinin çeşitlere göre farklılık göstermesi nedeniyle ana dal üzerinde çıkan sürgünlerde uç almanın yapılıp yapılmayacağına karar verirken çeşidi de dikkate almak gerektiği ileri sürülebilir.
47 6. KAYNAKLAR
Aktaş H, Söylemez S, Pakyürek AY (2009). Farklı budama şekillerinin sera dolmalık biber (Capsicum annuum L.) yetiştiriciliği üzerine etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(3):31-36.
Aloni B, Pressman E, Karni L (1999). The effect of fruit load, defoliation and night temperature on the morphology of pepper flowers and on fruit shape. Annals of Botany, 83:529-534.
Alsadon A, Wahb-Allah M, Abdel-Razzak H, Ibrahim A (2013). Effects of pruning systems on growth, fruit yield and quality traits of three greenhouse-grown bell pepper (Capsicum
annuum L.) cultivars. Avustralian Journal of Crop Science 7(9):1309-1316
Anonim (2019a). http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. (erişim tarihi:09.07.2019)
Anonim (2019b). http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/visualize. (erişim tarihi:10.07.2019). Anonim (2019c). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. (erişim tarihi:10.07.2019) Anonim (2019d). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. (erişim tarihi:10.07.2019) Awalin S, Shahjahan M, Chandra Roy A, Akter A, Kabir M H (2017). Response of bell pepper (Capsicum annuum) to foliar feeding with micro nutrients and shoot pruning. Journal of Agriculture and Ecology Research International 11(3): 1-8, 2017; Article no.JAERI.31620 ISSN: 2394-1073
Basu SK, De AK (2003). Capsicum: Historical and Botanical Perspective. Capsicum The Genus
Capsicum, Ed:Amit Krisna De.Taylor & Francis, USA, 1-15.
Daşgan H.Y, Abak K (2002). Effects of plant density and number of shoots on yield and fruit characteristics of peppers grown in glasshouses. Turk J AgricFor 27 (2003) 29-35 Eşiyok D, Özzambak E, Eser B (1994). The Effects of stem pruning on the yield and earliness
greenhouse pepers (Capsicum annum L. grossum cv. Kandil and 11B-14).ACTA Horticulture 366:293-300, 1994 Solanacea in Mild Winter Climates II)
González Real MM, Baille A, Liu HQ (2008). Influence of fruit load on dry matter and N- distribution in sweet pepper plants. . Scientia Horticultutae, 117:307-315.
Heuvelink E (1997). Effect of fruit load on dry matter partioning in tomato. Scientia Horticultutae, 69:51-59.
Jovicich E, Cantliffe D, Hochmuth G (1999). Plant density and shoot pruning on yield and quality of a summer greenhouse sweet pepper crop in North central Florida. North Cent. Florida Proceed, 28th Nat. Agric. Congress:184-190.
Karaman O (2018). Ergenekon F1 ve Hadise F1 dolmalık biber çeşit özellikleri ile ilgili karşılıklı görüşme. Axia Tohum A.Ş. firma yetkilisi, Antalya (görüşme tarihi 29.11.2018) Paulus D, Zorzzi I, Rankrape F, Paula FM, Moura CA (2017). Harvest seasons and pruning
management in pepper: production and pungency of the fruits. Horticultura Brasileria, 35:434-439.
48
Pruthi JS (2003). Chemistry and Quality Control of Capsicums and Capsicum Products.
Capsicum The Genus Capsicum, Ed:Amit Krisna De.Taylor & Francis, USA, 25-70.
Seifi, S.,Nemati, S. H., Shoor, M., Abedi, B. (2012). The effect of plant density and shoot pruning on growth and yield of two greenhouse bell pepper cultivars. Journal of Scince and Technology of Greenhouse Culture, 2012, 3, 11, 77-83
Sevgican A (1999). Örtüaltı Sebzeciliği, Cilt 1. E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:528, İzmir. Singh I, Kaur A (2018).Effect of pruning systems on growth and yield traits of greenhouse grown bell pepper (Capsicum annuum L. var. grossum). Indian J. Agric. Res., 52(4) 2018: 414-418 Print ISSN:0367-8245 / Online ISSN:0976-058X
Söylemez S, Pakyürek A (2005). Farklı dikim Ssıklığı ve budama biçiminin ısıtmasız serada yetiştirilen Urfa Yerli biber çeşidinin verim ve bazı meyve kalite özellikleri üzerine etkisi. IV. GAP Tarım Kongresi Bildiri Kitabı II Cilt, 1345-1350, Şanlıurfa
Şalk A, Arın L, Deveci M, Polat S (2008). Özel Sebzecilik. Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, ISBN:978-9944-0786-0-3, Tekirdağ.
Öğretmen S (2018). Punto F1 dolmalık biber çeşit özellikleri ile ilgili karşılıklı görüşme. Rijk Zwaan Tarım Ticaret Ltd. Şti firma yetkilisi, Antalya (görüşme tarihi 29.11.2018)
49
ÖZGEÇMİŞ
6 Şubat 1989 yılında, İstanbul ili Kadıköy ilçesinde doğmuştur. İlk, orta ve lise öğrenimini tamamladıktan sonra, üniversite eğitimi için 2008 yılında Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraat Mühendisliği bölümünde öğrenimine başlamıştır. Üniversite eğitiminin son senesinde Bahçe Bitkileri bölümünü seçerek 2012 yılında üniversite öğrenimini tamamlamıştır. Lisans öğreniminin ardından Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri bölümünde yüksek lisans eğitimine başlamıştır.