30 Yaş Altı (Genç) Nüfus 30 Yaş Üstü Nüfus
Kaynak: Karacadağ Kalkınma Ajansı Ş
Şeekkiill 11:: Diyarbakır'ın Genç Nüfus Oranı Grafiği
Genç nüfus potansiyeli güçlü ve işsizliğin yüksek olduğu ilimizde gençlerin eğitim, iş ve girişimcilik noktasında İnovasyona dayalı eğitimler ve destek verecek mekanizma ve kurumsal yapılara ihtiyaçları ortadadır. Sosyal açıdan gelişim aynı zamanda ekonomik gelişim ile paralel şekilde sağlandığı ve politikalar bu yönde geliştirildiğinde il ve bölge önemli potansiyeli değerlendirebilecektir. Son yıllarda ekonomik açıdan bölgede pozitif yönde hareketlilik devam etmektedir. Mevcut durumda ilin tarımsal gelir faaliyetleri ise 4,4 Milyar TL’dir. İhracat durumu ise Ajansın hazırladığı raporda Türkiye ve Diyarbakır perspektifinden şöyle özetlenmiştir.
Türkiye’nin 2018 yılı ihracatı, önceki yıla göre %7’lik artış ile 168 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Son 10 yılın ihracat rakamlarına bakıldığında, Türkiye ihracatı global ekonomik krizin yaşandığı 2009 yılı ve küresel ekonomik daralmanın yaşandığı 2015 ve 2016 yılları hariç genelde artış eğiliminde
olmuştur. Diyarbakır ihracatı da 2013 yılına kadar Türkiye ortalamasının çok üstünde bir artış ivmesi ile ihracatını artırmış ancak bu yıldan sonra komşu ülkelerde yaşanan olaylar ve belirsizlikler nedeniyle 2016 yılına kadar ihracatı sürekli olarak düşüş göstermiş ve 2016 yılı sonrasında ülke ihracat artışına paralel olarak artmaya başlamıştır. 2018 yılı ihracatı ise önceki yıla göre %6,7’lik bir artış ile yaklaşık 211 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ancak halen 2013 yılındaki 281 milyon dolar seviyesinin %33 gerisindedir. Türkiye’nin ve Diyarbakır’ın ihracatı yıllar itibariyle karşılaştırıldığında, Diyarbakır’ın ihracatının genel olarak Türkiye ihracatının artış ve azalışına paralel seyir gösterdiği ancak Diyarbakır ihracatının artış ve azalış hızlarının daha fazla olduğu görülmektedir Dış ticaret dengesi Türkiye'de negatifken, Diyarbakır ilinde pozitif değerde kalmakta ve yıllar itibariyle genel olarak pozitif yönde artmaktadır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, 2018 yılında Türkiye'de 55 milyar dolar dış ticaret açığı varken, Diyarbakır ili, yaklaşık 128 milyon dolar dış ticaret fazlası vermiştir.
Kaynak: Karacadağ Kalkınma Ajansı Diyarbakır Dış Ticareti 2018 Raporu T
Taabblloo 33:: Diyarbakır İli ve Türkiye 2018 Yılı İhracat Gelirleri Tablosu
Kaynak: Karacadağ Kalkınma Ajansı Diyarbakır Dış Ticareti 2018 Raporu T
Taabblloo 44:: Diyarbakır İlinin Türkiye İhracatındaki Yeri Tablosu
TRC2 Bölgesi:
Diyarbakır ve Şanlıurfa illerimizi kapsayan TRC2 Bölgesinin yaklaşık toplam nüfusu 3,7 milyondur. 2017 TÜİK İşgücü verilerine göre işsizlik oranı Türkiye geneli %10,9 iken, TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesi ise 13,8 işsizlik oranıyla Düzey 2 bazında 26 bölge arasında işsizlik oranın en yüksek olduğu 5. Bölge olmuştur.
Bölge okullaşma oranları okul öncesinde %42, ilköğretimde %98,8, ortaöğretimde %42 seviyesindedir. Bu değerlerin Türkiye ortalaması sırasıyla
%44, %98,6, %67 düzeyindedir.
Bölgede 30 yaş altı genç nüfus ise %65 oranındadır. Genç nüfus potansiyelinin çok yüksek olduğu bölge; eğitim, ekonomik yatırımlar ve girişimcilik için verilecek destekler, oluşturulacak mekanizma ve kurumsal yapıların değerlendirilmesi noktasında güçlü bir potansiyele sahiptir. Eğitim ve girişimci destekleme yatırımlarının ekonomik gelişmelere paralel ve destekler nitelikte olması önem taşımaktadır. Bölgenin ekonomik gelişimi son 10 yılda hızlanmıştır. Halihazırda ihracat ve yatırımlar devam etmektedir.
Bölgenin (TRC2 bölgesinin) mevcut ihracatı Ajans verilerine göre 355 Milyon Dolar olup, bölgeden 61 farklı ülkeye ihracat yapılmaktadır. Aynı zamanda Türkiye’nin en büyük 4. tarım arazisi konumundaki bölge önemli ölçüde tarım gelirlerine sahiptir. Şanlıurfa ve Diyarbakır illerini kapsayan bölgede tarımsal faaliyet gelirleri 10,4 Milyar TL ye ulaşmıştır.
iiii.. SSeekkttöörreell vvee//vveeyyaa BBööllggeesseell PPoolliittiikkaallaarr vvee PPrrooggrraammllaarr
Fizibiliteye konu güncel eğitim yaklaşımı ve bu yaklaşımın hayata geçirileceği STEM ve Bilim Merkezi için eğitim sektöründe ve bölgesel program ve politikalarda durum şöyledir.
Millî Eğitim Bakanlığının oluşturduğu strateji ve vizyon belgelerinde, orta vadeli (2023) hedef plan ve programlarında dijital teknolojiye ve bilimsel deneye dayalı eğitim hedefleri ortaya konmuştur. MEB in 2023 Vizyon Belgesinde;
“Öğrenme Süreçlerinde Dijital İçerik Ve Beceri Destekli Dönüşüm” esas hedefinin altında “Hedef 1: Dijital İçerik ve Becerilerin Gelişmesi̇ İçin Ekosistem Kurulacak”
ve “Hedef 2: Dijital Becerilerin Geliştirilmesine Yönelik İçerikler Üretilecek ve
Öğretme Eğitimleri Yapılacak” şeklinde hedefler belirlenmiştir. Ayrıca “Temel Eğitim” başlığı altında “Yenilikçi̇ Uygulamalara İmkân Sağlanacak” esas hedefi ortaya konmuştur. Bu hedefin altında “OOkkuullllaarrıınn,, bbööllggeelleerriinnddeekkii bbiilliimm mmeerrkkeezzlleerrii, müzeler, sanat merkezleri, teknoparklar ve üniversitelerle iş birlikleri artırılacaktır.” Alt hedefi yer almaktadır. Aynı vizyon belgesinin alt detaylarında;
“Türkiye’de öğrenme süreçlerinde teknoloji desteği konusunda bilhassa altyapı anlamında ciddi çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Altyapı çalışmaları önümüzdeki dönemde hızını kesmeden devam edecek ve tüm okullarımızın teknolojik imkânları daha fazla iyileştirilecektir. İlerleyen süreçte içerik ve nitelik yönelimli bir bakış açısıyla, çocuklarımızın bilişim teknolojilerini çevrimiçi ve çevrimdışı ortamlarda “üretim”, “sorunlara çözüm geliştirme” ve “hayallerini hayata geçirme” aracı olarak kullanmaları hedeflenmektedir.
Bunun yanında fizibilitenin çeşitli bölümlerinde detayları verilen Millî Eğitim Bakanlığı STEM Raporu ve ilgili diğer kesimlerin (STK, iş dünyası vb.) raporları incelendiğinde eğitimde bilim ve teknolojiye dayalı sistemlerin yaygınlaştırılması gerekliliği ve ihtiyacı net olarak ortaya konmuştur. Bu konuda sonraki bölümlerde (özellikle politika ve programlara uygunluk gibi bölümlerde) detayları verilen orta ve uzun vadedeki eğitim hedefleri sektör ile ilgili çalışmaları ve hedefleri net bir şekilde ortaya koymaktadır. Örneğim Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji Ve Bütçe Başkanlığı’nın hazırladığı, 2019-2023 dönemini kapsayan güncel
“On Birinci (11.) Kalkınma Planı” nda; fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik disiplinleri ile entegre eğitim yaklaşımlarının önem kazandığı ve bu yaklaşıma dayalı eğitimin destekleneceği net bir şekilde ortaya konmuştur. Bu bağlamda fizibiliteye konu merkez ile ulusal düzeydeki sektörel program ve politikalardaki hedefler örtüşmektedir.
Bölgesel düzeyde hazırlanan plan ve programların başında Karacadağ Kalkınma Ajansının TRC2 Bölgesi (Diyarbakır- Şanlıurfa) için hazırladığı “Bölge Planı”
(2014-2023) ana eksenlerinden biri olan “Beşerî Gelişme Ve Sosyal Sermaye”
ekseninde eğitim sektörel olarak detaylı şekilde irdelenmiş, ilgili bölgesel planda sektöre ilişkin hedefler ortaya konmuştur (Bkz. Bölgesel Planlarla Uygunluk).
Özetle detayları uygunluklar bölümünde verilen gerek bölgesel gerekse ulusal plan ve programlarda “Eğitim” için sektörel ve beşerî kalkınma bakımından hedef ve stratejiler belirlenmiş durumdadır.
iiiiii.. KKuurruummssaall YYaappııllaarr vvee YYaassaall MMeevvzzuuaatt ((tteeşşvviikk vvee YYİİDD mmeevvzzuuaattıı ggiibbii))
Fizibiliteye konu STEM eğitim yaklaşımı ve Diyarbakır’da STEM ve Bilim Merkezi kurulması ve desteklenmesi sürecinde ilgili kurumsal yapılar;
1. Millî Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü 2. Diyarbakır İl Milli Eğitim Müdürlüğü
3. Okullar 4. Üniversiteler
5. Eğitim İle İlgili Faaliyet Gösteren STK’lar 6. Diğer STEM Merkezleri
Fizibiliteye konu STEM ve Bilim Merkezinin sunacağı eğitim hizmetleri değerlendirildiğinde eğitim ile ilgili yürürlükte olan veya MEB resmi kayıtlarında yer alan bazı kararnameler, kanunlar, yönetmelikler vb. mevzuat dikkate alınmaktadır. Bunlar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.