Esas Faaliyet Gelirleri, aracı kurumun Hizmet Ge-lirleri ve Esas Faaliyetlerden Diğer GeGe-lirlerinin top-lamıdır. Kısacası, aracı kurumun yatırımcılara sun-duğu hizmet ve ürünlerden elde ettiği geliri ifade etmektedir.
Satış Gelirleri, aracı kurumun kendi portföyünden yaptığı menkul kıymet satışlarını göstermektedir.
Satışların Maliyeti, bu menkul kıymetlerin alış be-delidir. İki hesap arasındaki fark, aracı kurumun kendi portföyüne yaptığı işlemlerden elde ettiği alım-satım kârlarını veya zararlarını göstermekte-dir.
Hizmet Gelirleri, aracılık komisyonları, halka arz gelirleri, fon yönetim komisyonları gibi, aracı kuru-mun ana faaliyet alanlarından elde ettiği gelirleri ifade etmektedir.
Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler kalemi, kredili işlemlerden alınan faiz gelirleri ve ödünç menkul kıymet işlemlerinden alınan komisyonlar gibi aracı kurumun ana faaliyet alanları ile ilgili diğer gelirleri içermektedir.
Brüt Esas Faaliyet Kârı/Zararı, aracı kurumların a-na faaliyetlerinden elde ettikleri toplam gelirleri göstermektedir. Esas Faaliyet Gelirlerine alım-satım kâr/zararları eklenerek bulunmaktadır.
Gelir tablosundaki ayrımın dışında, aracı kurumla-rın gelirleri farklı bir sınıflandırma ile üç ana gruba ayrılabilir; Net Komisyon Gelirleri, Diğer Ana Faali-yet Gelirleri ve Menkul Kıymet Alım-Satım Kâr/
Zararları. Gelir Kompozisyonu tablosunda, aracı kurumların ana faaliyetlerinden elde ettikleri gelir-lerin dağılımı görülmektedir.
Birliğimiz, aracı kurumların kamuya açıkladıkları mali tabloların yanı sıra, mali tablo dipnotlarını da konsolide etmektedir. Bazı muhasebe yöntem farklılıklarından dolayı, gelir tablosu ile açıklamala-rın yapıldığı dipnotlar arasında küçük farklar oluşa-bilmektedir. Örneğin, Gelir Kompozisyonu tablo-sunda aracı kurumların toplam gelirleri 508 milyon
Ayın İnceleme Konusu
YTL olarak görülürken, gelir tablosundaki Brüt Kâr 506 milyon YTL’dir. Gelir Kompozisyonu tablosu aracı kurumların gelir yapısını daha doğru bir bi-çimde yansıtmaktadır.
Aracı kurumların 2005/06 döneminde 409 milyon YTL olan toplam gelirleri, 2006/06 döneminde
%24 artarak 508 milyon YTL’ye yükselmiştir. Gelir kompozisyonu içerisinde komisyon gelirleri ve a-lım-satım kârlarının payları artmış, buna bağlı ola-rak diğer faaliyet gelirlerinin payı azalmıştır.
Net Komisyon Gelirleri
Net Komisyon Gelirleri, menkul kıy-met işlemlerinden alınan komisyon-lardan, müşterilere yapılan iadeler ve acentelere ödenen paylar düşül-dükten sonra, aracı kuruma kalan net rakamı göstermektedir. 2006/06 döneminde, aracı kurumların ana faaliyet gelirlerinin yaklaşık %60’ı net aracılık komisyonlarından oluş-maktadır. Aracılık komisyonları dı-şındaki Diğer Ana Faaliyet Gelirleri ise tüm gelirlerin yaklaşık %35’ini oluşturmaktadır. Toplam gelirlerin yaklaşık %6’lık kısmı ise alım-satım kârlarından gelmektedir.
Net komisyon gelirlerinin dağılımına bakıldığında, tüm komisyon gelirleri-nin tamamına yakınının hisse senedi komisyonlarından oluştuğu görül-mektedir.
Repo, hazine bonosu ve devlet tah-vili alım-satım işlemlerinden alınan SGMK komisyonları incelenen her iki dönemde de 6 milyon YTL civarın-dadır.
Vadeli işlemlerden elde edilen ko-misyon gelirleri 2006 yılının ilk yarı-sında 3,3 milyon YTL olarak gerçek-leşmiş olup, şimdiden SGMK komis-yonlarının yarısına ulaştığı görül-mektedir. VOB’un Şubat 2005’te fa-aliyete geçtiği düşünüldüğünde,
va-deli işlem komisyon gelirlerinin zaman içinde daha önemli boyutlara ulaşması beklenmektedir.
2005/06 döneminde, yani VOB işlemleri başladık-tan 5 ay sonra, komisyon gelirlerinin değeri 161.000 YTL gibi çok düşük bir rakamdı.
Diğer Menkul Kıymet Aracılık Komisyonları ise Ö-zel Sektör Borçlanma Araçları, Yatırım Fonları, Ya-bancı Menkul Kıymet ve diğer menkul kıymet sa-tışlarından elde edilen komisyonları ifade etmek-tedir. 2005/06 döneminde 131.000 YTL’den 2006/06 döneminde 1 milyon YTL’ye hızlı bir artış
Ayın İnceleme Konusu
30.06.2005 30.06.2006 Esas Faaliyet Gelirleri 380,420,895 476,152,896 A. Satış Gelirleri (net) 94,303,957,150 89,975,235,154 B. Satışların Maliyeti (-) -94,279,970,945 -89,945,771,589 C. Hizmet Gelirleri (net) 309,452,653 419,078,306 D. Esas Faaliyetlerden Diğ. Gelir.(net) 70,968,242 57,074,590 Brüt Esas Faaliyet Kârı/Zararı 404,407,101 505,616,461 E. Faaliyet Giderleri (-) -291,719,061 -338,903,703 Net Esas Faaliyet Kârı/Zararı 112,688,040 166,712,758 F. Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Karlar 91,455,259 96,195,902 G. Diğer Faaliyet. Gider ve Zararlar(-) -29,918,221 -55,502,274 H. Finansman Giderleri (-) -8,258,080 -16,849,070 Faaliyet Kârı/Zararı 165,966,998 190,557,317 I. Net Parasal Pozisyon Kar/Zararı 65,401 305,337 Ana Ortaklık Dışı Kâr/Zarar -11,202,504 7,395,428 Vergi Öncesi Kâr/Zarar 154,829,895 198,258,082
J. Vergiler (-) -42,883,900 -38,444,697
Net Dönem Kârı/Zararı 111,945,995 159,813,385 Aracı Kurum Sektörü Konsolide Gelir Tablosu (YTL)
30.06.2005 30.06.2006 Esas Faaliyet Gelirleri 94.1% 94.2%
F. Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Karlar 22.6% 19.0%
G. Diğer Faaliyet. Gider ve Zararlar (-) -7.4% -11.0%
Aracı Kurum Sektörü Konsolide Gelir Yapısı (%)
gösteren bu komisyonların yaklaşık tamamı eurobond aracılık komisyonlarından oluşmaktadır.
Brüt Komisyon Gelirleri 2005/06 döneminde 438 milyon YTL, 2006/06 döneminde ise 376 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Ancak söz konusu dö-nemlerde komisyon uygulaması değiştiği için bu iki rakamı karşılaştırmak doğru değildir. Bilindiği üzere, SPK’nın 14 Ekim 2005 tarihli kararıyla Ocak 2006 tarihinden itibaren, asgari komisyon oranı ve komisyon iadesi uygulamasına son verilmiştir.
2006 yılından itibaren, aracı kurumların hisse se-nedi alım–satım işlemlerinde müşterilerinden
tah-sil edecekleri aracılık komisyonu oranı, aracı ku-rum ve müşterileri arasında serbestçe belirlen-mektedir.
2006 yılı öncesi uygulamada brüt komisyon geliri üzerinden müşterilere iade yapılmaktaydı.
2005/06 döneminde, toplam komisyon gelirlerinin
%43’ünün (188 milyon YTL) müşterilere iade edil-diği görülmektedir. 2006/06 döneminde ise ser-best komisyon oranı uygulamasına geçildiği halde bazı aracı kurumlar müşterilerinin talepleri doğrul-tusunda komisyon iadesi yapmaya devam etmek-tedirler. Ancak iade tutarı 2005 yılının aynı döne-mine göre oldukça düşük olup 188 milyon YTL’den 45 milyon YTL’ye gerilemiştir. Bunun ne-deni ise, aracı kurumların komisyon iadesi yapmak yerine fiyatlama politikalarını doğrudan komisyon oranı verecek şekilde belirlemeleridir.
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da, komisyon oranı uygulaması değiştiği için brüt komisyon oranları yerine, komisyon iadelerinden arındırılmış şekli ile net komisyon oranlarının kar-şılaştırılması gerekliliğidir. Net Komisyon Geliri, 2005 yılının ilk yarısında 226 milyon YTL iken, 2006/06 döneminde %34 artarak 303 milyon YTL
olarak gerçekleşmiştir.
Net komisyon gelirlerini aracı kurumların müşte-rileri için yaptıkları hisse senedi işlem hacmine bölerek, sektörde geçerli olan ortalama efektif komisyon oranına ulaşılabilmektedir. Yılın ilk ya-rısında, aracı kurumların hisse senedi işlem hac-mi 380 hac-milyar YTL seviyesindedir. Bu rakamın
%6,1’i (23 milyar YTL) aracı kurumların kendi portföyleri için yaptıkları işlemlerden oluşmakta-dır (bkz. 2006/06 Dönemi Faaliyet Verileri). Do-layısıyla, müşteriler tarafından yapılan işlem hacmi 357 milyar YTL olmaktadır.
Aracı kurumların hisse senedi işlemlerinden elde ettiği net komisyon geliri 320 milyon YTL’dir.
Böylece, sektörde ortalama efektif komisyon o-ranının %0,089 (yüzbinde seksendokuz) olduğu görülmektedir. Acentelerle paylaşılan tutar da düşüldüğünde, bu rakam 293 milyon YTL’ye in-mekte, efektif komisyon oranı ise %0,081’e (yüzbinde seksenbir) inmektedir. Fakat, aşağıda
Ayın İnceleme Konusu
30.06.2005 30.06.2006 Net Komisyon Gelirleri 226,408,082 303,109,851 Diğer Ana Faaliyet Gelirleri 162,164,568 175,259,967 Alım-Satım Kâr/Zararları 20,232,056 29,453,685 Toplam 408,804,707 507,823,503 Gelir Kompozisyonu Dağılımı (%)
30.06.2005 30.06.2006 Net Komisyon Gelirleri 55.4% 59.7%
Diğer Ana Faaliyet Gelirleri 39.7% 34.5%
Alım-Satım Kâr/Zararları 4.9% 5.8%
Toplam 100.0% 100.0%
Gelir Kompozisyonu (YTL)
30.06.2005 30.06.2006 Hisse Senedi Komisyonları 431,926,358 365,208,881 SGMK Komisyonları 5,889,162 6,079,924 Vadeli İşlem Komisyonları 160,667 3,323,236 Diğer Menkul Kıymet Aracılık
Komisyonları
13,121 1,066,319 Brüt Komisyon Gelirleri 437,989,309 375,678,360 -Komisyon İadeleri -187,829,198 -45,209,755 -Acentelere Ödenen Komis. -23,752,028 -27,358,753 Net Komisyon Gelirleri 226,408,082 303,109,851 Net Komisyon Gelirleri Dağılımı (%)
30.06.2005 30.06.2006 Hisse Senedi Komisyonları 98.6% 97.2%
SGMK Komisyonları 1.3% 1.6%
Vadeli İşlem Komisyonları 0.0% 0.9%
Diğer Menkul Kıymet Aracılık
Komisyonları 0.0% 0.3%
Brüt Komisyon Gelirleri 100.0% 100.0%
-Komisyon İadeleri -42.9% -12.0%
-Acentelere Ödenen Komis. -5.4% -7.3%
Net Komisyon Gelirleri 51.7% 80.7%
Net Komisyon Gelirleri (YTL)
açıklanacağı üzere, bu rakamın ihtiyatla yorumlan-ması gerekmektedir.
Sektörün tüm komisyon gelirlerinin 2005/06 döne-minde %5’ini, 2006/06 dönedöne-minde ise %7’sini a-centelerin aldığı görülmektedir. Fakat bazı kurum-larda acente, müşteriden komisyon tahsil etmekte ve sonra paylaşım anlaşması uyarınca aracı kuru-ma bir ödeme yapkuru-maktadır. Böylece, bu aracı ku-rumların gelir tablosunda hem müşteriden tahsil edilen tutar tam olarak görülmemekte, hem de a-centelere ödenen bir komisyon rakamı bulunma-maktadır. Dolayısıyla sektörün konsolide gelir tab-losunda görülen rakamlar, müşteriden tahsil edi-len tüm komisyonlar veya acentelerin elde ettiği tüm komisyon gelirleri olarak yorumlanmamalıdır.
Gerçek durumda, müşteriden tahsil edilen komis-yonlar da, acentelerin toplam gelirleri de buraya yansıyan rakamlardan daha büyüktür. Bu sebeple, önceki paragrafta hesaplanan ortalama komisyon oranı, gerçek durumda müşteriden tahsil edilen oranı göstermemektedir. Sadece aracı kuruma ka-lan tutarı ifade etmektedir.
Burada ele alınan komisyon verilerinin doğru yoru-mu, müşteriden tahsil edilen komisyon oranı ola-rak değil, aracı kurumun geliri olaola-rak bakıldığında yapılabilmektedir. Kısaca ifade etmek gerekirse,
%0,08 (onbinde sekiz) komisyon oranı, müşterinin fiilen ödediği değil, aracı kuruma gelir olarak kalan efektif komisyon tutarını göstermektedir. Başka bir bakış açısıyla ifade edildiğinde, hisse senedi iş-lem hacmi 10.000 YTL olduğunda, sektörün ko-misyon gelirleri 8 YTL olmaktadır.
Komisyon gelirlerinin paylaşımı genel hatları ile incelendiğinde, 100 YTL’lik komisyon gelirinin 12 YTL’sinin müşterilere iade edildiği, 7 YTL’sinin a-centelere verildiği, sonuçta da aracı kuruma 81 YTL’nin kaldığı söylenebilmektedir. 2005/06 dö-nemine göre bir hayli değişen bu yapı, komisyon iadesi sisteminin kalkmasından kaynaklanmakta-dır.
Diğer Ana Faaliyet Gelirleri
Sektörün ikinci önemli gelir grubu olan Diğer Ana Faaliyet Gelirleri, 2005 yılının ilk yarısında 162 milyon YTL iken, 2006 yılının ilk yarısında %8
ar-tarak 175 milyon YTL’ye yükselmiştir. Ancak top-lam gelirlere olan katkısı da %40’tan %35’e gerile-miştir. Diğer ana faaliyet gelirlerinin küçük bir artış göstermesi ve gelir dağılımındaki payının azalması, bazı aracı kurumların 2006/06 döneminden itiba-ren farklı muhasebe uygulamalarından kaynaklan-maktadır. Bu uygulamanın detayları ileride açık-lanmaktadır.
Diğer Ana Faaliyet Gelirlerinin alt dağılımına bakıl-dığında, en önemli gelir kaleminin yatırım fonu ve portföy yönetimi faaliyetlerinden elde edildiği gö-rülmektedir. Aracı kurumlar, varlık yönetimi faali-yetlerinden 2005 yılının ilk yarısında 77 milyon YTL, 2006 yılının ilk yarısında ise 75 milyon YTL gelir elde etmişlerdir. Her ne kadar aracı kurumlar, varlık yönetimi faaliyetlerini giderek portföy yöne-tim şirketlerine devrediyor olsalar da, kendilerinde kalan tutar dahi önemli ölçüde bir gelir kaynağı olmaktadır.
Diğer Ana Faaliyet Gelirleri içinde ikinci önemli ka-lem, kredili işlemlerden elde edilen faiz gelirleridir.
2005/06 döneminde aracı kurumlar kredili işlem-lerden 36 milyon YTL faiz geliri elde ederken bu tutar 2006/06 döneminde %31 artarak 47 milyon YTL’ye yükselmiştir. Bunun en önemli nedeni, ar-tan işlem hacmi ile beraber aracı kurumların müş-terilerine kullandırdıkları kredi miktarının artması-dır. Söz konusu dönemde kredi işlem hacmi %30 artışla 268 milyon YTL’den 350 milyon YTL’ye
yük-Ayın İnceleme Konusu
Diğer Ana Faaliyet Gelirleri (YTL)
30.06.2005 30.06.2006 Varlık Yönetimi Gelirleri 77,056,065 74,863,914 Kredili İşlem Faiz Gelirleri 35,880,673 46,996,023 Kurumsal Finansman Gelirleri 10,977,763 34,692,873 Diğer Komisyonlar 10,776,855 18,302,053
Diğer Gelirler 27,473,213 405,105
Toplam 162,164,568 175,259,967
30.06.2005 30.06.2006 Varlık Yönetimi Gelirleri 47.5% 42.7%
Kredili İşlem Faiz Gelirleri 22.1% 26.8%
Kurumsal Finansman Gelirleri 6.8% 19.8%
Diğer Komisyonlar 6.6% 10.4%
Diğer Gelirler 16.9% 0.2%
Toplam 100.0% 100.0%
Diğer Ana Faaliyet Gelirleri Dağılımı (%)
selmiştir (bkz. 2006/06 Dönemi Faaliyet Verileri).
Kredili işlem hacmindeki bu artış, gelirlere de yan-sımıştır.
Kurumsal Finansman Gelirleri, halka arz, danış-manlık, şirket satın alma/birleşme, sermaye artırı-mı, temettü dağıtımı işlemlerinden alınan komis-yon ve gelirlerden oluşmaktadır. 2005 yılının ilk yarısında 11 milyon YTL olan kurumsal finansman gelirleri 2006 yılının aynı döneminde üç kat arta-rak 35 milyon YTL’ye çıkmıştır.
Kurumsal finansman gelirlerinin en önemli kısmı halka arzlardan elde edilmektedir. Yılın ilk altı a-yında 912 milyon $ tutarında 13 adet birincil halka arz yapılmışken geçen yılın aynı döneminde 238 milyon $ tutarında 4 halka arz gerçekleştirilmiştir.
Böylece incelenen dönemde halka arz büyüklü-ğündeki yaklaşık dört kat artış, kurumsal finans-man gelirlerine de yansımıştır. Birincil halka arzla-rın yanı sıra ikincil halka arz gelirleri de kurumsal finansman gelirlerine katkıda bulunmaktadır. Bu yılın ilk altı ayında, arasında THY ikincil halka arzı-nın da bulunduğu 107 milyon $ tutarında 14 adet ikincil halka arz gerçekleştirilmiştir. 2005 yılının aynı döneminde ise Petkim ve Tüpraş ikincil halka arzları dahil olmak üzere 170 milyon $ tutarında ikincil halka arz gerçekleşmişti.
2006 yılının ilk yarısında tamamlanan 15 adet şir-ket satın almbirleşme (SAB) sözleşmesi ve 3 a-det özelleştirme projesi de kurumsal finansman gelirlerini artırmıştır. 2005 yılının ilk yarısında ise tamamlanan 7 adet özelleştirme projesi ve 4 adet SAB sözleşmesi bulunmaktaydı.
Tabloda “Diğer Komisyonlar” olarak ifade edilen tutar, EFT, virman, saklama ücretleri gibi diğer ko-misyon gelirlerini içermektedir.
Diğer Gelirler ise, temerrüt faizleri ve aracı kuru-mun elde ettiği diğer faiz gelirleri gibi gelir kalem-lerinden oluşmaktadır. Ancak bazı aracı kurumlar, menkul kıymet değerleme farklarını Diğer Esas Fa-aliyet Gelirleri kaleminde göstermektedirler. Yılın ikinci çeyreğinde yaşanan finansal dalgalanma ve faizlerin yükselmesi nedeniyle aracı kurumların portföylerinde tuttukları sabit getirili menkul
kıy-metlerin değeri düşmüştür. Diğer bir deyişle, bu kurumlar menkul kıymet değer düşük karşılığı a-yırmış ve bunu da Diğer Esas Faaliyet Gelirleri al-tında muhasebeleştirmişlerdir. Bu uygulama ile Di-ğer Gelirler kalemi 2005/06 döneminde 27,5 mil-yon YTL iken 2006/06 döneminde 405.000 YTL’ye gerilemiştir.
Alım-Satım Kârları
Sektörün üçüncü önemli gelir kalemi, menkul kıy-met alım-satım kârlarıdır. 2005/06 döneminde 20 milyon YTL tutarındaki alım-satım kârları, 2006/06 döneminde %46 oranında artarak 29,5 milyon YTL’ye yükselmiştir. Alım-satım kârlarının tüm ge-lirler içindeki payı da %4,9’dan %5,8’e yükselmiş-tir. Alım-satım kârlarının menkul kıymetler bazın-daki dağılımı tabloda sunulmaktadır.
Toplam alım-satım kârlarının 2005/06 döneminde
%36’sı, 2006/06 döneminde ise %69’u hisse se-nedi işlemlerinden elde edilmiştir. Hisse sese-nedi iş-lemlerinden elde edilen kârlar özellikle 2006 yılının ilk dört ayında yükselen endeks nedeniyle hızlı bir artış göstermiştir. Ancak Mayıs ayındaki finansal dalgalanma nedeniyle endekste düşüş, döviz kur-larında ve faiz orankur-larında ise yükselme yaşanmış-tır. Fakat sonuçta aracı kurumların yılın ilk
yarısın-Ayın İnceleme Konusu
Alım-Satım Kâr/Zararları (YTL)
30.06.2005 30.06.2006 Hisse Senetleri 7,220,793 20,235,388
Kamu SGMK 11,324,026 8,955,838
Özel SGMK 11,988 16,093
Yatırım Fonları 527,819 291,384
Yabancı Menkul Kıymet 48,297 21,938
Vadeli İşlemler -5,498 -7,144
Diğer Menkul Kıymetler 1,104,631 -59,812 Toplam 20,232,056 29,453,685 Alım-Satım Kâr/Zararları Dağılımı (%)
30.06.2005 30.06.2006
Hisse Senetleri 35.7% 68.7%
da realize ettikleri hisse senedi alım-satım kârları önemli ölçüde artmıştır.
Aracı kurumların kamu sabit getirili menkul kıy-metlerinden (SGMK) elde ettikleri alım-satım kâr-ları 2005/06 döneminde 11 milyon YTL iken 2006/06 döneminde 9 milyon YTL olarak gerçek-leşmiştir. Toplam alım-satım kârlarının içindeki pa-yı da %56’dan %30’a gerilemiştir. Bunda faiz o-ranlarındaki değişim etkili olmuştur. 2005 yılının ilk yarısında %20’den %15’e gerileyen faiz oranları alım-satım kârlarını artırmıştır. 2006 yılının ilk yarı-sında ise tam tersine bir durum gerçekleşmiş, faiz oranları %14-15 seviyelerinden %20’lere yükseldi-ği için alım-satım kârları düşmüştür.
Özetlemek gerekirse, 2005/06 döneminde alım-satım kârlarının yaklaşık üçte biri hisse senetlerin-den, üçte ikisi de SGMK’lardan oluşurken, 2006/06 döneminde bu kompozisyon hisse senetleri lehine değişmiştir.
Aracı kurumların kendi portföylerine aldıkları yatı-rım fonlarından elde edilen kazanç, 2005/06 döne-minde 528.000 YTL iken 2006/06 dönedöne-minde 291.000 YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu gerileme-de daha önce gerileme-de bahsedilen faiz oranı etkisi görül-mektedir. 2006 yılının ilk yarısında yatırım fonla-rından önemli bir gelir elde edilememiştir. Böylece, yatırım fonlarının alım-satım kârları içindeki payı da %2,6’dan %1’e gerilemiştir.
Diğer menkul kıymetlerden elde edilen kârlar ağır-lıklı olarak repo faiz gelirlerini ve eurobondlardan elde edilen alım-satım kârlarını ifade etmektedir.
Aracı kurumların diğer menkul kıymet alım-satım kârları 2005/06 döneminde 1,1 milyon YTL iken 2006/06 döneminde 60.000 YTL tutarında zarar gerçekleşmiştir. Bu zarar, 165.000 YTL tutarında açığa satış zararı eden tek bir aracı kuruma aittir.
Diğer aracı kurumlar diğer menkul kıymet alım-satımından 105.000 YTL kâr elde etmişlerdir.
Aracı kurumlar, incelenen her iki dönemde de yap-tıkları vadeli işlemlerden zarar etmişlerdir. Zararla-rın tutarı 2005/06 döneminde 5.500 YTL ve 2006/06 döneminde ise 7.000 YTL’dir.
Sonuç olarak, aracı kurumların toplam faaliyet ge-lirlerini gösteren Brüt Esas Faaliyet Kârı, 2006 yılı-nın ilk yarısında 506 milyon YTL olarak gerçekleş-miştir. Alım-satım kârları düzenli bir gelir kalemi olarak görülmeyip bu gelirlerden çıkarılırsa, sektö-rün 2006/06 döneminde 476 milyon YTL’lik esas faaliyet geliri yarattığı görülmektedir. Buna karşın Faaliyet Giderleri 339 milyon YTL seviyesinde ger-çekleşmiştir.
Faaliyet Giderleri
Aracı kurumların faaliyet giderleri, 2005/06 döne-minde 292 milyon YTL iken, 2006/06 dönedöne-minde
%16 artarak 339 milyon YTL olmuştur.
2006/06 döneminde faaliyet giderlerinin yarısın-dan fazlası personelle ilgili giderlerdir. Personel gi-derleri 175 milyon YTL olup bu giderlere ücretlerin yanı sıra, çalışanlarla ilgili sigorta, servis, yemek, özel sağlık sigortası gibi yan ödeme ve giderler de dahil olmaktadır.
Sektörde çalışan sayısı Aralık 2005 sonunda 5.917, Mart 2006 sonunda 5.939 ve Haziran 2006 sonun-da 6.057’dir (bkz. 2006/06 Dönemi Faaliyet Verile-ri). Sektörde yılın ilk yarısında ortalama çalışan sa-yısı dikkate alındığında, bir çalışanın aracı kuruma aylık ortalama maliyeti 4.876 YTL olarak
hesaplan-Ayın İnceleme Konusu
Faaliyet Giderleri (YTL)
30.06.2005 30.06.2006 Personel Giderleri 144,240,645 174,673,541 Genel Yönetim Giderleri 77,758,621 88,886,293 Pazarlama, Satış Giderleri 14,149,953 16,424,765 İşlem Payları,
Saklama Ücretleri 12,539,270 13,424,241 Diğer Resmi Giderler 28,237,542 33,202,523 Amortismanlar 14,793,031 12,292,341 Toplam 291,719,062 338,903,704
30.06.2005 30.06.2006
Personel Giderleri 49.4% 51.5%
Genel Yönetim Giderleri 26.7% 26.2%
Pazarlama, Satış Giderleri 4.9% 4.8%
İşlem Payları,
Saklama Ücretleri 4.3% 4.0%
Diğer Resmi Giderler 9.7% 9.8%
Amortismanlar 5.1% 3.6%
Toplam 100.0% 100.0%
Faaliyet Giderleri Dağılımı (%)
maktadır. Bu maliyet 2005/06 döneminde 4.098 YTL idi. Böylece geçen bir yıl içerisinde bir çalışa-nın aracı kuruma olan maliyeti %22 artmıştır.
İkinci önemli gider kalemi olan Genel Yönetim Gi-derleri; kira, elektrik, su, telefon, bilgi işlem altya-pısı gibi giderlerden oluşmaktadır ve incelenen her iki dönemde de toplam faaliyet giderlerinin %26-27’sine denk gelmektedir.
İşlem Payları ve Saklama Ücretleri kalemi; İMKB, VOB, Takasbank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) gibi sermaye piyasası kurumlarına yapılan ödeme-leri ifade etmekte olup, 2005/06 döneminde 12,5 milyon YTL, 2006/06 döneminde ise 13,4 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Faaliyet giderleri için-deki payı da %4 civarında seyretmektedir.
MKK’nın 2005 Kasım ayında faaliyete geçmesine ek olarak diğer kurumların aracılık maliyetlerini a-zaltacak şekilde ücret politikalarını gözden geçir-meleri aracı kurumların işlem maliyetlerine yansı-mıştır. Örneğin, aracı kurumların 2005/06 döne-minde 3,5 milyon YTL olan takas ve saklama gi-derleri 2006/06 döneminde 2,6 milyon YTL’ye ge-rilemiştir.
Diğer Resmi Giderler; dönem içinde ödenen çeşitli vergiler, harçlar, komisyonlar ve üyelik aidatlarını içermekte olup her iki dönemde de toplam faaliyet giderlerinin yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır.
Faaliyet Giderlerinin düşülmesiyle, aracı kurumla-rın yılın ilk yarısındaki Net Esas Faaliyet Kârı 167 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Alım-satım kâr-larının etkisi hariç tutulsa dahi, aracı kurumlar ara-cılık komisyonu ve diğer ana faaliyet alanlarından elde ettikleri gelirlerle faaliyet giderlerini karşılaya-bilmektedirler.
Diğer Gelir Tablosu Hesapları
Diğer Faaliyetlerden Gelirler ve Kârlar 96 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamın 29,5 mil-yon YTL’si faiz gelirleri, 54,5 milmil-yon YTL’si ise di-ğer gelir ve kârlardan oluşmaktadır. İştiraklerdeki veya diğer varlıklardaki değer artışları gibi gelir yaratan reeskont kalemlerinden oluşan diğer gelir ve kârlar, 2006/06 döneminde %54 artış göster-miştir.
55,5 milyon YTL tutarındaki Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar hesabı da ağırlıklı olarak rees-kont hesaplarından oluşmaktadır. Bu hesap, 2006/06 döneminde 30 milyon YTL değerindeydi.
Bu hesabın %83 oranında artış göstermesi pek çok aracı kurumun menkul kıymet zarar tahakkuk-larını bu hesapta göstermesinden kaynaklanmak-tadır. Daha önce de değinildiği üzere, faizlerin yükselmesi nedeniyle özellikle SGMK değerleme zararları oluşmuştur.
Finansman Giderlerinin düşülmesinin ardından, sektörün Faaliyet Kârı 190,5 milyon YTL olmakta-dır. 2005 yılının ilk yarısında ise Faaliyet Kârı 166 milyon YTL idi. Faaliyet Kârı söz konusu dönemde
%15 artmıştır.
Ana ortaklık dışı kâr/zarar kalemi, konsolide bilan-çoda, iştirak ve bağlı ortaklıkların net dönem kâr-larından ana ortaklığın doğrudan ve/veya dolaylı kontrolü dışında kalan paylara isabet eden kısmını göstermektedir. Başka bir deyişle, aracı kurumlar, konsolide edilen iştirak ve bağlı ortaklıklardan kay-naklanan kâr ve zararın düzeltmesini bu kalemde yapmakta ve iştirakin kendine ait olmayan kısmı-nın kârını çıkarmakta, zarar varsa da kendine ait olmayan zarar tutarını eklemektedir.
Örnekle açıklamak gerekirse, bir aracı kurum port-föy yönetim şirketinin %70’ine sahiptir ve iştiraki olan portföy yönetim şirketi dönem sonunda 100.000 YTL kâr etmiştir. Bu kârın sadece %70’i
Örnekle açıklamak gerekirse, bir aracı kurum port-föy yönetim şirketinin %70’ine sahiptir ve iştiraki olan portföy yönetim şirketi dönem sonunda 100.000 YTL kâr etmiştir. Bu kârın sadece %70’i