Gelecek Kaygısı ve Başarı

Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Araştırmalar Merkezi (SEKAM) tarafından, 2013 yılında 78 il, toplamda 5541 kişi üzerinde her eğitim düzeyinde ve 15-28 yaş grubu arasında şehir, ilçe, köy, kasaba örnekleminde “Gençlik Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri’’ adlı yapılan araştırmada gençlerin bireysel anlamda geleceklerini nasıl gördükleri ile ilgili bir soruya yer verilmiş ve alınan cevaplar siyasi, ideolojik ve dini kimlikler açısından incelenmiştir. Gençlerin, kendilerini niteledikleri siyasi, ideolojik ve dini kimlikleri her ne olursa olsun, genel bir iyimserliğe sahip oldukları ve geleceklerini büyük oranda iyi olarak gördükleri tespit edilmiştir. İyi cevabında ortalama oran %70-%80 civarındadır. Çok iyi olarak cevap verenler de bütün kimliklerde %10-%15 civarında seyretmektedir ( SEKAM, 2013: 125). Bu veriler ışığında Türk gençliğinin ve genelde Türk toplumunun gelecekleri ve ülke geleceği hakkında pozitif yönde bir tutum sergilemeleri beklenen bir durumdur.

Araştırma kapsamındaki öğrencilere kendi geleceklerini ve ülkenin geleceğini nasıl gördükleri sorulmuş elde edilen bulgular tablo 26’da verilmiştir.

Tablo 26. Gençlerin Kendilerine ve Ülkelerine Yönelik Gelecek Algısı

Geleceğe Yönelik Tutum Kendi Geleceğiniz Ülkenin Geleceği

S % S % Çok kötü 15 4.9 69 22.3 Kötü 31 10.0 95 30.7 İyi 182 58.9 112 36.2 Çok iyi 81 26.2 33 10.7 Toplam 309 100 309 100

Araştırma kapsamındaki lise öğrencilerinden geleceklerini “iyi’’ görenlerin oranı %58.9, iken geleceğini “çok iyi’’ görenlerin oranı %26.2 dir. Buna karşın öğrencilerin %10’u geleceğini “kötü’’ görürken, %4.9’u geleceğini “çok kötü’’ görmektedir. Ülkenin geleceği konusunda ise lise öğrencilerinin daha kötümser olduğu görülmektedir. Öğrencilerin %36.2’si ülkenin geleceğini “iyi’’ görürken, %10.7’si ülkenin geleceğini “çok iyi’’ görmektedir. Öğrencilerin %30.7’si ülke geleceğini “kötü’’, %22.3’ü ise ülke geleceğini “çok kötü’’ görmektedir.

TÜIK (2014) “Yaşam Memnuniyeti Araştırması’’ na göre, kendi geleceklerinden umutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranının %73.8 olduğu tespit edilmiştir. Araştırmamızda ise gençlerin geleceklerinden umutlu olma durumu toplamda %85.1 olarak ölçülmüştür. Bu oran Türkiye ortalamasının üstündedir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin eğitim süreci içinde bulunmaları, yaşları, hayalleri, bu oranı yükseltmektedir.

Kendi geleceklerine yönelik olumlu tutum takınan gençlerin ülkenin geleceği hakkında aynı kanıda olmadıkları görülmektedir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin geleceklerine yönelik takındıkları tutum ile ülke geleceği hakkında takındıkları tutum karşılaştırmaları ile ilgili bulgular tablo 27’ de verilmiştir.

Tablo 27. Kendi Gelecekleri ile Ülke Geleceğini Nasıl Gördüklerinin Karşılaştırılması

Kendi Geleceği S

%

Ülkenin Geleceği

Toplam

Çok iyi İyi Kötü Çok kötü

Çok iyi S 17 32 14 18 81 % 5.5 10.4 4.5 5.8 26.2 İyi S 15 67 63 37 182 % 4.9 21.7 20.4 12.0 58.9 Kötü S 1 8 13 9 31 % .3 2.6 4.2 2.9 10.0 Çok kötü S 0 5 5 5 15 % 0.0 1.6 1.6 1.6 4.9 Toplam S 33 112 95 69 309 % 10.7 36.2 30.7 22.3 100.0

Öğrencilerin geleceklerine yönelik tutumu ile ülkenin geleceği hakkındaki tutumunu (Tablo 27) karşılaştırdığımızda göze çarpan en çarpıcı özellik gençlerin kendi geleceklerini iyi görmelerine rağmen ülkenin geleceği hakkında kötümser bir tutum takınmalarıdır. Kendi geleceklerini “iyi ve çok iyi’’ gören %85.1’ lik bir kesimin, %24.9’ u ülkenin geleceğini “kötü’’ görürken, %17.8’i “çok kötü’’ görmektedir. Hem kendi geleceği hem de ülkenin geleceği hakkında olumlu tutum besleyenlerin oranı %42.5 dir. Bu durum çelişki gibi görünse de gençlerin her şartta kendilerine güvenin bir neticesi olarak yorumlanabilir

3.2.10.2. Gelecek Beklentisi

Gelecekten umutlu olmak, geleceğe güvenle bakmak bireylerin gelecekle ilgili net planlarının oluşu başarılı ya da başarısız oluşuna bağlıdır. Eğer yarınlar sizin için bir muamma ise ne yapacağınızı tam olarak kestiremiyorsanız geleceğe güvenle bakamaz mutlu olamazsınız.

Tablo 28’de araştırma kapsamındaki öğrencilerin gelecek beklentileri ile ilgili bulgulara yer verilmiştir.

Tablo 28. Gelecek Beklentileri

Geleceğe Yönelik Beklentiler S %

Gelecek ile ilgili net planlarım var. 160 53.0

Gelecekten umutsuzun yarın ne yapacağımı bilmiyorum. 17 5.6

Böyle gelmiş böyle gider. 16 5.3

Dayısı olan kazanır. 33 10.9

Okul boştur bize bir şey kazandırmaz. 3 1.0

Okul bizi hayata hazırlar. 72 23.9

Çalışmanın bir anlamı yok önemli olan şanstır. 1 0.3

Toplam 302 100.0

Araştırma kapsamındaki öğrencilere gelecek ile ilgili verilen ifadeleri kendilerini ne kadar yansıttığı sorulduğunda ise öğrencilerin %53’ünün “gelecek ile ilgili net planlarının’’ olduğunu; %23.9’ unun “okulun kendilerini hayata hazırladığını’’; %10.9’unun ise “dayısı olan kazanır’’ deyimiyle geleceğin ancak aracı koyarak, kayırmacılıkla mümkün olacağını belirtmişlerdir. “Gelecekten umutsuz ve ne yapacağını bilmeyenler’’ ile “geleceğin bugünden farksız’’ olacağını düşünenlerin oranı ise %10.9 olarak ölçülmüştür.

Tablo 26-27-28 birlikte değerlendirildiğinde Gençlerin gelecek ile ilgili net planlarının olması, okulun kendilerini hayata hazırlamasına olan inançları, kendi geleceklerine yönelik olumlu bakış açısı kazandırmaktadır.

3.2.10.3. Başarı Algısı

Bireylerin kendilerini başarılı görmesi kendilerine güvenin bir göstergesidir. Başarılı olmak aynı zamanda gelecek korkusunu yenmek, belirsizlikten kurtulmaktır. Geleceğe yönelik net planların olması bireylerin kendilerini başarılı görmesine bağlıdır.

Araştırma kapsamındaki öğrencilerin kendilerini hayatta başarılı görüp görmediğine ilişkin algılarına yönelik bulgular tablo 29’ da verilmiştir.

Tablo 29. Kendini Başarılı Görme Algısı

Hayatta Kendini Başarılı Görme S %

Genellikle başarılıyım. 169 54.7

Genellikle başarısızım. 24 7.8

Bazen başarılıyım. 105 34.0

Hiç başarılı değilim. 11 3.6

Toplam 309 100.0

Araştırma örneklemimizdeki lise öğrencilerinin genel olarak kendini başarılı görme eğiliminde olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin %54.7’isi kendilerini “genellikle başarılı’’ görürken; %34’ü kendilerini “bazen başarılı’’ görmektedir. Kendilerini “başarısız görenlerin ve hiç başarılı’’ görmeyenlerin oranı ise %11.4 tür.

Tablo 28 ve 29 birlikte değerlendirildiğinde kendilerini “genellikle başarılı’’ gören gençlerin ile “gelecek ile ilgili net planları olan’’ gençlerin oranlarının birbirine yakın oldukları görülecektir. Gençlerin gelecek ile ilgili net kararlarının olması, yarına dair net hayallerinin olması beraberinde başarı güdüsünü de getirmektedir.

Gençlerin kendilerini hayatta başarılı olarak görme algısı ile gelecekle ilgili beklentilerinin karşılaştırıldığı veriler ile ilgili bulgular tablo 30’da verilmiştir.

Tablo 30. Gelecek Beklentisi İle Başarı Algısı Karşılaştırılması

Geleceğe Yönelik Beklenti S

%

Hayatta Kendini Başarılı Görme

Genellikle başarılıyım Genellikle başarısızım Bazen başarılıyım Hiç başarılı değilim Toplam Gelecekle ilgili net planlarım

var.

S %

111 5 42 2 160

36.8 1.7 13.9 0.7 53.0

Gelecekten umutsuzun yarın ne yapacağımı bilmiyorum. % S

3 4 7 3 17

1.0 1.3 2.3 1.0 5.6

Böyle gelmiş böyle gider. S

%

3 3 7 3 16

1.0 1.0 2.3 1.0 5.3

Dayısı olan kazanır. S

%

12 4 15 2 33

4.0 1.3 5.0 0.7 10.9

Okul boştur. Bize bir şey

kazandırmaz. % S

1 1 1 0 3

0.3 0.3 0.3 0.0 1.0

Okul bizi hayata hazırlar. S

%

34 5 32 1 72

11.3 1.7 10.6 0.3 23.8

Çalışmanın bir anlamı yok. Önemli olan şanstır.

S % 0 1 0 0 1 0.0 0.3 0.0 0.0 0.3 Toplam S % 164 23 104 11 302 54.3 7.6 34.4 3.6 100.0

Tablo 30’a baktığımızda başarı ve gelecek beklentisi ilişkisinin olumlu yönde olduğunu görmekteyiz. “Gelecek ile ilgili net planları olan’’ öğrencilerin % 36.8’i “hayatta genellikle kendilerini başarılı’’ görürken, %13.9 “bazen başarılı’’ görmektedir. Kendilerini başarısız görenlerin oranı toplam %2.7 dir. “Okulu hayata hazırlayıcı bir kurum’’ olarak görenlerin %11.3‘ ü kendilerini “genellikle başarılı görürken’’ %10.6’sı “bazen başarılı’’ görmektedir. Buna karşılık “gelecekten umutsuz’’ olan, “şansa’’ inanan, “okulu hayata hazırlayıcı bir kurum’’ olarak görmeyen ve “kayırmacılığa’’ inanan gençlerin hayatta kendilerini başarısız ya da bazen başarılı görme eğiliminde oldukları görülmektedir.