Gazlaştırma ve sevkiyat

Düşük basınç pompaları: Her tankta üç’er adet dikey, kuyu tipi, “Cryostar” firması yapımı düşük basınç pompası bulunmaktadır. Nominal gücü 185 kW olan motorlar tarafından tahrik edilen pompalar 4 kademelidir. Tanklarda atmosferik şartlarda depolanan LNG’yi 15,8 bar’a kadar basınçlandırabilen bu pompaların her birinin kapasitesi 300m3LNG/h’dir. Kavitasyona, vibrasyona ve aşırı akıma karşı korumaları

olan pompalar vasıtasıyla LNG, tanklardan recondensere ve/veya soğuk tutulması gereken hat ve ekipmanlara yaklaşık 9-10 bar basınçta sevk edilir.

Kompresörler: Sistemde, “Dresser Rand” firmasınca imal edilmiş iki adet “boil-off gas”, iki adet “ship unloading-gas1” kompresörü ve bir adet hat kompresörü bulunmaktadır. “Boil-off gas” ve “ship unloading-gas” kompresörlerinin görevleri aynı olup, sadece kapasiteleri farklıdır. Bu kompresörler normal durumda ve gemi boşaltma esnasında depolama tanklarından buharlaşarak oluşan atmosferik şartlardaki gazı 9-10 bar’a sıkıştırarak, tekrar yoğunlaştırılmak üzere recondensere gönderirler. Eğer ulusal boru hattına sevkiyat yoksa dolayısıyla tanklardan recondensere LNG akışı yoksa kompresörlerden çıkan sınırlı miktarda gaz hat kompresörü ile basınçlandırılarak direkt olarak boru hattına verilir.

“Boil-off gas” ve “ship unloading-gas” kompresörleri kreyojenik şartlarda çalışan, pistonlu, iki kademeli, yağsız tip kompresörlerdir. Emiş basınçları 1,01 bara, emiş sıcaklığı -80°C; çıkış basınçları 10,9 bara, çıkış sıcaklığı minimum -7°C’dir. “Boil- off gas” kompresörünün her kademesinde çift etkili bir silindir varken, “ship unloading-gas” kompresörünün her kademesinde çift etkili üç silindir mevcuttur. “Boil-off gas” kompresörünün maksimum kapasitesi 7.345 Nm3/h’dır. %50, 75, 100 kapasite değerlerinde çalışabilir. Gemi boşaltma işlemlerinde veya anormal durumlarda yüksek miktarlarda oluşan “boil-off gas” ‘ alabilmek için konan “ship unloading-gas” kompresörlerinden her birinin maksimum kapasitesi 18.300 Nm3/h olup, %50, 66, 78, 83, 100 kapasite değerlerinde çalıştırılabilir.

Hat kompresörü, her kademesinde çift etkili bir silindiri olan, iki kademeli, pistonlu, yağlı tip kompresördür. Emiş basıncı 9,5 bar, sıcaklığı minimum -7°C; çıkış basıncı 77 bar, sıcaklığı 45°C olacak şekilde tasarlanmıştır. Kapasitesi 7.130 Nm3/h olup, %34, 50, 75, 100 kapasitelerle çalışabilir.

Recondenser: Kompresörlerin gönderdiği “boil-off” gazın tanklardan gelen LNG ile tekrar yoğunlaştığı ekipmandır. Çalışma basıncı 9,5 bar olan recondenser iç içe geçmiş iki silindirden meydana gelmiştir. İç silindirde, gaz-sıvı temas yüzeyini arttırmak için dolgu maddesi bulunmaktadır. Kompresörlerin kapasite kontrolü recondensere beslenen gaz/sıvı oranına göre tasarlanmıştır. Bu ekipmanın diğer bir görevi de yüksek basınç pompaları için besleme tankı vazifesini görmektir. Bu nedenle recondenser’de sıvı seviye ve basınç kontrolü önem arz etmektedir.

Yüksek basınç pompaları: Terminal’de “Sulzer” firmasınca imal edilmiş 18 kademeli, dikey, 5 adet basınç pompası bulunmaktadır. 1400 kW’lık motor tarafından doğrudan tahrik edilen bu pompalardan her birinin kapasitesi 330 m3/h’dir. Pompa emiş basıncı 9-10 bar, çıkış basıncı 110 bar’dır. Çalışma sıcaklığı - 160°C’dir.

Deniz suyu ile buharlaştırma üniteleri ORV: Yüksek basınç pompaları ile basınçlandırılan LNG’yi gazlaştırmak için Terminal’de, birbirleri ile paralel çalışan üç adet deniz suyu ile buharlaştırma ünitesi mevcuttur. Deniz suyu pompaları ile denizden filtre edilerek alınan deniz suyu tüplerin dış cidarından aşağıya doğru akarken, -160°C da 82 bar basıncında LNG tüplerin içinden, alttan beslenir. LNG dıştan akan deniz suyunun ısısını alarak gazlaşır hat basıncında ve min. 0°C’da üniteyi terk eder. Bir ünitenin yukarıdaki şartlarda gazlaştırma kapasitesi 400 m3/h LNG’dir. Bu kapasite için gerekli olan +8°C sıcaklıktaki deniz suyu miktarı 8.000 m3/h’dir. Üniteyi terk eden deniz suyu sıcaklığındaki düşüş yaklaşık 4°C kadardır. Üç deniz suyu ile buharlaştırma ünitesinden ikisi Terminalin kuruluş aşamasında konmuştur. Üçüncü ünite daha sonra yapımı öngörülen Extension (genişleme) Projesi dâhilinde konması öngörülmüştür. Bu extension projesi gerçekleştirilmiş ve bu kapsamda üçüncü deniz suyu ile buharlaştırma ünitesi konmuştur. 2000 yılı sonlarına doğru devreye alınmıştır.

Deniz suyu ile LNG gazlaştıran sistemlere (ORV) deniz suyu basan pompalar: Extention projesi gerçekleştirilmeden mevcut olan iki ORV için 4 adet (her birinin kapasitesi 4.100 m3/saat) deniz suyu pompası vardır. Extention projesi ile 3. ORV

konmuş olup, buna bağlı olarak aynı proje kapsamında mevcut olan pompalarla eşdeğer kapasitede iki adet deniz suyu pompası ilave edilmiştir. Bu üç ORV’ye 6 deniz suyu pompası ile yeterince su basılacak durumdadır. Diğer taraftan extention projesinin bir amacı da ORV’leri sürekli ve ekonomik olarak yüksek kapasitede çalıştırabilmek için Terminal yakınında bulunan TRAKYA ELEKTRİK A.Ş.’den ısıtılmış soğutma suyunun alınıp pompalarla bu üç ORV’ye aktarılması işini de kapsamaktaydı. Extention projesi ile bu durum da gerçekleştirilmiştir. Her birinin kapasitesi 4.000 m3/saat olan 4 adet sıcak su pompası konmuştur. TRAKYA ELEKTRİK A.Ş. Elektrik Santrali çalıştığı ölçüde konan pompalardan üçü ile 3 ORV için yeterli sıcak su alınabilmektedir. TRAKYA ELEKTRİK A.Ş. Elektrik Santrali çalıştığı ve yeterince sıcak su sağladığı ölçüde buradan alınan su çok ekonomik olduğundan ORV’lerdeki LNG gazlaştırmaları için bu sistem kullanılmaktadır. TRAKYA ELEKTRİK A.Ş. Elektrik Santrali devre dışı kaldığı durumda deniz suyu pompaları kullanılmaktadır.

Gaz yakıtlı buharlaştırıcılar SMV: Terminal’de, deniz suyu kullanan buharlaştırıcılar ile paralel çalışabilen dört adet gaz yakıtlı buharlaştırıcı mevcuttur. Bu ünitelerde; LNG, su banyosu içine batmış tüp demeti içinden geçerken gazlaşır ve 0°C’ın üzerinde sistemi terk eder. Isı, su içindeki brülörün doğal gaz-hava karışımını yakmasından çıkan sıcak yanma gazlarının doğrudan suyun içine enjekte edilmesiyle sağlanır. Bu yöntemle, gazların karıştırma özelliğinden de faydalanarak iyi bir ısı aktarma ortamı oluşturulur. Bacadan kaçan su buharı, banyoda kondense olan yanma gazı içindeki su buharı ile ikame edildiğinden sisteme devamlı su beslemesine ihtiyaç yoktur. Gaz yakıtlı buharlaştırıcıların kullanılması ekonomik olmadığından; ancak, deniz sulu buharlaştırıcıların devre dışı kaldığı durumlarda (bakım-onarım, düşük deniz suyu sıcaklığı nedenleriyle) veya Terminal’den büyük miktarlarda gaz sevkiyatı istenildiğinde bu üniteler çalıştırılmaktadır. [26]